Τραγικές διαπιστώσεις και συμπεράσματα από ένα ντοκυμαντέρ
Του Παντελή Σαββίδη
Η κατάληξη της σειράς ντοκυμαντέρ του Αλέξη Παπαχελά στον Σκάι ήταν εντυπωσιακή, κυρίως, λόγω της ηχογραφημένης παρουσίασης του Πολεμικού Συμβουλίου τις κρίσιμες ώρες της τουρκικής απόβασης στην Κύπρο.
Η σειρά ολοκληρώθηκε με την απόβαση. Δεν θα συνεχίσει με τον δεύτερο Αττίλα. Η παραγωγή της εκπομπής δικαιούται να αποφασίζει που θέλει να την σταματήσει αλλά τα γεγονότα από την εκεχειρία που συνήψε ο Αραπάκης ως τον δεύτερο Αττίλα ήταν καθοριστικά για την σημερινή κατάσταση στο νησί. Η πρώτη απόβαση λειτούργησε ως προγεφύρωμα. Τα μεγάλα κέρδη τα είχε η Τουρκία με τον δεύτερο Αττίλα. Και εδώ ο καθηγητής Βασίλης Φούσκας με το βιβλίο του «Το μελάνωμα της Κύπρου» αναδεικνύει ευθύνες της πολιτικής ηγεσία που ανέλαβε από τους δικτάτορες.
Πολιτική και στρατιωτική ηγεσία είχαν εξαφανισθεί εκείνες τις κρίσιμες ώρες και οι Αμερικανοί αγωνιούντες μήπως και υπάρξει κάποια, μη ελεγχόμενη, αντίδραση από ελληνικής πλευράς και αντιμετωπίσει τους Τούρκους, αναζητούσαν κάποιον να συμφωνήσει εκεχειρία. Βρήκαν τον γνώριμό τους, αντιναύαρχο Πέτρο Αραπάκη, αρχηγό του ναυτικού ο οποίος επικοινώνησε με τον Γρηγόρη Μπονάνο, αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων.
Ο Μπονάνος του είπε πως θέλει να κοιμηθεί και ο Αραπάκης αποφάσισε να συμφωνήσει εκεχειρία μόνος του. Τόσο καλά σε επίπεδο ηγεσίας. Τα γεγονότα στην Κύπρο εξελίσσονταν.
Αυτό, πάνω κάτω, είναι το μεταπολεμικό και μετεμφυλιακό επίπεδο της ελληνικής ηγεσίας είτε στον στρατό είτε στην πολιτική.
Η ηχητική παρουσίαση του Πολεμικού Συμβουλίου είχε καταλυτική επίδραση στην εικόνα που σχημάτισε ο τηλεθεατής. Δεν θα μπορούσε να την περιγράψει η καλύτερη πένα.
Μιλάμε για ηγεσία που τα έχασε με την εισβολή. Για ανθρώπους, όπως ο Ιωαννίδης, που μπορεί να ήταν μηχανοράφοι αλλά, με αντιληπτική, ίσως και διανοητική, υστέρηση. Όλοι τους έτρεμαν στην ιδέα ενός πολέμου με την Τουρκία. Αν και στρατιωτικοί που ήλεγχαν την κυβέρνηση της χώρας δεν είχαν οργανώσει στοιχειωδώς ούτε τις Ένοπλες Δυνάμεις. Αποδείχθηκε κατά το φιάσκο της επιστράτευσης.
Δυνατότητες για να αντιμετωπισθεί η τουρκική εισβολή υπήρχαν, τα τουρκικά αποβατικά ήταν παρατεταγμένα μπροστά στην Κυρήνεια σε αναμονή και μια στοιχειώδης αεροπορική επίθεση θα τα είχε βουλιάξει, ο κυβερνήτης του υποβρυχίου «Γλαύκος» πλωτάρχης Βασίλειος Γαβριήλ, που εστάλη στην περιοχή είπε πως με τις τορπίλες που διέθετε (16) θα μπορούσε να βουλιάξει, τουλάχιστον, τα μισά από τα τουρκικά πλοία, (12, αν δεν κάνω λάθος, στο σύνολο), αεροπορική δύναμη είχε πετάξει για να επιτεθεί αλλά με διαταγή Μπονάνου επέστρεψε στην Κρήτη, ο Ιωαννίδης έκραζε “πόλεμος” αλλά κανείς δεν τον άκουγε, δίνονταν διαταγές οι οποίες την ίδια στιγμή αναιρούνταν και από το επίπεδο της συζήτησης του Πολεμικού Συμβουλίου αντιλαμβανόσουν ότι είχες να κάνεις με ηγεσία χαμηλοτάτου επιπέδου.
Άτομα ενταγμένα στο αμερικανικό payroll. Το υπενόησε με ερώτησή του προς Αμερικανό πράκτορα και ο Παπαχελάς.
Ας μην αμφιβάλλουμε ότι πάνω κάτω αυτό είναι το επίπεδο και σήμερα. Τίποτε δεν γίνεται αν δεν εγκριθεί από τους Αμερικανούς.
Όταν ρωτήθηκε στο Πολεμικό Συμβούλιο ο Μπονάνος αν υπάρχουν δυνάμεις στην περιοχή της Κύπρου κατονόμασε ορισμένες, είπε πως εκτιμά ότι δεν μπορούμε να κάνουμε υπερπόντιο πόλεμο, και τόνισε πως το ΝΑΤΟ και οι Σύμμαχοι γνώριζαν τι υπάρχει στην περιοχή. Όλα ανοικτά, προφανώς, και στην σύμμαχο Τουρκία. Ο Ετσεβίτ μιλά με μια σιγουριά ότι τίποτε δεν θα συμβεί από ελληνικής πλευράς και γνωρίζει καλά την ελληνική διάταξη.
Αυτή ήταν η αγωνία του Μπονάνου ο οποίος συμπεριφερόταν περισσότερο ως ΝΑΤΟϊκό πιόνι παρά ως Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων της Ελλάδας. Το ίδιο και οι άλλοι, κατά τα άλλα αρχηγοί, ελληνικών ενόπλων δυνάμεων..
Ο Παπαχελάς, ενώ στο βιβλίο του καλύπτει και την περίοδο του Αττίλα Β’, στη σειρά ντοκυμαντέρ την παρέλειψε. Ήταν η περίοδος που έχει τεράστιες ευθύνες η πολιτική ηγεσία που διαδέχθηκε τους δικτάτορες, συμπεριλαμβανομένου του Καραμανλή, τον οποίο το κόμμα του θεωρεί Εθνάρχη. Εθνάρχης ανακηρύσσεσαι όταν μηδενίζεις την απόσταση Ελλάδα -Κύπρος και κερδίζεις τη μάχη, Όχι όταν υποχωρείς με την δήλωση η Κύπρος κείται μακράν. Ή αλλάζεις θέμα όταν σφίγγει τα δόντια ο Σίσκο.
Υπάρχει και ένα πολιτικό ερώτημα που προκύπτει από την σειρά των ντουμαντέρ. Εν τέλει, η δικτατορία ενθαρρύνθηκε από τους Αμερικανούς το 67; Στο Πολυτεχνείο έβαλαν την ουρά τους οι Αμερικανοί; Την τουρκική εισβολή την ενθάρρυναν οι ΗΠΑ;
Τα ντοκυμαντέρ του Παπαχελά δεν βοηθούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Ο Παπαχελάς είναι καλυμμένος ως δημοσιογράφος, προβάλλοντας, προφανώς, τον ισχυρισμό ότι αυτός παρουσίασε τα στοιχεία που μπόρεσε να βρει, το συμπέρασμα βγάλτε το μόνοι σας.
Τόσο από το ντοκυμαντέρ όσο, κυρίως, από τα δύο βιβλία που έγραψε, προκύπτει ότι την εισβολή στην Κύπρο όχι, μόνο, την ενθάρρυνε και την υποστήριξε αλλά και την σχεδίασε ο Κίσιγκερ με τον Ετσεβίτ. Στις κρίσιμες στιγμές της απόβασης, όταν οι Τούρκοι ανησυχούσαν για ελληνική αντίδραση ο Ετσεβίτ τηλεφωνούσε στον Κίσιγκερ για να του ζητήσει να παρέμβει. Ο Κίσιγκερ, όλα δείχνουν πως το έκανε.
Υπάρχει μια αμερικανική διγλωσσία σε ό,τι αφορά τον χειρισμό της χουντικής κυβέρνησης και του δικτάτορα Ιωαννίδη. Από τη μια η πρεσβεία με τον πρέσβη Χένρυ Τάσκα να βρίσκεται στο πλευρό της Ελλάδας, από την άλλη η CIA να παρεμβαίνει υπέρ της καταστολής της όποιας ελληνικής αντίδρασης, ενώ στο State Department υπήρχαν διπλωμάτες που υποστήριζαν την αμερικανική αντίδραση στην εισβολή αλλά όλα σταματούσαν όταν έφθαναν στον Κίσιγκερ.
Ο Κίσιγκερ είχε θέσει το ιδεολογικοπολιτικό πλαίσιο της εισβολής και της τουρκικής υποστήριξης από την Ουάσιγκτον.
