ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΥΠΑΡΞΕΙ ΕΥΡΩΠΗ: η Ευρώπη δεν είναι χωρίς μέλλον: πρέπει όμως να…

του Ελευθερίου Τζιόλα (*)

(*) Στο προηγούμενο άρθρο μου που δημοσιεύθηκε με τίτλο: «Κεντρικό ερώτημα: γίνονται ευρωπαϊκές εκλογές» ΕΔΩ είχα κλείσει με την υπόσχεση-δέσμευση ότι στο επόμενο άρθρο θα παρουσίαζα σκέψεις και θα σκιαγραφούσα πλαίσια μιας ρεαλιστικής, δημοκρατικής εναλλακτικής στρατηγικής για την Ε.Ε. και την Ελλάδα, ως συμβολή σ΄έναν αναγκαίο διάλογο (που, όμως, δεν έγινε…). Το παρόν άρθρο αποτελεί υλοποίηση αυτής της υπόσχεσης-δέσμευσης. Με την ελπίδα ότι θα φανεί χρήσιμο…   

Η Ευρώπη που οραματιστήκαμε, η Ευρώπη του  Robert Schuman και του Jean Monnet, της Simone Weil , της Louise Weiss, της Ursula Hirschmann και της Μελίνας Μερκούρη, η Ευρώπη από  τον Altiero Spinelli, στο Sicco  Mansholt  και τον Jacques Delors, ακόμα-ακόμα και η Ευρώπη του  François Mitterrand, του Helmut Kohl‎‎, του Ανδρέα Παπανδρέου τείνει να αποτελέσει ένα μακρινό παρελθόν…

Μετά την τελευταία μεγάλη διεύρυνση με τα 10 νέα μέλη της Ε.Ε., που υπογράφηκε επί Ελληνικής Προεδρίας, την 16^η Απριλίου 2003 στους πρόποδες της Ακρόπολης και εφαρμόσθηκε από τον Μάϊο 2004, ιδιαίτερα δε μετά την καταψήφιση του Ευρωπαϊκού Συντάγματος από τη Γαλλία (29 Μαΐου 2005), το 2007 η Ε.Ε. χάνει κάθε δυναμική δημοκρατικής και κοινωνικής μεταρρύθμισης. Η ευθύνη είναι κυρίως της Γερμανίας και του δεύτερου (μετά της δεκαετία το 1990) συνολικού  συντηρητικού ρεύματος που απλώνεται στην Ευρώπη, καθώς και της ηγεσίας της (της  Commission). Η Ε.Ε. αποσυνδέεται από κοινούς κοινωνικούς στόχους, παραμερίζει κάθε ιδέα σύγκλισης και περνώντας μέσα από το βαθύ κύμα των χρεοκοπιών (Ελλάδα, Κύπρος, Ιρλανδία, Πορτογαλία και ‘’παρολίγον’’ Ισπανία και Ιταλία) και τέλος της πανδημίας, μετά το 2021, βρίσκεται σε μια φάση εντελώς νέων προκλήσεων που αποτελούν κορύφωση και ταυτόχρονα μετασχηματισμό της προηγηθείσας  περιόδου. Προκλήσεις ζωτικές, που αφορούν συνολικά τη φυσιογνωμία της, τη συνοχή της, την πορεία της και στις οποίες το κενό απαντήσεων και ηγετών-πηδαλιούχων δεν μπορεί να κρυφτεί κάτω από το πέπλο μια ρουτινιάρικης, γραφειοκρατικής διοίκησης-διαχείρισης.

Στα μάτια της μεγάλης πλειοψηφίας των κοινωνιών των ευρωπαϊκών κρατών η Ε.Ε. ταυτίζεται με ένα κυρίαρχο club (που από τον τρόπο αντίληψης, στάσης και λειτουργίας του, σωστά αποκλήθηκε ‘’ιερατείο’’) και μια ογκώδη, δαιδαλώδη γραφειοκρατία υπηρεσιακών  μονάδων και καλολαδωμένων αξιωματούχων που σαν χταπόδι απλώνεται από τις Βρυξέλλες (και την Φρανκφούρτη των τραπεζιτών) προς όλες τις χώρες-μέλη. Αν δεν ανοίξουμε διάπλατα τις πόρτες και τα παράθυρα στη Δημοκρατία, αν δεν ανοίξουμε ουσιαστικές διαδικασίες συμμετοχής  η γραφειοκρατία της Ευρώπης θα πνιγεί από τη δική της μούχλα.

Για όποιον θέλει να δει την πραγματικότητα, τις ανάγκες και το αύριο της Ένωσης αυτό το σύστημα το οποίο αποτελεί έναν μηχανισμό για την υποστήριξη πολιτικών του άπληστου καπιταλισμού, μεριμνώντας ταυτόχρονα  για την ιδιοτελή μακροημέρευσή του, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που η Ε.Ε έχει μπροστά της. Είναι πρωταρχική ανάγκη να συμβεί μια βαθύτερη διαδικασία αλλαγών και μετασχηματισμού ξεκινώντας από την αλλαγή των κοινωνικών & πολιτικών συσχετισμών, τις εφαρμοζόμενες πολιτικές με αλλαγή του περιεχομένου, των προτεραιοτήτων τους και την μετακίνηση του κέντρου βάρους από τις ολιγαρχίες και τι ‘’κορυφές’’ προς τις κοινωνίες και τη δημοκρατική συμμετοχή. Με τη δημιουργία και πραγμάτωση ενός ανάλογου (στις σημερινές συνθήκες) μεγάλου Κοινωνικού Ευρωπαϊκού Συμβολαίου κατά τα πρότυπα -στο πνεύμα- του Κοινωνικού Συμβολαίου μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στη νέα τούτη περίοδο η Ευρωπαϊκή Ένωση και ιδιαίτερα οι δυνάμεις του προοδευτικού φάσματος (Σοσιαλιστές, Σοσιαλδημοκράτες, Εργατικοί, Αριστεροί-Δημοκράτες, Δημοκράτες-Εναλλακτικοί ), πρέπει να δει και να επαναχαράξει δρόμο και στρατηγικές στα παρακάτω μεγάλα θέματα, σηματοδοτώντας μια νέα περίοδο Αναγέννησης-Αναμόρφωσης.

1. Αγορά και Ανταγωνισμός

Η λατρεία της αγοράς, στη νέα της εδώ και 30 χρόνια πραγματικότητα, δηλαδή, της παγκόσμιας αγοράς, έχει μετατραπεί σε βρόχο της ευρωπαϊκής οικονομίας. Ο ανταγωνισμός από πολυδιαφημιζόμενη εγγύηση για τιμές και ποιότητα  έχει μετατραπεί σε εργαλείο κυριαρχίας και αναδιανομής (με την ευρωπαϊκή οικονομία να υφίσταται και την κυριαρχία και την απόσπαση τεραστίων μεριδίων παραγωγής & προϊόντων).

