Μεταψυχροπολεμική Τουρκία -Ο γεωπολιτικός Φρανκενστάιν παιδί της ανοχής και ο αναγκαίος γεωπολιτικός στραγγαλισμός του

του Κ. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Η κλιμάκωση της Γαλλοτουρκικής αντιπαράθεσης υπήρξε καταλυτική μεταξύ άλλων ΚΑΙ για την απροκάλυπτη επιβεβαίωση των ευρύτερων τουρκικών επιδιώξεων…

Τα προσχήματα έχουν πλέον παραμεριστεί και το τουρκικό σύστημα εξουσίας στο σύνολό του, φροντίζει να θυμίσει στους πάντες, ακόμη και με τρόπο αδόκιμο, πως ο Τουρκικός μεγαλοϊδεατισμός – ηγεμονισμός, ΔΕΝ είναι ένα παροδικό καθεστωτικό σύμπτωμα, αλλά μια κρίσιμη γεωπολιτική παράμετρος με ιστορικό υπόβαθρο και ως τέτοια ΔΕΝ εξαντλείται στα όρια της φυσικής παρουσίας του Ερντογάν στο τιμόνι της γειτονικής χώρας.

Από την άποψη αυτή, είναι απαραίτητο να παραμεριστούν οι αυταπάτες, ΚΑΙ στην Ελλάδα, ΚΑΙ στην Ευρώπη, ΚΑΙ στα επιτελεία των αποκαλούμενων συμμαχικών δομών, και να αποκατασταθεί ο στρατηγικός ρεαλισμός στην αξιολόγηση και κυρίως στην διαχείριση των πραγματικών δεδομένων αλλά και των νέων επικίνδυνων προκλήσεων που διαφαίνονται.

Η διάρρηξη των σχέσεων της Τουρκίας με την Δυτική Αρχιτεκτονική, ΔΕΝ είναι τεχνικό πρόσχημα… ΔΕΝ συνιστά τακτικό ελιγμό… ΔΕΝ είναι και ΔΕΝ πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια ασταθής και άρα αναστρέψιμη διαδικασία.

Είναι αμετάκλητη στρατηγική επιλογή της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας, η οποία φροντίζει να μετατρέπει την ανοχή των Δυτικών, σε πολλαπλό στρατηγικό πλεονέκτημα έναντι πάντων, και εν τέλει σε πολλαπλασιαστή ισχύος και αποτελεσματικότητας των αποσταθεροποιητικών της επιλογών.

Η φυσιογνωμική μετάλλαξη της Τουρκίας ως γεωπολιτικό μέγεθος και η συνολική αναμόρφωση της γεωστρατηγικής της αντίληψης για την θέση και τον ρόλο της στην Αρχιτεκτονική της επόμενης μέρας, υπήρξε καρπός ενός νέου, και εξόχως δυναμικού συστήματος δεδομένων που διαμορφώθηκε στην μεταψυχροπολεμική πραγματικότητα, στο περιβάλλον της οποίας ενεργοποιήθηκε η διαδικασία επαναπροσδιορισμού της νέας παγκόσμιας και περιφερειακής ισορροπίας ισχύος.

Οι παραδοσιακές δυνάμεις ισχύος, εγκλωβισμένες σε μια σχιζοφρενικά ελλειμματική στρατηγική ανάλυση, συντήρησαν για δεκαετίες έναν απατηλό εφησυχασμό, ταμπουρωμένες πίσω από την σοβαρότητα του Κουρδικού προβλήματος, που η ύπαρξή του κατά την γνώμη τους δεν άφηνε δήθεν περιθώρια για δραστική χειραφέτηση στην έτσι κι αλλιώς «ανήσυχη» Τουρκία.

Την ίδια περίοδο όμως, που οι Δυτικοί επένδυαν στις αδιέξοδες αυταπάτες τους, το Τουρκικό σύστημα εξουσίας, ασχολήθηκε συστηματικά με μια πολλαπλή γεωπολιτική επένδυση, και όλα δείχνουν πως έφτασε πλέον η ώρα για να θερίσει τους καρπούς αυτής της επιλογής.

