Εκτός από να ανταγωνίζονται ο ένας με τον άλλον και από την αντιμετώπιση της ακροδεξιάς, η Μέρκελ και ο Schulz θα πρέπει να πείσουν τους Γερμανούς ότι η ΕΕ έχει ένα βιώσιμο μέλλον. Αν οι Γερμανοί το εγκαταλείψουν αυτό, το πεπρωμένο της Ευρώπης είναι ανοιχτό προς πάσα κατεύθυνση.
Ο PAUL HOCKENOS είναι αρθρογράφος με έδρα το Βερολίνο και συγγραφέας του επερχόμενου βιβλίου με τίτλο Berlin Calling: A Story of Anarchy, Music, the Wall, and the Birth of the New Berlin [1].
Με την πρώτη ματιά, [2] οι επερχόμενες εθνικές εκλογές της Γερμανίας στα τέλη Σεπτεμβρίου μοιάζουν πολύ με εκείνες των προηγούμενων ετών. Μέχρι στιγμής, τα ζητήματα που θα διαμορφώσουν τις εκλογές φαίνεται να είναι συνήθη, και κατά κύριο λόγο εγχώρια: Η γερμανική οικονομία, η ασφάλεια, η μετανάστευση και η απασχόληση. Τα κορυφαία κόμματα, η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) και το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD), δεν είναι και τόσο μακριά το ένα από το άλλο σε οποιαδήποτε από αυτά τα θέματα, ούτε στην εξωτερική πολιτική [3]. Όλα τα σημάδια δείχνουν μια επανάληψη του κυβερνώντος μεγάλου συνασπισμού CDU-SPD, με επικεφαλής την Άνγκελα Μέρκελ ως καγκελάριο για τέταρτη θητεία.
Ωστόσο, διακυβεύονται πολύ περισσότερα με την γερμανική ψήφο -και στην προεκλογική εκστρατεία- από όσα φαίνονται αρχικά. Η πολιτικολογία θα αναδίδεται στο πλαίσιο μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης που βυθίζεται στην βαθύτερη κρίση από την ίδρυσή της. Οι πληγές της ευρωκρίσης παραμένουν ανοιχτές. Απρόβλεπτοι, αυταρχικοί ηγέτες στην Ρωσία και την Τουρκία υποδαυλίζουν τις συγκρούσεις στην περιφέρεια της Ευρώπης και, στην περίπτωση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν [4], προσπαθούν να σαμποτάρουν την ΕΕ. Επιδεινώνοντάς τα όλα, ο Donald Trump, ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, κλονίζει τα θεμέλια της Ατλαντικής Συμμαχίας και έχει ρίξει λάδι στην φωτιά του λαϊκισμού της ευρωπαϊκής δεξιάς.
Η Γερμανία δεν είναι διατεθειμένη να αναλάβει την ηγεσία της Ατλαντικής Συμμαχίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες, πολύ λιγότερο δε αυτήν της ευρύτερης διεθνούς τάξης [5] που η Ουάσιγκτον έχει ιστορικά εξασφαλίσει. Αλλά η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, ωστόσο, κρατά την ήπειρο μαζί: Το Βερολίνο, όχι οι Βρυξέλλες, έχουν γίνει η πραγματική πρωτεύουσα της ΕΕ και ο εγγυητής της σταθερότητάς της. Οι πολιτικές της Γερμανίας αντηχούν πολύ πέρα από τα σύνορά της, και η Γερμανία, όπου τα μαθήματα της ναζιστικής διακυβέρνησης και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έχουν εγγραφεί στο δημόσιο θυμικό, εξακολουθεί να αποτελεί προπύργιο ενάντια στις αντιφιλελεύθερες δυνάμεις που διαιρούν την Ευρώπη. Με τους ευρωσκεπτικιστές να κερδίζουν έδαφος στην Γαλλία, και το Ηνωμένο Βασίλειο αγκυρωμένο στο Brexit, η Γερμανία βρίσκεται σήμερα μόνη της ως θεματοφύλακας των ευρωπαϊκών αξιών -έναν ρόλο που δεν ζήτησε ούτε, με πολλούς τρόπους, είναι κατάλληλη για αυτόν. Κάθε χώρα στην Ευρώπη έχει ένα διακύβευμα στην προεκλογική εκστρατεία της Γερμανίας.
