Ντέμης Χασάμπης: Ο «υπερήρωας της τεχνητής νοημοσύνης» που κέρδισε το Νόμπελ Χημείας

Ο κυπριακής καταγωγής Ντέμης Χασάμπης, ο οποίος τιμήθηκε μαζί με τους Ντέιβιντ Μπέικερ και Τζον Μ. Τζάμπερ, με το βραβείο Νόμπελ Χημείας, είναι μια προσωπικότητα που ξεχωρίζει για την εξαιρετική του συμβολή στην τεχνητή νοημοσύνη (AI) και την επιστημονική καινοτομία.

Ο Ντέμης Χασαμπής, μαζί με τον Τζον Τζάμπερ, επικεφαλής της Deepmind η οποία έχει εξαγοραστεί από την Google, κατάφεραν με το πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης που ανέπτυξαν «να επιλύσουν πρόβλημα 50 ετών: την πρόβλεψη των πολύπλοκων δομών πρωτεϊνών».

Το μοντέλο τους τεχνητής νοημοσύνης, το Alphafold2, επιτρέπει την πρόβλεψη της τρισδιάστατης δομής πρωτεϊνών με βάση το αμινοξύ τους. Οι δύο επιστήμονες, που βρίσκονταν μεταξύ των φαβορί, έχουν ήδη τιμηθεί με το βραβείο Λάσκερ το 2023.

«Από τη δεκαετία του 1970, ερευνητές προσπάθησαν να προβλέψουν τις δομές πρωτεϊνών με βάση το αμινοξύ τους, αλλά αυτό το έργο ήταν εμφανώς δύσκολο», υπογράμμισε η επιτροπή και πρόσθεσε:

«Με τη βοήθεια αυτού (του μοντέλου) τεχνητής νοημοσύνης, αυτοί πέτυχαν την πρόβλεψη της δομής σχεδόν του συνόλου των 200 εκατομμυρίων πρωτεϊνών που έχουν εντοπιστεί από τους ερευνητές”, υπογράμμισε η επιτροπή, η οποία κατέληξε σημειώνοντας ότι οι ανακαλύψεις των επιστημόνων που βραβεύθηκαν φέτος “προσφέρουν τεράστιες δυνατότητες».

«Έμεινα άναυδος»

«Έμεινα άναυδος και στο κενό για μερικά λεπτά», δήλωσε ο Χασάμπης στο πρακτορείο TT. Αναφερόμενος στη δουλειά του με τον Τζάμπερ σημείωσε ότι “ήταν πραγματική πρόκληση για την υπολογιστική βιολογία”.

«Χρησιμοποιήσαμε όλες τις σύγχρονες τεχνικές μηχανικής μάθησης και τις γνωστές δομές που ανακαλύφθηκαν τα τελευταία 50 χρόνια και καταφέραμε να δημιουργήσουμε ένα σύστημα ικανό να βρίσκει τη δομή σχεδόν όλων των πρωτεϊνών που είναι γνωστές στην επιστήμη», πρόσθεσε.

Το βραβείο αυτό, από τα πιο περίβλεπτα στον επιστημονικό κόσμο, απονέμεται από την Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών και συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο ύψους 11 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών (περίπου 920.000 ευρώ).

Από τα video games στην τεχνητή νοημοσύνη

Γεννημένος στο Λονδίνο από πατέρα Κυπριακής καταγωγής και μητέρα από τη Σιγκαπούρη, ο Χασάμπης ξεκίνησε την καριέρα του με έναν μάλλον ασυνήθιστο τρόπο: ως έφηβος σχεδίαζε video games.

Σε ηλικία μόλις 17 ετών, συμμετείχε στον σχεδιασμό του δημοφιλούς – εκείνη την περίοδο – παιχνιδιού «Theme Park» το 1994, ενός παιχνιδιόυ στρατηγικής όπου οι παίκτες κατασκευάζουν και διαχειρίζονται θεματικά πάρκα. Αυτή η εμπειρία του έδωσε την πρώτη ώθηση στον κόσμο της τεχνολογίας και αποτέλεσε, όπως ο ίδιος έχει αναφέρει, το πρώτο βήμα προς την τεχνητή νοημοσύνη.

