Ενημέρωση Διπλωματικών Συντακτών από τον Εκπρόσωπο του Υπουργείου Εξωτερικών, Αλέξανδρο Παπαϊωάννου (19.10.2021)
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Καλημέρα σας, χαίρομαι που σας βλέπω εκ νέου.
Δυστυχώς την περασμένη εβδομάδα έλειπα στην Ουάσιγκτων και έτσι δεν ήταν δυνατόν να γίνει η τακτική ενημέρωση.
Επειδή αύριο θα λείπω επίσης, την κάνουμε κατ’ εξαίρεση σήμερα Τρίτη.
Ας μπούμε κατευθείαν στην ουσία.
Την περασμένη εβδομάδα ο Υπουργός Εξωτερικών ήταν στην Ουάσιγκτων, όπου συναντήθηκε με τον Αμερικανό ομόλογό του κ. Antony Blinken.
Όπως γνωρίζετε, αμέσως μετά τη διμερή συνάντηση, οι δύο Υπουργοί άνοιξαν από κοινού τον τρίτο γύρο του Στρατηγικού Διαλόγου Ελλάδας-ΗΠΑ.
Στη συνέχεια υπέγραψαν το δεύτερο τροποποιητικό πρωτόκολλο της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας, της MDCA.
Στο περιθώριο της ανωτέρω συνάντησης, ο Υπουργός Εξωτερικών είχε και μία σύντομη συνάντηση με την Αμερικανίδα Βοηθό Υπουργό αρμόδια για την Ευρώπη, κα Karen Donfried.
Ο κ. Δένδιας, κατά την παραμονή του στην Ουάσιγκτων, συναντήθηκε επίσης με μέλη του Κογκρέσου, όπως ο Γερουσιαστής Chris Van Hollen, και οι Βουλευτές Ted Deutsch και John Σαρμπάνης.
Είχε επίσης χωριστές συναντήσεις με τον Ισραηλινό ομόλογό του Yair Lapid και τον Εμιρατινό ομόλογό του Σεΐχη Abdullah Bin Zayed Al Nahyan.
Αναλυτικότερα δύο κουβέντες για τα ανωτέρω.
Καταρχήν τι καινούργιο κομίζει η ανανέωση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA).
Με τη συμφωνία αυτή επιβεβαιώνεται, από τις ΗΠΑ, ο στρατηγικός και σταθεροποιητικός ρόλος της Ελλάδας στην περιοχή των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής, κάτι που εξάλλου ανέφερε και ο Αμερικανός ΥΠΕΞ στην εισαγωγική του παρέμβαση κατά τη διμερή συνάντηση. Μάλιστα αναφέρθηκε επί λέξει στον ηγετικό (‘leadership’) ρόλο της Ελλάδας.
Παράλληλα, υπογραμμίζεται ότι οι διμερείς σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν περάσει σε ένα, μοναδικό στα χρονικά, επίπεδο.
Οι ΗΠΑ επιλέγουν την Ελλάδα, ως μία από τις ελάχιστες πλέον ευρωπαϊκές χώρες, στις οποίες επενδύουν, ενισχύοντας το γεωπολιτικό και στρατηγικό τους αποτύπωμα.
Εδώ να τονίσω ότι επιλέγουν νέες τοποθεσίες, όχι απλώς τη διατήρηση των υφισταμένων.
Η συμβατική δέσμευση είναι, καταρχήν, το υπογραμμίζω αυτό, πενταετούς διάρκειας, κάτι που σημαίνει ότι δεσμεύει τόσο την παρούσα, όσο και την επόμενη Administration.
Οι ΗΠΑ αποφάσισαν να επενδύσουν σε εγκαταστάσεις των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, οι οποίες θα χρησιμοποιούνται από τις Ένοπλες Δυνάμεις και των δύο χωρών και θα παραμείνουν υπό Ελληνική διοίκηση, σε στρατηγικά σημεία, όπως η Θράκη και η Κρήτη.
Τούτο μάλιστα μετά τη μεταναστευτική κρίση του Μαρτίου 2020, αλλά και τη σχεδόν συνεχιζόμενη ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της χώρας θωρακίζεται περαιτέρω, ενώ γίνεται ρητή αναφορά στην απειλή επίθεσης.
Θα μου επιτρέψετε να διαβάσω το ακριβές κείμενο της Συμφωνίας, για την αποφυγή παρερμηνειών/ παρεξηγήσεων, αλλά και για να τονιστεί η σημασία του:
Λοιπόν, στο προοίμιο της συμφωνίας, στην 3η παράγραφο, λέει ρητά: «Επαναλαμβάνοντας τη σταθερή απόφασή τους τα δύο μέρη να περιφρουρούν και να προστατεύουν αμοιβαίως την ασφάλεια, την κυριαρχία, την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα των αντιστοίχων χωρών τους κατά ενεργειών οι οποίες απειλούν την ειρήνη, περιλαμβανομένης της ένοπλης επίθεσης ή της απειλής επίθεσης και επιβεβαιώνοντας την απόφασή τους να αντιταχθούν ενεργά και ανεπιφύλακτα σε κάθε τέτοια απόπειρα ή ενέργεια και τη δέσμευσή τους να καταβάλουν τις κατάλληλες μείζονες προσπάθειες για να αποτρέψουν τέτοια πορεία δράσης».
Η νέα συμφωνία με τις ΗΠΑ, δύο περίπου εβδομάδες μετά τη συμφωνία με τη Γαλλία, καθώς και τη συμφωνία με τα ΗΑΕ, δημιουργούν μια ασπίδα προστασίας για την Ελλάδα, η οποία υπερβαίνει δεσμεύσεις σε πολυμερή σχήματα.
Είναι εμφανές ότι οι στρατηγικοί σύμμαχοι της Ελλάδας επενδύουν διμερώς στην χώρα μας, ενισχύοντας υπάρχουσες δεσμεύσεις στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, υποδηλώνοντας έτσι την ιδιαίτερη σημασία που αποδίδουν στην προστασία και ευημερία της χώρας μας.
Ειδικότερα όσον αφορά την συμφωνία με τη Γαλλία, επιτρέψτε μου να επισημάνω ότι οι δύο συμφωνίες αλληλοσυμπληρώνονται και δεν είναι ανταγωνιστικές.
Αποτελούν σημεία-σταθμούς στις προσπάθειες που καταβάλλει η Ελλάδα για την Ευρωπαϊκή, καθώς και για την Ευρω-Ατλαντική ασφάλεια.
Τέλος, να επισημάνω ότι ο κατάλογος των εγκαταστάσεων δεν είναι απαραίτητα εξαντλητικός, καθώς η συμφωνία επιτρέπει, μέσω αμοιβαίας συμφωνίας, την επέκταση του αμερικανικού αποτυπώματος, συμπεριλαμβανομένων και άλλων νησιών, στο μέλλον.
Αυτά εν τάχει όσον αφορά την MDCA.
Αναφορικά με την επιστολή του Αμερικανού ΥΠΕΞ προς τον Πρωθυπουργό, θα μου επιτρέψετε λίγες παρατηρήσεις.
Η εν λόγω επιστολή αποτελεί μονομερή πολιτική δέσμευση των ΗΠΑ προς τη χώρα μας και άρα έχει ιδιαίτερο βάρος.
Καταρχήν, όπως ανέφερα ήδη, η Ελλάδα αναγνωρίζεται ως πυλώνας σταθερότητας και “περιφερειακός ηγέτης”. Αυτό σε εισαγωγικά. Δεν είναι δική μου πρόταση.
Παράλληλα η επιστολή επιβεβαιώνει τις άριστες διμερείς σχέσεις, οι οποίες “φτάνουν σε νέα ύψη” (new heights). Είναι η ακριβής ορολογία.
