Μηνάς Λυριστής
Στις 17 και 18 Σεπτεμβρίου σημειώθηκαν εκρήξεις ασύρματων συσκευών επικοινωνίας σε ολόκληρη την επικράτεια του Λιβάνου, σε μια σειρά επιθέσεων που πιστεύεται ευρέως ότι πραγματοποιήθηκαν από το Ισραήλ. Υπάρχει όμως πιθανότατα παραβίασης του Δίκαιου του πολέμου;
Είναι πιθανή η παραβίαση απαγορεύσεων για τις αδιάκριτες και δυσανάλογες επιθέσεις, από τη στιγμή που οι εκρήξεις σκότωσαν περισσότερους από 15 ανθρώπους και τραυμάτισαν χιλιάδες άλλους; Βομβητές, τηλεειδοποιητές, γουόκι-τόκι, κινητά τηλέφωνα και άλλες συσκευές που προφανώς συνδέονταν με μέλη της λιβανέζικης οργάνωσης Χεζμπολάχ εξερράγησαν σε δύο κύματα επιθέσεων σε ολόκληρο τον Λίβανο την Τρίτη και την Τετάρτη.
Τίθεται ωστόσο το ερώτημα εάν αποτελεί νόμιμη πρακτική σύμφωνα με τις διατάξεις του Δικαίου του Πολέμου, το να παγιδεύονται αντικείμενα, τα οποία είναι πιθανό να αγοραστούν και να χρησιμοποιηθούν από πολίτες. Στον Λίβανο η καταστροφή είναι μεγάλη καθώς πέραν των νεκρών μελών της Χεζμπολάχ, χιλιάδες είναι και οι τραυματίες πολίτες, οι οποίοι δεν είχαν σχέση με την οργάνωση. Επιπρόσθετα, δεν μπορεί μια τέτοια επιθετική ενέργεια να είχε ασφαλείς πληροφορίες πως τη δεδομένη στιγμή του χτυπήματος, τις συσκευές θα χρησιμοποιούσαν μονάχα μέλη της οργάνωσης, ή ακόμη πως αυτές αγοράστηκαν ή διατέθηκαν αποκλειστικά σε μέλη της Χεζμπολάχ.
Η Χεζμπολάχ πάντως, κατηγόρησε αμέσως το Ισραήλ για τις επιθέσεις, αλλά ο ισραηλινός στρατός δεν έχει ακόμη σχολιάσει το γεγονός. Πάντως, όταν το κάνει, συνήθως υποστηρίζει ότι οι στρατιωτικές του επιχειρήσεις δικαιολογούνται ως μέρος της καταπολέμησης της «τρομοκρατίας».
Ενώ πολλές λεπτομέρειες των εκρήξεων παραμένουν ασαφείς, εντούτοις προκλήθηκαν καταστροφές σε ολόκληρο τον Λίβανο: Τουλάχιστον 30 άνθρωποι σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων δύο παιδιά και ένας γιατρός, και περισσότεροι από 4000 άλλοι τραυματίστηκαν.
Οι ταυτόχρονες εκρήξεις προκάλεσαν επίσης σκηνές πανικού στη χώρα των πέντε και πλέον εκατομμυρίων κατοίκων, με τα ιατρικά κέντρα και τα νοσοκομεία να αντιμετωπίζουν πληθώρα τραυματιών και τους κατοίκους να τρέχουν στους δρόμους τρομοκρατημένοι.
Από την άλλη πλευρά, οι υποστηρικτές της πολιτικής του Τελ Αβίβ πανηγύρισαν για τις εκρήξεις στο Λίβανο, χαρακτηρίζοντας τες «ακριβείς», παρότι αυτές σημειώθηκαν γύρω από πολίτες: σε κηδείες, σε πολυκατοικίες, σε παντοπωλεία και κουρεία, μεταξύ άλλων.
Το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο απαγορεύει τις επιθέσεις που «δεν κατευθύνονται σε συγκεκριμένο στρατιωτικό στόχο». Ωστόσο αποδεικνύεται ήδη από πολύ νωρίς πως οι εκρήξεις των συσκευών δεν πραγματοποιήθηκαν προς συγκεκριμένους στρατιωτικούς στόχους αλλά αντίθετα τραυματίστηκαν ή εξουδετερώθηκαν στρατιωτικοί στόχοι αλλά και πολίτες χωρίς διάκριση.
Στην περίπτωση του Λιβάνου επίσης, φαίνεται πως τελέσθηκε και παραβίαση της απαγόρευσης των παγιδευμένων μηχανισμών που συνδέονται με την πολιτική χρήση. Αυτός ο περιορισμός προβλέπεται στο Πρωτόκολλο του 1996 για την απαγόρευση ή τον περιορισμό της χρήσης ναρκών, παγίδων και άλλων μηχανισμών. Σύμφωνα με το πρωτόκολλο: “Απαγορεύεται η χρήση παγίδων ή άλλων μηχανισμών με τη μορφή φαινομενικά ακίνδυνων φορητών αντικειμένων που είναι ειδικά σχεδιασμένα και κατασκευασμένα για να περιέχουν εκρηκτικό υλικό”.
Πάντως, προκειμένου να θεωρηθούν νόμιμες οι επιθέσεις θα έπρεπε να ληφθούν μέτρα για την προστασία των αμάχων και να διασφαλιστεί ότι οι εκρήξεις πλήττουν μόνο νόμιμους στρατιωτικούς στόχους. Κάτι τέτοιο ωστόσο δεν συνέβη. Παρότι η Χεζμπολάχ διαθέτει μια στρατιωτική δύναμη η οποία συμμετέχει σε διασυνοριακές συγκρούσεις με το Ισραήλ από το ξέσπασμα του πολέμου στη Γάζα τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, είναι επίσης ένα πολιτικό κόμμα με οργανώσεις που παρέχουν κοινωνικές υπηρεσίες.
Ορισμένες από τις εκρήξεις έπληξαν μέλη της Χεζμπολάχ που δεν είναι μαχητές, σύμφωνα με τις αναφορές των λιβανέζικων μέσων ενημέρωσης. Για παράδειγμα, η επίθεση της Τρίτης σκότωσε έναν γιατρό που εργαζόταν στο νοσοκομείο Al Rassoul Al Azam, στο οποίο λειτουργούν φιλανθρωπικές οργανώσεις που συνδέονται με τη Χεζμπολάχ.
Πάντως, η Χεζμπολάχ συνέχισε τις επιθέσεις της σε στρατιωτικές βάσεις στο βόρειο Ισραήλ την Τετάρτη και οι εκρήξεις δεν φαίνεται να είχαν σημαντικές επιπτώσεις στην επιχειρησιακή της ικανότητα.
Αυτό το χτύπημα ωστόσο, πρέπει να αποτελέσει το έναυσμα της συζήτησης στη χώρα μας, προς μία αναθεώρηση του δόγματος αγοράς του βασικού εξοπλισμού των Ενόπλων Δυνάμεων της πατρίδας. Η ασφάλεια εξοπλισμών και υλικού είναι υψίστης σημασίας και δεν υπάρχει όπως φαίνεται από τα πρόσφατα γεγονότα χρόνος για χάσιμο, ούτε και για πειραματισμούς.
* Ο Μηνάς Λυριστής είναι υπ. Διδάκτορας Διεθνούς Πολιτικής στη Μέση Ανατολή
ΤΟ ΒΗΜΑ