• Επένδυσε συστηματικά και μακροχρόνια στις τουρκογενείς νέες γεωπολιτικές οντότητες που προέκυψαν από την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η ύπαρξη των οποίων ενσωματώνεται εύκολα στον ευρύτερο  στρατηγικό του σχεδιασμό, και συνδιαμορφώνει ένα δευτερογενές οπλοστάσιο πολλαπλών χρήσεων στο πλαίσιο των απαιτήσεών του.
• Ενεργοποίησε ένα στοχευμένο σχέδιο θρησκευτικού ηγεμονισμού στο πλαίσιο της επιδίωξής του για επιθετική χειραγώγηση των Ισλαμικών χωρών και πληθυσμών σε Ασία και Αφρική, αλλά και των Ισλαμικών θυλάκων σε Βαλκάνια και Ευρώπη.
• Τοποθετήθηκε συνειδητά ως επαμφοτερίζον υπομόχλιο στους πολλαπλούς ανταγωνισμούς των παραδοσιακών αντιπάλων, ροκανίζοντας και από τους δυο ανοχή αλλά και ωφελήματα, και προσφέροντάς τους ως αντιστάθμισμα, αυταπάτες για την πιθανή εργαλειοποίηση της Τουρκίας, ως ανάχωμα στις διαρκείς και πολυδαίδαλες αντιπαραθέσεις τους.

Και αφού διαμόρφωσε μια κρίσιμη μάζα προϋποθέσεων με νέους προσεταιρισμούς, με νέες εστίες περιφερειακής αποσταθεροποίησης, με νέες δυνατότητες επεμβατισμών και περιφερειακών παρεμβάσεων και έχοντας απέναντί του πολλαπλά κλονισμένη την «συμμαχική» συνοχή, που αποδυνάμωσε αισθητά την προοπτική μιας ενιαίας «συμμαχικής» στάσης στην αντιμετώπιση της δυναμικής εισβολής της Τουρκίας στην περιφερειακή σκακιέρα, τώρα σπεύδει να αξιοποιήσει στοχευμένα το χαρτί της δήθεν θυματοποίησης των μουσουλμάνων (την οποία ενδέχεται και να επιδίωξε επικοινωνιακά μέσα από σειρά «ορφανών» και πολύνεκρων επιθέσεων που προηγήθηκαν) έχοντας τουλάχιστον δύο εμφανείς επιδιώξεις:

• Να συμπαρασύρει και άλλες περιφερειακές δυνάμεις στην συγκρουσιακή του ατζέντα με τον Δυτικό κόσμο, προσδίδοντας σε αυτήν χαρακτήρα θρησκευτικό – πολιτισμικό. Και…
• Να τροφοδοτήσει έναν νέο κύκλο εσωτερικών αντιθέσεων και ανατροφοδοτούμενων ανταγωνισμών στην γεωστρατηγικά ανώριμη Ευρώπη, προτρέποντάς μια ομάδα χωρών να στραφεί απέναντι στην Γαλλία, και καθιστώντας έτσι την Ευρώπη στο σύνολό της αποδυναμωμένη και απολύτως ευάλωτη στα επιθετικά σχέδιά του.

Η αμεσότητα με την οποία έσπευσε το τουρκικό σύστημα εξουσίας συνολικά, να ενστερνιστεί και να αναπαράξει την πολεμική ρητορική Ερντογάν, παραπέμπει σε έναν μηχανισμό που ήταν από καιρό έτοιμος και αναζητούσε εναγωνίως την ευκαιρία για να διευρύνει την κλιμάκωση της επιθετικότητάς του.

Αυτή είναι η Τουρκία. Ένας περιφερειακός γεωπολιτικός Φρανκενστάιν, που ενσωμάτωσε τα πιο επικίνδυνα στοιχεία από την στρατηγική παρακαταθήκη του Ιμπεριαλισμού του 20^ου Αιώνα, και ισχυροποιήθηκε στο έδαφος της ανοχής και του εταιρικού επιχειρησιακού μοντέλου με το οποίο την περιέβαλαν.

