Μπορεί ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν να μεταρρυθμίσει την Σαουδική Αραβία;

Ο BILAL Y. SAAB είναι βασικός συνεργάτης και διευθυντής της Πρωτοβουλίας Ειρήνης και Ασφάλειας στην Μέση Ανατολή στο Κέντρο Brent Scowcroft για την Διεθνή Ασφάλεια στο Atlantic Council.

Η διοίκησή του στα θέματα ήταν σταθερή, τα αποτελέσματά του ακόμη καλύτερα. Η γλώσσα του σώματός του σηματοδοτούσε εμπιστοσύνη, ακόμα παρότι ήταν το νεότερο και λιγότερο έμπειρο άτομο στο δωμάτιο. Είχε το χάρισμα. Αλλά το πιο σημαντικό απ’ όλα, είχε την πιο ισχυρή θέση για την χώρα του [1] από όσο οποιοσδήποτε [2] Σαουδάραβας αξιωματούχος είχε ποτέ πριν.

Σίγουρα, δεν θα ήταν φρόνιμο να σχηματίσω σοβαρές απόψεις σχετικά με τον Σαουδάραβα αναπληρωτή πρίγκιπα-διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν [3], με τον οποίο συνάδελφοι και εγώ συναντηθήκαμε στο Ριάντ για μια-δυο ώρες, μετά από μια μόνο συνάντηση. Ωστόσο, είναι δύσκολο να μην εκτιμηθεί το πώς ο 31χρονος MbS, όπως είναι γνωστός στην Ουάσιγκτον, φαίνεται αποφασισμένος να αναλάβει τα δυσκολότερα προβλήματα της χώρας του σε τόσο πρώιμο στάδιο της πολιτικής του σταδιοδρομίας. Με αιχμή του δόρατος μια εκστρατεία για την σαρωτική αλλαγή στην Σαουδική Αραβία, λέει τα πάντα με το όνομά τους. Το αν καθοδηγείται από φιλοδοξία ή από αφέλεια είναι άνευ σημασίας. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι ορμάει μπροστά με αποφασιστικότητα και ρεαλισμό.

Οι αρχικές κινήσεις του MbS περιλαμβάνουν την περικοπή διαφόρων επιδοτήσεων, την αύξηση των φόρων, την πώληση μεγάλων κρατικών περιουσιακών στοιχείων, την πίεση για μια κουλτούρα αποτελεσματικότητας και λογοδοσίας στην εμφανώς αντιπαραγωγική σαουδική γραφειοκρατία, και την δημιουργία περιθωρίου για τον ιδιωτικό τομέα ώστε να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στην οικονομία. Παρά το γεγονός ότι είναι μόλις ο τρίτος στην σειρά για τον θρόνο, ο MbS έχει πλήρη έλεγχο πάνω στο πετρελαϊκό μονοπώλιο της χώρας του [4], στο εθνικό ταμείο επενδύσεων, στις οικονομικές υποθέσεις και το γιγαντιαίο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Απέκτησε όλα αυτά τα χαρτοφυλάκια αμέσως αφότου ο πατέρας του, βασιλιάς Σαλμάν, έγινε ηγεμόνας τον Ιανουάριο του 2015 και όρισε τον Mohamed bin Nayef (MbN) διάδοχο του θρόνου και τον MbS αναπληρωτή διάδοχο του θρόνου.

