Λεπτές γυναίκες στροβιλίζονται με χάρη στη μουσική – ένα θέαμα που, όσο αβίαστο και αν φαίνεται με την πρώτη ματιά, είναι στην πραγματικότητα αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς. Παρ’ ότι το μπαλέτο ως θέαμα αποτελεί έναν φανταστικό συνδυασμό μαγείας και τέχνης, αναπόσπαστο κομμάτι του είναι και η πίεση για τη σωστή εκτέλεση – όπως και τα κλισέ.
Για παράδειγμα, πολλοί θεωρούν πως οι χορευτές και οι χορεύτριες μπαλέτου είναι όλοι ανορεκτικοί. Πρόκειται απλώς για μία προκατάληψη, όπως εξηγεί η πρίμα μπαλαρίνα του Κρατικού Μπαλέτου της Βαυαρίας στο Μόναχο, Μαρία Μπαράνοβα. Το γεγονός ότι όλοι οι χορευτές είναι αδύνατοι, οφείλεται περισσότερο στη διαρκή προπόνηση. Εξάλλου, το μπαλέτο είναι ουσιαστικά ένα ανταγωνιστικό άθλημα με καλλιτεχνικό προσωπείο, όπως προσθέτει η χορεύτρια.
Για την Μπαράνοβα μία συνηθισμένη ημέρα στη δουλειά ξεκινάει στις 10:00 – και τελειώνει μετά από 8 ώρες χορό στις 18:00. «Είμαστε κορυφαίοι αθλητές», δηλώνει. «Κάθε παράσταση είναι για μας σαν μια Ολυμπιάδα. Και κάθε μέρα προσπαθούμε να υπερβαίνουμε τα όριά μας». Η δουλειά είναι δύσκολη, διότι απαιτείται μεγάλη πειθαρχία. «Δεν υπάρχει κάποια εύκολη διέξοδος. Κάθε φορά βγαίνουμε ζωντανά στη σκηνή – δεν υπάρχει για παράδειγμα photoshop, όλα γίνονται εκείνη τη στιγμή», εξηγεί η Μπαράνοβα.
Υψηλός ο κίνδυνος διατροφικών διαταραχών
Αυτό καθιστά τη σωματική και φυσική κατάσταση των χορευτών ακόμη πιο σημαντική, όπως τονίζει και ο Λορέν Χιλέρ, διευθυντής μπαλέτου στο Κρατικό Μπαλέτο της Βαυαρίας: «Οι χορευτές είναι αθλητές – και μάλιστα επί 20 χρόνια». Ο κίνδυνος διατροφικών διαταραχών και ανορεξίας είναι γνωστός, όπως λέει ο Χιλέρ. Ωστόσο είναι πεπεισμένος πως αυτή είναι μία παλιομοδίτικη αντίληψη, κάτι που δεν έχει ισχύει στους περισσότερους θιάσους μπαλέτου του σήμερα. «Είναι ένα θέμα που συζητάμε και το οποίο μας ανησυχεί. Και σε καμία περίπτωση δεν απαιτώ από τις χορεύτριές μου να έχουν έναν τύπο ανορεκτικού σώματος, ούτε και υποστηρίζω κάτι τέτοιο», επισημαίνει ο διευθυντής μπαλέτου.
Με τα προγράμματα υγείας ασχολούνται και οι σχολές μπαλέτου. Η Ντόροθι Μάιερ είναι υπεύθυνη καθηγήτρια για διατροφικές συμβουλές στο Πανεπιστήμιο Μουσικής και Παραστατικών Τεχνών του Μονάχου (HMTM). Όπως δηλώνει, στον κόσμο του μπαλέτου οι διατροφικές διαταραχές αποτελούν ένα ευρέως διαδεδομένο και σύνηθες φαινόμενο.
Χορευτές και χορεύτριες διατρέχουν τρεις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης διατροφικών διαταραχών συγκριτικά με τους υπόλοιπους ανθρώπους. «Οι έρευνες δείχνουν πως οι νεαρές χορεύτριες προσλαμβάνουν κατά κανόνα μόλις το 70% της απαραίτητης για τις δραστηριότητές τους ενέργειας, με αποτέλεσμα να έχουν χαμηλότερο βάρος σώματος και μάζα λίπους σε σύγκριση με τον μέσο όρο», εξηγεί η ειδικός.
