Παιδιά Yazidi, πρώην αιχμάλωτα του ISIS, στην ανατολική επαρχία Deir ez-Zor της Συρίας, 6 Μαρτίου 2019. (AFP)
Του Killian Cogan, ειδικού απεσταλμένου στο Kirsehir και στην Άγκυρα της εφημερίδας Journal du dimanche, 26 – 7 – 2021Μετάφραση, επεξεργασία : Αλκης Καλλιαντζίδης
Στις πύλες της πόλης, ένα επιβλητικό πανό που φέρει το ομοίωμα του Ataturk. Μακρύτερα, γυναίκες που 
φορούν τη φορεσιά niqab (δεξιά), με γάντια, περπατούν στους δρόμους.
Βρισκόμαστε στο Kirsehir, δύο ώρες δρόμο με το αυτοκίνητο από την τουρκική πρωτεύουσα. Ήταν εδώ, κατά τη διάρκεια του χειμώνα του 2017, που ξαναβρέθηκαν οι Amir και Amira Hussein, δύο παιδιά Yazidi και που απήχθηκαν στο βορειοδυτικό Ιράκ κατά τη διάρκεια της απαγωγής από την οργάνωση του Ισλαμικού Κράτους 6.000 γυναικών και παιδιών προερχομένων από αυτήν τη θρησκευτική μειονότητα τον Αύγουστο
του 2014.
Σύμφωνα με το ανεξάρτητο μέσο ενημέρωσης Gazete Duvar, οι απαγωγείς των δύο παιδιών επιχείρησαν να τα εγγράψουν ως απογόνους τους στις αρμόδιες τουρκικές 
αρχές. Όμως, συνειδητοποιώντας ότι επρόκειτο για παιδιά που είχαν απαχθεί, τοποθέτησαν τον Amir και την Amira στο ορφανοτροφείο του Kirsehir πριν ενημερώσουν για αυτό το ιρακινό προξενείο. Η μεγαλύτερη αδερφή τους, η Hadiya Hussein, έδωσε στη συνέχεια μια τριετή δικαστική μάχη για να
αποκτήσει την επιμέλειά τους και να τα επαναπατρίσει στο Ιράκ. Καθώς τα παιδιά δεν μπορούν παρά να τεθούν υπό την κηδεμονία των γονέων τους – που φέρονται εξαφανισμένοι – παραδόθηκαν απευθείας από την Άγκυρα στην Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) το φθινόπωρο του 2020.
Συχνότατα, οι διακινητές διαπραγματεύονται την απελευθέρωση των αιχμαλώτων
Ένα ευχάριστο τέλος σε ένα επεισόδιο που ωστόσο αποκαλύπτει την παρουσία των ομήρων Yazidi και των απαγωγέων τους στην Τουρκία. Έτσι, τον περασμένο Φεβρουάριο, η τουρκική αστυνομία πήρε ένα κορίτσι Yazidi από τα χέρια ενός ιρακινού υπηκόου που είχε πολεμήσει για τον Daesh, πριν εγκατασταθεί στα βόρεια προάστια της Άγκυρας. Ο άνδρας είχε προσπαθήσει να το ξεφορτωθεί μέσα από έναν ιστότοπο δημοπρασίας σκλάβων. Εάν τα φιλοκυβερνητικά τουρκικά μέσα ενημέρωσης επισήμαναν τον ρόλο των αρχών στη διάσωση του κοριτσιού Yazidi τον περασμένο Φεβρουάριο και ότι τουλάχιστον τρεις άλλοι όμηροι έχουν απελευθερωθεί με αυτόν τον τρόπο, μια πηγή που εμπλέκεται σε παράνομες επιχειρήσεις διάσωσης ισχυρίζεται ότι συμμετείχε στην απελευθέρωση αρκετών εκατοντάδων Yazidis ανεπίσημα στη χώρα. Τις περισσότερες φορές, οι απαγωγείς διαπραγματεύονται την απελευθέρωση αιχμαλώτων με αντάλλαγμα λύτρα που καταβάλλονται στους απαγωγείς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μόλις εντοπιστεί η τοποθεσία των ομήρων, πραγματοποιούνται βομβαρδισμοί για να τους ανακτήσουν βίαια και να τους παραδώσουν στις αντίστοιχες οικογένειές τους στο Ιράκ.
