Μια ιστορία χωρίς Ευρώπη και Χριστιανισμό δεν είναι Ιστορία

του Βλαδίμηρου Μοζεγκόφ

Από το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Ιστορίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, ανακοίνωσαν την ολοκλήρωση της σύνταξης ενός νέου δόγματος για τη διδασκαλία του σχολικού μαθήματος της παγκόσμιας ιστορίας, στην οποία σκοπεύουν να αφαιρέσουν τον «ευρωκεντρισμό».

Όπως δήλωσε ο ακαδημαϊκός Αλεξάντερ Τσουμπαριάν, εάν μέχρι τώρα τα μαθήματα της παγκόσμιας ιστορίας επικεντρώνονταν κυρίως σε γεγονότα εντός των συνόρων της Ευρώπης, σύμφωνα με τις νέες κατευθύνσεις, δίδεται σημασία και στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Ταυτόχρονα, λένε στη Ρωσική Ακαδημία Επιστημών, το εκπαιδευτικό πρότυπο θα δώσει μόνον έναν κατάλογο γεγονότων και η απαραίτητη ισορροπία, βάσει αυτού, προτείνεται να αναζητηθεί από τους ίδιους τους καθηγητές.

Με μια πρώτη ματιά, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με έναν κάπως περίεργο και απειλητικό φιλελευθερισμό. Ειδικά αν τον δει κανείς μέσα από τα γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στη σημερινή Δύση, τα οποία μας καταδεικνύουν ξεκάθαρα τη δική της εμπειρία «απόρριψης του ευρωκεντρισμού». Η νέα προοδευτική αντίληψη μετατρέπεται σε κατεδάφιση μνημείων των μεγάλων ηρώων της ευρωπαϊκής ιστορίας και σε πογκρόμ εκπαιδευτικών προγραμμάτων, απόρριψη της μελέτης της κλασικής μουσικής και της κλασικής λογοτεχνίας, υπέρ των προοδευτικών μαθημάτων τζαζ, ραπ και όποιας άλλης εθνογραφίας. Είναι προς αυτή την κατεύθυνση που οι έγκριτοι ακαδημαϊκοί προτείνουν να κινηθούμε συμβαδίζοντας με την εποχή; Ή θα επιδοθούν σε κάτι ακόμη πιο εντυπωσιακό;

Εντάξει, ας μην κλιμακώσουμε την κριτική μας μόνον με εικασίες, μέχρι τουλάχιστον να έχουμε αρκετές πληροφορίες για τις προτεινόμενες καινοτομίες. Ωστόσο, τι είναι, γενικά, ο ευρωκεντρισμός; Ναι, ναι, όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά τι εννοούν οι σύγχρονοι δυτικοί αριστεροί με αυτή τη λέξη: είναι μια κουλτούρα λευκής καταπίεσης, αποικιοκρατικές αυτοκρατορίες που εκμεταλλεύονταν άτυχους μαύρους για αιώνες, έκαναν σταυροφορίες εναντίον ατυχών μουσουλμάνων και ακόμη και σήμερα συνεχίζουν να καταπιέζουν δυστυχείς τρανς και άλλες μειονότητες. Όλη αυτή την προπαγανδιστική ανοησία των εφημερίδων και των τηλεοπτικών καναλιών την εμπεδώσαμε στην εντέλεια.

Τι είναι, όμως, πραγματικά ο ευρωκεντρισμός;

Είναι πρωτίστως ο ελληνορωμαϊκός κόσμος, ο οποίος με πνευματικές ρίζες στον κρητικό-μυκηναϊκό και στον αιγυπτιακό πολιτισμό, μετά τις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δημιούργησε μια ενιαία πολιτιστική οικουμένη, η οποία περιλαμβάνει, εκτός από τα ευρωπαϊκά εδάφη, και τη Βόρεια Αφρική, τη Μεσοποταμία, τη Βαβυλώνα, την Περσία, την Κεντρική Ασία μέχρι την Κασπία Θάλασσα, τα Ιμαλάια και τον Ινδικό Ωκεανό.