Οι μετριοπαθείς κήρυκες της «ελεύθερης με κανόνες αγοράς», τώρα,  απέναντι στον άπληστο καπιταλισμό, ομολογούν ότι αυτοί οι «κανόνες» έχουν πεταχτεί στο καλάθι των αχρήστων και η Κίνα, πρωτίστως, αλλά και η Ρωσία, η Ινδία, το Ιράν, η Ινδονησία, η Τουρκία, η Μαλαισία γίνονται πρωταγωνιστές και παίκτες ολκής. Παίκτες ολκής κουρελιάζουν πλέον το δόγμα, που πριν από λίγα χρόνια μεροληπτικά είχαν ασπασθεί, ότι «το κράτος δεν μπορεί να έχει ανάμιξη με την αγορά».

Ακόμα και οι ευρωπαίοι επιχειρηματίες, παρά τη θεαματική πλουτοκρατική συσσώρευση στις οικονομικές ολιγαρχίες τους, στα ευρύτερα «επιχειρηματικά σώματα» κι  όταν λειτουργούν με κριτήρια ευρωπαϊκού χώρου, ομολογούν  το εξουθενωτικό αγκομαχητό των επιχειρήσεών τους στην παγκόσμια ανηφόρα, όπου τον παραγωγικό ρυθμό επιβάλουν οι Κινέζοι και την τεχνολογική καινοτομία οι Αμερικάνοι. Μια κατάσταση που μετά από 40 χρόνια εφαρμογών συνταγών χρεοκοπίας (σαν αυτές του ΔΝΤ) είναι επιβεβαιωμένο ότι δεν μπορούν πλέον να έχουν ακόμη έναν παρόμοιο κύκλο συμπίεσης μισθών και δικαιωμάτων  των εργαζομένων, συμπίεσης της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών και  αφαίμαξης του καινοτόμου μικρομεσαίου δυναμισμού.

Η πραγματική κατάσταση είναι αυτή (κι ακόμα χειρότερη σε βιωματικούς όρους, σε καθημερινούς τομείς). Αν αυτή η πραγματική κατάσταση αποτελεί συνείδηση, οφείλουμε να σκεφτούμε ορθολογικά και να δράσουμε αποφασιστικά. Όσο  εκείνοι που αισθάνονται Προοδευτικοί δεν το κάνουν -και όσο οι καθεστωτικοί συντηρητικοί, κατά τα συνήθη, θα διαιωνίζουν την κατάσταση μιλώντας υποκριτικά για «μέσους όρους», τότε η ακροδεξιά εκμεταλλευόμενοι το κενό απάντησης θα υποκαθιστά όλους αυτούς και στα μάτια μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας  θα εμφανίζεται ως λύση & πρόταση.

Ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι με ορισμένα παραδείγματα, που αποτελούν και σημαντικούς οικονομικούς τομείς τη Ε.Ε..

Αν στην Ε. Ένωση απαγορεύουμε στους αγρότες να παράγουν με φυτοφάρμακα που σκοτώνουν την χλωρίδα και την πανίδα της Ευρώπης, και υποσκάπτουν ύπουλα την υγεία των συνανθρώπων μας δεν μπορούμε να εισάγουμε τα ίδια προϊόντα από χώρες που καμία ευαισθησία δεν έχουν για την δική τους χλωρίδα και πανίδα και η ευαισθησία τους για τον άνθρωπο και το περιβάλλον του είναι αμελητέα. Με άλλα λόγια, έχουμε δώσει, ως Ε. Ένωση, ένα μεγάλο πλεονέκτημα στους εκτός της Ε.Ε. αγρότες  με την αποδοχή των αγροτικών παραγωγών (και προϊόντων τους) εκτός των όρων και περιορισμών της «πράσινης μετάβασης». Αυτά τα αγροτικά προϊόντα, κερδίζουν στον ανταγωνισμό απέναντι στα αντίστοιχα ευρωπαϊκά λόγω χαμηλότερων τιμών που όμως προήλθαν από την μη εφαρμογή των όρων και των περιορισμών της «πράσινης μετάβασης». Δηλαδή, η Ε.Ε. έδωσε ένα μεγάλο πλεονέκτημα στις αγροτικές οικονομίες/παραγωγές εκτός Ε.Ε. εξουδετερώνοντας εν συνεχεία (με τα εισαγόμενα προϊόντα) τους δικούς της αγρότες παραγωγούς. Αυτή, με δυο λόγια, ήταν η βάση των δίκαιων, μεγάλων κινητοποιήσεων των ευρωπαίων (και Ελλήνων) αγροτών πριν από τρεις μήνες. Αντί για τα ΜΑΤ και τα δακρυγόνα, και την αναμέτρηση στους δρόμους, στις αγορές και τα αστικά κέντρα η Ε. Ένωση (Commission και Συμβούλιο Αρχηγών) έπρεπε -και πρέπει – να αλλάξουν δραστικά αγροτική πολιτική.

Το ίδιο ισχύει και για τη βιομηχανία. Αν στην Ε. Ένωση απαγορεύουμε να χρησιμοποιούμε παιδιά για εργάτες, δεν μπορούμε να εισάγουμε μπλουζάκια που παράγονται από παιδιά σε άθλιες συνθήκες πρωτοφανούς εκμετάλλευσης.

Αν στην Ε. Ένωση απαγορεύεται τα εργοστάσια να μολύνουν τον αέρα δεν μπορούμε να εισάγουμε προϊόντα από εργοστάσια που μολύνουν τον ίδιο ακριβώς αέρα που αναπνέουμε εμείς, τα παιδιά μας κι οι συνάνθρωποί μας. Και, ακόμα, χειρότερα, όλοι μαζί ρυπαντές και ρυπαινόμενοι,  να μιλούνε και να… αλληλοσυγχαίρονται για την «πράσινη ανάπτυξη» και την αντιμετώπιση της «κλιματικής κρίσης».

Και αν στην Ε. Ένωση δεν είμαστε έτοιμοι να στηρίξουμε την παραγωγή μας, δεν μπορούμε να εισάγουμε από επιχειρήσεις που πίσω τους έχουν τη δύναμη ολοκληρωτικών κυβερνήσεων, που αποτελούν μοχλούς και προεκτάσεις αυταρχικών καθεστώτων, που στηρίζονται ή/και εξυπηρετούν ακραία καταπιεστικά κοινωνικά συστήματα.

Αυτή -η παραπάνω- η στροφή οφείλει επειγόντως να συμβεί στην Ε. Ένωση.

Και, πάντως, σε κάθε περίπτωση και με άμεση προτεραιότητα: επιβολή φόρων, δασμών που ισοσκελίζουν τους όρους ανταγωνισμού στο πεδίο της (εμπορικής & παραγωγικής) μάχης. Στο όνομα της δήθεν ελεύθερης οικονομίας δεν χρειάζεται να φοβούμαστε τις λέξεις («φόρος», «δασμός»).

Θυμίζω ότι έτσι μίλησε ο Trump στην εργατιά και την αγροτιά, στις οποίες κάποτε μιλούσανε οι Σοσιαλιστές, οι Σοσιαλδημοκράτες, οι Εργατικοί, οι Δημοκράτες-Αριστεροί, και άρπαξε την εξουσία από τους Δημοκρατικούς. Κι όταν πήρε την εξουσία έβαλε τους… άλλους δασμούς. Αυτούς που ενίσχυαν τους φίλους του μεγαλοβιομήχανους, μεγαλοεπιχειρηματίες. Κάτι που σε ορισμένο βαθμό κάνει τώρα και ο πρόεδρος Biden.