Το να πούμε ότι η ταχεία άνοδος του MbS έχει προκαλέσει συζήτηση στην Σαουδική Αραβία, και σε κάποιο βαθμό στην Ουάσιγκτον, θα ήταν υποτίμηση. Για τους υποστηρικτές του, έχει ήδη χαιρετιστεί ως ο σωτήρας του βασιλείου. Για τους επικριτές του, οι οποίοι περιλαμβάνουν ρέκτες του Twitter Σαουδάραβες πρίγκιπες (μερικοί εκ των οποίων ζουν έξω από την χώρα), είναι ένας οπορτουνιστής τσαρλατάνος. Τέτοια ρήγματα θα πρέπει να αναμένονται όταν ένας παράγοντας αλλαγής προσπαθεί να αναδιατάξει ένα σύστημα που έχει πολλούς ωφελημένους. Και έτσι είναι λογικό ότι υπάρχει τόσος ενθουσιασμός όση και ανησυχία για την απότομη διοίκηση του MbS στην σαουδική πολιτική. Μια προφανής ανησυχία είναι ότι ο ίδιος φαίνεται να έχει πάρα πολλά υπό την ευθύνη του. Κάθε χαρτοφυλάκιο που καλύπτει τόσο την άμυνα όσο και την οικονομία θα είναι τρομακτικό ακόμη και για τον πιο έμπειρο πολιτικό, πόσο μάλλον για κάποιον με μικρή εμπειρία επί της δημόσιας πολιτικής. Ωστόσο, η συγκέντρωση της εξουσίας από τον MbS θα πρέπει να τεθεί σε μια ευρύτερη προοπτική. Η διαδικασία, κυρωμένη από τον πατέρα του, έχει ως στόχο να του χορηγήσει την απαραίτητη εξουσία για να ηγηθεί σε σκληρές μεταρρυθμίσεις και να διαχειριστεί αποτελεσματικά την εγχώρια αντιπολίτευση.

Αν και είναι πολύ πρόωρο να αξιολογηθεί μια μακροπρόθεσμη διαδικασία οικονομικής μεταρρύθμισης που μόλις έχει αρχίσει, οι πρώτες αποδόσεις της αμυντικής πολιτικής του δεν είναι πολλά υποσχόμενες. Ο MbS φαίνεται να έχει τις σωστές ιδέες για το πώς να δημιουργήσει έναν πιο αποτελεσματικό στρατό και να οικοδομήσει μια εγχώρια αμυντική βιομηχανική ικανότητα: Η ανάπτυξη μιας πολιτικής αμυντικής παραγωγής και μιας στρατηγικής εξαγορών, η δημιουργία μιας πιο σύγχρονης θεσμικής υποδομής για την εθνική άμυνα και η πλήρης αξιοποίηση των αντισταθμιστικών προγραμμάτων, είναι εξαιρετικά ξεκινήματα. Αλλά ο πόλεμος της Σαουδικής Αραβίας στην γειτονική Υεμένη, τον οποίον επιβλέπει ως υπουργός Άμυνας, έχει αποτύχει να επιτύχει τους στρατηγικούς του στόχους, οδηγώντας σε μια ανθρωπιστική καταστροφή [5] σε μια ήδη διαλυμένη Υεμένη και έναν εφιάλτη δημοσίων σχέσεων στην Ουάσιγκτον και το Λονδίνο. Το πώς το Βασίλειο θα βγει από την Υεμένη, ενώ θα εξακολουθεί να διατηρεί τους βασικούς στόχους της εθνικής ασφάλειάς του και δεν θα υποχωρεί πάρα πολύ έναντι του Ιράν, της κορυφαίας Νέμεσή του, θα απαιτήσει περίτεχνη πολιτική επιδεξιότητα από τον MbS. Η δουλειά του δεν είναι αδύνατη, αλλά όσοι περισσότεροι άμαχοι Υεμενίτες πεθαίνουν, τόσο πιο δύσκολη θα γίνεται.

Στην κηδεία του Σαουδάραβα βασιλιά Abdullah bin Abdulaziz, στο Ριάντ, τον Ιανουάριο του 2015. FAISAL AL NASSER / REUTERS
————————————————————-