Αυτή η Τουρκία δεν πρόκειται να σπεύσει να μαζέψει τον τραχανά που άπλωσε. «Δεν έχει το δικαίωμα» να πισωπατήσει από όπου απλώνει το πόδι της, παρά μονάχα στην περίπτωση που θα της το κόψουν οι αποφασισμένοι. Ενώ την ίδια στιγμή, με την γνωστή κίνηση της αμοιβάδας την οποία διαχειρίζεται αποτελεσματικά, επιμένει να διευρύνει το γεωπολιτικό της αποτύπωμα σε καινούρια πεδία. Το αναθεωρητικό της delirium, ταυτίζεται απολύτως και υπηρετεί με συνέπεια τον ιστορικό ρόλο που διεκδικεί, και ο οποίος μόνο με αναφορές στο αυτοκρατορικό της παρελθόν υπηρετείται πληρέστερα κατά την γνώμη των πολιτικών της ηγετών.

Οι εξελίξεις της τελευταίας περιόδου, αλλά και οι απροκάλυπτες δηλώσεις του Ερντογάν ο οποίος πάντα σπεύδει να προαναγγείλει βηματισμούς, σχεδιασμούς και προθέσεις, αποκαλύπτουν ότι ο πολυσυζητημένος ευρωπαϊκός προσανατολισμός της Τουρκίας δεν είναι πλέον στρατηγική επιδίωξη, αλλά ένα τακτικό εργαλείο με το οποίο μπορεί να αποσπά κονδύλια και να διευρύνει μέσω αυτού το πεδίο δράσης του πλήρως εργαλειοποιημένου πολιτικού Ισλάμ.

Από αυτήν την άποψη, είναι και απολύτως ερμηνεύσιμες οι αντιδράσεις που επιστράτευσε ολόκληρο το πολιτικό σύστημα της Τουρκίας, για να υποδεχτεί την αποφασιστικότητα την οποία επέδειξε ο Μακρόν, σηκώνοντας το γάντι της Ισλαμικής πρόκλησης. Η προοπτική της οργανωμένης αντίστασης που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ναυάγιο τις μακροπρόθεσμες επιδιώξεις του στο θέατρο της Ευρώπης, είναι αυτή που εξόργισε τον Σουλτάνο, και η σπουδή του να επιστρατεύσει την ακραία θρησκευτική ρητορική, είναι ιδιαιτέρως αποκαλυπτική για όλα όσα πρόκειται να ακολουθήσουν.

Η Ευρώπη δυστυχώς συνεχίζει να επενδύει στις αυταπάτες ενός ιδιότυπου οικονομισμού, και να θεωρεί ότι με την επιλεκτική ενεργοποίηση των εργαλείων του, μπορεί να ασκήσει αποτελεσματική πίεση στην Τουρκία και να την αναγκάσει να αποκαθηλώσει το εύρος της αναθεωρητικής της ατζέντας. Πρόκειται για σφάλμα. Και αυτό το σφάλμα είναι ολέθριο.

• Πριν απ’ όλα γιατί υπερεκτιμάται η αποτελεσματικότητα ενός εργαλείου, το οποίο στην πράξη ακυρώνουν οι ίδιες οι βουλιμικές διαθέσεις της (μεγάλες εμπορικές συμφωνίες), αλλά και οι εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης που έχει διασφαλίσει ο Ερντογάν (λαθρεμπόριο, επίσημη εξωτερική χρηματοδότηση, ληστρικές συμφωνίες με περιφερειακούς δορυφόρους κλπ).
• Δεύτερον διότι υποτιμάται το μέγεθος αλλά και η αποτελεσματικότητα του «άδηλου» συγκρουσιακού μηχανισμού που έχει στην διάθεσή της η νέο-οθωμανική Τουρκία και ο οποίος μπορεί να ενεργοποιήσει έναν γενικευμένο αποσταθεροποιητικό Μεσαίωνα με τους ισλαμικούς θύλακους να πρωταγωνιστούν στοχοποιώντας πόλεις, πολίτες και υποδομές… Και παράλληλα να θέσει σε εφαρμογή ένα ευρύτερο σχέδιο δραματικής ανατροπής των ισορροπιών ΚΑΙ στο επίπεδο του εμπορικού ισοζυγίου αλλά ΚΑΙ σε αυτό των παραδοσιακών μετααποικιακών και άλλων γεωπολιτικών προσεταιρισμών, αξιοποιώντας προς τούτο και μια σειρά από εγγενείς αντιθέσεις και ανταγωνισμούς μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών.