Αυτός ο ενοποιημένος πολιτιστικός κόσμος επεκτάθηκε στη συνέχεια από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και περιέλαβε ολόκληρη τη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή, καθώς και τα εδάφη της Ισπανίας, της Γαλατίας, της Γερμανίας και των Βρετανικών Νήσων. Ο Μέγας Κωνσταντίνος, ο Μέγας Ιουστινιανός και οι μετέπειτα βυζαντινοί αυτοκράτορες μετέφεραν την πολιτιστική επέκταση του ελληνορωμαϊκού κόσμου ακόμη περισσότερο. Ο πολιτισμός του Βυζαντίου κάλυπτε σχεδόν πλήρως τη λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας. Το Βυζάντιο βάφτισε τη Βουλγαρία και τη Ρωσία, και τις συμπεριέλαβε στο μεγάλο σύνολο του ανατολικού χριστιανικού πολιτισμού. Έχοντας πνευματική μητέρα το Βυζάντιο, η Ρωσία έφερε αυτόν τον πολιτισμό σε όλα τα μέρη της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, στη Σιβηρία και την Άπω Ανατολή, καλύπτοντας σχεδόν όλη την Ευρασία.

Πάμε από την άλλη πλευρά. Ο πολιτισμός είναι πρώτα και κύρια ένας πολιτιστικός κανόνας. Ο William McNeil (1917-2016, συγγραφέας του διάσημου στην εποχή του «The Triumph of the West»-1963), όρισε τον πολιτισμό ως «τη μέγιστη κοινότητα, ενωμένη από έναν κοινό λογοτεχνικό κανόνα και ιδέες για τον κόσμο και διαμορφωμένη από αυτόν τον κανόνα». Ας επεκτείνουμε αυτόν τον ορισμό στον «πνευματικό και πολιτιστικό κανόνα» και ας δούμε ποια ονόματα μας έρχονται στο μυαλό όταν ακούμε τη λέξη «Ευρώπη»: Όμηρος, Αισχύλος, Πλάτωνας, Αλέξανδρος – αυτή είναι η Ελλάδα. Βιργίλιος, Αύγουστος, Μέγας Κωνσταντίνος – αυτή είναι η Ρώμη. Αυγουστίνος, Καρλομάγνος, Δάντης – αυτή είναι η Δυτική Ευρώπη. Ο Μέγας Ιουστινιανός, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Μάξιμος ο Ομολογητής – αυτή είναι η Ανατολική Ρώμη. Για να σχηματίσει τον δικό της πολιτιστικό κανόνα, η Ρωσία θα πρέπει να προσθέσει σε αυτά και τα ονόματα του Αγίου Βλαδίμηρου, του Γιαροσλάβ του Σοφού, του Αντρέι Ρουμπλιόφ, του Σέργιου του Ραντόνεζ, και φυσικά του Πούσκιν. Αν τα πείτε όλα αυτά με μια λέξη, τότε αυτός θα είναι ο «ευρωκεντρισμός» μας. Αναρωτιέμαι ποια απ’ αυτά τα ονόματα θα μας προσφέρουν οι σεβαστοί κύριοι ακαδημαϊκοί; Ή τι να προσθέσω; Ξεχάσαμε τον Αννίβα, τον Αττίλα,  τον σεΐχη Αμπντουλάχ ιμπν Σάαντ [συνεργάτης του Μωάμεθ], τον Σαλαντίν, τον Τζένγκις Χαν, τον Μαμάι [ηγέτης της Χρυσής Ορδής]; Ποιους άλλους σπουδαίους Αφρικανούς, Λατινοαμερικανούς επιστήμονες, στοχαστές και ποιητές;