Μια άλλη ανησυχία, που είναι κοινή περισσότερο μεταξύ Αμερικανών και Σαουδαράβων, είναι ότι η ανάρρηση του MbS αλλάζει την βασιλική ιεραρχία. Υπάρχει πολλή φλυαρία στην Ουάσιγκτον για το ότι ο MbS παραμερίζει τον μεγαλύτερο ξάδελφό του Mohamed bin Nayef [6], το νούμερο δύο στο Βασίλειο. Αλλά δεν υπάρχει καμία απόδειξη για διχασμένη κυβέρνηση στο Ριάντ. Ο κομματισμός σίγουρα υπάρχει (μια κατάσταση δύσκολα μοναδική στο σαουδαραβικό πολιτικό σύστημα) αλλά όχι το είδος που οδηγεί στην φαγωμάρα και την παράλυση, τουλάχιστον τίποτα κοντά σε αυτό που μαστίζει σήμερα την Ουάσιγκτον. Γεγονότα δείχνουν ότι ο MbS και ο MbN συνεργάζονται στενά και συναντώνται σχεδόν καθημερινά. Τα χαρτοφυλάκιά τους αλληλοσυμπληρώνονται˙ πράγματι, δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια για επικάλυψη ή ανταγωνισμό. Ο MbS είναι υπεύθυνος για την διόρθωση της οικονομίας και την ενίσχυση της εθνικής άμυνας. Ο MbN ελέγχει τον τεράστιο φάκελο της εσωτερικής ασφάλειας που περιλαμβάνει το κυνήγι των τρομοκρατών και την διατήρηση του νόμου και της τάξης στις τεράστιες και πολλές επαρχίες και τους δήμους του Βασιλείου.

Μια σχετική ανησυχία είναι ότι ο MbS κινείται πάρα πολύ γρήγορα, ειδικά στα οικονομικά και πολιτιστικά θέματα, ανατρέποντας την παλιά τάξη και κλονίζοντας τα θεμέλια του κοινωνικού συμβολαίου του Βασιλείου. Ωστόσο, οι κίνδυνοι αντανακλούν το τεράστιο μέγεθος των κοινωνικοοικονομικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Σαουδική Αραβία, οι οποίες δεν απαιτούν τίποτα λιγότερο από τον μετασχηματισμό. Και οι αλλαγές αυτές οδηγούν αναπόφευκτα σε κάποιο βαθμό αστάθειας. Οι Σαουδάραβες δικαιολογημένα φοβούνται, αλλά υπάρχει επίσης μια ισχυρή και κρίσιμη συναίνεση στο εσωτερικό της Σαουδαραβικής κυβέρνησης για την μη βιωσιμότητα του τρέχοντος οικονομικού συστήματος της χώρας και τον τρόπο αντιμετώπισης των πραγμάτων. Το Ριάντ συνειδητοποιεί ότι θα έπρεπε να είχε φθάσει σε αυτό το συμπέρασμα 10 ή 15 χρόνια πριν, όπως έκαναν και τα περισσότερα άλλα πετρελαιοπαραγωγά εμιράτα του Κόλπου -αλλά κάλλιο αργά παρά ποτέ.

Παρά το γεγονός ότι είναι δίκαιο να τεθούν ερωτήματα και να εκφραστούν ανησυχίες σχετικά με την φαινομενικά υπερμεγέθη εξουσία και την κυβερνητική ατζέντα του MbS, θα πρέπει επίσης κάποιος να μην παραβλέψει τις μοναδικές ευκαιρίες που βρίσκονται σε ένα σαουδαραβικό καθεστώς υπό την ηγεσία του MbS. Ίσως το πιο σημαντικό, ποτέ πριν στην ιστορία της Σαουδικής Αραβίας ένα μέλος της βασιλικής οικογένειας δεν έχει μιλήσει για -ούτε συνδεόταν με- τους νέους, αισιόδοξους Σαουδάραβες. Σε μια χώρα όπου περισσότερο από το ήμισυ του πληθυσμού είναι ηλικίας κάτω των 25, αυτό είναι τεράστιο. Λόγω του νεαρού της ηλικίας του, μια ολόκληρη ζωή που πέρασε στην Σαουδική Αραβία (σε αντίθεση με πολλούς άλλους βασιλείς), και την έντονη κατανόηση των αναγκών και των προσδοκιών της γενιάς του, ο MbS είναι σε καλύτερη θέση από όσο οι περισσότερο για να διαχειριστεί και να επωφεληθεί από τον τεράστιο πληθυσμό της νεολαίας της χώρας, χρησιμοποιώντας τις ικανότητές της για να προωθήσει το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων.