Η τρανταχτή αμερικανική διγλωσσία και υποκρισία ήταν την στιγμή που ενώ είχαν ενθαρρύνει και υποστηρίξει την εισβολή έστειλαν τον υφυπουργό εξωτερικών Τζόζεφ Σίσκο, δήθεν, να την αποτρέψει ή να σταματήσει την τουρκική προέλαση.
Ακόμη και την τελευταία στιγμή, αφού αδρανοποίησαν τις ελληνικές δυνάμεις και διαπίστωσαν ότι η τουρκική επιχείρηση δεν έβαινε καλώς, επεδίωξαν ανακωχή προκειμένου να οργανωθούν οι Τούρκοι και να επιχειρήσουν λίγες ημέρες αργότερα τον δεύτερο Αττίλα. Ο οποίος ήταν και ο ποιο καταστροφικός.
Την ανακωχή την παρουσίασαν ως προσφορά προς την Ελλάδα «για να μην σκοτώνονται άνθρωποι» αλλά δεν είχαν καμιά αντίδραση στον δεύτερο Αττίλα.
Και στο στρατό αλλά και στην καθημερινή ζωή υπάρχει μια διαφορά μεταξύ των ανθρώπων που βρίσκονται στο πεδίο και των γραφειοκρατών των Επιτελείων.
Ο επικεφαλής της, τότε, ελληνικής ΚΥΠ στην Κύπρο, Αλέξανδρος Σημαιοφορίδης ο οποίος μιλά στο ντοκυμαντέρ, είπε πως έδωσε όλες τις πληροφορίες για την τουρκική απόβαση και την βεβαιότητα ότι θα γίνει και από το Επιτελείο στην Αθήνα τον ρωτούσαν που φθάνει η ίσαλος των πλοίων! Στο σημείο αυτό, είπε ο Σημαιοφορίδης άρχισα να βρίζω.
Τα όσα έρχονται στη δημοσιότητα, ακόμη και σήμερα, αποκαλύπτουν πως η υπόθεση της Κύπρου αποτέλεσε έναν συνδυασμό προδοσίας από ανθρώπους που περιλαμβάνονταν στο αμερικανικό payroll, και αυτός ήταν ένας λόγος προώθησής τους, και διανοητικής αδυναμίας του δικτάτορα και των ανθρώπων που τον περιέβαλαν να αντιληφθούν τις μοιραίες επιλογές τους.
Ο Ιωαννίδης δεν μιλούσε με διπλωμάτες ή άλλους Αμερικανούς επισήμους αλλά προτιμούσε τις επαφές με την CIA και, κυρίως, με την χυδαία έκφρασή της τον ελληνοαμερικανό Γκάς Αβρακότος ο οποίος τον ενεθάρρυνε για το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και εξαφανίσθηκε κατά την εισβολή, όταν τον αναζητούσε.
Ο Αβρακότος ενώ μετέφερε στους δικτάτορες επίσημες Αμερικανικές θέσεις έλεγε και την δική του αγοραία εκδοχή, όπως όταν συμβούλευσε τον Παπαδόπουλο πως η Ουάσιγκτον θέλει να μην δολοφονηθεί ο Ανδρέας Παπανδρέου αλλά ο ίδιος συνιστά την εκτέλεσή του διότι αργότερα θα τον βρουν μπροστά τους.
Ο Παπαδόπουλος, προφανώς, είχε περισσότερο μυαλό από τον Ιωαννίδη και απέφυγε την σύσταση του Αβρακότος.
Ο Ιωαννίδης, άνθρωπος με μικρή αντιληπτικότητα και αργά αντανακλαστικά, βρήκε στον Αβρακότο το κατάλληλο αντίστοιχό του να συνεννοείται. Και έκανε το πραξικόπημα στην Κύπρο.
Υπάρχουν ορισμένες κρίσιμες στιγμές μετά την προδοσία του 74 που δεν είναι καθησυχαστικές ως προς τις σημερινές δυνατότητες της, κάθε είδους, ελληνικής ηγεσίας.
Η πρώτη κρίσιμη στιγμή ήταν το 1987 κατά την οποία θεωρείται ότι από την στρατιωτική κλιμάκωση υποχώρησε η Τουρκία.
Ωστόσο, τις επόμενες ημέρες ο Ανδρέας Παπανδρέου συναντήθηκε με τον Τουργούτ Οζάλ στο Νταβός όπου ετέθησαν για πρώτη φορά τα τουρκικά αιτήματα.
Το ότι αναγνώρισε το λάθος του ο Ανδρέας Παπανδρέου, δεν λέει τίποτε.
Σημαντικότερο είναι πως ακόμη και αν υποθέσουμε ότι στο πεδίο κέρδισε η ελληνική πλευρά, στο διπλωματικό και πολιτικό έχασε. Το αποτέλεσμα του Νταβός ήταν αρνητικό.
Υποτίθεται ότι οδηγείσαι σε στρατιωτική κλιμάκωση για να κερδίσεις πολιτικά και διπλωματικά. Όχι για να χάσεις.
Η δεύτερη ήταν στα Ίμια όπου εκεί είχαμε μια τραγωδία σε επίπεδο συνεννόησης παρόμοια με το Πολεμικό Συμβούλιο κατά την τουρκική εισβολή. Το τι συνέβη είναι γνωστό και δεν χρειάζεται να επιμείνω.
Η τρίτη φαίνεται να είναι το 2020 με την πρόκληση του Ορούτς Ρέις, τις βόλτες, ακόμη, και σε ελληνικά χωρικά ύδατα και τη δήλωση Γεραπετρίτη ότι η κόκκινη γραμμή της Ελλάδας είναι τα 6 ναυτικά μίλια. Εγκατέλειψε τα ελληνικά δικαιώματα αλλά και η κόκκινη γραμμή των 6 νμ παραβιάσθηκε. Μας μιλούν σήμερα για πρόθυρα πολέμου.
Το σήμερα παραμένει προβληματικό. Προβάλλεται το διπλωματικό εκτόπισμα της χώρας αλλά αν προσέξετε και στο Πολεμικό Συμβούλιο κατά την τουρκική εισβολή, ενώ οι συμμετέχοντες περιέγραφαν τις στρατιωτικές αδυναμίες της χώρας, μιλούσαν για υψηλή εκτίμηση την οποία απολάμβανε η Ελλάδα σε διπλωματικό πεδίο. Ωφέλησε σε τίποτε;
Η πολιτική και η διπλωματία χρειάζονται αλλά σε τέτοιου είδους καταστάσεις αναγκαία είναι η αποτροπή που διαθέτει η χώρα.
Και εδώ τα πράγματα είναι συζητήσιμα.
Το 1974 η τουρκική εισβολή μπορούσε να αποτραπεί αλλά η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία πίστευαν στο ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ περισσότερο απο την Ελλάδα.
Άλλαξε τίποτε σήμερα;
Μια εντυπωσιακή συνέντευξη του Δ. Ιωαννίδη: έτσι με εξαπάτησαν οι Αμερικανοί.
Πρώτη δημοσίευση : slpress.gr
όποιος θεωρεί ότι μπορεί να γίνει καλύτερη δουλειά ας την κάμει ο ίδιος.
Φυσικά με την μορφή ντοκιμαντέρ και τεκμήρια. Όχι βιβλία 500 σελίδων τα οποία να εξαντλούνται σε ασήμαντες λεπτομέρειες.
Η εργασία του Παπαχελά είναι αξιέπαινη, όπως και η προσπάθειά του να μιλήσει με τον ίδιο τον Ιωαννίδη, ο οποίος αρνήθηκε πεισματικά να μιλήσει.
Αυτό το οποίο θα με ενδιέφερε είναι το ερώτημα από πού προμηθεύτηκε ο Παπαχελάς το ηχητικό υλικό από το πολεμικό συμβούλιο και εάν είναι διαθέσιμη όλη η διάρκειά του.
Διακρίνατε στο κείμενο αρνητικό σχολιασμό για τον Παπαχελά και την δουλειά του; Το αντίθετο λέω και το έχω γράψει επανειλημμένως. Το θέμα, όμως, δεν είναι ο Παπαχελάς. Ούτε απο που βρήκε το υλικό. Αυτό μπορεί να απασχοελεί εσάς. Το θέμα είναι αν υπήρξε απάντηση στα τρία ερωτήματα: ενθάρρυναν ή συμμετείχαν στην οργάνωση του πραξικοπήματος οι Αμερικανοί; Συμμετείχαν στην εξέλιξη του Πολυτεχνείου; ¨Εδωσαν το ΟΚ στην Τουρκία βα επέμβει στην Κύπρο; Την κάλυψαν; Εμάς αυτά μας ενδιαφέρουν. Η αξιαίπενη δουλειά του Παπαχελά δεν απαντά με σαφήνεια στα ερωτήματα αυτά. Ως δημοσιογράφος ο Παπαχελάς είναι απολύτως καλυμμένος. ¨Εβγαλα στοιχεία, θα σου πει, τα συμπεράσματα δικά σας. Το κείμενο επειχειρεί να βγάλει συμπεράσματα.
Οφείλω μια εξήγηση:
δεν είχα υπόψη μου το γεγονός ότι το άρθρο το γράψατε εσείς. Είχα την εντύπωση ότι εκφράστηκε με κριτική διάθεση η παρατήρηση ότι το ντοκυμαντέρ δεν επεκτάθηκε στον δεύτερο Αττίλα και παρασύρθηκα από το δικό μου παράπονο για την έως τώρα έρευνα για τα σχετικά γεγονότα.