Εντάξει. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το σημερινό μάθημα ιστορίας του σχολείου πάσχει. Σ’ αυτό, για παράδειγμα, η ιστορία της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας πρακτικά δεν αντικατοπτρίζεται καθόλου, κάτι που, φυσικά, είναι μια πλήρης ανοησία και σκάνδαλο. Όταν η Δυτική Ευρώπη μόλις έβγαινε από τις σπηλιές της, και το Παρίσι ήταν ένας σκοτεινός λάκκος, που περιβαλλόταν από χωμάτινο προμαχώνα, η Κωνσταντινούπολη ήταν η μεγαλύτερη μητρόπολη του κόσμου και παρέμεινε έτσι μέχρι να την κατακτήσουν οι Τούρκοι. Και όταν στην τότε Ευρώπη έλεγαν «Πόλη», όλοι καταλάβαιναν για ποια πόλη μιλούσαν. Ωστόσο, η σημερινή ιστορία της ύστερης αρχαιότητας και του Μεσαίωνα είναι στην πραγματικότητα η ιστορία της Γαλλίας. Παραλογισμός; Παραλογισμός!

Υπερβολικά αχνή στο μάθημα της ιστορίας αντικατοπτρίζεται και η επανάσταση του Χριστιανισμού, για την οποία ο Πούσκιν είπε: «Η μεγαλύτερη πνευματική και πολιτική ανατροπή του πλανήτη μας είναι ο Χριστιανισμός. Σε αυτό το ιερό στοιχείο ο κόσμος χάθηκε και ανανεώθηκε. Η αρχαία ιστορία είναι η ιστορία της Αιγύπτου, της Περσίας, της Ελλάδας, της Ρώμης. Η σύγχρονη ιστορία είναι η ιστορία του Χριστιανισμού. Αλίμονο στις χώρες που είναι εκτός του ευρωπαϊκού συστήματος!».

Δεν υπάρχει τίποτα περίεργο στο γεγονός ότι ο Πούσκιν κατάλαβε την ιστορία καλύτερα από τους κυρίους ακαδημαϊκούς. Γι’ αυτό ήταν ιδιοφυΐα. Αλλά το γεγονός ότι οι κύριοι ακαδημαϊκοί επιθυμούν, στο πνεύμα των καιρών, να διορθώσουν τον Πούσκιν, ο οποίος φαινομενικά ακούγεται πολύ μισαλλόδοξος, έμφυλος, πατριαρχικός, ή ακόμα και να τον πετάξουν από το πλοίο της νεωτερικότητας, όπως πετάνε σήμερα στη Δύση τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλης, τον Δάντη, τον Όμηρο, αυτό θα πρέπει να μας κινητοποιήσει.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ένα καλό μάθημα ιστορίας θα πρέπει να περιλαμβάνει την ιστορία των ισλαμικών κατακτήσεων του 7ου-8ου και των επόμενων αιώνων, καθώς και την ιστορία των μεγάλων περσικών, κινεζικών και ινδικών αυτοκρατοριών. Αλλά για κάποιο λόγο, υπάρχουν αόριστες υποψίες ότι κάτω από τις λέξεις «στη νέα αντίληψη μια σημαντική θέση κατανέμεται στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική», τα παιδιά μας, στο πνεύμα μιας κακώς κατανοητής φιλίας των λαών, θα τροφοδοτηθούν με ιστορίες για τους μεγάλους προοδευτικούς-δημοκρατικούς πολιτισμούς της Κεντρικής Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και των χωρών της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων κρατών. Και ότι στο Ινστιτούτο Παγκόσμιας Ιστορίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, σύμφωνα με τις επιταγές των Βρετανών εταίρων μας και των Ευρασιατών φίλων μας, θέλουν απλώς να χώσουν τη μεγάλη ιστορία της Ρωσίας στην απέραντη ασιατική άμμο. Θα ήθελα οι σεβαστοί ακαδημαϊκοί μας να διαλύσουν αυτές τις αμφιβολίες το συντομότερο δυνατό.

πηγή: https://vz.ru/opinions/2022/2/4/1141823.html

Πηγή: https://sotiriosdemopoulos.blogspot.com/