Η αφοσίωση του αναπληρωτή διαδόχου στην αξιοκρατία είναι πραγματική, και είναι εντελώς ασυμβίβαστη με την βασισμένη στην πατρωνία γεροντοκρατία της χώρας. Ο ίδιος προσλαμβάνει τους καλύτερους και τους πιο λαμπρούς, και εκείνοι που υστερούν είτε καλούνται να τα μαζέψουν είτε τους προσφέρονται προγράμματα πρόωρης συνταξιοδότησης. Εν τω μεταξύ, ο MbS έχει πάει κατά μέτωπον με τους θρησκευτικούς σκληροπυρηνικούς του Βασιλείου. Στο παρελθόν, πολλοί Σαουδάραβες βασιλιάδες, συμπεριλαμβανομένου του εκλιπόντος Αμπντουλάχ μπιν Αμπντουλαζίζ, διαφώνησαν με τους κληρικούς στο θέμα των αλλαγών, μόνο για να υποχωρήσουν ώστε να αποφευχθεί μια επικίνδυνη σύγκρουση που θα μπορούσε να ανατρέψει την εσωτερική σταθερότητα και την μοναρχική τάξη. Ο MbS έχει μάθει από αυτές τις εμπειρίες. Για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι σεΐχηδες που επιθυμούν να διατηρήσουν το status quo, ο MbS λέει ότι έχει μια τριπλή στρατηγική. Αντί να αντιμετωπίζει την θρησκευτική αντιπολίτευση, θα δεσμεύσει, θα διχάσει, και θα μεταστρέψει τα μέλη της, χρησιμοποιώντας αρχές με βάση το Κοράνι και τις θρησκευτικές διδαχές από την ζωή του προφήτη Μωάμεθ και των στενότερων μαθητών του.

Σύμφωνα με τον MbS, ένα πολύ μικρό ποσοστό των σκληροπυρηνικών είναι τόσο δογματικοί ώστε να μην λογικεύονται. Σε περίπτωση που υποκινούν ή προσφύγουν στην βία, η απομόνωση και άλλα τιμωρητικά μέτρα θα πρέπει να εξεταστούν. Περισσότεροι από τους μισούς, όπως πιστεύει, μπορεί να μεταστραφούν μέσα από τον διάλογο, και οι υπόλοιποι είτε δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον είτε δεν είναι σε θέση να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα. Ο MbS πιστεύει ότι οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες θα πετύχουν όταν αποκτήσουν νεοσύλλεκτους από τις συντηρητικές τάξεις. Ανέφερε το παράδειγμα του Sheikh Saad bin Nasser Al Shathri, τον σημαίνοντα κληρικό ο οποίος απολύθηκε το 2009 από το ανώτατο συμβούλιο των θρησκευτικών μελετητών επειδή αμφισβήτησε τις μεταρρυθμίσεις του εκλιπόντος βασιλιά Αμπντουλάχ. Τώρα είναι σύμβουλος στην βασιλική Αυλή και λόγω της υπομονετικής και διαρκούς εμπλοκής μαζί του, έχει αργά αλλά σταθερά θερμανθεί με τις ιδέες του MbS. Οι πιθανότητες είναι ότι αυτό έχει δώσει στον MbS περισσότερο κύρος.

Ως σαν η αναδόμηση της σαουδαραβικής οικονομίας για την μετα-πετρελαϊκή εποχή να μην ήταν αρκετά δύσκολη, ο MbS πρέπει να την κάνει ενώ έχει εμπλακεί σε έναν δαπανηρό πόλεμο στην Υεμένη, ελέγχοντας μανιωδώς τις ιρανικές προόδους σε ολόκληρη την περιοχή, και ασχολούμενος με μια όλο και πιο βίαιη γειτονιά. Υπό την ιδιότητά του ως ο κορυφαίος αξιωματούχος για την άμυνα του έθνους, τα δακτυλικά αποτυπώματα του MbS θα είναι παντού στο παρόν και το μέλλον της σαουδαραβικής εξωτερικής πολιτικής. Η κοσμοθεωρία του είναι ένα έργο σε εξέλιξη δεδομένης της μέτριας εμπειρίας του, αλλά το περίγραμμα αρχίζει να σχηματίζεται.