Η πραγματικότητα ωστόσο επιμένει να είναι αμείλικτη.  Η αντιπαράθεση με την Γαλλία έρχεται να προστεθεί στην ήδη αναβαθμισμένη επιθετικότητα την οποία επιδεικνύει η Τουρκία απέναντι στην Ελλάδα. Από την άλλη… Η ανυποχώρητη στάση του Μακρόν, εξωθεί τον βουλιμικό Ερντογάν σε επίσπευση ενεργειών μέσα από την οποία αποκαλύπτεται ολόκληρο το εφιαλτικό σχέδιο πάνω στο οποίο δουλεύει επιμελώς η Τουρκία. Αυτό στην ουσία αποκαλύπτει την φοβικότητα από την οποία διακατέχεται η Τουρκική πολιτική ηγεσία, και η Ευρώπη οφείλει να κοιτάξει κατάματα αυτή την διαπίστωση, να μην κάνει ακόμη μια φορά την λάθος ανάγνωση των δεδομένων, και φυσικά να μην εξασφαλίσει στον Ερντογάν την πίστωση χρόνου που του είναι απαραίτητη για να ανασυγκροτήσει σχεδιασμούς και την αποτελεσματικότερη διάταξη των «επιτιθέμενων». Η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια να παζαρέψει τους όρους συνύπαρξης με την νέο-οθωμανική απειλή, αντιθέτως επιβάλλεται να χτυπήσει στην ρίζα και εν τη γενέσει του τον εφιάλτη.

Η ολική επαναφορά της Γαλλίας, η οποία απαιτεί μέτρα εναντίον της Τουρκίας στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής, θα πρέπει να σηματοδοτήσει και την καθολική αφύπνιση της Ελληνικής πολιτικής τάξης. Η ιδέα της ευρύτερης δυνατής αμυντικής συνεργασίας, στην βάση ενός μακρόπνοου προγράμματος συγκεκριμένων στόχων που θα σχετίζεται ΚΑΙ με την στρατηγική φυσιογνωμία ΤΟΣΟ του Ελληνικού Αρχιπελάγους, ΟΣΟ και της ΝΑ Μεσογείου συνολικότερα, επανέρχεται στο προσκήνιο και είναι υποχρέωσή μας να επανέλθει με αποφασιστικότητα και ιδιαίτερο δυναμισμό. Αλλά δεν είναι η μόνη ιδέα πάνω στην οποία μπορεί να επενδύσει η χώρα μας.

Ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών, οφείλει να κλιμακώσει μια εμφανή διπλωματική κινητικότητα, στην κατεύθυνση της πολύπλευρης στήριξης της Γαλλικής πρότασης, έτσι ώστε να απαιτηθεί από την Σύνοδο Κορυφής να καταλήξει πραγματικά σε ρηξικέλευθες αποφάσεις.

Η Τουρκία θα πρέπει να πληρωθεί με το ίδιο νόμισμα. Και αυτό κατ’ αρχήν σημαίνει πως θα πρέπει να στοχοποιηθεί η ίδια στα μάτια όλων εκείνων τους οποίους επιχειρεί να προσεταιριστεί και να τους μετατρέψει σε αβανταδόρους του νέο-οθωμανικού εφιάλτη, ανοίγοντας έτσι την Κερκόπορτα της γεωπολιτικής τους απαξίωσης. Και αυτόν τον εν δυνάμει κίνδυνο οφείλει να τον καταδείξει με τρόπο πάρα πολύ σαφή η Ευρώπη, εάν θέλει να αποδομήσει έγκαιρα το δόλιο σχέδιο των νεο-οθωμανών.

Το δεύτερο ζήτημα το οποίο οφείλει να καταδείξει, είναι την δολιότητα έναντι πάντων, η οποία διαπερνά την επικίνδυνη πρακτική που υιοθετείται από το τουρκικό σύστημα εξουσίας. Η εργαλειοποίηση του ισλαμικού φονταμενταλισμού, μοιραία δεν θα στοχοποιήσει αποκλειστικά και μόνο την Ευρώπη. Είναι ένας ασύμμετρος πόλεμος που διαχέεται οριζόντια, που κλιμακώνεται ανεξέλεγκτα, και που τηρουμένων των αναλογιών μπορεί να προσλάβει οργανωμένη υπόσταση και με την ενεργοποίηση του Πακιστάν, αλλά και με την γενίκευση της αποσταθεροποίησης στην Υπερκαυκασία, αλλά και με την ενθάρρυνση ενός ιδιότυπου εμφύλιου στο ευρύτερο περιβάλλον του Αραβικού κόσμου.

Το στοχευμένο αντι-τουρκικό μέτωπο επομένως στην διαμόρφωση του οποίου μπορεί να πρωτοστατήσει η χώρα μας, μπορεί να αποκαθάρει στα μάτια των ενδιαφερομένων τον χάρτη των ιδιαίτερων διμερών προσεταιρισμών από το δηλητήριο του τουρκικού διεμβολισμού (όπως για παράδειγμα είναι οι σχέσεις του Ισραήλ με το Αζερμπαϊτζάν), και ταυτόχρονα να ενεργοποιήσει στο περιβάλλον αυτού του μετώπου ΚΑΙ τις ΗΠΑ, ΚΑΙ την Ινδία, ΚΑΙ την Ρωσία, ΚΑΙ το Ισραήλ μαζί και το νέο συμμαχικό πλαίσιο που διαμορφώνεται μεταξύ αυτού και Αραβικών χωρών κοκ.

Οφείλουμε λοιπόν να είμαστε ξεκάθαροι.

Η Τουρκία ΔΕΝ θα μεταπειστεί και ΔΕΝ θα εγκαταλείψει τους γεωπολιτικούς της σχεδιασμούς, εάν δεν ακυρωθεί στην πράξη ο ιστορικός ρόλος που διεκδικεί στις νέες συνθήκες. Εκεί βρίσκεται η ουσία του προβλήματος.

Και ο ιστορικός ρόλος δεν ακυρώνεται με ημίμετρα και με ημιτελείς και αναποτελεσματικές οικονομικές πιρουέτες, ούτε βεβαίως με τις αυταπάτες που αναπαράγονται ότι δήθεν θα έρθει το ΔΝΤ και οι «Οίκοι αξιολόγησης» να τσακίσουν τους γεωπολιτικούς τσαμπουκάδες. Είναι προφανές ότι αυτοί που αναπαράγουν αυτήν την αντίληψη, δεν έχουν καμία απολύτως επίγνωση αυτού που διακυβεύεται πραγματικά σήμερα σε ολόκληρη την Ευρασία.

Η Τουρκία παραμένει γεωπολιτικό πρόβλημα, επειδή για κάποιους συνεχίζει να είναι μια αναβαθμισμένη γεωπολιτική πρόκληση και για τον εαυτό της, είναι το αδιαφιλονίκητο φαβορί που ο Θεός της ανέθεσε να κερδίσει το γεωπολιτικό στοίχημα της επόμενης μέρας.

Αυτή η εξίσωση ΔΕΝ πρέπει να επιλυθεί προς όφελος της Τουρκίας γιατί ολόκληρη η Ευρασία θα μπει σε πρωτοφανή και δυσκολοξεπέραστη περιπέτεια.

Οι τελευταίες εξελίξεις καταδεικνύουν πως η μοναδική απάντηση σε αυτήν την εξίσωση, είναι μια. Ο γεωπολιτικός στραγγαλισμός σήμερα που θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για τον οριστικό και αμετάκλητο γεωπολιτικό της διαμελισμό. Είναι η μόνη λύση. Το καταμαρτυρούν τα όπλα τα οποία χρησιμοποιεί… Το επιβεβαιώνουν οι πρακτικές στις οποίες καταφεύγει…