Τζορτζ Φρίντμαν
11 Φεβρουαρίου 2022
Καθώς εξετάζουμε τον αμερικανικό ισχυρισμό ότι η Ρωσία σκοπεύει να επιτεθεί στην Ουκρανία – κάτι που το Κρεμλίνο αρνείται – είναι χρήσιμο να δούμε επιγραμματικά τις φάσεις του πολέμου για να κατανοήσουμε όχι μόνο τη σειρά αλλά και τη δυσκολία και τους κινδύνους ενός πολέμου.
Υπάρχουν τέσσερις φάσεις στην επίθεση και την κατάληψη μιας χώρας:
Φάση 1: Μυστικές υπηρεσίες. Κατανοήστε ποιον πολεμάτε, τις προθέσεις και τις δυνατότητές του και τι σκοπό έχει να πετύχει ο πόλεμος.
Φάση 2: Πόλεμος. Ξεκινήστε την κίνηση με δύναμη πυρός με σκοπό να σπάσει η θέληση και η ικανότητα του εχθρού να αντισταθεί.
Φάση 3: Κατάληψη. Καταλάβετε τη χώρα, ή εκείνο το τμήμα που είναι απαραίτητο για την επίτευξη του πολιτικού στόχου που επιθυμείτε.
Φάση 4: Ειρήνη. Ηρεμήστε το κατεχόμενο έδαφος και “σπάστε” τη θέληση του λαού για αντίσταση.
Αυτή είναι μια περίληψη της, πιθανώς, πιο άτακτης εμπειρίας που βιώνουν οι άνθρωποι. Κάθε στάδιο είναι πιο περίπλοκο και άτακτο από ό,τι φαίνεται πιθανό, και ο αριθμός των σταδίων μπορεί να μπερδέψει το νού. Ωστόσο, απλοποιώντας και βάζοντας σε τάξη το χάος του πολέμου θα μας βοηθήσει να θέσουμε τις κατάλληλες ερωτήσεις και ίσως να δούμε τις απαντήσεις.
Οι μυστικές υπηρεσίες είναι η πρώτη φάση και προηγείται της απόφασης να πολεμήσουμε. Η κατανόηση των προθέσεων ενός πιθανού εχθρού σας λέει εάν αυτό που σκοπεύει είναι συμβατό με τα ενδιαφέροντά σας. Η κατανόηση των δυνατοτήτων του σάς λέει αν πρέπει να αναλάβετε τον τεράστιο κίνδυνο να πάτε σε πόλεμο.
Οι προθέσεις και οι δυνατότητες είναι πράγματα που όλες οι χώρες επιδιώκουν να κατανοήσουν ακόμη και για τον λιγότερο πιθανό αντίπαλο. Σου λένε ποιον πρέπει να πολεμήσεις και ποιος μπορεί να χτυπηθεί μαζί σου.
Οι μυστικές πληροφορίες μπορεί επίσης να σας καθοδηγήσουν για το ποιος μπορεί να είναι ο εχθρός. Όταν η Ιαπωνία εισέβαλε στην Κίνα, δεν περίμενε ότι σε εύθετο χρόνο θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Εάν υπάρξει ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι ΗΠΑ έχουν μια αρκετά ξεκάθαρη ιδέα για το ποιον θα μπορούσαν να πολεμήσουν εάν επέμβει. (Η Κίνα είναι απίθανο να έχει την ικανότητα να προβάλει αποφασιστική δύναμη κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε σύγκρουσης ΗΠΑ-Ρωσίας.) Η Ρωσία δεν γνωρίζει τη διάταξη μάχης που θα αντιμετωπίσει, αν και μπορεί να είναι σαφές τι είδους δύναμη θα μπορούσε να φέρει ένας πιθανός αντίπαλος της αρκούδας. Η πολιτική αβεβαιότητα δημιουργεί στρατιωτική αβεβαιότητα.
Η δεύτερη φάση είναι η έναρξη και η συνέχιση του πολέμου. Ο επιτιθέμενος αποφασίζει για τον αμυνόμενο.
Όταν η Γερμανία, συμμάχησε με τη Σοβιετική Ένωση, εισέβαλε στην Πολωνία, η υπηρεσία πληροφοριών του Βερολίνου δεν το είπε σε μια σειρά εθνών και θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μακροπρόθεσμες δυνατότητες. Η απόφαση να πάς σε πόλεμο σημαίνει να προβλέψεις την μορφή του πολέμου εν τέλει. Η συλλογή πολιτικών πληροφοριών είναι πολύ πιο δύσκολη από ό,τι οι στρατιωτικές πληροφορίες.
Οι μηχανές του πολέμου μπορούν να κρυφτούν μόνο μερικώς. Οι προθέσεις των χωρών είναι δύσκολο να κατανοηθούν, καθώς ακόμη και οι ίδιες οι χώρες δεν γνωρίζουν τι θα μπορούσαν να κάνουν. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αξιολογήσετε τι θα κάνουν όταν έρθουν αντιμέτωποι με τον πόλεμο που ξεκινάτε, είτε τώρα είτε μακροπρόθεσμα. Πρέπει να το γνωρίζετε αυτό για να μάθετε τη διάταξη μάχης με την οποία θα πρέπει να κερδίσετε. Ο Χίτλερ καταλάβαινε τους πιθανούς εχθρούς του. Δεν εκτιμούσε τη διάταξη μάχης που θα έφερναν οι Ηνωμένες Πολιτείες ή την ανθεκτικότητα της σοβιετικής άμυνας. Όποιος κι αν είναι ο στόχος της Ρωσίας στην Ουκρανία, η αβεβαιότητα της για το ποιος μπορεί να είναι ο εχθρός της είναι αποτρεπτικός παράγοντας. Αυτό ισχύει εκτός εάν οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες έχουν διεισδύσει βαθιά στη λήψη αποφάσεων στις ΗΠΑ.
Η τρίτη φάση είναι η κατάληψη του εδάφους ή της χώρας που στοχεύετε. Η κατοχή είναι ένα τέλος. Το μέσο για τον σκοπό αυτό πρέπει να είναι η καταστροφή του στρατού του εχθρού, σωματική ή ηθική.
Η Γαλλία είχε την υλική ικανότητα να συνεχίσει να αντιστέκεται στη ναζιστική Γερμανία, αλλά δεν είχε το ηθικό σθένος.
Η κατοχή μιας χώρας είναι μια δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία ακόμα και όταν δεν υπάρχει αντίσταση. Υπάρχει πρώτα το καθαρό φυσικό μέγεθος της χώρας και η προσοχή που πρέπει να συνοδεύει την μυστικές υπηρεσίες σχετικά με την εχθρική δύναμη.
Έπειτα υπάρχει το θέμα των logistics. Οι στρατιώτες πρέπει να τρώνε, και στον σύγχρονο πόλεμο, η βενζίνη πρέπει να παραδίδεται στα οχήματα, μαζί με πυρομαχικά για να αντικαταστήσει αυτό που καταναλώθηκε.
Σε μια τεθωρακισμένη επίθεση, όπως θα συνέβαινε στην περίπτωση της Ουκρανίας, τα τεθωρακισμένα οχήματα, ακόμη και όταν συντηρούνται καλά, έχουν την τάση να καταρρέουν.
Όταν 50 τόνοι κινούμενων μερών βρεθούν στο δρόμο, τα μέρη μπορεί να αποτύχουν. Και δεν πρέπει να υποτιμούμε τα αντιαρματικά όπλα που δόθηκαν στην Ουκρανία.
Οποιαδήποτε επίθεση θα πρέπει να είναι μεθοδική και ενήμερη για πιθανές απειλές, και τα logistis είναι πιο ευάλωτα από την κύρια ώθηση και εξίσου απαραίτητα. Εάν η κατοχή αντιμετωπίσει αντίσταση, η κίνηση θα επιβραδυνθεί δραματικά. Εάν όχι, η ανησυχία για την πιθανότητα αντίστασης θα επιβραδύνει την κίνηση. Αυτό έχει πολιτικές προεκτάσεις, καθώς η ταχεία ήττα μιας δύναμης δυσκολεύει την ενίσχυσή της από ξένες δυνάμεις – θα έπρεπε να εισβάλουν εκ νέου. Μια εκτεταμένη διαδικασία κατοχής αυξάνει την πιθανότητα οι ξένες δυνάμεις να αισθάνονται πίεση να επέμβουν για λογαριασμό των αμυνομένων – ή τουλάχιστον η επιθετική δύναμη πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο.
Η τέταρτη φάση μπορεί να είναι η πιο χρονοβόρα και πολιτικά ενοχλητική. Ορισμένοι κατεχόμενοι πληθυσμοί δέχονται την ήττα. Άλλοι όχι. Το καλύτερο παράδειγμα της στρατιωτικής αποτελεσματικότητας της μετακατοχικής αντίστασης είναι η ίδια η Ρωσία, όπου στρατιωτικές και πολιτικές δυνάμεις συνέχισαν να αντιστέκονται πίσω από τους Γερμανούς που προχωρούσαν, αναγκάζοντας τους Γερμανούς να εκτρέψουν τις δυνάμεις τους στην ειρήνευση, κάτι που αποξένωσε περαιτέρω τον πληθυσμό και αύξησε την αντίσταση στην πρώτη γραμμή.
Η Βρετανία στην Ινδία αντιμετώπισε αυτό το πρόβλημα τον 19ο αιώνα. Η ειρήνευση είναι ένα πολιτικό ζήτημα που εστιάζει στην πίστη του πληθυσμού στην κυβέρνησή του και στην εχθρότητα των κατακτητών. Από τη σκοπιά των κατακτητών, η ειρήνευση είναι ένα δίκοπο μαχαίρι, που απο τη μια περιορίζει την αντίσταση και την άλλη την ενθαρρύνει μέσω της ωμής φύσης της.
Δεν είναι, φυσικά, σαφές πόσο πιστός είναι ο ουκρανικός λαός στην κυβέρνηση ή στην αρχή μιας ανεξάρτητης Ουκρανίας, ούτε είναι σαφές πόσο αντιπαθούν τους Ρώσους και πόσο μια ρωσική ειρήνευση θα μπορούσε να ενθαρρύνει την αντίσταση.
Στην περίπτωση της Ρωσίας και της Ουκρανίας, οι Ρώσοι δεν μπορούν να είναι βέβαιοι εάν οι ΗΠΑ θα εμπλακούν ή ποια όπλα θα χρησιμοποιούσαν. Στον σύγχρονο πόλεμο δεν είναι απαραίτητο να φτάσετε σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από ένα τανκ για να το καταστρέψετε. Οι πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς μπορούν να επιτεθούν στη δύναμη και, πιο αποτελεσματικά, στο υλικοτεχνικό σύστημα που υποστηρίζει αυτή τη δύναμη.
Μια επέμβαση των ΗΠΑ θα ήταν η πιο επικίνδυνη για τη Ρωσία και η Μόσχα δεν μπορεί να εμπιστευτεί ό,τι λέει η Ουάσιγκτον, ιδιαίτερα εάν η ουκρανική αντίσταση είναι σκληρή, τα θύματα είναι πολλά και οι ΗΠΑ βρίσκονται υπό πίεση να παρέμβουν.
Είναι μια περίπτωση που οι ίδιοι οι Αμερικανοί δεν ξέρουν τι θα κάνουν. Σε αυτή την περίπτωση, αυτό που σκόπευαν οι Ρώσοι να είναι ένας σύντομος πόλεμος θα μπορούσε να καθυστερήσει, με αβέβαιη την πιθανότητα επιτυχούς ειρήνευσης.
Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις απαιτούν την ελαχιστοποίηση της αβεβαιότητας. Είναι, ωστόσο, στη φύση του πολέμου οι αβεβαιότητες να πολλαπλασιάζονται. Οι ΗΠΑ απέρριψαν την ιδέα μιας γερμανικής αντεπίθεσης στα τέλη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Προέκυψε η Μάχη του Μπουζ. Οι ΗΠΑ περίμεναν ότι το Βόρειο Βιετνάμ θα εγκαταλείψει την επιθυμία του να ενώσει το Βιετνάμ. Υπολογίστηκε λάθος. Και ο Στάλιν δεν περίμενε μια γερμανική εισβολή το 1941.
Οι μυστικές υπηρεσίες συχνά αποτυγχάνουν. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις υφίστανται αποτυχίες διοίκησης, επικοινωνίας και ηθικού. Η αντίσταση στον εισβολέα αυξάνεται απροσδόκητα. Οι σύμμαχοι του αμυνόμενου εμφανίζονται αιφνιδιαστικά, με στρατιωτικές και μη επιθέσεις. Εξαιρετικές πηγές πληροφοριών από την πρωτεύουσα του εχθρού αποδεικνύεται ότι λειτουργούν.
Για να πάτε σε πόλεμο, πρέπει να υπάρχει ένα υπερέχον συμφέρον για το οποίο δεν είναι δυνατή καμία άλλη λύση ή μετριασμός.
Όταν χρησιμοποιούμε τα στάδια του πολέμου ως σκελετό στον οποίο θα τυλίξουμε τις διάφορες φάσεις, ο πόλεμος γίνεται μια μη ελκυστική ιδέα. Για τους Ρώσους, που δεν έχουν διεξαγάγει εκτεταμένο πολυτμηματικό πόλεμο εδώ και σχεδόν 75 χρόνια, η επιλογή μπορεί να φαίνεται ελκυστική. Ο χρόνος κρύβει αλήθειες. Αλλά στην περίπτωση της Ρωσίας, η αλήθεια του πολέμου θα χρειαστεί αιώνες για να ξεχαστεί. Οι Ρώσοι θυμούνται τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ως τα κόκαλά τους.
Θυμούνται επίσης πόσα πράγματα υπολόγισε λάθος ο Χίτλερ, από τη ρωσική αντίσταση μέχρι τα έθνη που υποστήριξαν τη Ρωσία. Και ενθυμούμενοι εκείνον τον πόλεμο, λαμβάνοντας υπόψη το μοντέλο το οποίο ανέπτυξα εδώ και τα πολλά άγνωστα, οι Ρώσοι, δεν νομίζω ότι θα ξεκινήσουν άλλον πόλεμο. Θα είχε λίγο νόημα.
*Ο Τζορτζ Φρίντμαν είναι ένας διεθνώς αναγνωρισμένος γεωπολιτικός και στρατηγικός αναλυτής και ο ιδρυτής και πρόεδρος της Geopolitical Futures.
Μετάφραση: Ανιχνεύσεις