Ως παιδί-θαύμα στο σκάκι, ο Χασάμπης άρχισε να διερωτάται πώς οι υπολογιστές μαθαίνουν να παίζουν σκάκι, μια ερώτηση που τροφοδότησε το ενδιαφέρον του για τον τρόπο που η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μιμηθεί την ανθρώπινη σκέψη. Σε συνέντευξή του στο BBC το 2020, ανέφερε ότι «πολλά παιδιά ξεκινούν με τα παιχνίδια, όπως κι εγώ, και στη συνέχεια ασχολούνται με τον προγραμματισμό».

Εκπαιδευτική και επαγγελματική πορεία

Μετά τα πρώτα του βήματα στον κόσμο των video games, ο Χασάμπης προχώρησε σε μια εξαιρετική ακαδημαϊκή πορεία. Απέκτησε πτυχίο με άριστα στην Επιστήμη των Υπολογιστών από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και στη συνέχεια ολοκλήρωσε διδακτορικό στην Γνωστική Νευροεπιστήμη. Η αγάπη του για την τεχνητή νοημοσύνη και την επιστήμη τον οδήγησε στην ίδρυση της DeepMind, μιας εταιρείας τεχνητής νοημοσύνης, η οποία εξαγοράστηκε από την Google το 2014 έναντι £400 εκατομμυρίων.

Η πρωτοποριακή δουλειά στη DeepMind

Σήμερα, ο Χασάμπης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Google DeepMind, της οποίας οι επιτυχίες στην πρόβλεψη και τον σχεδιασμό της δομής πρωτεϊνών οδήγησαν στην απονομή του Νόμπελ. Η DeepMind έγινε γνωστή για τα επιτεύγματά της σε παιχνίδια όπως το Go, το σκάκι και το Starcraft II, όπου οι αλγόριθμοι της εταιρείας επιδεικνύουν εξαιρετικές ικανότητες.

Το πιο σημαντικό επίτευγμα της ομάδας του Χασάμπη ήταν το AlphaFold, ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης που μπορεί να προβλέψει τη δομή των πρωτεϊνών με ακρίβεια. Αυτή η ανακάλυψη είναι εξαιρετικά σημαντική για την επιστήμη και τη βιοχημεία, καθώς ανοίγει τον δρόμο για νέες φαρμακευτικές θεραπείες και βιολογικές έρευνες.

Προειδοποιήσεις και αισιοδοξία για την τεχνητή νοημοσύνη

Παρότι ο Χασάμπης αναγνωρίζει τις τεράστιες δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης, παραμένει προσεκτικός. Έχει τονίσει ότι οι κίνδυνοι από ανεξέλεγκτα συστήματα AI θα μπορούσαν να είναι τόσο σοβαροί όσο η κλιματική αλλαγή ή οι πανδημίες. Έχει δηλώσει ότι «πρέπει να λάβουμε τους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης τόσο σοβαρά όσο και άλλες μεγάλες παγκόσμιες προκλήσεις».

Παρόλα αυτά, παραμένει αισιόδοξος για τις θετικές δυνατότητες της AI. Το Νόμπελ που κέρδισε επιβεβαιώνει ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το καλό της ανθρωπότητας, ιδιαίτερα στον τομέα της ιατρικής έρευνας.

«Ένας υπερήρωας της τεχνητής νοημοσύνης»

Ο Ντέμης Χασάμπης, που φέτος χρίστηκε ιππότης για τις υπηρεσίες του στην τεχνητή νοημοσύνη, είναι από τους πιο επιδραστικούς επιστήμονες της εποχής μας. Η συμβολή του στην επιστήμη, η πρωτοποριακή του δουλειά στη DeepMind και το πάθος του για την τεχνητή νοημοσύνη τον έχουν καταστήσει κορυφαία φυσιογνωμία στον τομέα της τεχνολογίας. Ο Guardian τον έχει χαρακτηρίσει ως «σούπερ ήρωα της τεχνητής νοημοσύνης».

Με τη βράβευσή του με το Νόμπελ Χημείας, ο Χασάμπης επιβεβαιώνει ότι οι καινοτομίες του δεν αφορούν μόνο τη βιομηχανία της τεχνολογίας αλλά έχουν ευρύτερη επιστημονική και κοινωνική σημασία.