Ο Abdallah Shrem, 46 ετών, είναι ένας από αυτούς τους διακινητές «σωτήρες» των Yézidis. Αυτός ο πρώην 
ιρακινός μελισσοκόμος ισχυρίζεται ότι συνέβαλε στη διάσωση 399 όμηρων Yazidi, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων βρισκόταν στη Συρία και έξι στην Τουρκία. Σήμερα, ο Abdallah εκτιμά ότι μεταξύ 400 και 450 Yazidis εξακολουθούν να κρατούνται από πρώην σαλεμένους του Ισλαμικού Κράτους που έχουν εγκατασταθεί στην Τουρκία. «Μετά την αποδυνάμωση του Daesh, ένας μεγάλος αριθμός μαχητών του έφυγε και πήγε να ζήσει με ασφάλεια στην Τουρκία, οι περισσότεροι από αυτούς ήταν στην Κωνσταντινούπολη. Άλλοι στην Άγκυρα ή στο Kirsehir. Όλοι τους βρίσκονταν στα χέρια των Τουρκμένων από το Ιράκ. Παρέδωσε επίσης ομήρους που είχαν στα χέρια τους οι μαχητές του Συριακού Εθνικού Στρατού (ANS), ένας διαφορετικός σχηματισμός που αποτελείται από δυνάμεις του πρώην Ελεύθερου Συριακού Στρατού (ASL) και από τζιχαντιστές πολιτοφύλακες, που τώρα ελέγχονται από την Τουρκία. «Ορισμένα μέλη του Daesh έχουν ενταχθεί στις τάξεις του ANS διατηρώντας τους ομήρους τους Yazidi, διαβεβαιώνει ο Abdallah. Και όταν οι αιχμάλωτοι είναι στα χέρια του ANS, είναι πιο δύσκολο να διαπραγματευτεί την απελευθέρωσή τους, επειδή υποστηρίζεται από την Τουρκία». Αυτοί οι πρώην μαχητές του Ισλαμικού Κράτους, που προσλήφθηκαν από τον ANS, λέγεται ότι βρίσκονται στη βόρεια Συρία καθώς και στην Τουρκία. «Απελευθέρωσα ένα παιδί από τα χέρια ενός Ιρακινού που είχε πολεμήσει για τον Daesh, προτού ενταχθεί στις τάξεις του ANS, αποκαλύπτει ο διακινητής.
Σήμερα ζει στην Άγκυρα και εργάζεται για μια τουρκική επιχείρηση ασφαλείας. «Ο Azad Baris, ένας ακτιβιστής της διασποράς των Yazidi στη Γερμανία, είναι επίσης επικεφαλής δράσεων για τη διάσωση των αιχμάλωτων Yazidis στην Τουρκία». «Πρόσφατα, είπε, ένας εκπαιδευτικός από μια παραθαλάσσια πόλη της Μαύρης Θάλασσας ήρθε σε επαφή μαζί μου, λέγοντας ότι υπήρχε ένα κορίτσι Yazidi σε μια από τις τάξεις του. Και μετά ξαφνικά το κορίτσι εξαφανίστηκε». Όπως ο Abdullah Shrem και άλλα μέλη της κοινότητας Yazidi, ο Azad Baris ισχυρίζεται ότι έχει ζητήσει τη βοήθεια από τις τουρκικές αρχές επανειλημμένα. Χωρίς αποτέλεσμα.