Η ΣΤΑΣΗ ΑΡΧΩΝ ΤΗΣ ΜΕΡΚΕΛ
Οι έκτακτες περιστάσεις της Ευρώπης είναι πιθανώς ένας λόγος για τον οποίο η Μέρκελ επέλεξε να κατεβεί στις εκλογές για ακόμα μια θητεία, παρά το γεγονός ότι έχει ήδη υπηρετήσει ως καγκελάριος για σχεδόν 12 χρόνια. Παραμένει εξαιρετικά δημοφιλής, αν και η βασισμένη σε αρχές στάση της για την μετανάστευση έχει φέρει ένα κόστος στην υποστήριξή της και σε εκείνη του κόμματός της. Δεν έχει κανέναν προφανή διάδοχο ως επικεφαλής του εξέχοντος στην Ευρώπη Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος -και αν ήταν να αντικατασταθεί, ο διάδοχός της στο CDU θα μπορούσε κάλλιστα να μην κρατήσει την φιλελεύθερη γραμμή της σε συγκρουσιακά θέματα όπως η μετανάστευση και η θέση του Ισλάμ στην Γερμανία, τα οποία ξεφεύγουν από την ορθοδοξία του CDU.
Το υπερ-συντηρητικό βαυαρικό αδελφό κόμμα του CDU, η Χριστιανική Κοινωνική Ένωση (CSU), έχει ήδη πλοηγηθεί στα λαϊκιστικά νερά, ανατινάζοντας τις προσφυγικές πολιτικές της Μέρκελ με όρους που θυμίζουν και νομιμοποιούν την στάση του ακροδεξιού λαϊκίστικου κόμματος «Εναλλακτική για την Γερμανία», ή AFD. Για την προεκλογική εκστρατεία, όμως, η Μέρκελ έχει το CSU μαζί της και σε μεγάλο βαθμό σιωπηλό για το θέμα.
Η Frauke Petry, η ηγέτις του «Εναλλακτική για την Γερμανία», φτάνει για μια συνάντηση στο Koblenz, στην Γερμανία, με τους ηγέτες των άλλων ευρωπαϊκών κομμάτων της δεξιάς, τον Ιανουάριο του 2017. WOLFGANG RATTAY / REUTERS
———————————————–
Η Μέρκελ θέλει να είναι βέβαιη ότι το CDU και το CSU δεν θα κάνουν το ίδιο λάθος που έκαναν πριν από δεκαετίες οι αυστριακοί συντηρητικοί, ανοίγοντας την πόρτα για το Κόμμα της Ελευθερίας, το ακροδεξιό λαϊκιστικό κόμμα που υπηρέτησε ως δευτερεύων εταίρος του συνασπισμού των Συντηρητικών στην Βιέννη από το 2000 μέχρι το 2004 και παραλίγο να κερδίσει την προεδρία της Αυστρίας στα τέλη του περασμένου έτους. (Αλλού στην Ευρώπη, σε χώρες όπως η Δανία, η Ιταλία, η Πολωνία και η Σλοβακία, ακροδεξιές ομάδες [6] έχουν επίσης μοιραστεί την εξουσία ως επίσημοι ή ανεπίσημοι εταίροι συνασπισμών). Σε αντίθεση με τις χώρες αυτές, κανένα από τα κόμματα της Γερμανίας δεν διασκεδάζει με την δυνατότητα να συμμαχήσει με το AFD σε συνασπισμούς, είτε στην Ομοσπονδιακή Βουλή είτε σε οποιοδήποτε άλλο επίπεδο. Αλλά η σχεδόν βέβαιη είσοδος του AFD στην ομοσπονδιακή συνέλευση θα είναι από μόνη της ένα σπερματικό γεγονός στην γερμανική πολιτική: Η πρώτη φορά από το 1949 που ένα κόμμα στα δεξιά του CDU και του CSU –ένα κόμμα που χρησιμοποιεί ξεκάθαρα ρατσιστική και εθνικιστική ρητορική- θα κερδίσει έδρες σε αυτό το σώμα. «Τα εθνικιστικά κόμματα μπορεί να ξεφυτρώνουν παντού τώρα», έγραψε σε ένα e-mail ο Norbert Frei, ιστορικός στο Πανεπιστήμιο της Ιένας. «Αλλά στην Γερμανία, προσπαθούν να εκμηδενίσουν ένα σημαντικό στοιχείο της πολιτικής κουλτούρας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας, δηλαδή την αυτοκριτική της για το ναζιστικό παρελθόν της».