Φυσικά και τα ερωτήματα τα οποία θέτετε είναι άκρως σημαντικά, άλλα δεν είναι δυνατόν να απαντηθούν χωρίς το βασικό πρόσωπο, τον Ιωαννίδη. Ίσως για αυτόν ακριβώς τον λόγο να μην άνοιξε ο φάκελος της Κύπρου, αν και θεωρώ, ότι και ο Ιωαννίδης μαζί με το περιβάλλον του φέρουν βαρύτατατη ευθύνη γιατί προτίμησαν να μην μιλήσουν.
Εγώ κάνω καλύτερη δουλειά από τον Παπαχελά τον Ιωαννίδη και τα υπόλοιπα “παιδιά” αλλά δεν ήμουν, και δεν είμαι στα πράγματα
Στο βιβλίο του Παπαχελά, που προηγήθηκε της τηλεοπτικής εκπομπής, υπάρχει η απομαγνητοφώνηση όλων των διαλόγων του συμβουλίου (σελ. 311-333 του ebook), που διήρκεσε 38 λεπτά. Προφανώς, λόγω τηλεοπτικού χρόνου, επελέγησαν καίρια αποσπάσματα για την προβολή στην εκπομπή.
Όσο για τον Ιωαννίδη, αρνήθηκε να μιλήσει στον Παπαχελά, ωστόσο έδωσε μια μοναδική συνέντευξη στον “Αδέσμευτο Τύπο” του Ρίζου, το 2010, η οποία έχει αναδημοσιευθεί στις “Ανιχνεύσεις”.
https://www.anixneuseis.gr/μια-εντυπωσιακή-συνέντευξη-του-δ-ιωαν/
Ως προς ένα από τα αναπάντητα ερωτήματα του κ. Σαββίδη (Πολυτενχείο), μου έκανε εντύπωση η μαρτυρία του Χ. Παλαΐνη, υπασπιστή του Ιωαννίδη, ότι η ανατροπή Παπαδοπούλου είχε προαποφασισθεί και το Πολυτεχνείο όχι μόνο δεν τους βοήθησε, αλλά τους ανησύχησε, διότι πραγματοποιήθηκαν εξ αιτίας του μετακινήσεις μονάδων που δεν βοηθούσαν το κίνημά τους!
Το απότομο πέρας της σειράς, με τα γεγονότα της 24ης/7, με απογοήτευσε κι εμένα (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι απορρίπτω ή υποβαθμίζω το υπόλοιπο έργο), περίμενα επί τέλους κάποιος να ασχοληθεί και με τα μετέπειτα (τουλάχιστον μέχρι τον “Αττίλα-ΙΙ”). Άλλα θα συμφωνήσω με την σχετική κρίση σας σε άλλη ανάρτηση, ότι αποφεύγονται ακόμη τέτοιες αποκαλύψεις, καθώς θα επηρεαζόταν εξ αυτών τα θεμέλια του υφισταμένου πολιτικού συστήματος.
διάβασα την συνέντευξη. Δεν έχει τίποτε καινούριο. Ο ισχυρισμός ότι τον ξεγέλασαν οι Αμερικανοί δεν είδα να αιτολογήται πουθενά. Γίνεται μόνο μια αόριστη αναφορά στην πρόταση Τάσκα αρχές του 1974 σχετικά με την συνεκμετάλλευση των πετρελαίων. Πώς τον ξεγέλασαν και πότε δεν είδα να αναφέρεται πουθενά, εκτός και εάν δεν κατάλαβα καλά τα γραφόμενα.
Πάντως παραμένει το ερώτημα για το πώς και από ποιόν προμηθεύτηκε ένας ιδιώτης ηχητικό υλικό από το ίσως κρισιμότερο συμβούλιο της μεταπολεμικής εποχής.
Η απορία σας για την προέλευση του ηχητικού υλικού δεν νομίζω ότι άπτεται τόσο της ουσίας της υποθέσεως, αλλά είναι χαρακτηριστική για ένα κράτος που δεν έχει την παραμικρή κουλτούρα ασφαλείας!
Μπορούμε να το διαπιστώσουμε από τις πλέον απλές πτυχές (π.χ. μη θόλωμα φωτογραφιών με πρόσωπα στρατιωτικών) μέχρι τις πιο σοβαρές (συνεχής διαρροή σε ΜΜΕ πορισμάτων και δικογραφιών, χρήση απορρήτων εγγράφων από ανωτάτους αξιωματούχους σε βιβλία, κλπ, χωρίς την παραμικρή ανησυχία ή επίπτωση).
δεν θέλω να εμφανιστώ ως συνωμοσιολόγος αλλά όσον αφορά την δημοσίευση του υλικού από έναν ιδιώτη (έστω δημοσιογράφο) προκύπτουν εύλογα ερωτήματα τα οποία όπως πιστεύω άπτονται της ουσίας.
1. καλύπτεται όλο το υλικό στην δημοσίευση ή μόνο απόσπασμα;
2. αν ισχύει το τελευταίο, με ποιά κριτήρια δεν δημοσιεύθηκε το υπόλοιπο υλικό;
3. γιατί το υλικό δεν είναι προσβάσιμο στην δημοσιότητα;
Έχετε σίγουρα υπόψη σας, ότι η μισή αλήθεια μπορεί να είναι προβληματική όπως σε πολλές περιπτώσεις η αποκοπή και απομόνωση φράσεων από μια συζήτηση οδηγεί σε εξεζητημένα, εν μέρει λανθασμένα συμπεράσματα.
[Προς “Λούμπεν”]
Αντιλαμβάνομαι την δυσπιστία σας, αλλά το απομαγνητοφωνημένο κείμενο καλύπτει σχεδόν 21 σελίδες στο βιβλίο και είναι συνεχές.
Εκτιμώ ότι είναι πλήρες και θεωρώ προφανές ότι για λόγους οικονομίας τηλεοπτικού χρόνου, παρουσιάστηκαν στην εκπομπή μόνο επιλεγμένα ενδεικτικά αποσπάσματα.
Στην ουσία, είναι ευρέως προσβάσιμο, αρκεί να προμηθευτεί κάποιος το βιβλίο του Παπαχελά.
εξακολουθώ να θεωρώ ότι υπάρχει μια (έστω λεπτή) διαφορά ανάμεσα στο “όλο το υλικό” και στο “υλικό το οποίο μεταδίδει ο Παπαχελάς”.
Αγαπητέ Παντελή, χωρίς να έχω παρακολουθήσει το “ντοκιμαντέρ” αλλά έχοντας επίγνωση της εποχής εκείνης, γνωρίζω ότι ο 6ος στόλος φύλαγε καρτέρι να μην περάσει τίποτα Ελληνικό προς το νησί.
Αν θυμάστε στην πολύ καλή συνέντευξη που πήρατε, από έναν εκ των αεροπόρων της επιχείρησης Νίκη, σας είπε, ότι όταν αναθάρρεψαν πετώντας χαμηλά, και άρχισαν να συνομιλούν μεταξύ τους, πέρασαν ξυστά πάνω από ένα αεροπλανοφόρο, και τότε τους προειδοποίησε ένας Αμερικανός με σπαστά Ελληνικά να προσέχουν, διότι τους ακούνε και άλλοι.
Επίσης συγγενικό μου πρόσωπο που ήταν μηχανικός στο Ο/Γ Σαπφώ, επιστρατεύτηκαν, και φορτωμένο το πλοίο, με άρματα και οχήματα, επιχείρησε να μεταβεί στην Κύπρο, όπου και σε κάποιο σημείο της διαδρομής τους κάτω από την Ρόδο τους γύρισε πίσω ο 6ος στόλος.
Υπάρχει αναφορά για αερομαχία στο κέντρο των Κυκλάδων, που δεν έχει διαψευστεί ποτέ, και δεν γράφω για την περίπτωση Σκαμπαρδώνη …. αλλά για αμερικανικά και ελληνικά αεροσκάφη
Με λίγα λόγια, πάρα πολλοί λόγοι “έπαιξαν” τότε, στην προδοσία, ώστε να χαθεί η μισή Κύπρος
Το σημαντικότερο κατά τη γνώμη μου δέν είναι οι εσφαλμένες εκτιμήσεις ή η ανεπάρκεια των προσώπων που ασκούν εξουσία σε ένα καθεστώς αυταρχικό η δημοκρατικό. Το σημαντικό για την περίοδο 25-11-1973 έως 24-7-1974 είναι το γεγονός ότι ένας ταξίαρχος του ελληνικού στρατού όντας εν ενεργεία αψηφούσε τους ανωτέρους του στρατηγούς και αρχηγούς των Ενόπλων, Δυνάμεων, (τους οποίους ο ίδιος είχε τοποθετήσει), ακόμη και τον τότε πρωθυπουργό Ανδρουτσόπουλο και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Γκιζίκη. Έπαιρνε δηλαδή αποφάσεις χωρίς να είναι θεσμικά αρμόδιος τις οποίες εκτελούσε στη συνέχεια η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία!!! Oι δέ διεθνείς επαφές του ήταν πράκτορες και υποπράκτορες και με βάση τις πληροφορίες αυτών χάρασσε πολιτική για τη χώρα!!! Καταστάσεις δηλαδή που θα ήταν για γέλια άν δεν ήταν όντως για κλάματα. Από κεί και πέρα στο ερώτημα που θέτει στο τέλος του άρθρου ο κύριος Σαββίδης η απάντηση είναι σαφώς αρνητική. Δέν έχει αλλάξει τίποτε. Ζητούμε βοήθεια, προστασία κλπ από τη Δύση αλλά όπως έγραψε και ο αείμνηστος Κονδύλης χωρίς δικά μας φτερά και τον ζητιάνο δέν τον υπολείπτεται κανείς.