Δεν θα πρέπει να εντυπωσίασε κανέναν στην Ουάσιγκτον το ότι ο MbS συμμερίζεται την άποψη της σαουδαραβικής κυβέρνησης πως το Ιράν αντιπροσωπεύει και υποκινεί τα τρία κύρια δεινά της περιοχής: Τις χωρίς σύνορα ιδεολογίες, την κρατική αστάθεια και την τρομοκρατία. Το πρόβλημα δεν ήταν ποτέ το Ιράν per se, φροντίζει να τονίζει: Είναι το ριζοσπαστικό καθεστώς που γεννήθηκε από την ιρανική επανάσταση του 1979 [7]. Ερωτηθείς σχετικά με το μέλλον της πάλης ισχύος μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν και για το κατά πόσον η Σαουδική Αραβία θα εξετάσει το άνοιγμα ενός καναλιού άμεσης επικοινωνίας με τον αντίπαλό του ώστε να αποκλιμακώσει τις εντάσεις και να σφυρηλατήσει κοινό έδαφος, απάντησε ότι δεν υπάρχει κανένα νόημα στο να διαπραγματεύεσαι με μια δύναμη που είναι αφοσιωμένη στην εξαγωγή της αποκλειστικής ιδεολογία της, εμπλέκεται στην τρομοκρατία, και παραβιάζει την κυριαρχία των άλλων εθνών. Μέχρι η Τεχεράνη να αλλάξει την βαθιά προβληματική θεώρηση και συμπεριφορά της, είπε, η Σαουδική Αραβία έχει πολλά να χάσει από μια πρόωρη πρόταση προσέγγισης και συνεργασίας.

Αν και ο MbS έχει μια ιρανοκεντρική περιφερειακή προοπτική, δεν είναι αδιάφορος για την εξάπλωση του σουνιτικού βίαιου εξτρεμισμού και τις μηχανορραφίες του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) [8] και της αλ Κάιντα. Όσο κι αν είναι βαθύτατα ανησυχητική η επιρροή του ISIS στο Ιράκ και την Συρία, ο ίδιος πιστεύει ότι η οργάνωση μπορεί να αντιμετωπιστεί στο Λεβάντε και, τελικά να ηττηθεί, με δεδομένη την ύπαρξη ισχυρότερων κρατών όπως η Αίγυπτος, η Ιορδανία, η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία. Στην Αφρική, από την άλλη πλευρά, το ISIS θα μπορούσε να ανθίσει, να επιχειρεί με ευκολία, και να προκαλέσει πολύ μεγαλύτερη ζημιά, είπε. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Σαουδική Αραβία, μετά από ώθηση του MbS, έχει δεσμευθεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση της αυξανόμενης απειλής του βίαιου εξτρεμισμού στην Αφρική συμμετέχοντας στην διεθνή βοήθεια και σε αναπτυξιακούς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένης της UNICEF και του Ιδρύματος Bill και Melinda Gates, και σχεδιάζοντας μια σειρά πρωτοβουλιών μέσα στην χρονιά.

Η εγχώρια ριζοσπαστικοποίηση είναι επίσης μια κορυφαία ανησυχία. Ο MbS ήταν μόλις στο τέλος της εφηβείας του όταν ο Οσάμα Μπιν Λάντεν έδωσε εντολή στους τζιχαντιστές οπαδούς του να εξαπολύσουν μια θανατηφόρα εξέγερση κατά του Βασιλείου αφότου οι Ηνωμένες Πολιτείες εισέβαλαν στο Ιράκ, και θυμάται έντονα εκείνο το σκοτεινό επεισόδιο στην ιστορία της Σαουδικής Αραβίας. Κατάλαβε εκείνη την εποχή την βαθιά σημασία του τεχνάσματος των τρομοκρατών να ελέγχουν τις ιερές πόλεις του Ισλάμ και τον πετρελαϊκό πλούτο. Η αλ Κάιντα απέτυχε, αν και χρειάστηκαν μήνες στους άνδρες του MbN να συντρίψουν την τζιχαντιστική εξέγερση με κάποια βοήθεια από τη CIA. Συγκρούσεις μεταξύ των σαουδαραβικών αντιτρομοκρατικών υπηρεσιών και των τρομοκρατών, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων ήταν Σαουδάραβες, ξέσπασαν σε αρκετές πόλεις και αστικά κέντρα, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας Ριάντ, της Τζέντα, της Khobar, της Μέκκα, της Ταΐφ και της Yanbu. Ήταν ο μακρύτερος και πιο έντονος εγχώριος αγώνας κατά της σαουδαραβικής μοναρχίας από την ίδρυση του σύγχρονου σαουδαραβικού κράτους.