Έτσι και τώρα, όπως εξήγησα, αφήνεται στον κάθε ακροδεξιό το πεδίο ανοιχτό. Επιμένοντας οι Προοδευτικοί να κάνουνε …διαλέξεις στη μεσαία τάξη περί ελεύθερου εμπορίου! Ελεύθερο εμπόριο για το οποίο ακόμα και οι οικονομολόγοι που ανέπτυξαν τη θεωρία του ελεύθερου εμπορίου, μας κοιτάνε με απορία, χασκογελώντας.

Ταυτόχρονα, άμεση προτεραιότητα πρέπει να είναι: μια συγκροτημένη επιθετική πολιτική υποστήριξης, ανάπτυξης και επιβολής εταιριών της Ε. Ένωσης,  οικονομικών δραστηριοτήτων και πρωταγωνιστικά οικονομικών συνεργασιών (ιδιαίτερα σε χώρες με σημαντικό ορυκτό πλούτο). Σε όλες τις παγκόσμιες  οικονομίες, οι εταιρείες της Ε. Ένωσης  πρέπει να αποκτήσουν εκτόπισμα, να επιβληθούν σταδιακά ώστε η Ευρώπη να αποκτήσει μέγεθος και ισχύ. Μέχρις ότου οι εταιρείες της να μπορούν να κινηθούν ισάξια και ισότιμα απέναντι στις Κινεζικές και τις Αμερικανικές.

Στον τομέα αυτό των Ενωσιακών εταιριών τέσσερις (4) άξονες έχουν μεγάλη σημασία: 1^η. Βιομηχανική πολιτική της Ένωσης, 2^η. Ψηφιακός μετασχηματισμός, Νέες τεχνολογίες και Καινοτομία, 3^η. Αγροτοδιατροφικός τομέας & Μεταποίηση, 4^η. Προστιθέμενη εγχώρια αξία σε κάθε χώρα-μέλος (με έμφαση στις χώρες του Νότου για την άρση της αντίθεσης Βορρά-Νότου και την ανάδειξη επιχειρηματικών εγχώριων πόλων αντί της κεντροευρωπαϊκής απορρόφησης).

2. Ανισότητες, Ανάπτυξη, Δικαιοσύνη

Την ίδια στιγμή που στο παγκοσμιοποιημένο οικονομικό τοπίο η Ε.Ε. χάνει  έδαφος, η ύπαρξη στο εσωτερικό της βαθιών ανισοτήτων της στερούν κοινωνική συνοχή και δυναμισμό και διευρύνοντας τα χάσματα (κοινωνικά και γεωγραφικά) αδυνατίζουν την αναγκαία στροφή για την Αναγέννηση-Αναμόρφωση.  Πράγματι, στο εσωτερικό της η Ευρώπη είναι μια Ένωση μεγάλων ανισοτήτων.

Η Ευρώπη των μεγάλων αντιθέσεων: ολιγαρχιών- κοινωνιών και Βορρά-Νότου πρέπει να αποφασίσει για την κοινωνική συνοχή της και την οικονομική (γεω-οικονομική εσωτερική) σύγκλισή της.

Η δραστική, προοδευτικά κλιμακούμενη φορολόγηση του μεγάλου και πολύ μεγάλου κεφαλαίου είναι το πρώτο, άμεσα αναγκαίο μέτρο. Με μετατόπιση του κέντρου βάρους στο δίπολο Κεφάλαιο-Εργασία προς την Εργασία, τον κόσμο της, τις ανάγκες της, τη δημιουργικότητά της, την επινοητικότητά της. Με διάθεση των πόρων μιας τέτοιας από κάθε άποψη δίκαιας φορολόγησης για την άμβλυνση των αντιθέσεων με γενναία υποστήριξη των αμοιβών της εργασίας, των συνθηκών και προϋποθέσεων της, για την επανοικοδόμηση του κράτους πρόνοιας σε όλους τους τομείς του (υγεία, παιδεία, στέγη, έρευνα, μέρισμα νέας γενιάς), για την ενεργητική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας (του Νότου).

Είναι αναγκαίο να τονίσω υποστηρίζοντας τον παραπάνω ρεαλιστικό και  αναγκαίο στόχο ότι στην Ε.Ε. οι πέντε (5) πλουσιότεροι άνθρωποι της αύξησαν την περιουσία τους με ρυθμό 6 εκατομμυρίων ευρώ την ώρα από το 2020 ως σήμερα! Αυτό αντιστοιχεί σε συσσωρευμένο πλούτο άνω των 410 δισεκατομμυρίων ευρώ. Και αυτό ισοδυναμεί με το ήμισυ του προϋπολογισμού για την εκπαίδευση για όλες τις χώρες της Ε.Ε.!

Πίσω από τους δισεκατομμυριούχους βρίσκονται μεγάλες εταιρείες, που αποκομίζουν ασύλληπτα κέρδη, ορισμένοι, μάλιστα, από τους ίδιους τους δισεκατομμυριούχος τα ονόμασαν ‘’απροσδόκητα’’. Το περασμένο έτος ήταν το πιο κερδοφόρο για τεράστιες εταιρείες: 22 από τους μεγαλύτερους ομίλους στην ΕΕ πραγματοποίησαν καθαρά κέρδη 172 δισεκατομμυρίων ευρώ τους 12 μήνες έως τον Ιούνιο του 2023. Αυτό αντιστοιχεί σε  67% περισσότερα από τα μέσα κέρδη τους για την περίοδο 2018-21.

Την ίδια περίοδο – τα τελευταία δύο (2) χρόνια- 800 εκατομμύρια εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο έχασαν 1,4 τρισεκατομμύρια ευρώ λόγω του πληθωρισμού, ο οποίος ισοδυναμεί με 25 ημέρες χαμένων μισθών για κάθε εργαζόμενο. Εν τω μεταξύ, οι εταιρείες διανέμουν το 80% των κερδών-ρεκόρ προς τους ιδιοκτήτες τους και τους λοιπούς μεγαλομετόχους τους. Ποσά που αφορούν σε μη ενεργό, μη παραγωγικό χρηματικό κεφάλαιο, σε μια ολιγαρχία της ακραίας χλιδής και απληστίας σ΄έναν  κόσμο χαοτικών κοινωνικών αποστάσεων, φτώχειας και ανέχειας.

Το μεγάλο και πολύ μεγάλο κεφαλαίο εκτός της ακραίας κερδοφορίας από την οικονομική εκμετάλλευση, συσσωρεύεται και μέσω της «προς κάτω συμπίεσης των μισθών» και της μείωσης του «κοινωνικού μερίσματος» των δημόσιων αγαθών και υποδομών. Η προτεινόμενη προοδευτικά κλιμακούμενη φορολόγηση του μεγάλου και πολύ μεγάλου κεφαλαίου σπάει την απόλυτη κυριαρχία των δισεκατομμυριούχων, επαναφέρει την έννοια (και την έγνοια) της κοινωνίας των ανθρώπων και των αναγκών τους, επαναφέρει την έννοια (και την έγνοια) της ισορροπίας και των ευκαιριών με πραγματικούς όρους και όχι κενούς περιεχομένου λόγους. Για παράδειγμα, ένας ευρωπαϊκός με την προτεινόμενη μορφή φόρος περιουσίας, ανάλογα διακτινιζόμενος σε κάθε χώρα-μέλος, θα μπορούσε να συγκεντρώσει ετησίως σχεδόν 320 δισεκατομμύρια ευρώ, – αρκετά, δηλαδή, για να δημιουργήσει ένα επιπλέον 45% του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ε.Ε., ή ενός νέου Ταμείου, για τις εθνικές ευρωπαϊκές οικονομίες με έμφαση στη σύγκλιση, καθώς και για την εργασία, την παιδεία, τις δεξιότητες, την έρευνα, τις υποδομές, το κράτος πρόνοιας.

Αυτός ο πράγματι μικρός φόρος για το μεγάλο και πολύ μεγάλο κεφάλαιο (ιδιαίτερα το λιμνάζον, μη παραγωγικό κεφάλαιο της ολιγαρχίας), με συντελεστή από 1% έως 5% (με κλιμάκωση) για τον οποίο έχω ξαναγράψει και έχω αναλυτικά μιλήσει στα δύο τελευταία Συνέδρια του ΠΑΣΟΚ, θα ενίσχυε μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου τους προϋπολογισμούς των κυβερνήσεων για την καταπολέμηση των ανισοτήτων και την υποστήριξη πολιτικών αναγέννησης και κοινωνικής δικαιοσύνης-συνοχής που αναφέρθηκαν.

Ταυτόχρονα, ο φόρος αυτός αποτελεί και ένα μέτρο «κλιματικής δικαιοσύνης» αφού είναι σταθμισμένο-ποσοτικοποιημένο ότι ένας δισεκατομμυριούχος εκπέμπει πάνω από ένα εκατομμύριο φορές περισσότερες ρυπογόνες εκπομπές από τον μέσο άνθρωπο λόγω του πολυτελούς τρόπου ζωής του και των επιχειρηματικών του δράσεων. Αναφέροντας την κλιματική κρίση-συζήτηση, αφού σημειώσουμε ότι ως επί το πλείστον διεξάγεται με α-ταξικό τρόπο, δηλαδή, χωρίς επισήμανση των δυνάμεων και των  συμφερόντων που την προκαλούν- πρέπει να πούμε ότι ανάλυση της Action Aid, σε συνεργασία με την Oxfam, δείχνει ότι ένας φόρος 90% στα απροσδόκητα κέρδη (δηλαδή, στα κέρδη πέρα από κάθε λογική πρόβλεψη/στάθμιση), αν θα εφαρμόζονταν στις 36 μεγαλύτερες εταιρείες ορυκτών καυσίμων και τραπεζών σε όλο τον κόσμο, θα μπορούσε να συγκεντρώσει σχεδόν 382 δισεκατομμύρια δολάρια! Αυτό το ποσό είναι σχεδόν 20 φορές το ποσό που δαπανήθηκε παγκοσμίως για την κλιματική προσαρμογή το 2021, με βάση τη Συνθήκη του Παρισιού!

Συμπληρωματικά προς αυτά: η πολιτική των επιδομάτων που καθιστά την κοινωνία όμηρο της πολιτικής και αποτελεί μια ευκαιριακή, κατά βάση πελατειακή αντίληψη, πρέπει να τερματισθεί. Καθώς, και η μείωση των έμμεσων φόρων και της φορολόγησης του εισοδήματος από εργασία είναι απολύτως αναγκαία χωρίς φιλοδωρήματα και φοροδιαφυγή.

Ακούγεται συχνά: η Κοινωνία οφείλει να οδηγεί την Οικονομία, οι προτεραιότητες του Ανθρώπου πρέπει να επιβάλλονται σ αυτές του Κέρδους.

Σωστά. Αλλά για να προχωρήσουμε σ΄αυτά χρειάζεται ένα Σχέδιο, ένα ολοκληρωμένο Πρόγραμμα. Πίσω από το Σχέδιο επενδύονται πόροι που μπορούν να κάνουν το Πρόγραμμα πράξη, ώστε αυτό με τη συμμετοχή της κοινωνίας και με την αντίστοιχη ηγεσία  σαν γίνει η νέα Πραγματικότητα.

Κι αν πρέπει να μιλήσουμε για πόρους, για χρηματοδοτικά πακέτα, το πρώτο που πρέπει να αλλάξουμε είναι να τα κάνουμε από αμυντικά και ασθμαίνοντα, επιθετικά και ολοκληρωμένα, από μεροληπτικά και μονόπλευρα προς τα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα, θετικά προς τις κοινωνίες και τις ανάγκες τους προς την συνεκτική Ευρώπη της Αναγέννησης. Το Ταμείο Ανάκαμψης, και Ανθεκτικότητας των 750 δισεκατομμυρίων, από τα οποία μάλιστα έχει αποφασισθεί να αποδοθούν τα 250 δις. και το μεγαλύτερο μέρος των 500 δις να διατηρηθεί ανεκμετάλλευτο, να γίνει σταθερό και διαχρονικό Ταμείο Αναγέννησης-Αναμόρφωσης αρκετών τρις.

Το πρόβλημα της κλιματικής κρίσης  έχει ασφαλώς εθνικές και ευρωπαϊκές διαστάσεις, αλλά αποτελεί αυτοπαγίδευση και δράση τελικά αδιέξοδη, αν δεν το θέσουμε και δεν δράσουμε με κάθε τρόπο στο πραγματικό του επίπεδο, το παγκόσμιο επίπεδο. Για να πάψουν οι πλουσιότερες και μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου -εταιρείες με πολυεθνική δραστηριότητα-  να αποφεύγουν να πληρώνουν το δίκαιο μερίδιο φόρου που τους αναλογεί, χρειαζόμαστε μια παγκόσμια προσπάθεια για μια διεθνή συνθήκη, όπως η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τους φόρους που υποστηρίζουν οι Αφρικανικές Χώρες, και στην οποία, δυστυχώς, αντιστέκονται τα κράτη-μέλη της ΕΕ, ενώ θα έπρεπε να πράξουν ακριβώς το αντίθετο.

Κρίνω αναγκαίο, εδώ, να υπογραμμίσω ότι αυτά που παραπάνω προτείνονται βρίσκονται στη συνέχεια του νήματος, των αντιλήψεων και των πολιτικών της Σοσιαλδημοκρατίας, όπως αυτή έδρασε μετά τον Β΄Π. Πόλεμο με πιο επιτυχημένες τις περιπτώσεις της Γερμανίας και της Σουηδίας, αλλά όχι μόνον. Όσοι, λοιπόν, σήμερα επικαλούνται την Σοσιαλδημοκρατία και μιλούν στο όνομά της, πρέπει να ξέρουν ότι τα σημερινά μορφώματα της -χρονολογικά διάδοχοι της Σοσιαλδημοκρατίας- δεν έχουν τη βαθύτερη και ουσιαστική σχέση, δεν κρατιούνται από το νήμα της Σοσιαλδημοκρατίας, αλλά της καπιταλιστικής εκδοχής της. Και η οποία, σε κάθε περίπτωση, δεν έχει -ακριβώς λόγω της παραφθοράς της- το μέγεθος και την ακτινοβολία  του παρελθόντος (όχι και πολύ μακρινού). Και, πάντως, σε κάθε περίπτωση οφείλουν, τιμώντας το όνομα, να συνδεθούν με αυτή την πολιτική παράδοση, εκπονώντας και υπηρετώντας τις ανάλογες στις μέρες μας πολιτικές.

Δύο ήταν οι εμβληματικές και καθοριστικές μεγάλες τομές-δράσεις της Σοσιαλδημοκρατίας στα πλαίσια της μεταπολεμικής -παρότι ψυχροπολεμικής- λειτουργικής Δημοκρατίας και πρέπει να τύχουν και σήμερα της σχετικής εμβληματικής αναγέννησής τους: η συμμετοχή των εργαζομένων και η δίκαια-προοδευτική φορολόγηση (με ποσοστά φορολόγησης του κεφαλαίου έως και 90%!) στα πλαίσια ενός ευρύτερου Δημοκρατικού Κοινωνικού Συμβολαίου αναπτυξιακών, εργασιακών, εκπαιδευτικών, κοινωνικών στόχων.

Η συζήτηση για τον μετασχηματισμό του οικονομικού συστήματος η οποία αποτελούσε πάντα το κεντρικό ζήτημα των Σοσιαλιστών (όλων των ρευμάτων) έπαψε να υπάρχει εν μέρει λόγω της γενικής απογοήτευσης από την ιστορική αποτυχία του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και εν κατακλείδι λόγω της σαρωτικής  πλημμυρίδας των νεοφιλελεύθερων της αγοράς. Καθώς οι πραγματικές αντιστάσεις ήταν υποτονικές έως ανύπαρκτες, η κυριαρχία των δογμάτων και κυρίως των εφαρμοσμένων πολιτικών της καπιταλιστικής τάξης ήταν καταθλιπτική. Έως ότου, η κρίσεις αχρήστευσαν τα δόγματα και τα πολιτικά υποκείμενα άρχισαν να κινούνται αντίθετα προς τις καθεστωτικές καταστάσεις.

Πάντως, η αποτυχία, η κατάρρευση  δεν συνέβη μόνο στην Ανατολή, αλλά είχε και πολύ σοβαρές συνέπειες στη Δύση. Τα ιστορικά επιτεύγματα της Σοσιαλδημοκρατίας παρασύρθηκαν με τα απόνερα, μαζί τους η προοδευτική φορολογία  πλούτου και εισοδημάτων, η  συναπόφαση στις εταιρείες, τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, η αξία και σημασία των δημόσιων αγαθών και υποδομών.

Η προοδευτική φορολογία, ωστόσο, δεν ήταν μόνο ένα γνήσιο επίτευγμα της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας, χώρες, όπως οι ΗΠΑ, είχαν προχωρήσει αρκετά προς την κατεύθυνση αυτή! Ο υψηλότερος φόρος εισοδήματος κατά τη διάρκεια του προέδρου Roosevelt  ήταν 91% και μεταξύ 1930-1980 κατά μέσο όρο ήταν

πάνω από 80%.  Στην πραγματικότητα αυτή η επιλογή ήταν πολύ επιτυχημένη, με

την έννοια ότι η αύξηση της παραγωγικότητας εκείνη  την εποχή ήταν πολύ υψηλότερη από ό,τι ήταν η αντίστοιχη στη δεκαετία του 1980.

Η άποψη των νεοφιλελεύθερων της εποχής Reagan ότι για περισσότερη καινοτομία και περισσότερη ανάπτυξη, χρειάζεστε όλο και περισσότερη ανισότητα ήταν -και αποδείχθηκε- απολύτως λανθασμένη. Η ιστορία διδάσκει ότι η οικονομική ευημερία προέρχεται από την ισότητα και, ειδικότερα, από την

ισότητα στην εκπαίδευση. Το μήνυμα αυτό είναι καταλυτικό για τις συνέπειες μετά την νομοθέτηση (και ίδρυση-λειτουργία) των ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα. Αν συνεχίσουμε με τις ΗΠΑ πρέπει να πούμε ότι ήταν η πιο μορφωμένη χώρα στον κόσμο  στα μέσα του 20ού αιώνα, με το 80-90% της γενιάς να  πηγαίνει στο Γυμνάσιο, όταν την ίδια περίοδο τα ποσοστά αυτά ήταν  25-35% στη Γερμανία, τη Γαλλία ή την Ιαπωνία. Και ήταν αυτό, σε συνδυασμό με τη εργασιακή δράση των αποφοίτων εντός των ΗΠΑ (ανύπαρκτη επιστημονική μετανάστευση), που έδωσε στις ΗΠΑ ισχυρό επιστημονικό πλεονέκτημα σε παγκόσμιο επίπεδο.

Οι συντελεστές φόρου εισοδήματος και οι υψηλοί φόροι κληρονομιάς -σύμφωνα με τις υποδείξεις των νεοφιλελεύθερων- διαιρέθηκαν δια δύο (2) από τον Reagan, αλλά προς μέγιστη διάψευση των οικονομικών του νεοφιλελευθερισμού, ο κατά

κεφαλήν ρυθμός αύξησης του εθνικού εισοδήματος διαιρέθηκε επίσης δια δύο (2) επί Reagan και για τρεις δεκαετίες μετά  τη «μεταρρύθμιση Reagan»!

Η αναφορά κρίθηκε αναγκαία για να επιβεβαιώσει την ορθότητα μιας άλλης πολιτικής  -γνήσια δημοκρατικής-σοσιαλιστικής- αντίθετης προς την κυρίαρχη που όταν εφαρμόσθηκε είχε -και μπορεί να  ξαναέχει- μεγάλα και σημαντικά αποτελέσματα.

3. Κλιματική κρίση: «πράσινοι Κροίσοι», πράσινη μετάβαση και βιωσιμότητα του Πλανήτη

Πολύ συζήτηση, αλλά μέσα στα κλισέ μιας από τα πάνω κυρίαρχης λογικής και πολιτικής, για το Κλίμα.

Η ενέργεια στις διάφορες μορφές της είναι παρούσα, καθορίζοντας παραγωγικά και επηρεάζοντας οικονομικά το κάθε τι, κυριολεκτικά το κάθε τι.

Είναι γεγονός ότι η ενέργεια, μολονότι κατηγοριοποιείται για την ανάλυση και τον προγραμματισμό ως ένας από τους τομείς της οικονομίας, βρίσκεται στη βάση όλων των τομέων της, εμφανίζοντας μια παντοειδή διάχυση και καθοριστική επιρροή.

Έχω, εδώ και πολλά χρόνια, αναπτύξει τη θέση για τη συμμετοχή της κοινωνίας, μέσα από συνεργατικά/συνεταιριστικά σχήματα βάσης, στα πλαίσια του φιλόδοξου αλλά και πραγματιστικού μοντέλου της Κοινωνικής Οικονομίας, στην παραγωγή, διανομή και κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ιδιαίτερα στον τομέα των ΑΠΕ καθώς και της γεωθερμίας και της βιομάζας. Αυτή η άποψη, που μπορεί να αξιοποιήσει και το πλαίσιο των Ενεργειακών Κοινοτήτων στη γνήσια μορφή τους -κι όχι στην προσφάτως κυβερνητικά μεταλλαγμένη- , ολοκληρώνει ‘’από τα κάτω’’, μέσω της παραγωγικής συμμετοχής της κοινωνικής βάσης, τη θέση μας για την ενέργεια ως δημόσιο/εθνικό αγαθό με στρατηγικό χαρακτήρα, και την ανάγκη ενός νέου πλαισίου ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής για την ενεργειακή αυτονομία της Ε.Ε.

Η μετάβαση προς οικονομίες με μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα, στα πλαίσια της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα παρουσιάζει τεράστια κενά και ανακολουθίες στην πράξη. Η απουσία για ένα πλανητικό ζήτημα επιβίωσης της Γης μιας συγκεκριμένης δεσμευτικής στρατηγικής για όλα τα κράτη-μέλη και ιδιαίτερα των πιο ενεργοβόρων (Κίνα, Ινδία κλπ), καθώς και ενός αντίστοιχου μηχανισμού παρακολούθησης και τήρησης των στόχων (ενδιάμεσων και τελικών) αποτελεί την κρίσιμη ανεπάρκεια, το κενό που αποδιοργανώνει την διακηρυσσόμενη μετάβαση προς έναν κλιματικά ουδέτερο πλανήτη. Η κατάσταση αυτή -χωρίς πολιτικό σχέδιο, χωρίς στάθμιση χωρών και οικονομίων στις επιπτώσεις για το κλίμα, χωρίς πολιτική διεύθυνση, χωρίς βήμα προς βήμα δεσμεύσεις και χωρίς κυρώσεις- όλη αυτή η κινητικότητα και η αναγνώριση ανάγκης για αλλαγές διαμόρφωσε ένα τεράστιο νέο πεδίο ευκαιριών, ένα πεδίο εισβολής συμφερόντων. Συμφερόντα, που στο όνομα της απανθροκοποίησης μορφοποίησαν τους όρους, σχηματοποίησαν τα όρια, και υπαγόρευσαν τους ‘’φιλόδοξους στόχους’’, μετονομάζοντας στην πραγματικότητα τις δικές τους επιχειρηματικές στοχεύσεις σε στόχους πράσινης ανάπτυξης.

Αλλά, ακόμα κι έτσι, η Ε. Ένωση δεν μπορεί να μετατραπεί στο προνομιακό πεδίο «πράσινης μετάβασης» για εισαγωγές και κατανάλωση προϊόντων και εξοπλισμών από βιομηχανίες των πιο ρυπαντικών χωρών του Πλανήτη (Κίνα, Ινδία). Ούτε η Ελλάδα και η κοινωνία της μπορεί να είναι όμηρος μιας «πράσινης επιχειρηματικής λογικής» άπληστης κερδοφορίας 25ετίας με υποβάθμιση των άλλων τομέων και ακύρωση των παραγωγικών αγροτικών κτημάτων & περιοχών.

Τελικό όριο για ‘’μηδενικό άνθρακα’’ είναι το 2050. Αλλά, για ορισμένους δείχνει μακρινό και πολλούς μάλλον δεν τους απασχολεί… Και μέχρι στιγμής δεν φαίνεται όλα αυτά να έχουν αντίκτυπο στη μάχη για την αλλαγή του κλίματος. Η Κίνα και η Ινδία βρίσκονται στην κορυφή της λίστας των πιο ρυπογόνων οικονομιών. Και τα  στοιχεία από την παγκόσμια κατανάλωση άνθρακα δείχνουν ότι Κίνα και Ινδία αυξάνουν ραγδαία την κατανάλωση άνθρακα! Έτσι ενώ στην Ευρώπη οι κοινωνίες των κρατών-μελών (και παραγωγικά τους τμήματα, όπως οι αγρότες) πληρώνουν βαρύ τίμημα και υφίστανται τα αποτελέσματα της κρίσης οι ανταγωνιστές της σε παγκόσμιο επίπεδο αυξάνουν της εκπομπές μηδενίζοντας τα όποια οφέλη της ευρωπαϊκής προσπάθειας, αυξάνοντας ταυτόχρονα και την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων τους. Επιπλέον, η Κίνα θα συνεχίζει να αυξάνει τις εκπομπές μέχρι το 2030 και δεσμεύεται να τις μηδενίσει έως το 2060 (κι όχι στο παγκόσμιο χρονικό όριο του 2050), αν μπορεί κανείς να πιστέψει και αυτό… Η Κίνα και Ινδία για τα επόμενα τέσσερα (4) χρόνια με την αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής τους ενέργειας εξισορροπούν την μείωση ανθρακικών ρύπων  που θα έχει επιτευχθεί από την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ εξανεμίζοντας για τον Πλανήτη κάθε πλεονέκτημα!

Στοιχεία που ήρθαν στη δημοσιότητα δείχνουν ότι: η Ευρώπη έχει 468 εργοστάσια που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια από άνθρακα και χτίζονται άλλα 26. Η Κίνα έχει 2.363 που δουλεύουν κανονικά και χτίζει άλλα 1.171! Σύνολο, δηλαδή, 3.534 εργοστάσια σε συνεχή λειτουργία για τα επόμενα χρόνια, ενώ κατασκευάζει και σε άλλες χώρες, όπως η Τουρκία, η Ινδονησία, το Μπαγκλαντές, το Βιετνάμ κλπ. Μελέτη του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) αποκαλύπτει ότι έως και το 2024 θα υπάρχει συνεχιζόμενη αύξηση της κατανάλωσης άνθρακα και ίσως το 2027 να είναι ο χρόνος της υψηλότερης κατανάλωσης!

Στο παγκόσμιο επίπεδο διαμορφώνεται η εξής εικόνα: από τη μια, η Κίνα ακολουθεί μια δική της ενεργειακή πολιτική με μερική συνάφεια  -συνάφεια πολιτικής σκοπιμότητας- με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού όπως αυτοί κάθε φορά επικαροποιούνται, και, από την άλλη, στο λεγόμενος Δυτικό κόσμος, και ιδιαίτερα στην Ε.Ε., διαμορφώνεται ένα τοπίο στο οποίο οι αποφασιστικοί παίκτες που ορίζουν και τις εξελίξεις είναι οι «πράσινοι» (παραδοσιακοί μεταλλαγμένοι ή σχετικά νέοι) ισχυροί επιχειρηματικοί όμιλοι.

Στο πλαίσιο αυτό, είμαστε υποχρεωμένοι να δούμε όλα τα σχετικά ζητήματα που αφορούν και την «πράσινη μετάβαση» και την Κλιματική Αλλαγή. Δηλαδή, την αντιμετώπιση της έντασης των καιρικών φαινομένων και των καταστροφικών επιπτώσεων τους.

Χωρίς ένα δεσμευτικό παγκόσμιο συμβόλαιο κλιματικής & πλανητικής βιωσιμότητας με την πρόβλεψη και μηχανισμών ελέγχων & κυρώσεων και χωρίς την «από τα κάτω» πολύμορφη συμμετοχή των κοινωνιών -περιλαμβανόμενης της εταιρικής/επιχειρηματικής- δεν μπορούμε να μιλάμε, ούτε να έχουμε μια Δίκαια μετάβαση και μια Βιώσιμη προοπτική.

4. Οι πόλεμοι, η γεωπολιτική της Ευρώπης, ο Ενιαίος Ευρωπαϊκός Αμυντικός Χώρος

Η Ευρώπη, η Ε. Ένωση, ανάμεσα σε δύο πολέμους πρέπει να αναζητήσει την γεωπολιτική ταυτότητα και το αποτύπωμά της, να σχεδιάσει και να παίξει αποφασιστικά το ρόλο της, όχι ως παρακολούθημα των ΗΠΑ, όχι ταλαντευόμενη ουραγός, αλλά ως Ευρώπη πρωταγωνίστρια. Υπάρχουν στον υψηλής προτεραιότητας αυτό τομέα ορισμένα σοβαρά θέματα που απαιτείται να θιχτούν και να αποφασιστούν.

Πρώτ΄απ΄όλα, η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες να κλείσουν και τα δύο πολεμικά μέτωπα. Η γραμμή της «πολεμικής οικονομίας», με σκέψεις αποτελμάτωσης του Ουκρανικού, που εκτός της Ουάσιγκτον εμφανίζεται και στο Βερολίνο και στο Παρίσι είναι αδιέξοδη για την Ευρώπη. Η Ευρώπη δεν έχει κανέναν λόγο να εμπλακεί πολεμικά -το αντίθετο. Ούτε  μπορεί -και ούτε πρέπει- να αναπτύξει κυρίαρχα (σχεδόν αποκλειστικά -αυτό σημαίνει η έννοια: «πολεμική οικονομία») μια βιομηχανία και κάθετι περιφερειακό της προσανατολισμένη σε πολεμικούς εξοπλισμούς. Για τον πόλεμο στη λωρίδα της Γάζας η άμεση κατάπαυση του πυρός πρέπει να συνοδευθεί από τη λύση των δύο κρατών, με την αναγνώριση και λειτουργία αυτόνομου Παλαιστινιακού Κράτους (στα όρια του ’67).

Πέραν αυτών, στο εσωτερικό του συστήματος διοίκησης των Βρυξελλών και στις μητροπολιτικές πρωτεύουσες (Βερολίνο, Παρίσι) μιλούν για την ανάγκη δημιουργίας Ευρωστρατού. Η Ελλάδα οφείλει να είναι προσεκτική, καλά προετοιμασμένη και παρεμβατική στο θέμα αυτό, πολύ περισσότερο από κάθε άλλο.

Τα καίρια ζητήματα που ανακύπτουν είναι: ποιον γεωγραφικό χώρο, ποια σύνορα θα υπερασπίζεται αυτός ο Στρατός (αν θεωρήσουμε ότι τα καθήκοντα του είναι αμυντικά); Ο Ενιαίος Ευρωπαϊκός Χώρος (Ε.Ε.Χ.) είναι ζήτημα πρωτεύον διότι ορίζει την κυριαρχία και το απαραβίαστο. Θέτοντας ταυτόχρονα το θέμα ενιαίου ευρωπαϊκού πολιτικού κέντρου εξουσίας -την ύπαρξη και νομιμοποίησή του- που θα καλύπτει, θα αποφασίζει και θα ενεργεί σχετικά με τον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο. Θέτοντας, δηλαδή, επί της ουσίας το ζήτημα της Πολιτικής Ενοποίησης της Ε.Ε. και μέσω αυτού, ως απότοκο, να προχωρήσουν τα λογικά και πολιτικά συναρτώμενα περί του ενιαίου Χώρου, της Άμυνας και του Ευρωστρατού.

Σε κάθε περίπτωση πάντως το ζήτημα του Στρατού (Ευρωστρατού), θέτει θέμα: πολιτικού κέντρου εξουσίας (πολιτικής-θεσμικής ηγεσίας)  και θέμα στρατιωτικού κέντρου ευθύνης (στρατιωτικής ηγεσίας). Παράλληλα, στη συγκεκριμένη περίπτωση τίθεται και θέμα σχέσεων με το ΝΑΤΟ και όλο το σχετικό πλέγμα. Ενώ δεν μπορεί να υποβαθμισθεί το κρίσιμο και σύνθετο θέμα των πολεμικών/εξοπλιστικών μέσων, της έρευνας, της ανάπτυξης νέων τεχνολογικά προηγμένων συστημάτων, της ίδιας της πολεμικής βιομηχανίας (για αέρα, ξηρά, θάλασσα, κατασκοπία κλπ). Ζητήματα που με τη σειρά τους εισάγουν την αναγκαιότητα στρατηγικής και αποφάσεων όχι απλά στρατιωτικού, αλλά πολιτικού και γεωπολιτικού χαρακτήρα.

Ορισμένα ζητήματα είναι κεντρικά: Ποιος είναι ο Ενιαίος Ευρωπαϊκός Χώρος (Ε.Ε.Χ.) και πως ορίζεται στη θάλασσα και στον αέρα, π.χ., σχετικά με τα 12 ναυτικά μίλια ή με την ΑΟΖ ; Επειδή δε ο Ε.Ε.Χ., δηλαδή, τα σύνορα των κρατών-μελών της Ε.Ε. συνιστά και τον Αμυντικό Ευρωπαϊκό Χώρο, είναι έτοιμη και αποφασισμένη η Ε.Ε. να αντιμετωπίσει στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο την επεκτατική-αναθεωρητική στρατηγική της Τουρκίας; Ακόμα, πιο συγκεκριμένα, μπορούν να μιλάνε για υπεράσπιση των  συνόρων και του Ενιαίου του Ευρωπαϊκού Χώρου όταν υπάρχει ένα τμήμα του Χώρου αυτού, της Ε.Ε., το οποίο είναι κατειλημμένο-κατεχόμενο: το 38% της Κυπριακής Δημοκρατίας, χώρας-μέλους της Ε.Ε.. Θα ενεργήσει, θα δράσει ο Ευρωστρατός για την απελευθέρωσή του; Με την ευκαιρία αυτή, πρέπει να τονισθεί ότι ούτε οικονομικός, ούτε πολιτικός ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος υπάρχει με κατεχόμενο-κατειλημμένο τμήμα χώρας-μέλους της Ε.Ε. (το 38% της Κύπρου). Ούτε μπορεί να νοηθεί Ενιαία οντότητα, όπως η Ε.Ε., που ανέχεται αποσχιστικές τακτικές κάτω από την επίδραση και για τα συμφέροντα εξωτερικής δύναμης -τρίτης χώρας, όπως το κάνει η Τουρκία καθοδηγώντας του τμήμα της κατεχόμενης Βόρειας Κύπρου. Αυτή η πρωτοφανής ανωμαλία, αυτή η ‘’αναπηρία’’ στο εσωτερικό  Ένωσης κρατών-μελών, της Ε.Ε., πρέπει να επιλυθεί αποκαθιστώντας με κάθε τρόπο τον ενιαίο χαρακτήρα του κράτους-μέλους της (της Κύπρου), με  πρώτο άμεσο μέτρο την απομάκρυνση των στρατευμάτων κατοχής από τμήμα του Ενιαίου Χώρου της Ε.Ε., δηλαδή από το 38% του κυπριακού-ευρωπαϊκού εδάφους. Οποιαδήποτε συζήτηση για την αναβάθμιση των σχέσεων της Τουρκίας με την Ε.Ε. (τελωνειακές σχέσεις κλπ) πρέπει να περιλαμβάνει ως προαπαιτούμενο την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Τουρκία παρανομεί και προκαλεί μη αναγνωρίζοντας κράτος-μέλος της Ε.Ε. (και του ΟΗΕ) από την οποία μάλιστα επιζητά θετικές ρυθμίσεις-αποφάσεις!

Ενώ, λοιπόν, έχει ανοίξει θέμα περί Ευρωστρατού και Ενιαίου Ευρωπαϊκού Αμυντικού Χώρου, θεωρούμε ως πιθανότερο ενδεχόμενο, σύμφωνα και με τον τρόπο και τον χρόνο που εισάγεται και διακινείται το θέμα, ότι αποτελεί μια προσχηματική τακτική, έναν μανδύα, για να εξυπηρετηθούν τρέχουσες  στρατιωτικές σκοπιμότητες σχετικές με το Ουκρανικό.  Η ελαφρότητα, πάντως, αντιμετώπισης ενός τέτοιου και τόσου σοβαρού θέματος εμφανίσθηκε γλαφυρά στα λόγια του Έλληνα πρωθυπουργού ο οποίος έσπευσε να ανακοινώσει «πρωτοβουλία του» περί iron dom του Χώρου της Ε.Ε.!!

Σε κάθε περίπτωση να γνωρίζουμε τούτο ότι: την Πατρίδα μας θα την υπερασπιστούμε εμείς. Και επειδή, βρισκόμαστε υπό απειλή, σε σταθερή και διαρκή βάση απαιτείται σωστός σχεδιασμός, αποτρεπτική ικανότητα, ετοιμότητα και ισχύς.

5. Ο Πολιτισμός: οι κοινές ρίζες, ο Ελληνισμός, το κοινό μέλλον

Ο Παύλος Γερουλάνος σε μια πρόσφατη ομιλία του ως  αρμοδιότερος, λόγω  κυβερνητικής  ευθύνης, στα θέματα Πολιτισμού, ανέφερε χαρακτηριστικά: «Το έζησα ως Υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού: σήμερα, για την Ευρώπη, δεν υπάρχει η αρχαία Ελλάδα, δεν υπάρχει η Ρώμη, το Βυζάντιο, η Αναγέννηση, η Ισλαμική Ισπανία, δεν υπάρχουν ο Πρώτος και ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ούτε το Ολοκαύτωμα. Για την Ευρώπη, ο πολιτισμός της Ένωσης ξεκινάει από την ημέρα που υπεγράφησαν οι Ιδρυτικές Συνθήκες. Αυτό, αφήνει στην Ευρώπη ένα τεράστιο κενό. Ενώ, χώρες όπως, η Κίνα, η Ρωσία, το Ιράν ακόμα και η Αμερική, αγκαλιάζουν τον πολιτισμό τους από την γέννησή τους μέχρι σήμερα, η Ευρώπη αντιμετωπίζει τον δικό της φοβικά. Ουσιαστικά τον αρνείται. Αν δεν κλείσει αυτό το κενό, το αξιακό πλαίσιο που γέννησε την Ένωση μοιάζει να μην έχει ρίζες. Να μην έχει παράδοση. Και όταν ένας πολιτισμός δεν αναγνωρίζει κοινές ρίζες και κοινό παρελθόν, δεν μπορεί να χτίσει κοινό μέλλον.»

Κι όμως, αν  η Ευρώπη θέλει να είναι πιστή στις αρχές και τις αξίες του Διαφωτισμού, αν θέλει να χτίσει και να προωθήσει τις ιδέες του Ουμανισμού, τότε οφείλει να κάνει δικές της όλες εκείνες τις ψηφίδες που συνθέτουν τον Πολιτισμό της, αυτή την ανεκτίμητη παγκόσμια Τοιχογραφία. Τον Πολιτισμό της, στα πλαίσια του οποίου η Ελληνική σκέψη, ο Ελληνικός πνευματικός κόσμος και τα επιτεύγματά του αποτελούν τον ενεργητικό του πυρήνα.

Την εποχή που συζητούσαμε το Σύνταγμα της Ευρώπης ζήσαμε με καταλυτικό τρόπο την άρνηση αυτή, το να μην θέλουν ευρωπαίοι ηγέτες να συνδεθούν με τον Πολιτισμό τους και ιδιαίτερα με τον γενεσιουργό για την Ευρώπη Ελληνικό Πολιτισμό. Ήταν τότε που αρνήθηκαν την πρόταση του Valery Giscard d’ Estaing να προσθέσει στο προοίμιο του Συντάγματος τα λόγια από τον Επιτάφειο του Περικλή: «Χρώμεθα γάρ πολιτεία… καί όνομα μεν δια τό μή ές ολίγους αλλά ές πλείονας οικείν δημοκρατία κέκληται» («Το πολίτευμα που έχομε λέγεται Δημοκρατία, επειδή την εξουσία δεν την ασκούν λίγοι πολίτες, αλλά όλος ο λαός.»).

Η Ευρώπη και ο  Ευρωπαϊκός πολιτισμός δεν προέκυψαν από παρθενογένεση.

Είναι αποτέλεσμα μακράς πορείας, πολλαπλών και σκληρών αγώνων, πνευματικών κατακτήσεων, βαθιάς συνειδητοποίησης της αποστολής και πορείας των λαών της για  Ειρήνη, Δημοκρατία, Ελευθερία και Δικαιοσύνη.

Μιας συνολικής εξέλιξης, μοναδικής  στον Κόσμο. Που στις περισσότερες περιπτώσεις αποτέλεσε θετικό, φωτεινό παράδειγμα για κράτη και λαούς, και σε όσες υπήρξαν λάθη είχε συχνά το θάρρος και τη σκέψη να τα δει και να τα διορθώσει. Ανοίγοντας νέους δρόμους, με τελευταίον τέτοιο, τούτη τη  μεγάλη προσπάθεια Ενοποίησης της Ευρώπης.

Μια προσπάθεια που δεν θα την αφήσουμε στη μέση του δρόμου, παρά τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες.

Δεν θα την παρατήσουμε και δεν θα παραιτηθούμε!

Οφείλουμε να αναλάβουμε την ευθύνη και απέναντι στην Πατρίδα μας και απέναντι στη Ευρώπη!

Ελευθέριος Τζιόλας

Θεσσαλονίκη, 20 Μαΐου 2024