Ο Ιωαννίδης δεν ήταν τυχαίος και επομένως οποιοδήποτε συμπέρασμα για εκείνον ισχύει για την συντριπτική πλειοψηφία του σώματος των αξιωματικών.
Κάποιες σημειακές αναφορές σε ηρωικές προσπάθειες τις ακούω βερεσέ. Οι ένστολοι…λεβέντες είχαν φροντίσει, την αποφασιστική στιγμή η πατρίδα να μην διαθέτει στρατό, στόλο και αεροπορία για να υπερασπιστεί την ακεραιότητα της πατρίδας. Την ευθύνη για αυτό δεν την φέρουν αόριστα κάποιοιο λίγοι, αλλά οι πολλοί.
Άρα κανείς. Στην πολιτική και στη διοίκηση την ευθύνη την έχει πάντοτε η ηγεσία, πολιτική και στρατιωτική. Αλλιώς θα δικαιώνονταν ο άκαπνος Χατζανέστης που είπε στο στρατοδικείο ότι δέν φταίει σε τίποτα αυτός αλλά ο στρατός του!!! ή ο Πάγκαλος του όλοι μαζί τα φάγαμε…Για τη συγκεκριμένη περίοδο ευθύνη έχουν άπαντες οι ηγήτορες ( πολιτική ηγεσία Γκιζίκης, Ανδρουτσόπουλος και στρατιωτική ΑΕΔ και αρχηγοί Κλάδων). Το αν ήταν ανδρείκελα του Ιωαννίδη δέν δικαιολογεί κανέναν τους. Όταν τους διόριζε δέν ήξεραν ότι αυτοί πλέον είχαν δια των πράξεων ή παραλείψεών τους την πλήρη ευθύνη για την τύχη της χώρας; Ως προς το θέμα ταμπού των ευθυνών της διαδόχου της δικτατορίας πολιτικής κυβερνήσεως Καραμανλή, σωστά επισημαίνει ο κύριος Σαββίδης ότι και αυτό πρέπει να μελετηθεί και να αποδοθούν οι πρέπουσες ευθύνες.
σε μια χούντα η οποία ξεκίνησε ουσιαστικά ως ανταρσία των συνταγματαρχών έναντι των στρατηγών και κατέληξε ως μια συνωμοσία των… λοχαγών έναντι των συνταγματαρχών θα έλεγα ότι είναι δύσκολο να ορίσει κανείς ηγεσία.
Φυσικά και δεν δικαιολογεί κανέναν, ειδικά τους Αραπάκη και Μπονάνο, αλλά το ζήτημα είναι και η νοοτροπία των πολλών.
Για να είμαστε ακριβείς, τα υλικά μέσα των ενόπλων δυνάμεων ήταν επαρκή, το 1974 και ήταν από τις ελάχιστες περιόδους στην ιστορία μας, που η Ελλάδα διέθετε σαφή ποιοτική υπεροχή υλικού.
Ειδικότερα στην αεροπορία, είχε συντελεστεί αξιολογότατο έργο εκσυγχρονισμού, όχι μόνο στα μέσα, αλλά και στην εκπαίδευση. Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν την παραλαβή των Phantom, δεν εκπαιδεύτηκε στις ΗΠΑ περιορισμένος αριθμός αξιωματικών, που θα μεταλαμπάδευαν κατόπιν τις γνώσεις στους εδώ συναδέλφους τους, όπως γινόταν και γίνεται συνήθως, αλλά το σύνολο των ιπταμένων μιας ολόκληρης μοίρας και μάλιστα ακολουθώντας εμπλουτισμένο πρόγραμμα! Εν συνεχεία, αυτοί απετέλεσαν τον πυρήνα για την ίδρυση των ΚΕΑΤ/ΣΟΤ, στην Ανδραβίδα, και την μελέτη ειδικών τακτικών στην Ελλάδα.
Επομένως, το πρόβλημα δεν ήταν ότι ήμασταν άοπλοι, αλλά ότι:
(α) Δεν υπήρξε η παραμικρή προετοιμασία για κλιμάκωση.
(β) Έλειπε η βούληση να χρησιμοποιηθούν τα όπλα.
(γ) Η εν τη πράξει κατάργηση της ιεραρχίας, που επέφερε η δικτατορία και η καχυποψία μεταξύ των αξιωματικών, συνεπεία των αλλεπαλλήλων μηχανορραφιών των μυημένων στις διάφορες φράξιες, απετέλεσαν τεράστιο πλήγμα στην αποτελεσματικότητα των ενόπλων δυνάμεων.
Υπάρχει και ένα άλλο σημείο όμως, ιστορικό, όπου η Ελλάδα “άκουσε” όλα τα μελλοντικά αιτήματα των Τουρκων και δεν αρνήθηκε τίποτα, δίνοντας τους έτσι το πράσινο φως στην πραγματικότητα να προχωρήσουν στις διεκδικήσεις τους, σταδιακά αλλά σταθερά. Αυτό είναι στις 25 Αυγούστου 1989, όταν ο εν αναμοή τότε πρωθυπουργός της χώρας Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, αρχηγός του πλειοψηφούντος κόμματος που συνασπισμού που υποστήριζε την κυβέρνηση Τζανετάκη, μετέβη στην Αττάλεια της Τουρκίας, σε μία ανευ σημασίας συνάντηση της ΕυρωπαΪκης Δημοκρατικής Ένωσης, προκειμένου να συναντήσει τον πρωθυπουργό τότε, και εν αναμονή πρόεδρο, της Τουρκίας Τουργκούτ Οζαλ, σε μία συνάντηση “χωρίς ατζέντα”. Στην ανακοίνωση τύπου είπε πως συζήτησε τα συνηθισμένα με τον Οζάλ, Κυπριακό, υφαλοκρηπίδα κλπ. Μετά από λίγες μέρες όμως διέρρευσε στον τύπο το τηλεγράφημα που είχε στείλει στην υπηρεσία του για την συνάντηση ο τότε πρέσβυς στην ¨Αγκυρα Μακρής και έγινε ένα μικρό σκάνδαλο γιατί ο Μητσοτάκης, σαν περιοδεών πωλητής, είχε ανοίξει το δειγματολόγιο και είχε συζητήσει τα πάντα με τον Οζαλ: χωρικά ύδατα, βραχονησίδες κλπ. Αυτά που στην συνέχεια έγιναν σταδιακά οι διεκδικήσεις της Τουρκίας. Βρείτε το τηλεγράφημα στις εφημερίδες της εποχής, υπάρχει ολόκληρο. Ο Μητσοτάκης ως πρωθυπουργός, όμως, δεν μπόρεσε να επλύσει τις διαφορές με την Τουρκία, όπως περιγράφει στα διάφορα βίντεο, που υπάρχουν στο utube με τον μόνιμο συνομιλητή του Παπαχελά, γιατί του έτυχε το Μακεδονικό. Και τώρα ήρθε ο γιός του να δώσει την λύση. Οι Τούρκοι τα θυμούνται γιατί έχουν πάρει σημειώσεις από την συνάντηση και τις χρησιμοποιούν. Δεν τις καταχωνιάζουν.
Δεν σας καταλαβαίνω:
πώς γίνεται σε μια άτυπη συνάντηση ενός (μή πρωθυπουργού) να προέκυψε αποδοχή εκ μέρους μας όλων των τουρκικών διεκδικήσεων;
Μεγάλα τα άρθρα και τα σχόλια για μια συνταγματική έκτροπη διαρκείας επτά (7) ετών με την τραγική κατάληξη για την Κύπρο και το κύρος των μέχρι το 1974 φερομένων ως αξιόμαχων και υπερήφανων Ενόπλων μας Δυνάμεων, οι οποίες έκτοτε, με το ασήκωτο βάρος της ηθικής και στρατιωτικής ήττας τους στην Κύπρο ,έγιναν υποχείριο των κυβερνήσεων της Μεταπολίτευσης (οι στρατηγοί τους έβαφαν πράσινα τα κόκκινα αυγά της Ανάστασης) και τώρα -παρ’ότι δεν ήρθε και ελπίζουμε να μην έρθει η ώρα του πολέμου για την Πατρίδα- από τις παρελάσεις (ιδίως την τελευταία της Θεσσαλονίκης) νομίζουμε ότι δεν θα συμβεί αυτό που συνέβη στο διάστημα 20 Ιουλίου 17 Αυγούστου 1974 με τους δύο Αττίλες στην Κύπρο .
Αγαπητοί μου , τους πολέμους τους διατάζουν οι πολιτικοί ,αλλά τους τελειώνουν οι στρατιωτικοί , οι οποίο έχουν τρεις επιλογές.