Η επιστολή υπογραμμίζει τη δέσμευση των ΗΠΑ για την αμοιβαία προστασία της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας από απειλές ή ένοπλη επίθεση.
Η σχετική αναφορά, η οποία περιλαμβάνεται επίσης στη Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας, επαναλαμβάνεται, αυτή τη φορά, σε μονομερές πολιτικό κείμενο που δεσμεύει αποκλειστικά τις ΗΠΑ.
Η επιστολή κάνει ρητή αναφορά στη δυνατότητα ανάπτυξης Αμερικανικών δυνάμεων σε Ελληνικά νησιά πέραν της Κρήτης, είτε για επιχειρήσεις, είτε για εκπαίδευση.
Για πρώτη φορά, οι ΗΠΑ κάνουν ρητή αναφορά στην ανάγκη σεβασμού της κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας, καθώς και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στη βάση του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας.
Η αναφορά σε κυριαρχικά δικαιώματα αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό νέο στοιχείο.
Τέλος, στην επιστολή γίνεται αναφορά στην κοινή αφοσίωση Ελλάδας και ΗΠΑ στις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της κοινωνικής προόδου, την οποία αντικατοπτρίζει η ανανεωμένη MDCA.
Και βεβαίως, εδώ αναφέρθηκα για τα ζητήματα που είναι αρμοδιότητα του ΥΠΕΞ. Υπάρχουν και άλλα πολλά θετικά αναφορικά με την αμυντική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών, αλλά θα μου επιτρέψετε να μην επεκταθώ σε αυτά.
Τώρα, λίγα λόγια για τις διάφορες διμερείς επαφές.
Η πρώτη συνάντηση εργασίας του Υπουργού Εξωτερικών με τον Αμερικανό ομόλογό του, Antony Blinken, έγινε σε εξαιρετικό κλίμα και διήρκεσε περισσότερο από όσο είχε αρχικά προβλεφθεί.
Κατά την συνάντηση αυτή ο Υπουργός Εξωτερικών, ο κ. Δένδιας, υπογράμμισε τις αξίες και αρχές που διέπουν διαχρονικά την Ελληνική εξωτερική πολιτική και τόνισε την ενίσχυση των σχέσεων με χώρες, και πέρα από την άμεση γειτονία της Ελλάδας, όπως την Ινδία και την Αυστραλία, οι οποίες, όπως και η Ελλάδα, είναι προσηλωμένες στην εφαρμογή και στον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας.
Ο κ. Δένδιας αναφέρθηκε επίσης στην ενδυνάμωση του σχήματος 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και ΗΠΑ), το οποίο θα μπορούσε να μετεξελιχθεί σε τετραμερές σχήμα συνεργασίας, και ενδεχομένως σε πολυμερές με την συμπερίληψη και άλλων κρατών της περιοχής όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος.
Ο κ. Δένδιας υπογράμμισε τους ιδιαίτερα στενούς δεσμούς της Ελλάδας τόσο με τις ΗΠΑ, όσο και εντός του ΝΑΤΟ.
Πρόσθεσε ότι η συμφωνία με τη Γαλλία ενισχύει την ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια, και παράλληλα ενισχύει τον διατλαντικό δεσμό μέσω μιας περισσότερο ισορροπημένης κατανομής των βαρών, αυτό που στο ΝΑΤΟ λέμε ‘burden sharing’, το οποίο είναι βασικό στοιχείο για τις ΗΠΑ.
Τόνισε ότι η Ελλάδα σέβεται και εφαρμόζει τις δεσμεύσεις της στο ΝΑΤΟ, όπως για παράδειγμα το ύψος των αμυντικών δαπανών (πάνω από 2% του ΑΕΠ). Και επίσης, ένα άλλο κριτήριο που δεν είναι τόσο γνωστό είναι το 20% των αμυντικών δαπανών να αφορά αγορά εξοπλισμού. Αυτό, επίσης, η Ελλάδα με τις νέες παραγγελίες θα το ξεπεράσει. Ήδη είμαστε πάρα πολύ κοντά, είμαι σίγουρος ότι θα το ξεπεράσουμε.
Στη συνέχεια η συζήτηση επικεντρώθηκε στις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, καθώς και τα Δυτικά Βαλκάνια. Έγινε μια ενδελεχής συζήτηση και μάλιστα ο Αμερικανός ΥΠΕΞ έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις απόψεις που είχαμε για τις διάφορες εξελίξεις, μίλησαν για τη Λιβύη, για τη συνεργασία με τις χώρες του Κόλπου και άλλες περιοχές.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Υπουργός Εξωτερικών ενημέρωσε τον Αμερικανό ομόλογό του ενδελεχώς για την τουρκική προκλητική συμπεριφορά, δείχνοντας του και σχετικούς χάρτες, όπως το χάρτη που έχουν ορίσει για το παράνομο και ανυπόστατο “τουρκολιβυκό μνημόνιο”, γιατί μια εικόνα αξίζει χίλιες λέξεις.
Τόνισε την απειλή πολέμου που η Τουρκία επαναφέρει στο προσκήνιο όλο και συχνότερα (casus belli), καθώς και το παράνομο και ανυπόστατο “τουρκο-λιβυκό μνημόνιο”.
Ο κ. Δένδιας παρατήρησε ότι πέρα από το γεγονός ότι τα ανωτέρω παραβιάζουν θεμελιώδεις κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, δεν εντάσσονται στο πλαίσιο της κοινής λογικής. Είναι τελείως εκτός του πλαισίου της λογικής.
Υπό τις συνθήκες αυτές, τα περιθώρια συνεννόησης με την Τουρκία, και εφόσον η τελευταία δεν μεταβάλει την στάση της, παραμένουν – στην καλύτερη των περιπτώσεων – πολύ περιορισμένα.
Ο Υπουργός Εξωτερικών αναφέρθηκε επίσης στην αδιάλλακτη στάση της Τουρκίας και του ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, η οποία δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για την επίλυση του Κυπριακού.
Στη συνέχεια ενημέρωσε διεξοδικά για την ενίσχυση των δεσμών της Ελλάδας με τις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής, καθώς και τον σταθεροποιητικό ρόλο που παίζει η Ελλάδα στα Δυτικά Βαλκάνια.
Και σε αυτό το σημείο έγινε και μια ιδιαίτερη αναφορά στο ρόλο της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβο. Και μάλιστα η αμερικανική πλευρά τόνισε ιδιαίτερα το ρόλο που μπορεί να παίξει η Αλεξανδρούπολη, όπου σε λίγο καιρό θα υπάρξει τερματικός σταθμός φυσικού αερίου.
Στις συναντήσεις που είχε ο Υπουργός Εξωτερικών με τους Αμερικανούς Νομοθέτες, το βασικό θέμα συζήτησης ήταν οι ιδιαίτερα ανησυχητικές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο και ιδιαίτερα ο ρόλος της Τουρκίας.
Και με τους τρεις ο Υπουργός Εξωτερικών έκανε μια διεξοδική ενημέρωση για την τουρκική προκλητική συμπεριφορά και μάλιστα έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και οι τρεις. Και βεβαίως, στο πλαίσιο αυτό, έγινε και μια ευρύτερη συζήτηση για την κοινοβουλευτική συνεργασία.
Ο κ. Υπουργός απηύθυνε επίσης επιστολή στον Πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας κ. Menendez, ο οποίος εκείνες τις ημέρες βρισκόταν εκτός ΗΠΑ.
Σημειώνω τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν τα νομοθετικά σώματα των ΗΠΑ στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας.
Να υπενθυμίσω το East Med Act του 2019 και το νομοσχέδιο για την αμυντική συνεργασία Ελλάδας-ΗΠΑ, το οποίο έχει υπερψηφισθεί, με διακομματική στήριξη, από την Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, και το οποίο αυτή τη στιγμή βρίσκεται την Βουλή των Αντιπροσώπων, στην αντίστοιχη Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων.
Επίσης, πρόσφατα η Βουλή των Αντιπροσώπων υπερψήφισε νομοσχέδιο για την Αμερικανική πολιτική στη Λιβύη, το οποίο αναμένεται να εισαχθεί προσεχώς για ψήφιση στην Γερουσία.
Λίγα λόγια για τις συναντήσεις με τον Ισραηλινό και τον Εμιρατινό ΥΠΕΞ. Ειδικότερα, όσον αφορά στο Ισραήλ, σημειώνεται ότι οι σχέσεις μας με τη χώρα έχουν περάσει και αυτές σε ένα άλλο επίπεδο, χωρίς αυτό βέβαια να επηρεάζει τις εξαιρετικές σχέσεις που έχουμε με τις αραβικές χώρες.
Σημειώνεται ότι οι ανωτέρω Υπουργοί βρίσκονταν στην Ουάσιγκτων, όπου συναντήθηκαν από κοινού με τον Αμερικανό ομόλογό τους με την ευκαιρία της επετείου συμπλήρωσης ενός έτους από τις συμφωνίες του Αβραάμ.
Αμφότερες οι συναντήσεις επιβεβαίωσαν τον στρατηγικό χαρακτήρα των σχέσεων μεταξύ της Ελλάδας και των χωρών αυτών.
Εξετάσθηκε το σύνολο των εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο, την Βόρειο Αφρική και τα πολυμερή σχήματα συνεργασίας.
Χθες ο Υπουργός Εξωτερικών ήταν στο Λουξεμβούργο προκειμένου να συμμετάσχει στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων.
Στο περιθώριο διοργάνωσε πρωινό εργασίας με ΥΠΕΞ των Κρατών Μελών της ΕΕ, στο οποίο καλεσμένη ήταν η Λίβυα ΥΠΕΞ κα Najla El Mangoush, η οποία είχε έρθει πριν περίπου ένα μήνα στην Αθήνα.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Υπουργός Εξωτερικών επανέλαβε την πάγια θέση μας για την διενέργεια των εκλογών στις 24 Δεκεμβρίου, όπως έχει συμφωνηθεί, καθώς και για την πλήρη αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων, τακτικών και μισθοφόρων από τη χώρα.
Ο Υπουργός τόνισε την σημασία που αποδίδει τόσο η Ελλάδα, όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση στη σταθερότητα της Λιβύης, αλλά και της ευρύτερης περιοχής.
Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να διασφαλιστεί η ανεξαρτησία, κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της χώρας.
Να υπενθυμίσω ότι όσον αφορά στην Ελλάδα, πέρα από τις συχνές πολιτικές και οικονομικές επαφές σε διμερές επίπεδο με πιο πρόσφατη την επίσκεψη του Υφυπουργού Εξωτερικών κ. Φραγκογιάννη, λειτουργεί εδώ και μήνες η Πρεσβεία στην Τρίπολη και το Γενικό Προξενείο στην Βεγγάζη.
Επίσης έχει δωρίσει 200.000 εμβόλια κατά του κορωνοϊού στη Λιβύη.
Σημειώνεται ότι το χθεσινό Συμβούλιο ήταν το πρώτο επίσημο Συμβούλιο από τον περασμένο Ιούλιο, αν και είχε γίνει μια τηλεδιάσκεψη για το Αφγανιστάν τον Αύγουστο, το άτυπο Gymnich στη Σλοβενία στις αρχές Σεπτεμβρίου, και η άτυπη Υπουργική συνάντηση στη Νέα Υόρκη.
Στο Συμβούλιο εξετάσθηκαν διάφορα ζητήματα ελληνικού ενδιαφέροντος.
Καταρχήν, όπως ανακοίνωσε και στη χθεσινή συνέντευξη τύπου ο ΥΕ/ΑΕ Borrell, η συμπεριφορά της Τουρκίας δημιουργεί ένταση στην Κύπρο και υπονομεύει την επανάληψη των διαπραγματεύσεων για την επίλυση του Κυπριακού. Και βεβαίως, εξέφρασε την αλληλεγγύη του προς τα κ- μ της ΕΕ, την Ελλάδα και την Κύπρο, για τις τουρκικές παράνομες ενέργειες στην ΑΟΖ τους.
Στο πλαίσιο αυτό συμφωνήθηκε να δοθεί εντολή στην ΕΥΕΔ και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ετοιμάσουν επιλογές με προτεινόμενα μέτρα εναντίον της Τουρκίας (options paper), τα οποία θα κληθούν να αποφασίσουν τα Κράτη-Μέλη.
Ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Δένδιας στήριξε πλήρως την παρέμβαση του Κύπριου ομολόγου του, ο οποίος αναφέρθηκε λεπτομερώς στην τουρκική παραβατική συμπεριφορά και υπογράμμισε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να καθορίσει τα όρια όσον αφορά τις παράνομες και απαράδεκτες τουρκικές ενέργειες.
Τόνισε ότι, όπως τα υπόλοιπα Κράτη-Μέλη δείχνουν αλληλεγγύη έναντι των ενεργειών της Λευκορωσίας, πρέπει να υπάρξει αλληλεγγύη προς την Κύπρο.
Σημειώνεται ότι η αρχική πρόταση του ΥΕ/ΑΕ, η οποία υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο δια βοής, υποστηρίχθηκε από αρκετά Κράτη-Μέλη, τα οποία εκφράστηκαν ενθέρμως υπέρ, ενώ καμία χώρα δεν αντιτάχθηκε.
Αναφορικά με τα Δυτικά Βαλκάνια, η ελληνική πλευρά καλωσόρισε την συμφωνία μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινας, η οποία αποσκοπεί στην μείωση της έντασης στην περιοχή.
Στο πλαίσιο αυτό, εκφράζουμε την πλήρη στήριξη στο έργο του Ειδικού Απεσταλμένου της ΕΕ κ. Lajcak για το διάλογο Βελιγραδίου – Πρίστινας.
Στρατηγικός στόχος παραμένει η πλήρης ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων, και όπως διαφάνηκε και κατά την πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής στην Σλοβενία, τόσο η ΕΕ, όσο και τα Δυτικά Βαλκάνια, θα πρέπει να συνεχίσουν τις προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση.
Προσβλέπουμε σε μια στρατηγική συζήτηση των ΥΠΕΞ της ΕΕ για τα Δυτικά Βαλκάνια τον προσεχή Νοέμβριο.
Να υπενθυμίσω ότι η τελευταία σχετική συζήτηση, με την παρουσία των ΥΠΕΞ της ΕΕ, καθώς και της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας, έλαβε χώρα, μέσω τηλεδιάσκεψης, τον περασμένο Μάιο, κατόπιν κοινής πρωτοβουλίας Ελλάδας και Ρουμανίας.
Τέλος, μια κουβέντα για τις σχέσεις ΕΕ-Κόλπου.
Η Ελλάδα τάσσεται σαφώς υπέρ της ενίσχυσης των σχέσεων αυτών και στο πλαίσιο αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη σεβασμού της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας, καθώς και του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας γενικότερα.
Τώρα, δύο λόγια για τις προσεχείς υποχρεώσεις του κ. Υπουργού.
Αυτή τη στιγμή συμμετέχει στην τριμερή Σύνοδο Κορυφής Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου. Νωρίτερα συμμετείχε στη διμερή συνάντηση του κ. Πρωθυπουργού με τον Αιγύπτιο Πρόεδρο.
Ο Υπουργός θα μεταβεί στο Ομάν, όπου αύριο αναμένεται να συναντηθεί με τον ομόλογό του Sayyid Badr bin Hamad bin Hamood Al Βusaidi.
O Υπουργός Εξωτερικών θα συναντηθεί επίσης με τον Υπουργό του Βασιλικού Οίκου του Ομάν, Στρατηγό Sultan bin Mohammed Al Nuamani, καθώς και με τον Πρόεδρο της Γενικής Αρχής Ειδικών Οικονομικών και Ελεύθερων Ζωνών Ali bin Masoud Al Sunaidy.
Οι συνομιλίες αναμένεται να επικεντρωθούν στην ενίσχυση των διμερών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, καθώς και στις εξελίξεις σε Ανατολική Μεσόγειο, Μέση Ανατολή, στην περιοχή του Κόλπου, καθώς και στην συνεργασία με το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου.
Κατά την επίσκεψη προγραμματίζεται επίσης η υπογραφή των εξής δύο Συμφωνιών: Συμφωνία απαλλαγής θεωρήσεων για κατόχους διπλωματικών, υπηρεσιακών και ειδικών διαβατηρίων, και Μνημόνιο Κατανόησης για Πολιτικές Διαβουλεύσεις.
Αυτή τη στιγμή δεν είναι γνωστό εάν θα γίνουν κοινές δηλώσεις. Και σήμερα είναι αργία στο Ομάν. Εφόσον προκύψει κάτι, θα ενημερωθείτε.
Την Πέμπτη 21 Οκτωβρίου ο κ. Δένδιας θα μεταβεί στην Τρίπολη της Λιβύης, προσκεκλημένος της Λίβυας ομολόγου του κας El Mangoush στο ‘Libya Stability Initiative’, κάτι που υποδηλώνει την όλο και αυξανόμενη σημασία που αποδίδει τόσο η Λιβύη, όσο και τα άλλα κράτη, στον σταθεροποιητικό και θετικό ρόλο που διαδραματίζει η Ελλάδα.
Η πρωτοβουλία αυτή ανήκει στη Λιβυκή πλευρά. Έχουν προσκληθεί να συμμετάσχουν επίσης κυρίως γειτονικές προς τη Λιβύη χώρες, καθώς και οι χώρες που συμμετέχουν στη Διαδικασία του Βερολίνου.
Η Διάσκεψη αναμένεται να επικεντρωθεί σε δύο βασικούς τομείς: Aσφάλεια και οικονομία.
Την Παρασκευή 22 Οκτωβρίου, ο Υπουργός Εξωτερικών αναμένεται να συναντηθεί με τον Πρόεδρο του Κοινοβουλίου του Ισραήλ Michael Levy και τον Πρόεδρο του Κοινοβουλίου της Γεωργίας Kakha Kuchava, οι οποίοι θα βρίσκονται στην Αθήνα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Διάσκεψης Προέδρων Κοινοβουλίων κρατών – μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Την προσεχή Δευτέρα και Τρίτη, ο Υπουργός Εξωτερικών θα βρίσκεται στο Λονδίνο, όπου θα συναντήσει τη νέα Βρετανή ομόλογό του κα Liz Truss.
Να υπενθυμίσω ότι ο Υπουργός είχε συναντηθεί τον περασμένο Φεβρουάριο στο Λονδίνο με τον τότε ομόλογό του Dominic Raab, κάτι που υποδηλώνει την ιδιαίτερη σημασία που αποδίδει η Ελλάδα στην ενίσχυση των παραδοσιακών δεσμών με το Ηνωμένο Βασίλειο, πλέον στην εποχή μετά το Brexit.
Την Τετάρτη 27 Οκτωβρίου, ο Υπουργός Εξωτερικών αναμένεται να υποδεχθεί τον Κινέζο ομόλογό του κ. Wang Yi.
Την Παρασκευή 29 Οκτωβρίου, ο κ. Δένδιας θα υποδεχθεί στην Αθήνα τον Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου κ. Nayef bin Falah Mubarak Al-Hajraf, τον οποίο έχει ήδη συναντήσει δύο φορές, τον Απρίλιο στο Ριάντ, όταν υπέγραψαν και πρωτόκολλο συνεργασίας, και τον Σεπτέμβριο στην Νέα Υόρκη.
Τέλος, την Τετάρτη 3 Νοεμβρίου θα υποδεχθεί τον ΥΠΕΞ της Προεδρεύουσας του Συμβουλίου της ΕΕ χώρας Σλοβενίας, κ. Anže Logar.
Κ. ΜΠΑΛΗ: Κάκη Μπαλή από την Αυγή. Ήθελα να σας ρωτήσω για τη λίστα Borrell, εάν αυτό που αποφασίστηκε χθες, η εντολή που δόθηκε χθες για τις επιλογές είναι η ίδια εντολή που τρέχει εδώ και ένα χρόνο ή κάτι έχω χάσει στην πορεία και εάν η ελληνική κυβέρνηση ουσιαστικά θέλει την επιβολή κυρώσεων ή θεωρεί ότι είναι αντιπαραγωγικές.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Όσον αφορά την εντολή. Η εντολή είναι καινούρια. Δεν είναι το “options paper” που είχε κάνει τον περασμένο Μάρτιο, αν αναφέρεστε σε αυτό. Είναι στη συνέχεια των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του περασμένου Μαρτίου και κυρίως της δήλωσης που είχε βγει εκ μέρους των 27 κρατών – μελών τον περασμένο Ιούλιο με αφορμή τότε τα γεγονότα στα Βαρώσια. Στο πλαίσιο αυτό υπήρχε σαφής αναφορά ότι αν υπάρξει υποτροπή, της τουρκικής συμπεριφοράς, θα πρέπει να εξεταστούν περαιτέρω μέτρα. Η θέση της Ελλάδας όσον αφορά τη σχέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας είναι γνωστή. Eίμαστε από τους λίγους, ίσως, που στηρίζουμε την ενταξιακή πορεία, βεβαίως με τη γνωστή αιρεσιμότητα και τα κριτήρια. Αυτό δεν έχει αλλάξει. Αλλά από εκεί και πέρα, εφόσον η τουρκική συμπεριφορά συνεχίζει να είναι αυτή που είναι και μάλιστα να απειλεί άμεσα με τις πράξεις της κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτό θεωρούμε ότι δεν πρέπει να περάσει αναπάντητο.
O ίδιος ο κ. Borrell, στην εισαγωγική του παρέμβαση πριν καν μιλήσουν οι Yπουργοί, είπε ότι η τουρκική συμπεριφορά είναι απαράδεκτη και ότι το “options paper” θα πρέπει να δρομολογηθεί στη βάση της δήλωσης αυτή που σας ανέφερα, του περασμένου Ιουλίου, την ανέφερε ρητά. Στη συνέχεια, όπως σας είπα, ο κ. Χριστοδουλίδης έκανε μία ενδελεχή παρουσίαση. Στηρίχθηκε βεβαίως από τον Υπουργό Εξωτερικών. Και μετά, βγήκαν αρκετά κράτη – μέλη πέρα από τους παραδοσιακούς [υποστηρικτές], τα οποία δεν πρόκειται να κατονομάσω, τα οποία στηρίξανε ένθερμα αυτή την πρόταση και, όπως σας είπα, δεν υπήρξε καμία απάντηση. Aπό εκεί και πέρα, βεβαίως, αναμένουμε τις προτάσεις που θα καταθέσει ο κ. Βorrell και η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία είναι συναρμόδια.