Η καθηγήτρια προσφέρει εργαστήρια, μαθήματα μαγειρικής, αλλά και ατομικές συμβουλευτικές συνεδρίες στο πανεπιστήμιο, σχεδιάζοντας μάλιστα και εξατομικευμένα διατροφικά προγράμματα για κάθε σπουδαστή. Το HMTM έχει θέσει και ένα ελάχιστο βάρος για τους σπουδαστές: «Είναι σημαντικό να αντιλαμβάνονται πως είναι ταυτοχρόνως και χορευτές και αθλητές. Ως εκ τούτου εάν δεν προσέξουν τη διατροφή τους, θα πέσει και η απόδοση που έχουν», εξηγεί η Μάιερ. Την υγιεινή διατροφή υποστηρίζει και η Μπαράνοβα: «Δεν μπορεί να φάει κανείς αέρα κοπανιστό. Χωρίς καύσιμο το σώμα σου δεν μπορεί να λειτουργήσει», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά.
Κλειδί η ενασχόληση με το μπαλέτο από μικρή ηλικία
Όποιος θέλει να γίνει χορευτής μπαλέτου, θα πρέπει να ξεκινήσει από νωρίς. Η Μπαράνοβα ξεκίνησε σε ηλικία μόλις 3 ετών. Σήμερα παιδιά 12 και 13 ετών κάνουν καθημερινά προπονήσεις δουλεύοντας και το σώμα τους. «Από κάποιο σημείο κι έπειτα αυτό μετατρέπεται σε κανονικότητα – γίνεται συνήθεια. Είναι η φυσιολογική επιλογή, καθώς το σώμα αναγκάζεται να αντέξει την πίεση. Και κάπως έτσι το μπαλέτο γίνεται μέρος της ταυτότητάς σου», λέει η Μπαράνοβα.
Το μπαλέτο έχει αλλάξει
Η αλλαγή που συντελείται στον χώρο του μπαλέτου δεν σχετίζεται αποκλειστικά με τα σωματικά ιδεώδη. Τα τελευταία 50 χρόνια το επίπεδο έχει ανέβει σημαντικά, η τεχνική έχει αλλάξει, όπως λέει ο Χιλέρ. Το μπαλέτο έχει γίνει πολύ πιο αθλητικό και έτσι απαιτεί ακόμη μεγαλύτερη δουλειά με το σώμα – έχει μετατραπεί δηλαδή σε ένα απαιτητικό από άποψη απόδοσης άθλημα.
Αυτό οφείλεται και στον ανταγωνισμό: «Πρόκειται για έναν ανταγωνιστικό χώρο. Ως προς την αθλητική πτυχή του μπαλέτου ο καθένας επιδιώκει να βελτιστοποιήσει την απόδοσή του», εξηγεί η Μπαράνοβα. Για εκείνη βέβαια το μπαλέτο είναι κάτι παραπάνω από έναν διαγωνισμό: «Διηγούμαστε μία ιστορία».
Αυτήν την αντιμετώπιση υιοθετεί και ο Χιλέρ. «Το ρεπερτόριο του κλασικού μπαλέτου μιλάει για την αγάπη, το μίσος, την απιστία και πολλά ακόμη – κατά τη γνώμη μου μιλάει για τη ζωή. Αυτός είναι και ο λόγος που το κλασικό μπαλέτο παραμένει πάντα σχετικό».
Λαμβάνοντας υπόψιν τις πολλές πιρουέτες που εκτελούνται σε κάθε παράσταση ή το πώς αιωρούνται οι χορευτές και οι χορεύτριες μπορεί κανείς να καταλάβει πόσο έλεγχο και πόση συγκέντρωση χρειάζεται ένας χορευτής μπαλέτου. «Οι περισσότεροι τραυματισμοί συμβαίνουν στο κεφάλι: εκεί ξεκινούν πάντοτε όλα και εν συνεχεία έρχεται η αντίδραση του σώματος. Για να αποδώσει ένας χορευτής, πρέπει να είναι απολύτως συνδεδεμένος με το σώμα, αλλά και με το μυαλό του», τονίζει η Μπαράνοβα. «Υπάρχει επίσης και η υπέροχη στιγμή που ενώνεσαι και με τον σύντροφό σου», προσθέτει. «Όταν στέκεστε πάνω στη σκηνή και συνδέεστε μεταξύ σας ζωντανά, τότε είναι μία στιγμή μαγείας».
Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς
DW