Πρώτη να νικήσουν ,δεύτερη να σκοτωθούν αμυνόμενοι ,-μέχρις ενός- και τρίτη να παραδοθούν στον εχθρό και να καταστούν αιχμάλωτοί του.
Αυτές τις επιλογές τους δεν τις διατάσσουν ,ούτε τις απαγορεύουν οι πολιτικοί . Είναι δική τους απόφαση ,που έρχεται από τους επί 30 αιώνες αγώνες για την επιβίωση μας ως έθνους.
Αρκετοί έπεσαν ηρωϊκά στην Κύπρο και επί κυβερνήσεως της Δικτατορίας και επί Εθνικής κυβερνήσεως ,χωρίς να περιμένουν διαταγές από πολιτικούς εάν πρέπει να πολεμήσουν τον Τούρκο που είχαν απέναντι .
Ο ι νικητές ήταν νικητές , οι νικημένοι όταν ”έπεφταν υπέρ Πατρίδος ” ήταν ήρωες και οι αιχμάλωτοι δοξασμένοι ,αλλά υπήρχαν και οι ”κιοτήδες” που και στην αρχαιότητα υπήρχαν μαζί με τους μηδίζοντες και εφιάλτες αλλά τον προηγούμενο αιώνα υπάκουαν στις κομματικές κυβερνήσεις των Αθηγών, αν πρέπει να πολεμήσουνε μέχρις εσχάτων ,όπως στην Μικρά Ασία το 1922 και την εξ ολοκλήρου παρόμοια περίπτωση της Κύπρου το 1974.
ΜΕΤΑ ως ”ριψάσπιδες” και ατιμασμένοι καταρρώνταν (το 1922 τους σκότωσαν κιόλας ) τους πολιτικούς, όπως γίνονταν μέχρι προχθές , -που τους ”ξεγύμνωσε” ο κ. Παπαχελάς -στην Ελλάδα για το πολεμικό καλοκαίρι του 1974.
Υ.Γ Στα τρία ερωτήματα του κ. Σαββίδη προτείνω να προσθέσουμε και άλλα δύο .
Το τέταρτο
Γιατί ο Ιωαννίδης ήρξατο χειρών αδίκων κατά του Μακαρίου στις 15 Ιουλίου 1974 (δίνοντας αφορμή στον Ετσεβιτ );;;.
και το πέμπτο
Ήταν τόσο σοβαρή -όπως το 1915 με τον Βενιζέλο- η διαφωνία των Παπανδρέου με τον 24χρονο Βασιλέα Κωνσταντίνο και γιατί κράτησε δυο χρόνια και αφού εξομαλύνθηκε αρχές του 1967 και πηγαίναμε για εκλογές ακούγονταν καθημερινώς αντιμοναρχικές και αντισυνταγματικές κορώνες με σειρήνες για μετά τις εκλογές (δίνοντας αφορμή στον Παπαδόπουλο και τη ΣΙΑ);;;.
Εξομολογούμαι πως περιμένω απαντήσεις σε αυτά τα δύο ερωτήματα, γιατί νομίζω πως μόνο τότε θα μετανοήσουμε και δεν θα ξαναζήσουμε όσα τότε ζήσαμε.
Σταύρος Αθαν. Ναλμπάντης
Δεν σε είδα πουθενά και ανησύχησα μήπως κάτι έπαθες. Δόξα τω θεώ είσαι καλά;
🙂 🙂 🙂
Εάν δεν ληφθούν υπόψιν όλες οι πτυχές της συνεννοήσεως μεταξύ Αλέκου Παναγούλη και Πολύκαρπου Γιωρκάτζη, και αν δεν μελετηθούν σε βάθος οι λόγοι και οι συνθήκες δολοφονίας του τελευταίου, καμία ιστορική προσέγγιση περί Χούντας, Ιωαννίδη και Κυπριακής τραγωδίας δεν μπορεί να είναι ολοκληρωμένη και αποκαλυπτική.
Υπήρχε ένα παλαιό σχέδιο παραχώρησης τμήματος τής Κύπρου στους Τουρκοκύπριους τό οποίο θά τούς συγκέντρωνε όλους σέ ένα μέρος με κατάργηση η ενοποίηση τών διάσπαρτων θυλάκων…. αυτό βέβαια απορρίπτονταν από τούς Κύπριους καί τούς Ελλαδίτες,
έπρεπε λοιπόν νά βρεθεί ένας “βλάκας” κοκορομυαλος δήθεν υπερπατριωτης βλέπε Ιωαννίδης για νά υλοποιηθεί αυτό τό σχέδιο ( για αυτό ακούγεται ό Ιωάννης στη σύσκεψη νά λέει όταν τού ανακοινώνουν ότι γινόταν απόβαση καί βομβαρδίζουν όλο τό νησί “αφήστε νά δούμε τί θά κάνουν!!!!….” Νόμιζε ό αφελής ότι κάπου θά σταματούσαν μόνοι τους!!!….. αν είναι δυνατόν!!… ) Έτσι τού υποσχέθηκαν; μάλλον, γιατί αργότερα είπε καί ” οι Αμερικανοί μας κορόιδεψαν”…
Τό ότι όι στρατιωτικοί ιδικά τότε,λόγο καί τού ψυχρού πολέμου, ήταν πρώτα ΝΑΤΟ καί μετά Ελλάδα ούτε συζήτηση.. Αυτό, αλλά καί ότι ή όλη διάταξη τού στρατού ήταν πρώς τά βόρεια σύνορα όπως καί ότι τά νησιά ήταν αμυντικά γυμνά ίσως δικαιολογεί καί την απροθυμία τών στρατιωτικών νά κάνουν γενικευμένη σύρραξη με την Τουρκία…. Βέβαια τό ότι θά επιχειρούσαν στην Κύπρο δεν σήμαινε γενικευμένη σύρραξη , τό αντίθετο, θά μπορούσε νά σταματούσε τούς Τούρκους εκεί, καί βλέποντας ότι δεν τούς βγαίνει αλλά καί τών Αμερικανών νά έβαζαν την ουρά κάτω από τά σκέλια καί νά σωζόταν ή Κύπρος…
ΥΓ: Ερωτηματικό μεγάλο είναι γιατί ό Ιωάννης δεν εκτελέστηκε όπως έγινε στην Μικρασία; Εδώ ήταν καραμπινατη προδοσία έστω καί εξ αμέλειας….
Είναι κομβικό αυτό τό σημείο γιατί ίσως σημαίνει ότι όλοι ήταν στο κόλπο, στρατιωτικοί καί πολιτικοί..ΑΥΤΑ
Θα απαντήσω στο ΥΓ μόνο. Όταν οι πρωταίτιοι τού πραξικοπήματος τής 21/4 καταδικάστηκαν σε θάνατο, έσπευσε, όλως αναρμοδίως, ο Καραμανλής να χωρηγήσει χάρη. Φάνηκε να διακατέχεται από πανικό (το πρόσεξαν όλοι που παρακουθούσαν μαζί μου τηλεόραση), μην τυχόν και νομίσουν οι άλλοι ότι δεν θα τηρήσει την προφανή συμφωνία.
Χάρη απονέμεται μόνον από τον Ανώτατο Άρχοντα και κατόπιν αιτήσεως τού/των ενδιαφερομένου/νων. Ο Καραμανλής ως τι απένειμε χάρη και μάλιστα χωρίς σχετικό αίτημα; Γιατί τέτοια σπουδή;
Πώς, λοιπόν, να εκτελούνταν ο Ιωαννίδης; Δεν έχεις καταλάβει απ’ όλα κι όλα ότι είχε υπάρξει κάποια συμφωνία μεταξύ Καραμανλή και χουντικών;
Μα αυτό λέω ήταν όλοι στο κόλπο!!… εγώ θά έλεγα μάλιστα ότι τόν πρώτο Αττίλα μάλλον θά μπορούσαν όπως φαίνεται νά τών αποδεχθούν, έστω με κρύα καρδιά, πολιτικοί και στρατιωτικοί, γιατί ήταν ένα παλαιό σχέδιο, νά κάνει μάλιστα βάση εκεί ή Τουρκία με την προϋπόθεση ότι ή υπόλοιπη Κύπρος θά ενώνονταν με την Ελλάδα…. Αυτό τό σενάριο φαίνεται “ονειρεύονταν” καί ό Ιωάννης…
Αλλά άμα ανοίξεις την κερκόπορτα καί δεν έχεις επάνω στο νησί τό απαραίτητο στράτευμα ώστε νά τούς σταματήσεις εκεί πού θέλεις, αυτά παθαίνεις… έτσι ό δεύτερος Αττίλας τους αιφνιδίασε όλους πολιτικούς στρατιωτικούς καί τούς καθήλωσε… Σιγά μήν ήταν βλάκες όι Τούρκοι καί εφόσον είχαν την δυνατότητα καί με την ανοχή των Αμερικανών ενίσχυσαν καί επέκτειναν την κατοχή κατοχυρώνοντας τό έως και σήμερα στάτους…. Μάλιστα αυτό πού λέει καί σήμερα ό Ερντογάν, “έπρεπε τότε νά παίρναμε όλη τη Κύπρο”….
Εγώ έχω την εντύπωση ότι ούτε ο πρώτος, ούτε ο δεύτερος ΑΤΤΙΛΑΣ τούς ενδιέφερε, ούτε αν η Κύπρος πάει στο διάολο. Το σχέδιο ήταν να πέσει η χούντα, για να επανέλθει το παλαιό κατεστημένο, όπερ και εγένετο.
Μια πιθανή ερμηνεία για τη στάση του Κ. Καραμανλή:
Ιωάννης Δ. Παπακωνσταντίνου (John D. Pappas)
Μεταπολίτευση Made in USA
Γιατί νομίζεις ότι δεν ανοίγει ο Φάκελος τής Κύπρου; Γιατί, όπως έγραψα, έσπευσε να απονείμει όλως αναρμοδίως χάρη ο Καραμαλής; Τι φοβούνται ότι θα μαθευτεί, που θα “βλάψει τα εθνικά συμφέροντα” (sic), όπως έλεγαν;
Ως προς την ύπαρξη ανωτάτων Ελλήνων αξιωματικών στο μισθολόγιο της CIA, στο τελευταίο επεισόδιο του ντοκυμανταίρ, o Ron Estes, παρότι προσπαθεί να υπεκφύγει, ομολογεί “yes, we had some senior officers [in the payroll]”
https://www.skai.gr/tv/episode/ntokimanter/skoteini-dekaetia-1964-1974/2024-11-18-21
(54:30)
Αυτό ενδεχομένως να δικαιολογεί εν μέρει και το υπέρτερο ενδιαφέρον για την συνοχή του ΝΑΤΟ. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο περιβόητο συμβούλιο μόνο ο Ιωαννίδης επιμένει για πόλεμο (και αυτός όχι από την αρχή, ηλιθιωδώς νομίζοντας ότι οι Τούρκοι θα… αυτοσυγκρατηθούν!!!) και ο μόνος που θα τολμήσει να εκστομίσει: “Τι ΝΑΤΟ τώρα δηλαδή; Θα θυσιαστούµε εµείς όλοι για την Δυτική Συµµαχία;” (σελ. 315 του ebook του Παπαχελά).
Μακάρι η ανωτέρω φράση να αντανακλούσε τις προτεραιότητες ενός υγιούς πολιτικού συστήματος και να μην αποτελούσε απλώς το ξέσπασμα ενός ανισορρόπου μεγαλομανούς…
”Υγείαν έχω-Δόξα τω Θεώ-και το αυτό επιθυμώ και δι’ υμάς” αγαπητές μου Ανιχνεύσεις χωρίς το ερωτηματικό όπως στην απάντησή σας στο σχόλιό μου , που έδωσε την αφορμή στον φίλο μας κ. Επισκέπτη -που δεν ήθελε και πολύ-να ξεκαρδιστεί στα γέλια .
Το άλλο που θα έκανε ήταν να με έβριζε.
Κακιά συνήθεια αλλά θέλει μόρφωση και ήθος για να κοπεί .
Στο ”μεϊντάνι είμαστε και δεχόμαστε τα πάντα -εκτός από ύβρεις- .
Εσάς σας ευχαριστούμε ιδιαίτερα γιατί μας αφήνετε να γράφουμε ό,τι δεν θέλετε να διαβάσετε και αυτό είναι η πραγματική ελευθερία έκφρασης.
Είμαι όμως λίγο πρωτότυπος και αιρετικός και ανατρέπω βεβαιότητες και σκοπιμότητες , όμως κανένας δεν χάνει αν με διαβάζει .
ΚΑΛΗΝΥΧΤΑ ΣΑΣ .
Ξεκίνησες ν’ απαντάς στο δούλεμα των ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΩΝ και κατέληξες ν’ ασχολείσαι με μένα. Είναι να μην γελά κανείς μαζί σου;
Από τα τρία ερωτήματα που έθεσε ο κ. Σαββίδης, νομίζω το πιο σημαντικό είναι αν οι ΗΠΑ υποδαύλισαν ή κάλυψαν την επέμβαση των Τούρκων στην Κύπρο.
Θα επιχειρήσω να δώσω μια ερμηνεία των γεγονότων, όχι τόσο βασισμένη σε ειδικά στοιχεία (τα οποία ολοένα αναφύονται, αλλά πάντοτε παραμένουν ανεπαρκή), όσο στις γενικές επιδιώξεις κάθε εμπλεκομένου και στην κοινή λογική.
Τί επεδίωκαν οι ΗΠΑ;
(α) Την αποτροπή παρουσίας της ΕΣΣΔ στην Α. Μεσόγειο.
(β) Την αποφυγή ελληνοτουρκικού πολέμου, που θα διέλυε την ΝΑ πτέρυγα του ΝΑΤΟ, δημιουργώντας συνθήκες για την ευόδωση της διεισδύσεως της ΕΣΣΔ στην περιοχή.
Τί επεδίωκε η Τουρκία;
Την εξασφάλιση της στρατηγικής της ασφάλειας από νότο, αποφεύγοντας την περικύκλωση από (δυνητικώς) εχθρική δύναμη. Παραπέμπω και στις εκθέσεις του καθηγητή Nihat Erim για την τουρκική οπτική.
https://www.anixneuseis.gr/από-τον-erim-στον-davutoglu/
Ήδη διαφαίνεται ένα μειονέκτημα της Ελλάδος, έναντι των άλλων “παικτών”: ότι η εμπλοκή της είχε πρωτίστως συναισθηματικά, παρά πολιτικά/στρατηγικά κίνητρα, ήτοι την εθνική ολοκλήρωση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην πρόσληψη και αντιμετώπιση του θέματος.
Στην ανάλυσή μας για το 1974, οφείλουμε να συνυπολογίσουμε δύο άλλες παραμέτρους για τον αμερικανικό παράγοντα:
(i) Το αμερικανικό σύστημα εξουσίας είναι εκ φύσεως πολυπολικό. Ο πρόεδρος δεν έχει απόλυτη εξουσία, τα νομοθετικά σώματα είναι πανίσχυρα στην άσκηση πολιτικής, ενώ τα υπουργεία Εξωτερικών και Αμύνης, καθώς και η CIA έχουν δικούς τους πυρήνες διαμορφώσεως πολιτικής. Οι πόλοι αυτοί ισχύος όχι μόνο δεν ευθυγραμμίζονται πάντοτε, αλλά ενίοτε βρίσκονται αντίθετοι! Πρόσφατο παράδειγμα η μακρόχρονη διαμάχη προέδρου και υπουργείου εξωτερικών αφ’ ενός και της Γερουσίας αφ’ ετέρου για την άρση απαγορεύσεως εξοπλισμού της Τουρκίας.
(ii) Την περίοδο που εξετάζουμε, η προεδρία των ΗΠΑ αντιμετώπιζε σοβαρούς τριγμούς, λόγω της υποθέσεως Watergate, με πρόεδρο και αντιπρόεδρο υποδίκους, ουσιαστικώς εκτός καθηκόντων. Η συνθήκη αυτή προσέφερε ευνοϊκό περιβάλλον αυξημένης αυτονομίας σε ετέρους πόλους συμφερόντων.
Με τα ανωτέρω δεδομένα, μπορούμε να συμπεράνουμε τα εξής:
(1) Οι ΗΠΑ, την εν λόγω περίοδο, λόγω εσωτερικών εξελίξεων, δεν θα επεδείκνυαν ιδιαίτερο ζήλο σε κάποια εξωτερική υπόθεση, παρά μόνον αν διακυβεύονταν σημαντικά συμφέροντά τους.
(2) Οι Τούρκοι ήταν αναμενόμενο να αντιδράσουν, θεωρώντας την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα υπαρξιακή απειλή για τους ίδιους. [*]
(3) Είναι λογικό να επικρατεί αδιαφορία για την εσωτερική κατάσταση στην μεγαλόνησο, εκ μέρους των Αμερικανών, καθώς όποια και να ήταν η τελική έκβαση (ελληνική, τουρκική, ανεξάρτητη, διχοτομημένη, τριχοτομημένη Κύπρος), δεν θα επηρέαζε τον έλεγχο της από το ΝΑΤΟ.
(4) Η μείζων απειλή για τα αμερικανικά συμφέροντα θα ήταν η έκρηξη ενός ελληνοτουρκικού πολέμου. Προς την κατεύθυνση της αποφυγής του δραστηριοποιήθηκαν και ακόμη εντονότερα, όσο η πιθανότητά του γινόταν μεγαλύτερη (δηλαδή μετά τις 20/7).
(5) Η έμμεση υποστήριξη προς την Τουρκία, μάλλον θα έπρεπε να ερμηνευθεί ως συγκέντρωση των πιέσεων στο μέρος εκείνο του διπόλου που απέδειξε πως είναι λιγότερο πρόθυμο να υπερασπίσει τα συμφέροντά του και περισσότερο χειραγωγήσιμο (την Ελλάδα, δηλαδή), ώστε να λήξει η κρίση αναίμακτα. Εξ άλλου, μετά την 20/7, οι Τούρκοι είχαν την πρωτοβουλία κινήσεων και η Ελλάδα πελαγοδρομούσε.
Την ακριβώς αντίθετη επιλογή είχαν κάνει οι ΗΠΑ 10 έτη πριν, το 1964, όταν η φράση του Γ. Παπανδρέου “αν η Τουρκία διαβεί την πόρτα του φρενοκομείου, η Ελλάς θα την ακολουθήσει” είχε συνοδευτεί και από έμπρακτη ενίσχυση της Κύπρου.