Κ. ΦΡΥΣΣΑ: Κατερίνα Φρύσσα από την ΕΡΤ. Σε συνέχεια της ερώτησης της συναδέλφου, αν έχουμε κάποια εικόνα για το ποια θα είναι τα μέτρα, τα επιπλέον μέτρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης εις βάρος της Τουρκίας.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Eίναι πολύ νωρίς αυτή τη στιγμή για να μπορέσω να πω. Κατ’ αρχήν δεν είναι, δεν εναπόκειται σε εμένα να αναφερθώ με λεπτομέρειες γιατί δεν μπορώ να προκαταλάβω βεβαίως τι προτάσεις θα υποβάλει ο κ. Βorrell και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτό είναι το ένα. Το άλλο που θέλω να υπογραμμίσω είναι ότι οι προτάσεις θα υποβληθούν στα 27 κράτη – μέλη τα οποία θα αποφασίσουν με ομοφωνία. Άρα βρισκόμαστε στο πολύ αρχικό στάδιο και ως εκ τούτου, θα μου επιτρέψετε να μην υπεισέλθω [σε λεπτομέρειες]. Θα μου επιτρέψετε να το αφήσουμε να το δούμε όταν θα παρουσιαστεί το έγγραφο, ελπίζουμε το συντομότερο δυνατόν.
- G. MELNIK: Εχθές υπήρξε μια πολύ σοβαρή δήλωση του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας σχετικά με την απόφαση της Ρωσίας, αναστέλλεται το έργο της Μόνιμης Αποστολής της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ και της Στρατιωτικής Αποστολής ΝΑΤΟ στη Μόσχα. Θα σταματήσουν οι δραστηριότητες του Γραφείου Πληροφοριών του ΝΑΤΟ στη Μόσχα. Πως μπορείτε να σχολιάσετε αυτές τις αποφάσεις;
Και το δεύτερο σκέλος της ερώτησης: Σύμφωνα με τη δήλωση του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, ο Πρέσβης ενός κράτους – μέλους του ΝΑΤΟ στη Μόσχα μπορεί να εκτελέσει τα καθήκοντα σύνδεσης του ΝΑΤΟ με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Είναι η Ελλάδα έτοιμη να αναθέσει στον Πρέσβη της Ελλάδας στην Μόσχα την αρμοδιότητα αυτή; Ευχαριστώ.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Δεν κατάλαβα ακριβώς το δεύτερο σκέλος της ερώτησης. Με συγχωρείτε.
- G. MELNIK: Σύμφωνα με την απόφαση του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, ο Πρέσβης της Ρωσίας στις Βρυξέλλες θα εκπροσωπεί τη Ρωσία στο ΝΑΤΟ. Αλλά στη Μόσχα δεν έχουμε κανένα Πρέσβη του ΝΑΤΟ. Και η Μόσχα δήλωσε ότι κατά την κρίση της Συμμαχίας ένας από τους Πρέσβεις των κρατών – μελών του ΝΑΤΟ στην Μόσχα, μπορεί να εκτελέσει παρόμοιες λειτουργίες, της σύνδεσης του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία. Η Αθήνα μπορεί να πάρει μέρος σε αυτή τη δραστηριότητα;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Τώρα το κατάλαβα. Συγγνώμη, αλλά προσπαθούσα να καταλάβω, ήξερα το πρώτο κομμάτι της ερώτησης. Άκουσα τη δήλωση του κ. Lavrov που είπε ότι εάν θέλει το ΝΑΤΟ να μιλάει με τη Ρωσία στις Βρυξέλλες, θα είναι με το Ρώσο Πρέσβη ο οποίος είναι διαπιστευμένος στο Βασίλειο του Βελγίου, αφού πλέον κλείνει η ρωσική αντιπροσωπεία διαπιστευμένη στο ΝΑΤΟ.
Θα σας απαντήσω στα δυο σκέλη. Όσον αφορά το πρώτο, η Ελλάδα ανέκαθεν, τόσο στο ΝΑΤΟ, αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όσον αφορά τις σχέσεις του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία, είχε ταχθεί υπέρ της διττής προσέγγισης. Αυτό που λέμε πάντα το dual-track approach. Από τη μία έχει, όπως γνωρίζετε, δώσει τη συγκατάθεσή της για το πάγωμα της συνεργασίας ΝΑΤΟ – Ρωσίας βασικά σε όλους τους τομείς σε επίπεδο εργασίας, αλλά βεβαίως διατηρείται η δυνατότητα σύγκλησης του Συμβουλίου ΝΑΤΟ – Ρωσίας, το οποίο, αν δεν απατώμαι, έχει ατονήσει, έχει να συγκληθεί από το 2019. Αυτό είναι το ένα. Αυτό έγινε μετά το 2014, είναι γνωστό, η Ελλάδα, μαζί με το σύνολο των συμμάχων, έχει δώσει τη συγκατάθεσή της.
Από την άλλη, όπως είπαμε, τονίζουμε πάντα την ανάγκη διατήρησης των διαύλων επικοινωνίας και γι’ αυτό είμαστε και υπέρ της διατήρησης του Συμβουλίου ΝΑΤΟ – Ρωσίας, και βεβαίως των επαφών (να τονίσω ότι μιλάω πάντα για ΝΑΤΟ – Ρωσία, δεν μιλώ για διμερή) του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ με τον Ρώσο Υπουργό Εξωτερικών, τον κ. Lavrov. Από ό,τι γνωρίζω, έχουν συναντηθεί αρκετά, και αν δεν απατώμαι, συναντήθηκαν και στο περιθώριο της τελευταίας Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Λοιπόν, η θέση μας είναι σταθερή, διττή προσέγγιση, από τη μία τα περιοριστικά μέτρα, από την άλλη διατήρηση του διαλόγου με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό όσον αφορά το πρώτο σκέλος της ερώτησής σας.
Το δεύτερο σκέλος, θα μου επιτρέψετε εδώ, εκτός αν έχει γίνει κάποια συνταρακτική αλλαγή και το έχω χάσει, αυτό που εγώ γνώριζα ήταν ότι στη Μόσχα, το ΝΑΤΟ είχε δύο Αντιπροσωπείες. Η μία ήταν η Αντιπροσωπεία που αφορούσε στην ενημέρωση, μάλιστα λεγόταν ‘NATO Information Office’, και είχε έναν επικεφαλής αντιπρόσωπο, ο οποίος όμως δεν ήταν Πρέσβης, δεν είχε ποτέ ούτε καν πρεσβευτικό βαθμό. Και από την άλλη, είχε και μία στρατιωτική Αντιπροσωπεία. Από ό,τι κατάλαβα, σε αυτές έχει δοθεί η εντολή να αποχωρήσουν τώρα. Άκουσα αυτό που είπαν για τον κ. Lavrov όσον αφορά τις Βρυξέλλες. Δεν έχω αυτή τη στιγμή καμία ενημέρωση κατά πόσον έχει ζητηθεί από το ΝΑΤΟ στη χώρα μας να εκπροσωπεί, οπότε θα με συγχωρέσετε, δεν έχω κάτι επί του δεύτερου σημείου. Αυτό που συμβαίνει πολλές φορές στο νατοϊκό πλαίσιο είναι ότι το ΝΑΤΟ ζητάει από χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ να είναι η χώρα-σύνδεσμος, ‘contact point’ είναι στα αγγλικά η ορολογία που χρησιμοποιούμε, σε χώρες μη νατοϊκές. Αυτό συμβαίνει στις χώρες με τις οποίες έχει το ΝΑΤΟ εταιρική σχέση ή στις χώρες της Μεσογείου, του μεσογειακού αιγιαλού, αν δεν απατώμαι, η Ελλάδα, η Πρεσβεία της Ελλάδας στο Ισραήλ ήταν πριν αρκετά χρόνια σημείο επαφής για το ΝΑΤΟ. Στην Αίγυπτο ήταν παλαιότερα. Τώρα, αν θα αναζητηθεί κάτι αντίστοιχο στη Ρωσία αυτό δεν το γνωρίζω, αλλά και πάλι σας λέω ότι αυτό δεν είναι απόφαση εθνική, είναι απόφαση του Οργανισμού. Συγγνώμη που μακρηγόρησα.
Π. ΜΙΧΟΣ: Καλημέρα, Παναγιώτης Μίχος από το ΒΗΜΑ.