Από την πλευρά του, ο MbS συμφωνεί ότι η Σαουδική Αραβία έκανε λάθη όταν έδωσε τα χέρια με τις Ηνωμένες Πολιτείες και στρατολόγησε τζιχαντιστές μαχητές για να νικήσει τον κομμουνισμό κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, αλλά αυτό ήταν το παρελθόν, είπε. Από τότε, η Σαουδική Αραβία υπήρξε θύμα της τρομοκρατίας και βασικός σύμμαχος στην παγκόσμια εκστρατεία αντιμετώπισης της τρομοκρατίας, αφιερώνοντας σημαντικούς πόρους στην αποστολή αυτή. Αυτό είναι αλήθεια πέρα ως πέρα, αν και η χώρα θα μπορούσε να κάνει περισσότερα για την αντιμετώπιση της εξτρεμιστικής αφήγησης [9] πιο αποτελεσματικά. Όσον αφορά τις κατηγορίες ότι ο ουαχαμπιτισμός ισούται με την τρομοκρατία, ο MbS ήταν εμβρόντητος από την βαθιά παρανόηση των Αμερικανών επ’ αυτού του κλάδου του Ισλάμ. Υποστήριξε ότι η ιστορία του στρατευμένου Ισλάμ δεν έχει τίποτα να κάνει με το θρησκευτικό δόγμα της Σαουδικής Αραβίας που ιδρύθηκε από τον Muhammad ibn Abdul-Wahhab, έναν σεΐχη του 18ου αιώνα. «Αν ο ουαχαμπιτισμός δημιουργήθηκε πριν από 300 χρόνια, πού ήταν τότε η τρομοκρατία;» ρώτησε. «Γιατί εμφανίστηκε μόλις πρόσφατα;».

Σε κάθε περίπτωση, ο MbS είχε δίκιο για ένα πράγμα: Οι σχέσεις ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας [10] δεν έχουν πραγματικά αποκατασταθεί μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 κατά της Νέας Υόρκης και της Ουάσιγκτον. Είναι βέβαιο ότι η αδιαφορία και η ανυπομονησία του προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, προς με το βασίλειο κατά τα τελευταία οκτώ χρόνια δεν βοήθησε την σχέση, αλλά αυτό δεν είναι η αιτία των μακροχρόνιων εντάσεων. Οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες σχετικά με την χώρα τους μετωπικά εμπλεκόμενοι πιο αποτελεσματικά με την κυβέρνηση των ΗΠΑ και το αμερικανικό κοινό. Αυτό θα πάρει χρόνια, διότι η Σαουδική Αραβία είναι ανειδίκευτη στην δημόσια διπλωματία και δεν είναι εξοικειωμένη με τις επικοινωνιακές στρατηγικές. Αλλά αυτή η διαδικασία πρέπει να ξεκινήσει σήμερα, και κατά την γνώμη μου, δεν υπάρχει καλύτερο πρόσωπο από τον MbS για να ηγηθεί.