Είναι κοινώς γνωστό ότι, τουλάχιστον μέχρι το 2015, οι Τούρκοι συνοριοφύλακες επέτρεψαν την πρόσληψη στην τρομοκρατική ομάδα να ενταχθούν στο συριακό μέτωπο ατιμωρητί. Αλλά αν πολλά μέλη του ISIS έχουν
μετακομίσει στην Τουρκία, ακολουθώντας ιδίως τις στρατιωτικές καταστροφές του οργανισμού το 2017 και την πτώση του «χαλιφάτου» τον Μάρτιο του 2019, η ασάφεια δεν θα ήταν πλέον σε τάξη από τότε που το Daech τα έβαλε απευθείας με στόχους του τουρκικού Κράτος. Όπως τον Μάιο του 2016, όταν ένας Τούρκος μέλος του Ισλαμικού Κράτους πραγματοποίησε μια επίθεση με παγιδευμένο αυτοκίνητο, μπροστά από ένα αστυνομικό τμήμα στην πόλη Gaziantep. «Το έτος 2016 σηματοδοτεί μια κρίσιμη καμπή, διότι, επιτιθέμενο στο τουρκικό Κράτος, το Ισλαμικό Κράτος πέρασε μια κόκκινη γραμμή, λέει ο Berkay
Mandiraci, ερευνητής της Διεθνούς Ομάδας Κρίσεων (ICG) και συν-συγγραφέας μιας έκθεσης για τους Τούρκους επαναπατριζόμενους του ISIS. Τότε η Άγκυρα άρχισε να βλέπει τον ISIS ως μια πραγματική πρόκληση». Για τον Onur Güler, δικηγόρο που υπερασπίστηκε περισσότερους από 70 ύποπτους τζιχαντιστές, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων Γάλλων υπηκόων, οι επιθέσεις που διενήργησε ο Daesh στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης τον Ιούλιο του 2016 και στο νυχτερινό κέντρο διασκέδασης Reina την 1η Ιανουαρίου 2017 τόνισαν αυτό το σημείο καμπής στη στάση της Άγκυρας έναντι του ISIS. «Σήμερα, η αντιτρομοκρατική πολιτική που ασκείται εναντίον του Daesh είναι πολύ αποφασιστική, διαβεβαιώνει. Τούτο αφορά τους τουρκικούς καθώς και τους 
αλλοδαπούς πυρήνες». Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, κατά τη διάρκεια του έτους 2020, οι τουρκικές αρχές συνέλαβαν 2.343 μέλη που ήταν ύποπτα ότι ανήκουν στο ISIS. Ένας αριθμός που έχει αυξηθεί σε περισσότερους από 1.200 υπόπτους από τις αρχές του 2021, συμπεριλαμβανομένων 307 κατά τη διάρκεια του περασμένου Ιουνίου.
Ωστόσο, για τον δικηγόρο, είναι σαφές ότι τα μέλη του Daesh επωφελούνται από μια πιο επιεική μεταχείριση των τουρκικών αρχών από άλλες ομάδες που θεωρούνται τρομοκρατικές όπως το PKK ή το νεφέλωμα των Γκιουλενιστών. «Στην πράξη, [η δικαστική εξουσία] αντιλαμβάνεται τον Daesh με πιο «ισλαμικό» τρόπο και επομένως με περισσότερη επιείκεια, υποστηρίζει. Η δικαιοσύνη τείνει να θεωρεί ότι οι στρατολογήσεις του ISIS παρακινούνται από πνευματικά κίνητρα. Όσο δεν έχει γίνει κανένα κακό στην Τουρκία, το Κράτος θα έχει περισσότερη κατανόηση προς αυτούς». Μια επιείκεια που, σύμφωνα με τον δικηγόρο, θα ισχύει για την «πλειοψηφία» αλλοδαπών υπηκόων του Daesh από τη Συρία. «Μεταξύ των Γάλλων κατηγορουμένων τους οποίους υπερασπίστηκα, για παράδειγμα, ένας από αυτούς αγαπούσε πολύ τον Πρόεδρο Ερντογάν. Οι Ιρακινοί, από την πλευρά τους, βλέπουν την Τουρκία ως έναν παράδεισο. Τούτο παίζει ρόλο κατά τη διάρκεια λήψης των αποφάσεων».
Έτσι, αρκετοί από τους συνομιλητές μας Yazidi θεωρούν «σε μεγάλο βαθμό ανεπαρκή» τη δέσμευση της Άγκυρας να απελευθερώσει τους ομήρους που υπάρχουν στο έδαφος της. Όταν ζητήθηκε από το τουρκικό υπουργείο Εσωτερικών, δεν απάντησε στα αιτήματά μας για παραχώρηση συνέντευξης στην εφημερίδα Journal du dimanche. Μέχρι σήμερα, εκτός από τον ύποπτο που συνδέεται με την επιχείρηση διάσωσης του Φεβρουαρίου, κανένας απαγωγέας δεν έχει διωχθεί. Πολύ λυπηρό για την Hadiya Hussein, την αδελφή των δύο παιδιών που βρέθηκαν στο Κιρσεχίρ : «Οι τουρκικές αρχές με βοήθησαν, αλλά τι θα γίνουν οι ένοχοι ; Θέλω να τους δω στο δικαστήριο».
Killian Cogan