Δεδομένου ότι η Διάσκεψη για τη Λιβύη γίνεται με λιβυκή πρωτοβουλία, υπάρχουν προσδοκίες; Και εκτός από το θέμα των εκλογών και την αποχώρηση στρατευμάτων, έχει κάποιες άλλες προτάσεις η Ελλάδα; Δηλαδή, με τι ατζέντα πάμε εκεί; Θα προτείνουμε κάτι;
Ευχαριστώ πολύ.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Εγώ σας ευχαριστώ. Όπως ξέρετε, υπάρχουν διάφορα πλαίσια. Υπάρχει η διαδικασία του Βερολίνου, υπάρχει και η διευρυμένη. Όπως σας είχα πει την τελευταία φορά, στην τελευταία υπουργική που συγκάλεσαν οι Υπουργοί Γερμανίας, Ιταλίας, Γαλλίας στη Νέα Υόρκη είχε συμμετάσχει και η Ελλάδα για πρώτη φορά, έστω ως παρατηρητής. Και αναμένουμε, βεβαίως, και ενίσχυση της παρουσίας της Ελλάδας σε προσεχείς πρωτοβουλίες, αν και δεν εναπόκειται σε εμένα αυτή τη στιγμή να πω περισσότερα.
Για τη Διάσκεψη της Τρίπολης τώρα, πρόκειται για μία καθαρά λιβυκή πρωτοβουλία στην οποία, αυτό που κυρίως τους ενδιαφέρει, έχουν καλέσει τις γειτονικές χώρες. Δεν έχω αυτή τη στιγμή πλήρη εικόνα ποιες χώρες έχουν προσκληθεί αλλά νομίζω είναι Αλγερία, Τυνησία, Τσαντ, Σουδάν, Αίγυπτος, συν οι χώρες της διαδικασίας του Βερολίνου και κάποιες άλλες χώρες, Ελλάδα, Ισπανία, Μάλτα αν δεν απατώμαι.
Λοιπόν, από εκεί και πέρα, υπάρχουν δυο κυρίως θέματα. Το ένα είναι το κομμάτι της ασφάλειας και το άλλο θα είναι η οικονομική συνεργασία.
Εμείς, όσον αφορά το κομμάτι της ασφάλειας και γενικότερα, η θέση μας είναι ξεκάθαρη.
Από εκεί και πέρα, όσον αφορά την οικονομική συνεργασία, θα έλεγα ότι είμαστε από τις λίγες χώρες που έχουν επενδύσει τόσο πολύ στην ανάπτυξη των σχέσεων με τη Λιβύη από τη στιγμή που δημιουργήθηκε η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας τον περασμένο Φεβρουάριο.
Και θα μπορούσα εδώ να σας αναφέρω μόνο τις επισκέψεις στη Λιβύη – είχε πάει ο Πρωθυπουργός στην Τρίπολη τον περασμένο Απρίλιο, μια εβδομάδα μετά πήγε ο Υπουργός Εξωτερικών στην Βεγγάζη. Μπορεί να μου ξεφεύγουν και ορισμένες… Επίσης, αν δεν απατώμαι έχει ήδη πάει δυο φορές ο κύριος Φραγκογιάννης, η τελευταία ήταν πριν 10 μέρες. Και, βεβαίως, η Πρεσβεία μας και το Γενικό μας Προξενείο έχουν αναπτύξει ιδιαίτερη επαφή με τους αρμοδίους.
Γιατί θεωρούμε ότι αυτά τα δύο είναι αλληλένδετα. Δηλαδή, η σταθερότητα και η οικονομική ανάπτυξη, το ένα τρέφει το άλλο. Αν δεν έχεις σταθερότητα ποιος θα πάει να επενδύσει; Και αν δεν επενδύσει ώστε να υπάρξει οικονομική ανάπτυξη, πως θα σταθεροποιήσεις τη χώρα;
Αυτό το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό και το οποίο στηρίζουμε σε αυτήν την πρόταση, είναι ότι είναι λιβυκή η πρόταση για τη Λιβύη και θεωρούμε ότι η Λιβύη θα πρέπει να έχει την κυριότητα, το ownership αυτής της πρωτοβουλίας. Γιατί, σε τελική ανάλυση, οι ίδιοι οι Λίβυοι είναι αυτοί οι οποίοι θα πρέπει να δώσουν τη λύση στα ζητήματα που τους ταλανίζουν.
Και, βεβαίως, και αυτό ήταν κάτι το οποίο συζήτησε ο Υπουργός ενδελεχώς με τους διάφορους συνομιλητές του, για εμάς είναι πρωταρχικής σημασίας η σταθερότητα της Λιβύης, τόσο λόγω της γειτνίασης με την Ελλάδα, αυτό είναι το ένα, το άμεσο, όσο και λόγω της ευρύτερης σταθερότητας στη Βόρεια Αφρική. Δηλαδή, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η σταθεροποίηση της Λιβύης βοηθάει τη σταθεροποίηση της ευρύτερης Βόρειας Αφρικής και θα έλεγα και της περιοχής του Σαχέλ αν μου επιτρέπετε, ενώ αντίθετα, ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης στη Λιβύη φέρνει και άλλους κινδύνους εξάπλωσης στην ευρύτερη περιοχή.
Οπότε, από εκεί και πέρα εμείς δίνουμε πρωταρχική σημασία σε αυτό και με αυτό το πακέτο θα πάμε. Τώρα, επί συγκεκριμένων ζητημάτων, θα μου επιτρέψετε εδώ να μην προτρέξω τι θα πει ο ίδιος ο κύριος Υπουργός την Πέμπτη. Σε δυο μέρες θα σας πει ο ίδιος πολύ περισσότερα.
Α. ΜΑΓΓΗΡΙΑΔΗΣ: Απόστολος Μαγγηριάδης από τον ΣΚΑΪ. Θα ήθελα να ρωτήσω κύριε Εκπρόσωπε, εάν θα γίνει ο 64ος γύρος των διερευνητικών επαφών στην Αθήνα και πότε;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Αυτή τη στιγμή δεν έχω κάτι ανακοινώσιμο. Οπότε, όταν με το καλό έχουμε κάτι, θα το ανακοινώσουμε όπως κάνουμε πάντα, και μάλιστα σε στενό συντονισμό με τον αντίστοιχο φίλο και ομόλογό μου του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών.
Α. ΒΟΥΔΟΥΡΗ: Καλημέρα κύριε Εκπρόσωπε. Αλεξάνδρα Βουδούρη από τον Αθήνα 9,84, ευχαριστώ πολύ. Να επανέλθουμε λίγο στα μέτρα που αναμένουμε να προετοιμαστούν από τον Ύπατο Αρμοστή κύριο Borrell και από την Κομισιόν για να υποβληθούν στα 27 κράτη – μέλη αργότερα.
Να διατυπώσω διαφορετικά την ερώτηση. Με ποια μέτρα θα ήταν ικανοποιημένη η ελληνική πλευρά; Ευχαριστώ πολύ.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Κατ’ αρχήν, εμείς δεν έχουμε τιμωρητική διάθεση απέναντι σε κανέναν. Θα μου επιτρέψετε να πω αυτό σαν πρώτη παρατήρηση. Δεν είναι ότι θέλουμε να επιβάλλουμε μέτρα εναντίον τρίτων κρατών επειδή μας αρέσει.
Αυτό το οποίο θέλουμε είναι ουσιαστικά η Τουρκία να πάψει να συμπεριφέρεται με τον τρόπο που συμπεριφέρεται. Και το ενδεχόμενο λήψης μέτρων είναι ένας ακόμα, ας πούμε, τρόπος να περάσουμε ένα σαφές μήνυμα ότι θα πρέπει να αλλάξει στάση.
Θα μου επιτρέψετε να επικεντρωθώ σε αυτό το σημείο και λιγότερο στο ποια μέτρα είναι καλά. Πραγματικά, σας λέω και πάλι, το θέμα δεν είναι η ουσία των μέτρων, όσο η ανάγκη αλλαγής συμπεριφοράς και να καταλάβει ότι αυτή η συμπεριφορά δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή, είναι απαράδεκτη.
Αυτό είναι το βασικό διακύβευμα αυτήν τη στιγμή και αυτό είναι το μήνυμα που πέρασε ο Υπουργός στους ομολόγους του εχθές. Με την ίδια λογική, δηλαδή, που η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφασίζει να λάβει μέτρα εναντίον της Λευκορωσίας, θα πρέπει αντιστοίχως να λάβει μέτρα και εναντίον της Τουρκίας, της τουρκικής συμπεριφοράς.
Και πάλι το λέω, δεν είναι μέτρα εναντίον της χώρας. Είναι μέτρα, εφόσον ληφθούν, εναντίον συγκεκριμένης συμπεριφοράς. Και αυτό, εξάλλου, αναφέρουν και τα συμπεράσματα του Μαρτίου του 2021, ότι εφόσον υπάρξει υποτροπή της τουρκικής συμπεριφοράς, τότε θα πρέπει να επανέλθει στο τραπέζι το ενδεχόμενο λήψης νέων μέτρων.
Ο κ. Αργυράκης.
Θ. ΑΡΓΥΡΑΚΗΣ: Σχεδιάζεται κάποια συνάντηση του κυρίου Δένδια με τον κύριο Cavusoglu στην Τρίπολη;
Και μία άλλη διευκρινιστική. Είπατε ότι η συμφωνία για τις βάσεις τις αμερικάνικες είναι πενταετούς διάρκειας. Η προηγούμενη του ’90 ήταν οκταετούς και ανανεωνόταν ανά έτος με Ρηματική διακοίνωση. Εδώ η ανανέωση πώς θα γίνεται; Θα γίνεται με τον ίδιο τρόπο που ήταν η προηγούμενη του ’90; Δηλαδή θα είναι πενταετούς; Θα γίνει μία ανανέωση πενταετούς με Ρηματική Διακοίνωση ή θα είναι επ’ αόριστον, όπως πολλοί λένε, που μόνο όταν κάποια από τις δύο πλευρές θέλει να την καταγγείλει την καταγγέλλει δύο χρόνια πριν;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι πολύ σύντομη. Όχι, δεν έχει προβλεφθεί κάτι τέτοιο. Ούτε έχουμε ζητήσει, ούτε έχει ζητηθεί.
Και να προσθέσω σε αυτό, για να είμαι και απολύτως σαφής, ότι δεν γνωρίζω αν ο κύριος Cavusoglu θα βρίσκεται στην Τρίπολη. Το ότι η Τουρκία έχει προσκληθεί το συμπεραίνω, από τη στιγμή που μιλάμε για τα κράτη που είναι στην διαδικασία του Βερολίνου, αυτό συμπεριλαμβάνει την Τουρκία. Αν θα εκπροσωπηθεί σε υπουργικό επίπεδο, δεν το γνωρίζω. Και όπως σας λέω, ούτε έχουμε ζητήσει, ούτε μας έχει ζητήσει συνάντηση.
Για την MDCA, όπως πολύ σωστά παρατηρήσατε, η αρχική διάρκεια της συμφωνίας του 1990 ήταν οκταετής. Και έκτοτε ανανεώνεται κάθε χρόνο με ανταλλαγή Ρηματικών Διακοινώσεων.
Το Δεύτερο Τροποποιητικό Πρωτόκολλο, όπως είναι ο επίσημος τίτλος, προβλέπει ότι η Συμφωνία θα παραμείνει σε ισχύ για περίοδο πέντε ετών από την ημερομηνία που θα τεθεί σε ισχύ το Δεύτερο Πρωτόκολλο.
Η Συμφωνία θα παραμείνει σε ισχύ στην συνέχεια, αυτό λέει η Συμφωνία, εκτός εάν τερματιστεί από κάποιο από τα δυο μέρη με γραπτή ειδοποίηση προς το άλλο μέρος δυο χρόνια πριν, δια της διπλωματικής οδού.
Και να προσθέσω εδώ ότι η αρχική Συμφωνία MDCA προέβλεπε περίοδο, μετά την καταγγελία, 17 μηνών. Τώρα από τους 17 μήνες περνάμε στους 24. Λοιπόν, αυτά είχα να πω για…
Θ. ΑΡΓΥΡΑΚΗΣ: Αυτό σημαίνει επ’ αόριστον;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Εγώ σας είπα ακριβώς τι λέει η Συμφωνία. Δεν έχω κάτι άλλο να προσθέσω. Λοιπόν, ευχαριστώ πάρα πολύ.
Κ. ΤΣΑΜΟΥΡΗ: Γεια σας, κύριε εκπρόσωπε. Κατερίνα Τσαμούρη από το δελτίο ειδήσεων του STAR. Θα ήθελα να επιστρέψω στην ελληνοαμερικανική Αμυντική Συμφωνία και να ρωτήσω αν υπάρχει περίπτωση να επιλέξουν οι Ηνωμένες Πολιτείες στο μέλλον και την Σκύρο ως στρατιωτική βάση. Επίσης, πως σχολιάζετε την ενόχληση που είδαμε να εκδηλώνει η Τουρκία μετά και την ελληνοαμερικανική Συμφωνία; Ευχαριστώ.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Λοιπόν, ευχαριστώ πάρα πολύ. Όπως είπα και πριν, η Συμφωνία η ίδια προβλέπει ότι εφόσον τα δυο μέρη συμφωνήσουν μπορεί να προστεθούν και άλλες τοποθεσίες πέρα από αυτές τις τέσσερις που έχει αυτή την στιγμή. Δηλαδή, τον Βόλο, Λιτόχωρο – δεν λέω τα ονόματα όλα – Αλεξανδρούπολη και Σούδα.
Τώρα, κατά πόσον θα υπάρξει άλλη προσθήκη όπως η Σκύρος, αυτό εναπόκειται στις δυο πλευρές. Οπότε δεν μπορώ να σας πω αυτή την στιγμή μετά βεβαιότητος. Εφόσον οι δυο πλευρές κρίνουν σκόπιμο να προστεθούν και άλλες τοποθεσίες στο μέλλον, αυτό θα εξεταστεί και από τις δυο πλευρές. Και εφόσον αποφασιστεί θα υπάρξει.
Θα περιοριστώ σε αυτό. Δεν θέλω τώρα να μπω σε διάφορες θεωρητικές συζητήσεις. Και εξάλλου τα πράγματα μεταβάλλονται.
Αυτό το οποίο θα μου επιτρέψετε να τονίσω και πάλι είναι ότι μιλάμε για ελληνικές εγκαταστάσεις. Δηλαδή οι ΗΠΑ θα επενδύσουν ουσιαστικά σε ελληνικές εγκαταστάσεις. Γιατί το λέω αυτό; Γιατί αυτό σημαίνει ότι κάθε επιλογή τοποθεσίας από τις ΗΠΑ επιφέρει και ένα κόστος. Αυτό το κόστος σημαίνει ότι θα πρέπει το αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας, στην προκειμένη περίπτωση, το Πεντάγωνο, να πάει στο Κογκρέσο και να πει: θέλω κονδύλια για να επενδύσω εδώ και εκεί. Και κάθε τοποθεσία θα πρέπει να ανταποκρίνεται σε κάποια προτεραιότητα τόσο για την Αμερική, όσο και βεβαίως για την Ελλάδα.
Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, δεν αποκλείω καθόλου κάποια στιγμή αργότερα να κρίνουμε ότι είναι σκόπιμο να επενδύσουν και σε άλλες τοποθεσίες. Πού θα είναι αυτές; Πραγματικά δεν μπορώ, αυτή τη στιγμή τουλάχιστον, να σας πω.
Τώρα, για την αντίδραση της Τουρκίας. Εντάξει, δεν θέλω μπω στα παπούτσια, να το πω έτσι, του φίλου μου και ομολόγου μου, του Τούρκου. Το παρακολουθήσαμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Θα σας πω γιατί και πάλι. Γιατί αυτή η Συμφωνία δεν στρέφεται εναντίον κανενός. Δεν αφορά καμία τρίτη χώρα και αυτό το λέμε, το επαναλαμβάνουμε και το επαναλαμβάνουμε ξανά. Το ίδιο ισχύει και για τη συμφωνία με τη Γαλλία.
Αυτό είναι το ένα στοιχείο, το οποίο είναι το βασικό. Το δεύτερο, το οποίο προκύπτει από τη συνάντηση που είχε ο Υπουργός Εξωτερικών με τον κύριο Blinken, ήταν ότι δεν ήταν τουρκοκεντρική. Ίσα-ίσα που ακριβώς – και μάλιστα ικανοποιήθηκε ιδιαίτερα η αμερικανική πλευρά – συζητήσαμε ένα ευρύτερο φάσμα. Η ελληνική εξωτερική πολιτική πλέον έχει ξεφύγει, να το πούμε έτσι, από αυτόν τον τουρκοκεντρικό ορίζοντα που ίσως, ενδεχομένως, να είχε σε άλλες εποχές. Και άρα και σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και αυτή η Συμφωνία.
Εξάλλου, να σας επισημάνω ότι ορισμένες από τις τοποθεσίες αυτές είναι στρατηγικής σημασίας τόσο για την Ελλάδα, αλλά βεβαίως και για τις ΗΠΑ όσον αφορά την τοποθέτηση δυνάμεών τους στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Και αυτό που έλεγα πριν, ότι οι Αμερικανοί έχουν δυνάμεις σταθμευμένες σε διάφορες περιοχής της Ευρώπης αλλά πλέον δεν επενδύουν, τουλάχιστον με μόνιμες δυνάμεις, σε άλλες περιοχές στην Ευρώπη, τουλάχιστον εξ όσων γνωρίζω.
Και να μου επιτρέψετε εδώ να πω κάτι που έχει κάποιο ενδιαφέρον. Άλλες χώρες ευρωπαϊκές είναι μάλιστα διατεθειμένες να πληρώσουν την Αμερική για να επενδύσουν οι αμερικανικές δυνάμεις. Αλλά η Αμερική ίσα-ίσα μειώνει το αποτύπωμά της στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Εδώ αυτό που βλέπουμε είναι μια διαφοροποίηση. Και πάλι, σας λέω, δεν το τοποθετώ εγώ απαραίτητα όσον αφορά την Τουρκία. Θα έλεγα ότι τόσο εμείς όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες το αποσυνδέουμε.
Η κυρία Σταμούλη.
Ν. ΣΤΑΜΟΥΛΗ: Νεκταρία Σταμούλη από το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Ήθελα να ρωτήσω διευκρινιστικά, αν κατάλαβα καλά, είπατε ότι το options paper του Borrell το προηγούμενο δεν έχει σχέση με αυτό. Γιατί αποφασίστηκε να εγκαταλειφθεί το προηγούμενο; Και τι παραπάνω να περιμένουμε από αυτό;
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Με συγχωρείτε, δεν είπα ότι εγκαταλείφθηκε το προηγούμενο. Το προηγούμενο options paper ήταν πολύ ευρύτερο γιατί είχε δυο κομμάτια – το ένα ήταν η θετική, ας το πούμε και το άλλο η λιγότερο θετική… Ήταν ένα έγγραφο το οποίο παρουσιάστηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου του 2021.
Αυτό, βεβαίως, δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να εμπνευστεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης για τη δημιουργία του options paper. Δεν είναι ότι το ένα εγκαταλείπεται. Δεν τα βάλαμε στο συρτάρι. Όλα αυτά τα πράγματα είναι, να το πούμε, ζωντανά έγγραφα.
Αλλά αυτό ήταν ένα χαρτί το οποίο είχε ζητηθεί, αν δεν απατώμαι, από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου του ’20 και παρουσιάστηκε στο Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών τον Μάρτιο, ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που έλαβε χώρα λίγες μέρες μετά και μάλιστα με τηλεδιάσκεψη, αν δεν κάνω λάθος.
Άρα, δεν είναι ότι το ένα αποκλείει το άλλο. Αυτό που είπε όμως ο Borrell, ήταν ότι μετά τη δήλωση που βγάλαμε εκ μέρους των 27 τον περασμένο Ιούλιο, θα πρέπει πλέον να εξετάσουμε ενδεχόμενα μέτρα τα οποία θα πρέπει να ληφθούν. Αυτό είπε και το είπε και στη συνέντευξη τύπου που έδωσε εχθές μετά το Συμβούλιο.
ΜΠ. ΑΓΡΟΛΑΜΠΟΣ: Κύριε εκπρόσωπε, Αγρολάμπος από την Εφημερίδα των Συντακτών.
Στη συνάντηση με την Mangoush στο Λουξεμβούργο συζητήθηκε θέμα οργάνωσης των εκλογών και ποιος Οργανισμός μπορεί να παίξει ρόλο παρατηρητή στις γενικές εκλογές, εάν και εφόσον γίνουν; Εάν δεν γίνουν, δεδομένου ότι η μεταβατική κυβέρνηση θα συνεχίσει, και για πόσο καιρό δεν ξέρω ακόμη μπορεί να έχει τέτοιο χαρακτήρα μεταβατικής, η Ελλάδα σκοπεύει να αναθερμάνει τη συζήτηση περί χάραξης ΑΟΖ με τη Λιβύη; Ευχαριστώ.
Α. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Κατ’ αρχήν όσον αφορά το δεύτερο ερώτημα, να μου επιτρέψετε να πω ότι είναι υποθετικό ερώτημα. Εμείς αυτό που λέμε είναι ότι οι εκλογές έχουν αποφασιστεί, όχι από εμάς, αλλά από τους ίδιους. Υπάρχουν σχετικές αποφάσεις να γίνουν στις 24 Δεκεμβρίου και εμείς το στηρίζουμε.
Και αυτό που συζητήθηκε χθες στο Λουξεμβούργο αλλά και θα συζητηθεί και την Πέμπτη στην Τρίπολη είναι πώς θα μπορέσει η διεθνής κοινότητα να στηρίξει τις προσπάθειες της Λιβύης για την προετοιμασία αυτών των εκλογών.
Τώρα, ποιος θα μπορέσει να βοηθήσει ή να είναι και παρατηρητής. Κατ’ αρχήν σίγουρα τα Ηνωμένα Έθνη και η Αποστολή, η UNSMIL. Αυτός είναι ο ένας παράγοντας. Από εκεί και πέρα, το αν θα ζητηθεί η αποστολή παρατηρητών από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από τον ΟΑΣΕ ή δεν ξέρω εγώ ποιον άλλον οργανισμό, αυτό είναι ένα καθαρά υποθετικό ερώτημα, το οποίο εναπόκειται στη λιβυκή πλευρά. Γιατί, βεβαίως, άμα η λιβυκή πλευρά δεν το ζητήσει, δεν τίθεται ζήτημα.
Βεβαίως, πιστεύουμε ότι θα ανταποκριθούμε, τουλάχιστον η Ευρωπαϊκή Ένωση είμαι σίγουρος ότι θα ανταποκριθεί θετικά, με την έννοια ότι βεβαίως εμείς κάνουμε ό,τι μπορούμε για να διεξαχθούν ελεύθερες εκλογές στην προγραμματισμένη ημερομηνία.
—