Όχι μόνο σε χερσαίες, αλλά και ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις (παρότι οι τεχνικές δυνατότητες των μέσων ήταν κατά πολύ υποδεέστερες εκείνων του 1974…)!!!
https://www.istorima.org/podcasts/555/den-yphrkse-pote-faethwn
https://www.ertflix.gr/vod/vod.402118-365-stigmes-35
https://www.philenews.com/kipros/koinonia/article/1367967/avgoustos-1964-epichirisi-sminous-harvard-apo-ta-tatoi/
Συμπερασματικώς, κατά την εκτίμησή μου, την “φιλοτουρκική” στάση των Αμερικανών προεκάλεσε η “ανθελληνική” στάση των Ελλήνων, που έδειξαν ανίκανοι να κατανοήσουν και να υπερασπίσουν τα δικά τους συμφέροντα.
[*]
Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και η παρουσίαση της τουρκικής οπτικής από τον δημοσιογράφο Mehmet Ali Birand, στο βιβλίο του “Απόφαση-Απόβαση”, όπου καταγράφονται πολλές ενστάσεις και επιφυλάξεις για την στρατιωτική επέμβαση (κυρίως υπό τον φόβο της απώλειας της Α. Θράκης, από πιθανή ελληνική αντίδραση και της εναντιώσεως στις αμερικανικές παραινέσεις), οι οποίες εκάμφθησαν από την επιμονή του Ecevit!
Εξαιρετικά τεκμηριωμένο σχόλιο. Εύγε.
Συμφωνώ με το σχόλιό σας κ. Καραγιαννίδη. Η αναφορά σας στην Ανατολική Θράκη είναι εύστοχη και συνδέεται με αυτό που σε άλλη πλατφόρμα μου είπε ο πρώην Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Χρήστος Χριστοδούλου: μπορεί η Κύπρος να ήταν μακράν, η Ανδριανούπολη, όμως, είναι κοντά.
Εις επίρρωσιν των απόψεων για προέλαση στην Α. Θράκη, να αναφέρω πως η ΧΧΙ τεθωρακισμένη ταξιαρχία είχε λάβει ήδη από τις 20/7 θέσεις μάχης στην περιοχή του Κάραγατς, με στόχο την κατάληψη της Αδριανουπόλεως. Το επιβεβαιώνει ο τότε διοικητής της, Μιχαήλ Οικονομάκος, καταθέτοντας την προσωπική του μαρτυρία στον συλλογικό τόμο “Άγνωστοι Στρατιώτες – Κύπρος” (εκδόσεις “Δούρειος Ίππος”).
Μάλιστα η μονάδα παρέμεινε ταγμένη για μάχη μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1974, κατά την αφήγηση του ιδίου, ενώ αναφέρει, επίσης, ότι δέχθηκε αρκετές φορές την “ψυχρολουσία”, με διαδοχικές αλληοαναιρούμενες διαταγές του τύπου “Ξεκινήστε”/”Αναμείνατε”, όπως συνέβη και με τα αεροπλάνα και τα υποβρύχια!
Εδώ να σημειώσουμε την εξής αντίφαση:
* Μια επιχείρηση στην Α. Θράκη, θα ήταν ευκολότερη από στρατιωτικής απόψεως, αλλά θα παρουσίαζε περισσότερες πολιτικές επιπλοκές, καθότι η σύγκρουση δύο μελών του ΝΑΤΟ θα ήταν απροκάλυπτη.
* Αντιθέτως, ελληνοτουρκική σύγκρουση στην Κύπρο (ουδέτερο έδαφος) θα ήταν ευκολότερα ανεκτή στην “συμμαχία”, αλλά παρουσίαζε υψηλότερο βαθμό δυσκολίας για εμάς, λόγω αποστάσεως.
Μια άλλη σημαντική παρατήρηση είναι η υπερβολική βεβαιότητα των Αμερικανών (διακρίνεται και στις μαρτυρίες προς τον Παπαχελά) για ελληνική ήττα, σε περίπτωση πολέμου με την Τουρκία.
Δεν μπορώ να καταλάβω από πού προκύπτει αυτή, καθώς τα μετρήσιμα μεγέθη των τότε οπλοστασίων των δύο χωρών δεν συνηγορούν σε μια τέτοια άποψη, εύκολης επικρατήσεως των Τούρκων, ειδικότερα από την στιγμή που είχαν επικεντρωθεί στο νότο τους και δεν είχαν το ειδικό βάρος να διεξαγάγουν παράλληλες επιχειρήσεις σε πολλαπλά μέτωπα (το δόγμα των “2,5 πολέμων” υπήρξε μεταγενέστερο, αν και αμφιβάλλω αν θα μπορούσε να απέκτησε ποτέ πρακτική ισχύ, πέρα από θεωρητική επιδίωξη).
Δύο ερμηνείες σκέπτομαι:
(α) Είτε οι Αμερικανοί είχαν διαπιστώσει έντονα διαλυτικά φαινόμενα στο εσωτερικό των ενόπλων μας δυνάμεων, εξ αιτίας των αλλεπαλλήλων συνωμοτικών δράσεων.
(β) Είτε προέβαιναν σε τέτοιες εκτιμήσεις με έμφαση, για να μας αποθαρρύνουν από την κλιμάκωση (στο ίδιο πνεύμα, κυκλοφορούσαν και οι φήμες για τον “από βορρά κίνδυνο”).
Κι εγώ συμφωνώ μαζί σας. Ιδιαίτερα κρίσιμο και χρήσιμο το συμπέρασμα Nr. 5.
Όσον αφορά τις εκτιμήσεις των Αμερικανών για την ισχύ των ελληνικών δυνάμεων θεωρώ την ερμηνεία α ως την πλεόν επικρατέστερη εκδοχή, μήν ξεχνάμε, ότι η επιστράτευση κατέδειξε ότι δεν υπήρχε επαρκής εξοπλισμός και ενδυμασίες. Εξάλλου στο συμβούλιο αν δεν κάμω λάθος ο αρχηγός της Στρατιάς δήλωσε ότι εάν πηγαίνανε σε πόλεμο ο ίδιος θα παραιτούνταν.
Θέμα ”Σκοτεινή Δεκαετία, τραγικά συμπεράσματα”.
Ποιοι και ποια τραγικά συμπεράσματα γράψαμε στα σχόλιά μας;.
Παρακαλούνται να τα συνοψίσουν οι Ανιχνεύσεις σε επόμενη ανάρτηση τους .
Υ.Γ Η επιτομή του ανορθολογισμού .
”Δεν έχεις καταλάβει ότι είχε υπάρξει κάποια συμφωνία μεταξύ Καραμανλή και χουντικών;”. (γιαυτό και δεν εκτέλεσε την θανατική τους καταδίκη -εκτελέσεις που όμως είχαν καταργηθεί από το 1968-και την οποίαν συμφωνία ουδέποτε επικαλέσθηκαν οι καταδικασθέντες ) .
Απόδειξη ότι ζούσε το 1976 και ζει (48) χρόνια μετά -δυστυχώς και πολλοί άλλοι-στο 1922 και εμείς οι άλλοι γράφουμε τόσα πολλά για το σήμερα. Πόσα χειρόφρενα όμως μας κρατούν σταματημένους;.
“εκτελέσεις που όμως είχαν καταργηθεί από το 1968”
Αν οι εκτελέσεις είχαν καταργηθεί, γιατί τούς καταδίκασαν σε θάνατο; 30 χρόνια στην χωροφυλακή και δεν ξέρεις πότε καταργήθηκε η ποινή τού θανάτου; Πώς να σε πάρει κανείς στα σοβαρά; Πότε εφαρμόστηκε τελευταία φορά στην Ελλάδα η θανατική ποινή;.
Εάν σκεφτείτε ότι ακόμη συζητάμε για τον Εμφύλιο και το Κυπριακό, καταλαβαίνει κάποιος τους λόγους για τους οποίους ακόμη συζητάμε, και είναι η έλλειψη ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ.
Κυνηγάμε τις ουρές μας εδώ και 50 χρόνια, διότι δεν υπάρχει όραμα για το μέλλον της χώρας, και μαϊμουδίζουμε Δύση, Ευρώπη, και αθέατο ευρώ, εγκλωβισμένοι σε μνημόνια, και περιμένοντας τον μαρμαρωμένο Βασιλιά να βγάλει το φίδι από την τρύπα.
Μας έχει φάει η ανάλυση, ενώ οι βασικοί υπαίτιοι για την κατάληξη της μέχρι σήμερα “κατάστασης” στην χώρα έχουν ονοματεπώνυμο, και είναι το πολιτικό απόστημα, που δεν έχει πληρώσει ποτέ του για τίποτα, εκτός του 1922, και που αυτούς στο τέλος τους έβγαλαν λάδι, από την υπέρ ανάλυση των γεγονότων, και θόλωσαν την ιστορία.