Ο MbS είναι έμπειρος στην επικοινωνία, [ένας άνθρωπος] που εκτιμά την αξία της αμερικανο-σαουδικής συνεργασίας, για την οποία πιστεύει ότι δεν υπάρχει άλλη αξιόπιστη εναλλακτική λύση. Στην συνομιλία μας, ο ίδιος δεν διστάζει να εκφράζει την ισχυρή πίστη του στην ηγεσία των ΗΠΑ στον κόσμο. Όπως και οι περισσότεροι σύμμαχοι και εταίροι των ΗΠΑ σε όλο τον κόσμο, ωστόσο, έχει ανησυχίες σχετικά με την φθίνουσα επιθυμία της Ουάσιγκτον να ηγείται και τις συνέπειες της απάθειας των ΗΠΑ. «Αν δεν ηγείσαι, κάποιος άλλος θα συμπληρώσει το κενό, και όχι απαραίτητα καλοί δρώντες». Σε αντίθεση με τους περισσότερους άλλους Άραβες αξιωματούχους, οι οποίοι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στις αμερικανικές διαλέξεις για την δημοκρατία ή για τις παρεμβάσεις στις εσωτερικές υποθέσεις των χωρών τους, ο MbS κάλεσε την Ουάσινγκτον να κριτικάρει εποικοδομητικά το βασίλειο.

Πολίτες της Υεμένης εγκαταλείπουν τα σπίτια τους, στην Sanaa, τον Αύγουστο του 2015. KHALED ABDULLAH / REUTERS
——————————————————-

Τα μεγαλύτερα προβλήματα, φυσικά, ήταν ο πρόσφατος νόμος «Δικαιοσύνη Εναντίον των Υποστηρικτών της Τρομοκρατίας» [Justice Against Sponsors of Terrorism Act ή JASTA] (ο οποίος επιτρέπει στους Αμερικανούς να μηνύσουν την κυβέρνηση και οντότητες της Σαουδικής Αραβίας για ζημίες που προκλήθηκαν από τρομοκρατία που πραγματοποιήθηκε στο έδαφος των ΗΠΑ την ή μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001) από το Κογκρέσο των ΗΠΑ, και η εκλογή του Donald Trump ως προέδρου των ΗΠΑ. Ο MbS είπε ότι έχει εμπιστοσύνη, ίσως αδικαιολόγητη, στην ικανότητα των ορθολογικών Αμερικανών αξιωματούχων και νομοθετών για να καταλήξουν σε μια λύση για τον JASTA. Υπάρχει ήδη δυναμική στο Καπιτώλιο, με επικεφαλής τον γερουσιαστή Lindsey Graham (Ρεπουμπλικανό από την Νότια Καρολίνα) και τον Τζον Μακέιν [11] (Ρεπουμπλιακανό από την Αριζόνα), που θα μπορούσε να οδηγήσει σε τροποποίηση του νόμου με τρόπους που σέβονται τις επιθυμίες των οικογενειών [των θυμάτων] της 11ης Σεπτεμβρίου, ενώ θα διαφυλάσσουν τα συμφέροντα εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ και την σχέση ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας. Και με έναν πρόεδρο που έχει επιχειρηματικό πνεύμα στο Οβάλ Γραφείο, ο MbS είπε ότι θα επικεντρωθεί στην αξιοποίηση των μεγάλων οικονομικών ευκαιριών στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του Οικονομικό Όραμα 2030 (Economic Vision 2030) για να φέρει τις Ηνωμένες Πολιτείες κοντά στον μετασχηματισμό της Σαουδικής Αραβίας. Αλλά επεσήμανε επίσης ότι θα ήθελε να επανεκκινήσει τον διμερή στρατηγικό διάλογο που είχε διακοπεί κατά την διάρκεια των ετών του Ομπάμα για λόγους που παραμένουν ασαφείς. Ο Trump θα μπορούσε να είναι δεκτικός σε έναν τέτοιο διάλογο, παρ’όλο που ο ίδιος έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι αναμένει πολύ περισσότερα από τους συμμάχους και τους εταίρους της Αμερικής σε όλο τον κόσμο όσον αφορά την καταβολή εισφορών για την ασφάλεια. Το εάν η Σαουδική Αραβία μπορεί να προσφέρει με τρόπους που θα ικανοποιήσουν μια διοίκηση Trump είναι στο χέρι του MbS και των συνεργατών του.