Το AFD, που αρχικά δημιουργήθηκε ως ένα κόμμα «ευγενικών λαϊκιστών» [7] για την διαμαρτυρία για το ευρώ και το γερμανικό σχέδιο διάσωσης των χρεωμένων νότιων ευρωπαϊκών χωρών, έχει τα τελευταία χρόνια παρασυρθεί προς τον δεξιό λαϊκό (volkish) εθνικισμό, με τις τάξεις του να είναι γεμάτες [8] με μεσοκατώτερης τάξης Γερμανούς (κυρίως άνδρες), παράλληλα με έναν πυρήνα ακροδεξιών ιδεολόγων. Έχει αξιοποιήσει την εισροή των προσφύγων για να επιβιώσει από εσωτερικές διαιρέσεις -πολλοί από τους φιλελεύθερης άποψης ακαδημαϊκούς οι οποίοι ήταν αντίθετοι με το ευρώ στις αρχικές ημέρες του κόμματος έκτοτε το εγκατέλειψαν- εισερχόμενο σε πολιτειακά νομοθετικά σώματα σε ολόκληρη την χώρα και λαμβάνοντας έως και 20% [9] στις εκλογές στα ανατολικά κρατίδια της Γερμανίας. Οι ηγέτες του ασπάζονται τις αντι-ΕΕ και εθνικιστικές θέσεις του Πούτιν και του Τραμπ. Το μερίδιο των ψήφων που θα λάβει το AFD στις ομοσπονδιακές εκλογές θα είναι ένα σημαντικό μέτρο της υγείας της δημοκρατίας της Γερμανίας -και κατά συνέπεια της ικανότητας του Βερολίνου να κρατήσει ενωμένη την Ευρώπη.
Προς το παρόν, υπάρχει πιθανώς ένα ανώτατο όριο στην υποστήριξη του AFD. Το κόμμα «είναι πιο ριζοσπαστικό από το Κόμμα της Ελευθερίας της Αυστρίας», δήλωσε ο Hajo Funke, ένας Γερμανός μελετητής του δεξιού εξτρεμισμού. «Στην παρούσα μορφή του, δεν υπάρχει κανένας τρόπος ώστε το AFD να πάρει υποστήριξη από κεντρώους αστούς στην Γερμανία με τον τρόπο που το κάνουν το Κόμμα της Ελευθερίας ή το Εθνικό Μέτωπο στην Γαλλία». Ο Funke εκτιμά ότι το κόμμα θα συγκεντρώσει μεταξύ 8% και 12% των ψήφων, κερδίζοντας περισσότερο μόνο σε περίπτωση επιτυχούς τρομοκρατικής επίθεσης. Ζωτικής σημασίας για να κρατηθεί η ακροδεξιά περιορισμένη, λέει ο Funke, είναι η πίστη των χριστιανοδημοκρατών ψηφοφόρων στην Μέρκελ. Το CDU παραμένει το κυρίαρχο πολιτικό κόμμα της χώρας, παίρνοντας τώρα στις δημοσκοπήσεις περίπου 33% (οι σοσιαλδημοκράτες είναι μερικές μονάδες πίσω). Ωστόσο, το CDU είναι πολύ ασθενέστερο από όσο ήταν πριν από τέσσερα χρόνια, όταν κέρδισε 41,5% της εθνικής ψήφου. Έκτοτε, σε εκλογές σε επίπεδο κρατιδίου, το κόμμα υπέστη μια σειρά από ήττες, καθώς ένα κομμάτι των ψηφοφόρων του έχουν απομακρυνθεί για να στηρίξουν το AFD.
ΕΠΙΚΡΙΤΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΙ
Όσον αφορά το περιεχόμενο της εκστρατείας, «τα μεγαλύτερα ζητήματα για τα οποία θα δοθεί αγώνας στην δεξιά πλευρά του πολιτικού φάσματος», δήλωσε ο Mariam Lau, ένας αρθρογράφος της εβδομαδιαίας εφημερίδας Die Zeit, είναι η μετανάστευση αλλά και το ευρώ, η ευρωκρίση, η ασφάλεια και οι σχέσεις με την Ρωσία. Το ερώτημα είναι πόσο μακριά θα πάνε το CDU της Μέρκελ και το CSU για να δελεάσουν ψηφοφόρους οι οποίοι διαφορετικά θα μπορούσαν να στηρίξουν το AFD. Προτίθεται η καγκελάριος να κάνει περαιτέρω παραχωρήσεις για την μετανάστευση και την ενσωμάτωση, όπως έχει κάνει πολλές φορές στο παρελθόν, για παράδειγμα, με την απαγόρευση της μπούργκα (όπως έχει ήδη προτείνει), ή θα σταθεί με σιγουριά υπέρ των μεταναστευτικών πολιτικών της και υπέρ μιας ποικιλόμορφης κοινωνίας, όπως έχει κάνει σε άλλες εποχές; Θα καταφέρει να υπερασπιστεί την ΕΕ ή διακριτικά θα αποστασιοποιηθεί από αυτήν; Θα απελευθερώσει την Ελλάδα ή θα την κρατήσει καρφωμένη στο πάτωμα με το χρέος; Θα προωθήσει μια στενή αντίληψη της Γερμανίας, ως κράτος Γερμανών υπηκόων ή θα την ανοίξει σε μη Γερμανούς υπηκόους, όπως τα άτομα με μεταναστευτικό υπόβαθρο; Θα υποστηρίξει ακόμα περισσότερο έντονες μεθόδους επιτήρησης και αστυνόμευσης; Πολλά εξαρτώνται από το πώς θα προσεγγίσει αυτά τα ευαίσθητα θέματα.
Μαζί με την ασφάλεια, η μετανάστευση θα είναι το πιο σημαντικό και διχαστικό θέμα της προεκλογικής εκστρατείας. Η θέση της καγκελαρίου σχετικά με την εισροή των προσφύγων [10] στην Γερμανία έχει διανύσει πολύ δρόμο από την de facto θέση των «ανοικτών θυρών» που πήρε το καλοκαίρι του 2015, όταν εκατοντάδες χιλιάδες απελπισμένοι πρόσφυγες και μετανάστες πεζοπορούσαν προς την Ευρώπη. Μέσα από μια συμφωνία με την Τουρκία, από αυστηρότερες νομικές απαιτήσεις για τους πρόσφυγες, και την άρνηση αποδοχής των αιτούντων άσυλο από τα λεγόμενα ασφαλή κράτη στα Βαλκάνια, η Γερμανία έχει έκτοτε μειώσει τον ρυθμό με τον οποίο οι άνθρωποι εισέρχονταν στην χώρα κατά σχεδόν 75%. Την περασμένη εβδομάδα, η Μέρκελ έκανε ένα ακόμη βήμα για να κατευνάσει τους επικριτές της θέτοντας ένα ευρύ σχέδιο για ταχύτερο επαναπατρισμό των αιτούντων άσυλο που απέτυχαν να το πάρουν. Παρ’ όλα αυτά, ξεκίνησε την χρονιά υπενθυμίζοντας στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Donald Trump, τις διατάξεις της Σύμβασης της Γενεύης για τους πρόσφυγες [11], ένα σημάδι ότι είναι αποφασισμένη να μην προδώσει την θεμελιώδη δέσμευση της Γερμανίας στο δικαίωμα ασύλου.