Οι Αμερικανοί γνώριζαν για την κόντρα Ιωαννίδη- Μακάριου, σίγουρα από τον Μάιο του 1974, και δεν την επιθυμούσαν. Θεωρούσαν ότι οι δραστηριότητες της κυπριακής εθνοφρουράς (που τότε ήταν επανδρωμένη και από Ελλαδίτες αξιωματικούς) και της ΕΟΚΑ-Β αποτελούσαν σοβαρή απειλή για τον κύριο στόχο της πολιτικής των ΗΠΑ, που ήταν να αποφύγουν μια σύγκρουση μεταξύ συμμάχων του ΝΑΤΟ. Ήξεραν ότι αν γινόταν πραξικόπημα, που θα έριχνε τον Μακάριο και θα έφερνε μια κυβέρνηση που θα ελέγχονταν από την Αθήνα, η οποία θα επιζητούσε την Ένωση, ένας πόλεμος Ελλάδας-Τουρκίας θα ήταν αναπόφευκτος.
Είναι καταγεγραμμένο στα αμερικανικά αρχεία ότι προσπάθησαν να έρθουν σε επαφή με τον Ιωαννίδη, και μέσα από επίσημες πηγές (State Department) και από αλλού. Αλλά και στα αμερικανικά αρχεία, 50 χρόνια μετά, αρκετά έγγραφα παραμένουν απόρρητα. Οπότε και δεν γνωρίζουμε όλες τις λεπτομέρειες.
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι αποκλείεται οι ΗΠΑ (State Department) να ενθάρρυναν την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, ώστε να ρισκάρουν έναν ελληνοτουρκικό πόλεμο. Όλες οι διαχρονικές προσπάθειες του State Department, π.χ. Σχέδιο Άτσεσον, είχαν πάντα ως στόχο την εκτόνωση της κρίσης. Αν ο Ιωαννίδης μιλούσε και επηρεάστηκε στο να κάνει το πραξικόπημα από κάποιος Αμερικανούς στην Αθήνα, σίγουρα αυτοί δεν ήταν στην ίδια σελίδα με την επίσημη αμερικανική πολιτική της Ουάσιγκτον.
Το υπόμνημα Boyatt (9/8/1974) είναι σαφές ως προς την αποτυχία της επικοινωνίας των Αμερικανών με τον Ιωαννίδη:
* Στις 17/5 το υπουργείο εξωτερικών των ΗΠΑ ζητά να αναληφθεί δράση για να αναστείλει ο Ιωαννίδης τα σχέδιά του για την Κύπρο.
* Την επαφή με τον Ιωαννίδη πραγματοποιεί κλιμάκιο της CIA.
* Στις 14/7 (μη κατονομαζόμενος) πράκτορας της CIA ενημερώνει ότι ο Ιωαννίδης ΔΕΝ θα επέμβει στην Κύπρο!
https://nsarchive.gwu.edu/document/16357-document-12-deputy-director-policy-planning
Τρία τινά συμβαίνουν:
(1) Είτε οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών στην Ελλάδα επέδειξαν παροιμιώδη ανικανότητα.
(2) Είτε ο Ιωαννίδης είχε καταστεί ανεξέλεγκτος και κατόρθωσε να παραπλανήσει τους συνδέσμους του.
(3) Είτε αυτός που προσέγγισε τον Ιωαννίδη εκ μέρους της CIA μετέφερε άλλο μήνυμα από εκείνο που επιθυμούσε η κυβέρνησή του (ή διπλό, όπως συνέβη με την περίπτωση Αβρακώτου στον Παπαδόπουλο για τον Α. Παπανδρέου).
Η ομαδική παραίτηση των τριών κορυφαίων αξιωματούχων του ελληνικού υπουργείου εξωτερικών (Τετενέ, Τζούνη και Βλάχου) στις 4/7, λόγω Κύπρου, συντείνει στο ότι ο Ιωαννίδης δεν έκρυβε τις προθέσεις του, άρα δύσκολο αυτές να διέλαθαν της προσοχής των Αμερικανών, κάτι που καθιστά το 3ο ενδεχόμενο μάλλον πιθανότερο.
ΥΓ:
Δεδομένου ότι ο Βλάχος υπήρξε στενός συνεργάτης του Καραμανλή, θα ήταν άτοπο να υποθέσουμε ότι ο δεύτερος είχε ειδοποιηθεί για τις πιθανές εξελίξεις στην Κύπρο τουλάχιστον ένα 20ήμερο πριν αναλάβει τις τύχες της χώρας;
Πάντα -και σε όλα τα κράτη- κύριε Κόντη , η επίσημη Πολιτεία είναι η δεξιά που δεν γνωρίζει τι ποιεί η αριστερά της (υπερεθνικές και συνεργαζόμενες όλες οι μυστικές υπηρεσίες) και νομίζω ότι θα συμφωνήσουμε τώρα πια πως, ούτε στην Ελλάδα γνώριζαν οι κυβερνήσεις για την δολοφονία Λαμπράκη, για το Κίνημα της 21ης Απριλίου 1967 ,το Πραξικόπημα του Ιωαννίδη εναντίον του Μακαρίου της 15ης Ιουλίου 1974 (που όμως και αυτός -δεν ήταν τόσο αφελής- να μη το περίμενε από το 1972 και ιδίως μετά την επιστολή του για την άμεση απομάκρυνση Ελλήνων αξιωματικών από την Κύπρο) και γιατί όχι και την κατάληξη του Πολυτεχνείου.
Τα μυστικά τους οι πρωταγωνιστές τα πήραν μαζί τους (εδώ τα παίρνουν μαζί τους απλοί και εξωστρεφείς άνθρωποι και όχι οι ορκισμένοι επί ποινή θανάτου να μη τα ομολογήσουν), σημασία έχει όμως ότι εκ των εγκληματικών για το Έθνος και την Ιστορία του αποτελεσμάτων, τα μυστικά τους έγιναν αιτίες και αφορμές για Εθνικούς διχασμούς και πολέμους από γείτονες εχθρούς που γνωρίζαμε-(εδώ είναι το έγκλημα) ότι προετοιμάζονταν να τα υλοποιήσουν .
Μήπως δεν ”μαγειρεύονταν” οι πολιτικές εκτροπές και το 1915-22 και το 1965-67 και το 1973 (Πολυτεχνείο και Ιωαννίδης) για το 1974 και γιατί όχι και το 2015 για τις Πρέσπες του 2018;;;. .
ΜΗΠΩΣ ;;; ΕΓΡΑΨΑ ,ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΤΑ ΑΠΟΡΡΙΨΕΤΕ.
Υ.Γ Στην Νομική διδάχθηκα και στην αστυνομική και ανακριτική τακτική έμαθα ότι, για κάθε έγκλημα υπάρχουν και προπαρασκευαστικές ενέργειες .
Σταύρος Αθαν.Ναλμπάντης
Ο Μιχάλης Ιγνατίου έχει αποδείξει στο βιβλίο του πέραν πάσης αμφιβολίας, ότι ο παντοδύναμος τότε Κίσσινγκερ συντόνισε το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου. Του Μακαρίου που οι Αμερικανοί αποκαλούσαν και “Κάστρο της Μεσογείου”. Του Μακαρίου που η πραγματικά πολυδιάστατη εξωτερική του πολιτική ( προσέγγιση με Άραβες και ΕΣΣΔ) έθετε σε κίνδυνο το Ισραήλ σε περίπτωση πολέμου.
Εφόσον μέχρι σήμερα η κολωνακιώτικη οικονομική ψευδοελίτ και το ελλαδίτικο πολιτικό σύστημα δεν πηγαίνουν ούτε στην τουαλέτα χωρίς να ρωτήσουν την πρεσβεία, δεν νομίζω ότι χρειάζονται επιπλέον αποδείξεις για τα τρία κρίσιμα ερωτήματα, που παραμένουν αναπάντητα κ. Σαββίδη.
Κατ’ εμέ, υπάρχουν επαρκείς αποχρώσες ενδείξεις:
1. Ο φάκελος της Κύπρου δεν άνοιξε ποτέ, γιατί αυτό θα έθιγε ΗΠΑ/ΝΑΤΟ.
2. Η τότε στρατιωτική ηγεσία, πλην Ιωαννίδη, που υλοποίησε τον σχεδιασμό ΗΠΑ/ΝΑΤΟ δεν τιμωρήθηκε ποτέ για τα πεπραγμένα της. Εκτός όλων των άλλων, από τους περίπου 600.000 Έλληνες Κυπρίους περίπου 300.000 χιλιάδες εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους. Ίσως οι αριθμοί δεν είναι απολύτως ακριβείς μεν, σχεδόν το 50% των Ελλήνων έγιναν πρόσφυγες μέσα στην ίδια τους την πατρίδα δε.
3. Ο Κλίντον ζήτησε συγγνώμη για την στάση των ΗΠΑ επί Χούντας.
4. Καμμία δημοκρατικά εκλεγμένη ελλαδική κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να κάνει τα αίσχη της Χούντας στην Κύπρο, αρχής γενομένης από την εγκληματική απόσυρση της Μεραρχίας, χωρίς ν’ ανατραπεί.
Βεβαίως, εγώ μπορώ να γράφω ανωνύμως ό,τι θέλω. Εσείς γράφετε επωνύμως και όλα όσα ισχυρίζεστε πρέπει να τεκμηριώνονται 100%.
Πάντως, από τα υπερτονισμένα σημεία-κλειδιά του άρθρου (αξιωματικοί στο αμερικανικό pay roll, ΝΑΤΟϊκή, τύποις ελληνική, στρατιωτική ηγεσία συν ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα), υποθέτω, ότι συμφωνείτε.