Ο Trump θα πρέπει να χειριστεί την άνοδο του MbS με προσοχή. Η κυβέρνησή του θα πρέπει να αναγνωρίσει την αυξανόμενη επιρροή του νεαρού πρίγκιπα, όχι μόνο στην Σαουδική Αραβία, αλλά και στην αραβική και την περιφερειακή πολιτική. Θα πρέπει να αδράξει την ευκαιρία να διαμορφώσει τις απόψεις του, να του δώσει συμβουλές σε μια στιγμή που τις χρειάζεται περισσότερο, και να έχει μια θετική επίδραση στα ζωτικά θέματα που εκείνος ελέγχει. Αλλά η Ουάσιγκτον θα ήταν έξυπνο να μην απλώσει το κόκκινο χαλί για τον MbS ακόμα, καθώς αυτό θα ενείχε τον κίνδυνο να διαταραχθεί η άριστη σχέση με τον MbN, τα καθήκοντα του οποίου στην αντιτρομοκρατία είναι απαραίτητα για τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Αν και ήδη θεωρείται από τους οπαδούς του ως ήρωας, ο MbS θα αντιμετωπίσει σοβαρές προκλήσεις στο ταξίδι του να μεταμορφώσει την Σαουδική Αραβία. Κάθε ένας από μια σειρά παραγόντων -από την στρατηγική, την ικανότητα του κράτους και την δημοσιονομική πειθαρχία μέχρι τον πόλεμο και το περιφερειακό χάος- θα μπορούσε να εκτροχιάσει την όλη επιχείρηση. Ωστόσο, ίσως η τελική δοκιμασία του MbS θα είναι η ικανότητά του να πουλήσει το σχέδιο της μεταρρύθμισής του σε δύο κρίσιμα ακροατήρια και να χαλυβδώσει την υποστήριξή τους. Το πρώτο κοινό είναι ο σαουδαραβικός λαός, η πλειοψηφία του οποίου αποφεύγει το ρίσκο και είναι ανήσυχος για την αλλαγή. Ο MbS πρέπει να διαχειριστεί την τεράστια διαφορά μεταξύ της ταχύτητας των πρωτοποριακών μεταρρυθμίσεών του και της βαθιά συντηρητικής φύσης της σαουδαραβικής κοινωνίας. Το δεύτερο είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, των οποίων ο ρόλος σε αυτό το αναζωογονητικό έργο είναι απαραίτητος, δεδομένης της απαράμιλλης ικανότητάς τους να παρέχουν στους Σαουδάραβες φυσική ασφάλεια, τεχνογνωσία, κρατική ικανότητα, και επενδύσεις.

Με πολλές αξιόπιστες απόψεις, ο MbS βρίσκεται σε ένα καλό ξεκίνημα. Αλλά η πολυπλοκότητα των μεταρρυθμίσεών του θα απαιτήσει, μεταξύ άλλων, υπομονή και ταπεινότητα. Η πορεία προς την πραγματική αλλαγή στο Βασίλειο δεν είναι προαιρετική˙ πρέπει να συμβεί, με ή χωρίς τον MbS. Ο MbS μπορεί να είναι ο μαέστρος, αλλά για να παίξει η μουσική, θα πρέπει να αποδώσει ολόκληρη η σαουδαραβική ορχήστρα.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/saudi-arabia/2017-01-05/can-moha…

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/saudi-arabia/2016-03-07/saudi-ar…
[2] https://www.foreignaffairs.com/regions/saudi-arabia
[3] https://www.bloomberg.com/news/features/2016-04-21/the-2-trillion-projec…
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/saudi-arabia/2016-05-24/saudi-ar…
[5] http://www.nytimes.com/2016/10/10/world/middleeast/yemen-saudi-arabia-mi…
[6] https://www.brookings.edu/blog/markaz/2016/02/23/the-vanishing-prince-wh…
[7] https://www.foreignaffairs.com/reviews/capsule-review/1982-03-01/inside-…
[8] https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-03-23/isis-more-terrorist-g…
[9] https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/digital-counterinsur…
[10] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2016-06-13/future-…
[11] https://www.foreignaffairs.com/articles/2007-11-01/enduring-peace-built-…

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition