Του Πρέσβυ ε.τ. Δρος Ανδρεστίνου Ν. Παπαδόπουλου
Το ότι οι ακμάζουσες Κύπρο-Αιγυπτιακές σχέσεις ευρίσκονται, στο παρόν στάδιο, στο υψηλότερο επίπεδο τους είναι μια αξιολόγηση που αντιπροσωπεύει μια αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα. Θα πρέπει να ανατρέξουμε βαθειά μ’εσα στο χρόνο για να αναζητήσουμε τις αρχές των σχέσεων της Κύπρου με την Αίγυπτο των Φαραώ. Ο Ιστορικός Ηρόδοτος σχετικά αναφέρει, στο δεύτερο Βιβλίο Ιστοριών, ότι ο Φαραώ Άμασις ήταν ο πρώτος που κατέβαλε την Κύπρο και αναγκάσε τους κατοίκους να πληρώνουν φόρους. Εντούτοις, μια άλλη εκδοχή που περιλαμβάνεται σε αλληλογραφία του Φαραώ Ακενατόν με τον Κύπριο Βασιλιά της Αλάσιας εξηγεί ότι οι φόροι πληρώνονταν εις ένδειξην ευγνωμοσύνης προς τους Αιγυπτίους που νίκησαν τους Υξώς, πράγμα που επέτρεψε στους Κυπρίους να συνεχίσουν τις εμπορικές τους δραστηριότητες στην περιοχή.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι δύο χώρες ανέπτυξαν ένα δίκτυο συνεργασίας με ευρύ φάσμα. Εξέχουσα θέση σε αυτή την συνεργασία κατέχει ο τομέας της ενέργειας, που αποτέλεσε καταλύτη. Η ανακάλυψη φυσικού αερίου στην Κυπριακή ΑΟΖ απέκτησε πρόσφατα εξειρετική σημασία, ενόψει των συνεπειών του Πολέμου στην Ουκρανία που έχουν να αντιμετωπίσουν οι Ευρωπαίοι. Είναι, λοιπόν, απαραίτητο τα Κυπριακά ενεργειακά αποθέματα να συνενωθούν με αυτά της Αιγύπτου, πριν εξαχθούν στην Ευρώπη. Σχετικά, αποτελεί ευχής έργο το ότι πρόσφατα υπεγράφη συμφωνία μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου για την εγκατάσταση αγωγού μεταφοράς του φυσικού αερίου του κοιτάσματος «Αφροδίτη» στις Αιγυπτιακές μονάδες υγροποίησης φυσικού αερίου. Επι πλέον, η υπογραφή του Μνημονίου Κύπρου-Αιγύπτου-Ελλάδος για την Ηλεκτρική Διασύνδεση, αποτελεί μια δυναμική διάσταση συνεργασίας, που συνδέοντας όχι μόνο τις τρεις χώρες, αλλά και τις δύο ηπείρους, Αφρική και Ευρώπη ενισχύει την ενεργειακή ανεξαρτησία της Ευρώπης. Εξαιρετικά επωφελής υπήρξε και η πρωτοβουλία του 2019 της Αιγύπτου να συνεταιρισθεί με τις χώρες της περιοχής (Κύπρος, Αίγυπτος, Γαλλία, Ιταλία, Ιορδανία και Παλαιστίνη) για να ιδρύσουν το «Φόρουμ φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου», με έδρα το Κάιρο. Αυτό το Φόρουμ εξυπηρετεί Κυβερνήσεις, τον ιδιωτικό τομέα καθώς και οικονομικούς οργανισμούς, παρέχοντας την δυνατότητα ανταλλαγής απόψεων για την δημιουργία μιάς ανταγωνιστικής περιφερειακής αγοράς φυσικού αερίου.
Τα επείγοντα προβλήματα που προκαλεί η κλιματική αλλαγή και η ανάγκη να ληφθούν μέτρα για την άμεση αντιμετώπιση τους έδωσε ακόμη μία ευκαιρία συνεργασίας μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου, με σκοπό την προβολή των εθνικών τους προτεραιοτήτων, στο περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Πρόσφατα, κατά την διάσκεψη COP27, στο Sharm El-Sheik, οι Προέδροι Κύπρου και Αιγύπτου συμπροήδρευσαν, στη διάσκεψη κορυφής, για να παρουσιάσουν την Κυπριακής εμπνεύσεως «Πρωτοβουλία Κλιματικής Αλλαγής για την Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή». Μόνο μέσω συνεργασίας το «Περιφερειακό Σχέδιο Δράσης» αυτής της πρωτοβουλίας θα μπορέσει να εφαρμοσθεί για να έχουν αποτέλεσμα οι συστάσεις του. Για να συμπληρώσουμε την εικόνα της συνεργασίας Κύπρου-Αιγύπτου αναφορά θα πρέπει να γίνει και στην συνεργασία σε θέματα άμυνας, που πραγματοποιείται με κοινές στρατιωτικές ασκήσεις, τόσο στο διμερές, όσο και τριμερές επίπεδο, την ανταλλαγή επισκέψεων υψηλόβαθμων στρατιωτικών και την υπογραφή συμφωνιών συνεργασίας. Επιπλέον, υπάρχουν ισχυρές δυνατότητες οικονομικής συνεργασίας, που βασίζονται στην ύπαρξη αρκετών ευκαιριών στους τομείς του εμπορίου και των επενδύσεων.
Γενικά, στο πλαίσιο της Ανατολικής Μεσογείου ο ρόλος της Αιγύπτου είναι υψίστης σημασίας, λόγω των πρόσφατων εξελίξεων και προκλήσεων της περιοχής. Κύριοι παίκτες της περιοχής είναι η Αίγυπτος και η Τουρκία.
Η Αίγυπτος, ενεργά συμμετέχει στις προσπάθειες διασφάλισης της περιφερειακής ειρήνης και ασφάλειας, μέσω του σεβασμού των αρχών του διεθνούς δικαίου. Τα καλύτερα παραδείγματα, είναι η Τριμερής συμφωνία συνεργασίας Κύπρου, Ελλάδος και Αιγύπτου και οι άλλες δύο συμφωνίες που υπέγραψαν η Αίγυπτος και η Ελλάδα. Η πρώτη, που αφορά στην οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ των δύο χωρών στην Μεσόγειο υπεγράφη στο Κάιρο στις 6 Αυγούστου 2020 και ήλθε σαν απάντηση στο έκνομο Μηνμόνιο καθορισμού ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και της προσωρινής Κυβέρνησης της Λιβύης. Η δεύτερη, πιο πρόσφατη, αφορά στην έρευνα και διάσωση και αποσκοπεί στην ενίσχυση της διμερούς συνεργασίας. Και το σπουδαιότερο, ο Υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου Sameh Shoukri σε δήλωση του στην εφημερίδα Al Arabiya της 30ης Οκτωβρίου 2022 επιβεβαίωσε ότι ο διάλογος μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου για την ομαλοποίηση των σχέσεων τους τερματίστηκε, εφόσον οι Τουρκικές πρακτικές στην κατακερματισμένη από την διαμάχη Λιβύη παραμένουν χωρίς αλλαγή.
Η Τουρκία, στο πλαίσιο των νεο-Οθωμανικών της φιλοδοξιών, απειλεί την Ελλάδα, κατέχει την Βόρεια Κύπρο, επεμβαίνει στρατιωτικά στην Συρία και στο Ιράκ, εκμεταλλεύεται το έκνομο Τουρκο-Λιβυκό Μνημόνιο, και προωθεί τα Ρωσικά συμφέροντα στην περιοχή και δεν εφαρμόζει κυρώσεις κατά της Ρωσίας, παρόλο που είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι με μια χαρακτηριστική υποκρισία, ο Πρόεδρος Ερντογάν, αφού για εννέα ολόκληρα χρόνια επέκρινε τους ηγέτες της Αιγύπτου, Ισραήλ, Σαουδικής Αραβίας ακι Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων αποφάσισε, τώρα τελευταία, να κάνει μια διπλωματική στροφή 180 μοίρων και να επιδιώξει την ομαλοποίηση των σχέσεων Τουρκίας με τις κυβερνήσεις αυτών των χωρών. Ανεξάρτητα από αυτή την εξέλιξη οι Κυπρο-Αιγυπτιακές σχέσεις δεν επηρεάζονται, αλλά ανθούν και θα συνεχίσουν την πορεία ενδυνάμωσης τους.
Τώρα, μάλιστα, που η Τουρκία καθημερινά προβαίνει σε προκλήσεις κατά της Κύπρου, περισσότερο παρά ποτέ η μοιρασμένη μας πατρίδα έχει ανάγκη συμμάχων και φίλων με δεσμεύσεις αρχών. Η στάση του Καίρου και οι πολιτικές της απόρριψης της κατοχής, της ειρινικής διευθέτησης των διαφορών, της άρνησης αποδοχής των τετελεσμένων, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου και των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας αποτελούν εχέγγυα που παρέχει σαν έταιρος η Αίγυπτος που μοιράζεται το όραμα της Κύπρου για μια βιώσιμη και λειτουργική λύση του Κυπριακού.
Ενόψει των ανωτέρων, το συμπέρασμα που εύκολα εξάγεται είναι ότι η Κύπρος έχει πολλά να κερδίσει επενδύοντας σε μια στρατηγική και εταιρική σχέση με την Αίγυπτο. Μιά τέτοια σχέση, θα συμβάλλει στην σταθερότητα της Ανατολικής Μεσογείου προς όφελος της περιοχής, της Ευρώπης και του κόσμου γενικά.
