«Η Συνθήκη Συμμαχίας θα μπορούσε να δομηθεί ως νέα Συνθήκη, αλλά θα πρέπει να περιλαμβάνει πρόνοια για τη μόνιμη παρουσία τουρκικών στρατευμάτων. Μηδενικά στρατεύματα ήταν κόκκινη γραμμή για την Τουρκία».
Η παραπάνω φράση περιλαμβάνεται στα επίσημα πρακτικά των Ηνωμένων Εθνών της συνάντησης του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, με τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Η συνάντηση των δύο ανδρών πραγματοποιήθηκε στις 6 Ιουλίου 2017, στη 1 μ.μ. (τοπική ώρα) στο θέρετρο Κραν Μοντάνα της Ελβετίας. Δηλαδή, η συνάντηση έγινε πριν από το περίφημο δείπνο, το οποίο τίναξε στον αέρα η κατοχική δύναμη, η οποία, όμως, μπόρεσε -με την βοήθεια των ανθρώπων του ίδιου του ΟΗΕ και επώνυμων Ελληνοκυπρίων- να επιρρίψει τις ευθύνες για την κατάρρευση των συνομιλιών στη Λευκωσία.
Στα επίσημα πρακτικά, που υπογράφει ο Ματίας Σούστερ, σημειώνεται επίσης ότι:
«Ο κ. Τσαβούσογλου δήλωσε ότι για την Τουρκία η άποψη μηδέν στρατεύματα, μηδέν εγγυήσεις δεν ήταν θέση εκκίνησης (was a non-starter)».
Ο Τούρκος υπουργός απαντούσε στη βασική ερώτηση του κ. Γκουτέρες, η οποία -σύμφωνα με τα πρακτικά- ήταν η εξής:
Ποιες είναι οι κόκκινες γραμμές της Τουρκίας λαμβάνοντας υπόψη τις συνομιλίες των προηγούμενων ημερών; Αυτό το ερώτημα υπέβαλε στον κ. Τσαβούσογλου μόλις ξεκίνησε η συνάντηση.
Ο κ. Γκουτέρες έλαβε από τον Τούρκο υπουργό και άτυπο έγγραφο με τις ακριβείς τουρκικές θέσεις. Του ζήτησε μάλιστα να το κρατήσει εμπιστευτικό και προφανώς να μην το μοιραστεί με τον Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη και τον υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκο Κοτζιά, πιθανότατα ούτε με την εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Άρα, ο Γενικός Γραμματέας γνώριζε πολλές ώρες πριν το δείπνο τις ακριβείς θέσεις της Άγκυρας στα θέματα της ασφάλειας και των εγγυήσεων. Οι θέσεις ήταν αρνητικές. Για το θέμα των στρατευμάτων, οι απόψεις της Τουρκίας θα γίνονταν γνωστές σε δεύτερη συνάντηση, την ίδια μέρα, που έγινε στις 6 το απόγευμα. (Σχετικό έγγραφο θα παρουσιάσουμε σε νέο κείμενό μας).
Πριν αναχωρήσει από την πρώτη συνάντηση, ο κ. Γκουτέρες επεδίωξε να λάβει μία «θετική» απάντηση από τον κ. Τσαβούσογλου, για το μονομερές δικαίωμα επέμβασης, ώστε να μπορέσει να πάει στο δείπνο με μία ισχυρή θέση της Τουρκίας.
Στα πρακτικά σημειώνονται τα εξής:
Ο Γενικός Γραμματέας ρώτησε κατά πόσο αυτό σήμαινε ότι η Τουρκία θα μπορούσε να αποδεχθεί άμεση αντικατάσταση της Συνθήκης Εγγυήσεως με τη Συνθήκη Εφαρμογής και να καταργήσει το μονομερές δικαίωμα επέμβασης.
Τι απάντησε ο κ. Τσαβούσογλου; Αυτό δεν ισχύει (this was not the case).
Ο κ. Γκουτέρες, σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, επεδίωκε άμεση κατάργηση των εγγυήσεων και των επεμβατικών δικαιωμάτων της Τουρκίας και ήθελε να εκμεταλλευθεί το εμπιστευτικό άτυπο έγγραφο που του έδωσαν οι Τούρκοι και περιλάμβανε τις κόκκινες γραμμές τους.
Όμως αντί επιβεβαίωσης πήρε κάθετη άρνηση, την οποία φαίνεται -και το επαναλαμβάνουμε- ότι έκρυψε από τον κ. Αναστασιάδη, τον κ. Κοτζιά αλλά και από τους αντιπροσώπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προφανώς ενημέρωσε μόνο τους Βρετανούς.
Διπλωματική πηγή από την οποία ζητήσαμε ανάλυση των συγκεκριμένων πρακτικών της συνομιλίας του κ. Γκουτέρες και του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, απάντησε με ερώτηση:
Γιατί ο Γενικός Γραμματέας, στη διάρκεια της συζήτησης με τον Τούρκο υπουργό, δεν απάντησε ότι ο κ. Αναστασιάδης, 12 ώρες πριν, κατέθεσε γραπτώς προτάσεις, όταν ο κ. Τσαβούσογλου επέμενε ότι δεν σημειώθηκε πρόοδος στο τραπέζι 2 και πως οι όποιες τουρκικές «υποχωρήσεις» στα θέματα της ασφάλειας, πρέπει να προηγηθούν των υποχωρήσεων από τη Λευκωσία και την Αθήνα στα λεγόμενα εσωτερικά θέματα (διακυβέρνηση, περιουσιακό, ισότιμη μεταχείριση Ελλήνων και Τούρκων πολιτών;
Σημειώνουμε ότι ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, είχε καταθέσει γραπτώς προτάσεις επί του πλαισίου του Γενικού Γραμματέα. Οι προτάσεις χαρακτηρίστηκαν απαράδεκτες υποχωρήσεις -και ήταν απαράδεκτες- και αφορούσαν τα θέματα της εσωτερικής πτυχής (τραπέζι 2), της εκ περιτροπής προεδρίας, της ίσης μεταχείρισης όλων των πολιτών.
«Η Συνθήκη Εγγυήσεως θέμα ταμπού για Τούρκους και Τ/κ»
Όλο το έγγραφο ακολουθεί:
Σημειώσεις από τη συνάντηση του Γενικού Γραμματέα με την Α.Ε κ. Μεβλούτ Τσαβούσογλου, Κραν Μοντάνα, Ελβετία, 6 Ιουλίου 2017, 1 μ.μ.
Παρόντες :
Ο Γενικός Γραμματέας, κύριος Τσαβούσογλου κύριος Εϊντε, κύριος Οζουγκεργκίν, κυρία Σπέχαρ, κύριος Γκιουν, κυρία Χέττ, κύριος Μπαστσιερί, κυρία Ρίτσαρντσον, κυρία Γουόρν-Σμίθ, κύριος Σιούστερ, Πρακτικογράφος
Κύρια σημεία που ηγέρθηκαν:
•Ο Γενικός Γραμματέας και ο κ. Τσαβούσογλου αντάλλαξαν απόψεις στα θέματα υπό διαπραγμάτευση στο κεφάλαιο της ασφάλειας και των εγγυήσεων. Ο κ. Τσαβούσογλου παρουσίασε εμπιστευτικά πληροφορίες για εφικτό τρόπο προώθησης του θέματος αυτού.
Κατοπινές ενέργειες: Καμία
Περίληψη της συζήτησης:
1.Ο Γενικός Γραμματέας ρώτησε ποιες ήταν οι κόκκινες γραμμές της Τουρκίας λαμβάνοντας υπόψη τις συνομιλίες των προηγούμενων ημερών.