Οι συμβιβασμοί της Μέρκελ, ωστόσο, δεν έχουν κατευνάσει τους επικριτές της. Πράγματι, έναντι σφοδρής πίεσης μέσα από το δικό της κόμμα και από λαϊκιστές αμφισβητίες, έχει αντισταθεί στο κλείσιμο των συνόρων για τους πρόσφυγες ή να θέσει ανώτατο όριο αριθμού αιτούντων άσυλο που θα δεχτεί η Γερμανία. Παρέμεινε σταθερή στο ότι όλες οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να υποδεχθούν αιτούντες άσυλο ανάλογα με το μέγεθος και τον πλούτο τους. Και έχει προσεγγίσει το δικαίωμα του ασύλου, στο πλαίσιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εν γένει, ως πυλώνα της φιλελεύθερης τάξης της Ευρώπης, έναν πυλώνα του οποίου η ακύρωση θα μειώσει τα δημοκρατικά διαπιστευτήρια της ηπείρου και ίσως ωθήσει περισσότερα από τα κράτη της στον κατήφορο του αυταρχισμού, όπως έχει ήδη συμβεί στην Ουγγαρία και την Πολωνία.
Ο Sigmar Gabriel, τότε υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας, και ο Martin Schulz, τότε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σε ένα συνέδριο του κόμματος SPD στο Βερολίνο, τον Δεκέμβριο του 2015. FABRIZIO BENSCH / REUTERS
—————————————————-
Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΙΣΤΕΡΑ
Ο πρωταρχικός αντίπαλος της Μέρκελ στις εκλογές είναι επίσης και σύμμαχος -και πιθανότατα θα είναι ο αναπληρωτής καγκελάριός της μετά τις εκλογές. Μια νέα άφιξη στην γερμανική πολιτική, ο Martin Schulz είναι ένας σοσιαλδημοκράτης, που, πολύ ασυνήθιστα για Γερμανό πολιτικό, έχτισε το όνομά του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ανεβαίνοντας στην προεδρία του το 2012. Ο Schulz έκανε μια ανορθόδοξη διαδρομή προς τις Βρυξέλλες: Ο ίδιος μεγάλωσε σε μια οικογένεια της εργατικής τάξης σε μια περιοχή της Ρηνανίας με ανθρακωρυχεία και, αντί να τελειώσει το γυμνάσιο, επέλεξε να παίξει ημι-επαγγελματικό ποδόσφαιρο και αργότερα να εκπαιδευτεί ως πωλητής βιβλίων. Μετά την ένταξή του στο SPD, ο Schulz υπηρέτησε για μια δεκαετία ως δήμαρχος μιας μικρής πόλης κοντά στα ολλανδικά σύνορα, την πιο πρόσφατη θέση που είχε στην Γερμανία. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, μετακινήθηκε στα απομακρυσμένα περίχωρα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ως πρόσωπο που οι Γερμανοί γνωρίζουν, αλλά όχι ως ένας πολιτικός που έχουν δοκιμάσει. Παρά τα διαπιστευτήριά του στην ΕΕ, πολλοί Γερμανοί θεωρούν τον Schulz έναν τραχύ, συνδικαλιστικής νοοτροπίας συνήγορο της εργατικής τάξης.
Υπήρξε μια μακρά σειρά Σοσιαλδημοκρατών που προσπάθησαν και απέτυχαν να σταματήσουν την εκλογική αιμορραγία του κόμματός τους κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Τώρα ο Schulz ασχολείται με αυτό, και αρχικά οι δημοσκοπήσεις τον δείχνουν κοντά στην Μέρκελ. Μετά την απρόσμενη υποψηφιότητα του Schulz, το SPD έκανε άλμα τριών ποσοστιαίων μονάδων σε δημοσκοπήσεις και συνέχισε να ανεβαίνει. Ωστόσο η γερμανική αριστερά -το SPD, οι Πράσινοι και το Αριστερό Κόμμα- κατά πάσα πιθανότητα θα εξακολουθούν να υπολείπονται της πλειοψηφίας. Το CDU έχει μόνο το SPD με το οποίο μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση, εκτός και αν σχηματίσει έναν συνασπισμό με δύο κόμματα, ας πούμε τους Πράσινους και το φιλελεύθερο «Ελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα».