2. Ο κ. Τσαβούσογλου δήλωσε ότι για την Τουρκία η άποψη μηδέν στρατεύματα, μηδέν εγγυήσεις δεν ήταν θέση εκκίνησης (was a non-starter). Από την ώρα που είχαν ελπίδες να επιτευχθεί συμφωνία, η Τουρκία έδειξε κάποια ευελιξία. Θα μπορούσε τώρα να δει κάποιες βελτιώσεις στις συνομιλίες που δεν τις είχε δει πριν, ιδιαίτερα από την πλευρά των Ελλήνων και των Ελληνοκυπρίων. Θα μπορούσε να επιδείξει περισσότερη ευελιξία, αλλά δεν μπόρεσε να το κάνει για δύο λόγους: Οι Ελληνοκύπριοι διέρρεαν πληροφορίες προς τα ΜΜΕ, περιλαμβανομένης της τουρκικής πρότασης που επιδόθηκε νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα. Επιπρόσθετα δεν υπήρξαν εξελίξεις στον διακοινοτικό διάλογο στο τραπέζι 2.
3. Ως επιπλέον εποικοδομητική συνεισφορά, η Τουρκία θα μπορούσε να δώσει ένα άτυπο έγγραφο (non paper). Αυτό περιείχε πολύ ευαίσθητα στοιχεία, μερικά εκ των οποίων ανταποκρίνονταν στην ορολογία του κ. Έϊντε. Και εκεί θα μπορούσαν να γίνουν κάποια επιπρόσθετα βήματα που δεν παρουσιάζονταν στο έγγραφο. Ο κ. Έϊντε σημείωσε ότι η ευαισθησία είναι κατανοητή.
4. Ο κ. Τσαβούσογλου δήλωσε ότι η Συνθήκη Εγγυήσεως είναι θέμα ταμπού ανάμεσα στους Τούρκους και τους Τουρκοκύπριους. Οι Τουρκοκύπριοι είχαν ζωτικής σημασίας ανησυχίες για την ασφάλεια. Για αυτό ήταν εξαιρετικά δύσκολο για την Τουρκία να αλλάξει τη θέση της επί του θέματος. Παρόλα αυτά, είχε δείξει ευελιξία. Η Τουρκία είχε επιδείξει θετική συμπεριφορά προς την κατεύθυνση της επίλυσης του κυπριακού προβλήματος για πολύ καιρό. Σε σχέση με το non paper θεωρούσε ότι τα Ηνωμένα Έθνη θα το κρατήσουν εμπιστευτικό. Οποιαδήποτε διαρροή θα κατέστρεφε τα πάντα.
5. Αυτό που η Τουρκία θα μπορούσε να αποδεχθεί είναι η ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΑ της Συνθήκης Εγγυήσεως σε Συνθήκη Εφαρμογής. Με τέσσερα συμβαλλόμενα μέρη. Κατά το αρχικό στάδιο η Συνθήκη ΘΑ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕ το δικαίωμα της μονομερούς δράσης, αν η από κοινού δράση από όλα τα μέρη (για αντιμετώπιση πράξεων που προκαλούν ανησυχία) δεν θα ήταν δυνατή.
Αν οι πολιτικές και οι οικονομικές πτυχές της λύσης αποδεικνύονταν επιτυχείς, θα μπορούσε να υπάρξει αναθεώρηση (review) σε κοινά αποδεκτή ημερομηνία.
Οι Τουρκοκύπριοι υπέδειξαν ότι για αυτούς θα μπορούσε να συμβεί αυτό μετά από τρεις εκλογικούς κύκλους για την προεδρία και το κοινοβούλιο. Ωστόσο, αν η λύση εφαρμοζόταν επιτυχώς, η αναθεώρηση θα μπορούσε να γίνει νωρίτερα.
6. Αναφορικά με τη μείωση των στρατευμάτων θα μπορούσε να γίνει σημαντική μείωση στρατευμάτων με την έναρξη εφαρμογής της λύσης. Θα μπορούσαν ακόμη να υπάρχουν περαιτέρω μειώσεις, να υπάρχει αναθεώρηση (review) αναλόγως της προόδου της εφαρμογής της λύσης. Μια αποτελεσματική εφαρμογή θα επιτάχυνε περαιτέρω την αποχώρηση.
7. Η Συνθήκη Συμμαχίας θα μπορούσε να δομηθεί ως νέα Συνθήκη, αλλά θα πρέπει να περιλαμβάνει πρόνοια για τη μόνιμη παρουσία τουρκικών στρατευμάτων. Μηδενικά στρατεύματα ήταν κόκκινη γραμμή για την Τουρκία. Η Συνθήκη μπορεί να μετονομαστεί σε Συνθήκη Φιλίας, σύμφωνα και με την πρόταση που έκανε ο κ. Κοτζιάς .
8. Σημείωσε ότι αυτά που προσφέρει το non paper θα ισχύουν μόνο εάν επιτευχθεί λύση επί όλων των πτυχών, και ειδικότερα προς ικανοποίηση της τουρκοκυπριακής πλευράς στις ακόλουθες πτυχές:
– Πολιτική ισότητα (συμπεριλαμβανομένης της εκ περιτροπής προεδρίας και της αποτελεσματικής συμμετοχής) .
– Ισότιμη μεταχείριση Ελλήνων και Τούρκων υπηκόων στο νησί (εργάτες, προσώπων, κεφαλαίων).
– Εκκρεμούντα ζητήματα στο κεφάλαιο του περιουσιακού, να διασφαλιστεί η ξεκάθαρη πλειοψηφική ιδιοκτησιακή κατοχή των Τουρκοκυπρίων στην τουρκοκυπριακή συνιστώσα πολιτεία. Οποιαδήποτε συμφωνία μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων θα αρκούσε για την Τουρκία. Υπάρχουν όμως και άλλα θέματα, συμπεριλαμβανομένου αυτού για την τελική συμφωνία αναφορικά με τις ομοσπονδιακές αρμοδιότητες και τη νομική διασφάλιση κάτω από το δίκαιο της Ε.Ε . Αυτό θα πρέπει να επιτευχθεί κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές στο πρωτογενές Δίκαιο. Γνώριζε πως αυτό δεν είναι εύκολο, αλλά η Ε.Ε. και Τουρκοκύπριοι ειδικοί έχουν συνάντηση αυτή την ώρα για το θέμα. Δεν θα πρέπει να υπάρχει πιθανότητα να προσβληθεί η λύση σε Ευρωπαϊκά Δικαστήρια.
9. Σε σχέση με το μονομερές δικαίωμα επέμβασης, χρειαζόταν πρώτα να δουν ότι έχει επιτευχθεί λύση σε όλες τις πτυχές, συμπεριλαμβανομένης της πτυχής του εδαφικού. Επιτήρηση της εφαρμογής της λύσης είναι επίσης κρίσιμης σημασίας. Εδώ θα έπρεπε να υπάρχει ένα μηχανισμός που να δίνει τις απαραίτητες εξασφαλίσεις στους Τουρκοκύπριους. Επιπροσθέτως ένας συγκεκριμένος αριθμός τουρκικών στρατευμάτων θα πρέπει να παραμείνει. Σε τέτοιες συνθήκες ίσως μπορούν να σκεφτούν να επιδείξουν περισσότερη ευελιξία σε σχέση με το δικαίωμα επέμβασης. Ωστόσο, θα έπρεπε να δουν πρώτα ότι οι Κύπριοι συμφώνησαν επί όλων των κεφαλαίων. Αυτό δεν είναι θέμα μόνο για τις δύο πλευρές. Ως εγγυήτριες δυνάμεις είχαν συγκεκριμένες ευθύνες.
10. Ο Γενικός Γραμματέας ρώτησε κατά πόσο αυτό σήμαινε ότι η Τουρκία θα μπορούσε να αποδεχθεί άμεση αντικατάσταση της Συνθήκης Εγγυήσεως με τη Συνθήκη Εφαρμογής και να καταργήσει το μονομερές δικαίωμα επέμβασης.
11. Ο κ. Τσαβούσογλου δήλωσε πως αυτό δεν ισχύει (this was not the case).
Ωστόσο αν όλα τα θέματα επιλύονταν όπως περιέγραψε, θα μπορούσε να μιλήσει στην Άγκυρα για να εξασφαλίσει περισσότερη ευελιξία. Εννοούσε όσα είπε σε σχέση με αυτό. Για την ώρα, αυτό θα πρέπει να παραμείνει εμπιστευτικό.
Matthias Schuster (Ματίας Σούστερ)
OSASG
12 Ιουλίου 2017
Φιλελεύθερος