Εκτός από να ανταγωνίζονται ο ένας με τον άλλον και από την αντιμετώπιση της ακροδεξιάς, η Μέρκελ και ο Schulz θα πρέπει να πείσουν τους Γερμανούς ότι η ΕΕ έχει ένα βιώσιμο μέλλον. Αν οι Γερμανοί το εγκαταλείψουν αυτό, το πεπρωμένο της Ευρώπης είναι ανοιχτό προς πάσα κατεύθυνση. Οι διακηρύξεις του Trump για το ΝΑΤΟ και οι προκλήσεις του Πούτιν στην Ανατολική Ευρώπη έχουν κάνει τους πιστούς στο ευρωπαϊκό σχέδιο να προσπαθούν να ενισχύσουν τις δυνατότητες άμυνας και ασφάλειας της ΕΕ, να επανεξετάσουν την εξωτερική πολιτική της, να δημιουργήσουν μια ενιαία στρατιωτική διοίκηση, και, σε γενικές γραμμές, να προετοιμαστούν για μια ζωή χωρίς τον ισχυρότερο σύμμαχό τους. Όμως, ούτε ο Schulz, ούτε η Μέρκελ φαίνεται να έχουν ένα μεγαλόπνοο όραμα για το μέλλον της ΕΕ [12] που αυτός ή εκείνη να μπορούν να πουλήσουν στους Γερμανούς ψηφοφόρους. Και, τελικά, θα πρέπει να πουλήσουν την ΕΕ πέρα από την Γερμανία, στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η κυριαρχία της Γερμανίας στην Ένωση έχει αυξηθεί από την εποχή της ευρωκρίσης, και το Βερολίνο θεωρείται συχνά ότι προώθησε τα δικά του συμφέροντα σε βάρος των άλλων μελών της ένωσης. Βεβαίως, μέτρα όπως ο μετριασμός των εμπορικών πλεονασμάτων ρεκόρ της Γερμανίας ή η επένδυσή τους στην βοήθεια οικονομιών εκτός Γερμανίας θα ήταν ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση. Η Γερμανία δεν μπορεί να συσπειρώσει την Ευρώπη ενώ εμφανίζεται να χρησιμοποιεί την ΕΕ ως όχημα για τα δικά της συμφέροντα -μια κριτική που έχει κάνει ο Trump και έχει αντηχήσει σε πολλές μικρότερες χώρες της ΕΕ.
Μια σειρά γεγονότων από τώρα μέχρι και τον Σεπτέμβριο θα μπορούσε να ανατρέψει αυτόν τον εύθραυστο υπολογισμό. Μια νίκη του Εθνικού Μετώπου στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές της Γαλλίας, ήττες του CDU στην Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, στην Σάαρλαντ ή το Schleswig-Holstein στις εκλογές των κρατιδίων, μια τρομοκρατική επίθεση, μια ανανεωμένη πορεία των προσφύγων, μια σημαντική κλιμάκωση στην Ουκρανία ή μια αποστασία του CSU από το CDU θα μπορούσε να κάνει την Μέρκελ και το κόμμα της να βουλιάξουν στις εκλογές. Μια κυβέρνηση υπό την διοίκηση των Μέρκελ και Schulz δεν είναι κακή επιλογή για την Γερμανία. Αν καταλήξουν να κυβερνήσουν από κοινού, αμφότεροι θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η μοίρα της Ευρώπης στηρίζεται στους ώμους τους.
Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/germany/2017-02-14/merkels-last-…
Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/Berlin-Calling-Story-Anarchy-Music/dp/162097195X
[2] https://www.foreignaffairs.com/regions/germany
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2016-06-13/germany-s-new-…
[4] https://www.foreignaffairs.com/reviews/resistible-rise-vladimir-putin
[5] http://www.foreignaffairs.gr/articles/71145/stefan-froehlich/koitazontas…
[6] http://www.bbc.com/news/world-europe-36130006
[7] https://www.foreignaffairs.com/articles/germany/2014-10-31/germanys-poli…
[8] http://www.deutschlandfunk.de/eine-soziologische-analyse-der-afd-waehler…
[9] http://www.spiegel.de/politik/deutschland/wahl-mecklenburg-vorpommern-af…
[10] https://www.foreignaffairs.com/articles/levant/2015-10-20/help-refugees-…
[11] http://thehill.com/homenews/administration/316768-merkel-explained-the-g…
[12] https://www.foreignaffairs.com/reviews/2015-12-14/european-disunion
Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition
