του Παντελή Σαββίδη
Με τον Βασίλειο Μαρκεζίνη είχα αναπτύξει στενή σχέση στο αποκορύφωμα της κρίσης που δεν ήταν, μόνο, οικονομική. Είχαμε πολλές συνομιλίες, ταξιδέψαμε αρκετά μαζί (ένα απο αυτά τα ταξίδια ήταν στο Άγιο Όρος) και επιχείρησα να συμβάλλω στις προσπάθειές του να βοηθήσει την χώρα.
Έίμαι σε θέση να γνωρίζω ότι το όνομα του Μαρκεζίνη “έπαιζε’ για ανάληψη ρόλου. Αλλά αυτά άλλη στιγμή.
Στις εκλογές του 2012- εργαζόμουν τότε στην ΕΡΤ3 και ο Σαμαράς δεν είχε, ακόμη, την φαεινή ιδέα να κλείσει το κανάλι- με κάλεσε στο σπίτι του, έξω απο την Οξφόρδη, για να του πάρω μια συνέντευξη. ‘Ηθελε, με τον τρόπο του, να παρέμβει στις εκλογές.
Πήγα και έμεινα τρεις τέσσερις ημέρες. Απο τις εμπειρίες της ζωής μου που δεν θα ξεχάσω.
Με τον Μαρκεζίνη πήγαμε, όπως σημείωσα παραπάνω, μαζί στο Όρος και φιλοξενηθήκαμε στην Ιβήρων, επσκεφθήκαμε την Παντοκράτορος, την Σκήτη της Παντοκράτορος, Προφήτη Ηλία και καταλήξαμε στην Ξενοφώντος, όπου, επίσης, μείναμε το τελευταίο βράδυ της επίσκεψής μας.
Στην Ιβήρων συναντήθηκε με τον Βασίλειο Γοντικάκη, στις Καρυές με τον Πρώτο ο οποίος ήταν απο την Διονυσίου και στην Ξενοφώντος μας υποδέχθηκε εξαιρετικά ο Ηγούμενος Αλέξιος. Όλοι τον αντιμετώπιζαν με σεβασμό και με την παρότρυνση προσπαθήστε να παίξετε κάποιο ρόλο για την πατρίδα.
Ο Μαρκεζίνης ανέπτυξε στενή σχέση με τον Αλέξιο. Μαζί-και με την σύζυγό του- επισκεφθήκαμε την γυναικεία Μονή της Ξενοφώντος στο Ακριτοχώρι Σερρών με την οποία, επίσης, ο Μαρκεζίνης ανέπτυξε στενή σχέση, κατά παράκληση και της συζύγου του, και βοήθησε παντοιοτρόπως τη μονή. Ακόμη και με βιβλία.
Η σύζυγός του ήταν η Ευγενία Τρυπάνη κόρη του Γεωργίου Τρυπάνη, διευθύνοντος συμβούλου των εταιρειών Νιάρχου. Είναι ειδική στη ρωσική λογοτεχνία. Εξαιρετική κυρία. Την γυναικεία μονή επισκεφθήκαμε οι τρείς μαζί την δεύτερη φορά της δικήςτου επίσκεψης. Την πρώτη έμεινε στη μονή η σύζυγός του, όσο μαζί με τον Βασίλη Μαρκεζίνη επισκεπτόμασταν το Όρος.
Στα παράξενά του, όπως μου φάνηκαν, ήταν ότι δεν είχε επισκεφθεί ποτέ την Κωνσταντινούπολη. Το είπε όταν ο Αλέξιος επέμενε να του κλείσει μια συνάντηση με τον Πατριάρχη και με ρώτησε αν θα ήθελα να πάμε μαζί.
Σε πολιτικό επίπεδο ο Μαρκεζίνης επεδίωκε μια πιο ανεξάρτητη πολιτική της Ελλάδας απο την προσκόλληση της χώρας στη Δύση και ενθάρρυνε το ρωσικό άνοιγμα.
Τον είχαν καλέσει υψηλά κλιμάκια της κινεζικής ηγεσίας και ανέπτυξε διαλέξεις σε στενό κυβερνητικό και κομματικό κύκλο.
Ήταν ένας ευπατρίδης με θεωρητική γνώση, διεθνούς φήμης νομικός. Η Βρετανική κυβέρνηση τον αξιοποιούσε σε αποστολές. Σε αντίθεση με τους Έλληνες ξερόλες που ο κόσμος τους περιορίζεται γύρω απο το γνωστό αθηναίκό τρίγωνο της παρακμής.
Στις πιο προηγούμενες γαλλικές εκλογές η βρετανική κυβέρνηση τον έστειλε για 15 ημέρες στη Γαλλία για να μελετήσει τις εξελίξεις και να της υποβάλλει έκθεση. Έτσι λειτουργούν τα σοβαρά κράτη.
Ο Μαρκεζίνης γνώριζε καλά το πολιτικό παρασκήνιο της μεταπολεμικής Ελλάδας. Αρκετά τα άκουσα.
Στην Ελλάδα, τα πρώτα δημοσιεύματα τα έκανε στο Βήμα όσο ζούσε ο Λαμπράκης. Και είναι σίγουρο αν ο εκδότης δεν έφευγε απο τη ζωή εκείνη την περίοδο, θα βοηθούσε τον Μαρκεζίνη σε πολιτικό ρόλο. Σε ερώτησή μου γιατί ο Λαμπράκης τον βοήθησε τόσο πολύ μου είπε πως μάλλον θα είχε ενοχές για τον τρόπο που φέρθηκε ο Λαμπράκης στον πατέρα του.
Για την σχέση με τον πατέρα του μου έλεγε πως παρακολουθούσε στενά την πρόοδό του, ήταν λάτρης της αρχαίας Ελλάδας και τα μεσημέρια όταν πήγαινε στο σπίτι ο Σπύρος Μαρκεζίνης για να ξεκουραστεί, του έβαζε εργασία στα αρχαία καθώς πήγαινε για ύπνο με την εντολή όταν ξυπνούσε θα τον εξέταζε.
Προς το τέλος της ζωής του ο πατέρας του πούλησε την βιβλιοθήκη του για να μπορέσει να ζήσει. Ο Βασίλης Μαρκεζίνης αγόραζε τα βιβλία που πούλησε ο πατέρας του όπου τα έβρισκε. Ο ίδιος είχε στην Αθήνα ένα μικρό διαμέρισμα για να μένει όποτε την επισκεπτόταν.
Στη Θεσσαλονίκη ο Σύλλογος Αποφοίτων ΑΠΘ κατά την προεδρεία μου οργάνωσε μια ομιλία του στην αίθουσα τελετών του ΑΠΘ με εντυπωσιακή συμμετοχή πολιτών. Άλλη μια εκδήλωση οργανώσαμε στο Μέγαρο και μίλησε για τις πολιτικές σκέψεις.
Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΕΛΕΤΩΝ ΤΟΥ ΑΠΘ
Στην μνήμη του, δείτε σήμερα την εκπομπή που έκανα επισκεπτόμενος τον Βασίλη Μαρκεζίνη στο σπίτι του έξω απο την Οξφόρδη.
Καλό του ταξίδι στην αιωνιότητα
Εξαιρετική προσωπικότητα και μεγάλη απώλεια!
Δεν είχα την τύχη να τον γνωρίσω προσωπικώς (πέρα από την παρουσία μου στην αναφερθείσα διάλεξή του στο ΑΠΘ), αλλά τον εξετίμησα βαθύτατα από τα βιβλία του και τις ομιλίες του.
Περιφρονημένος στον ελλαδικό μικρόκοσμο (όπως και ο πατέρας του, ίσως ο ευφυέστερος σύγχρονος Έλληνας πολιτικός, μετά τον Καποδίστρια, συνάμα και εντιμότατος, εξ ου και η αναγκαστική εκποίηση της βιβλιοθήκης του), ανεγνωρισμένος στο εξωτερικό… Και μόνο αυτή η διττή αντιμετώπισή του αρκεί για να θεωρηθεί ένα σύμβολο του συγχρόνου ελληνισμού, που διαπρέπει όταν απελευθερώνεται από τα δεσμά του κρατικού ελλαδισμού!
Δεν θα ευχηθώ υπέρ αιωνίας μνήμης του Βασιλείου Μαρκεζίνη. Διότι το έργο που αφήνει πίσω του είναι δεδομένο πως θα του την εξασφαλίσει, σε παγκόσμιο επίπεδο. Το ζητούμενο είναι να επωφεληθούμε από τις παρακαταθήκες του κι εμείς, οι συμπατριώτες του.
Και τί καλύτερο μνημόσυνο γι’ αυτόν τον ευπατρίδη από το να τον αναγάγουμε σε πρότυπο για τον ιδανικό Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Πρόσωπο διεθνούς κύρους, με βαθειά μόρφωση και σπάνιο ήθος. Ό,τι ακριβώς χρειάζεται για να ενώσει και να εμπνεύσει τους Έλληνες και συγχρόνως να προβάλει την εικόνα μιας σοβαρής χώρας στο εξωτερικό.
Είθε κάποτε το πολιτικό μας σύστημα να εγκαταλείψει τα τωρινά του κριτήρια επιλογής ανωτάτων αρχόντων και να αναδεικνύει “Μαρκεζίνηδες”!
Μοναδικός -έγραψα και εγώ – ο αείμνηστος Βασίλειος Μαρκεζίνης ( λέγεται ότι ο πατέρας του τον αποθάρρυνε να εμπλακεί με την πολιτική) ,αλλά φρονώ πως υπερτιμήσατε τον πατέρα του πολιτικό Σπύρο Μαρκεζίνη (ιδιαίτερα με την φράση σας ο εμφυέστερος μετά τον Καποδίστρια ) ,επειδή από τις πολιτικές πράξεις του δεν επιβεβαιώνεται η πολιτική-αυτήν γνωρίζουμε ως Έλληνες-εμφυϊα του , ιδίως η τελευταία του πολιτική πράξη του -πρωθυπουργοποίηση του από τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο- , επειδή δεν εξασφάλισε την πλήρη αποδοχή των συνεργατών και φίλων του Παπαδοπούλου , οι οποίοι, είτε παραιτήθηκαν (Μακαρέζος κλπ), είτε τον ανέτρεψαν ,αφού εξασφάλισαν μάλιστα -οι νέοι δικτάτορες -την σιωπή και την δική του και του Παπαδοπούλου, σιωπή ,που αν δεν υπήρχε, ίσως να μην είχαμε το πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου και τις συνέπειες της.
Να το συγκεκριμενοποιήσω .
Γιατί δεν μίλησαν από της πτώσεώς τους Παπαδόπουλος και Μαρκεζίνης για το κακό που ερχόταν από τον Ιωαννίδη;;;.
Φυσικά και κινδύνευαν ,αλλά θα ήταν ήρωες, εάν προλάβαιναν τα πολιτικώς νηπιώδη του Ταξιάρχου Ιωαννίδη , τα οποία μας ταλαιπωρούν 49- και δεν γνωρίζουμε πόσα άλλα – χρόνια.
Τώρα πια είναι αργά για να τον αναγάγομε σε ΠτΔ και ούτε θα τον πρότεινε κανείς κομματάρχης, διότι δεν θα τον είχε τού χεριού του. Την ακριβοπληρωμένη αυτήν θέση καταλαμβάνουν άτομα-μαριονέττες, σαν τον Παυλόπουλο και την σημερινή … κοπελούδα.
Προσωπικότητες, όπως τον αποθανόντα, δεν μπαίνουν καν στα ψηφοδέλτια, όχι επειδή δεν τούς βάζουν, αλλά επειδή αυτοί δεν είναι πρόθυμοι να κάνουν τούς τζουτζέδες τού εκάστοτε πολιτικάντη, που έλαχε να είναι κομματάρχης.
Προς Σ.Α.Ν.:
Την πολιτική ευφυία του Σπ. Μαρκεζίνη δεν την έχω αξιολογήσει με κριτήριο την προσωπική επιβίωση στην αρένα της πολιτικής, αλλά βάσει της αντιλήψεώς του σε μείζονα ζητήματα. Σταχυολογώ τρεις ενδεικτικές περιπτώσεις, που καταμαρτυρούν την αξία του:
(α) Την θεμελίωση της μεταπολεμικής αναπτυξιακής πολιτικής της Ελλάδος, το 1953 (αν και είθισται να παραβλέπεται το έργο της διετίας 1953-55, για να προβληθεί ο “εθνάρχης”…).
(β) Το ότι υπήρξε εκ των ελαχίστων (αν όχι ο μόνος) πολιτικών πρώτης γραμμής της εποχής του που αντιλαμβανόταν τις διεθνείς σχέσεις με όρους συμφερόντων και όχι φιλίας, έχθρας ή υποταγής. Η εισαγωγική του πολιτική ανάλυση στην “Πολιτική Ιστορία της Συγχρόνου Ελλάδος” είναι ένα μνημειώδες κείμενο.
(γ) Την εκ των κατοπινών εξελίξεων επιβεβαίωσή του για την ακολουθητέα πολιτική στο κυπριακό (ριζικώς διαφορετική προσέγγιση από την επικρατήσασα). Μάλιστα η διαφωνία του με τον Παπάγο επ’ αυτού ήταν η αιτία της ρήξεώς τους, κατά τον ίδιο.
Προς “Επισκέπτη”:
Δυστυχώς η ωμή πραγματικότητα σάς δικαιώνει (και δεν είναι μόνο οι δύο περιπτώσεις που καταγράφετε, αλλά και προηγούμενες…). Απλώς εξέφρασα μια (ουτοπική;) ευχή για το μέλλον.
Ακόμη και την ανάληψη τής πρωθυπουργίας από τον Σ. Μαρκεζίνη επί Παπαδοπούλου δεν τη θεωρώ λάθος, διότι διέβλεπε σε μία ομαλή μετάβαση προς μία “σφικτή” ίσως δημοκρατία, τύπου Σιγκαπούρης, πάντως δημοκρατία. Είναι λάθος αυτό που γράφεται παραπάνω, ότι δηλαδή οι συνεργάτες τού Παπαδόπουλου παραιτήθηκαν, επειδή δεν συμφωνούσαν με την πρωθυπουργοποίηση τού Μαρκεζίνη. Ο Παπαδόπουλος τούς είχε ζητήσει την παραίτησή των, διότι ακριβώς στόχευε σε μία καθαρά πολιτική κυβέρνηση. Οι στόχοι του ήσαν προφανείς, αλλά τα χάλασε όλα το Π/χνείο.
Οι κακιές γλώσσες λένε ότι ήταν ο άνθρωπος ο οποίος έπεισε να κάνει την κωλοτούμπα ο ακατονόμαστος, το καλοκαίρι του 2015.
Θεωρούσα ότι ήταν ο Δραγασάκης, αλλά πολύ πιθανόν πράγματι να ήταν ο Μαρκεζίνης.
Με παραπολιτικά ”κουτσομπολιά δηλαδή δεν γράφεται η Ιστορία .
Ο αείμνηστος Σπύρος Μαρκεζίνης ήταν άριστος ως επιτελής ,αλλά δεν έκανε για αρχηγός -ήταν και μικρός το δέμας- όταν κυριαρχούσαν οι εξαίρετοι για τις Παρατάξεις τους και ψηλοί Κων/νος Καραμανλής και Γεώργιος Παπανδρέου.
Με τον πρώτο δεν συνεργάστηκε ,ενώ με τον δεύτερο -Παπανδρέου-συνεργάστηκε στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1963 για να διώξουν τον Καραμανλή .
Μετά την αποχώρησή του από τον ΣΥΝΑΓΕΡΜΟ του Παπάγου ίδρυσε το κόμμα των Προοδευτικών και από το 1956 μέχρι το 1967 για να μπει στην Βουλή αποτόλμησε το 1958 και συνεργασία με την ΕΔΑ , που δεν υλοποίησε
Μετά -ε… μετά-επέμενε να ασχολείται με την πολιτική και συνεργάστηκε ”με τον πάσα ένα”, ενώ ήταν άριστος νομικός, ιστορικός και συγγραφέας (λεπτομέρειες στο βιογραφικό του).
ΤΕΛΟΣ στις εκλογές της 28ης Μαϊου 1967 δήλωσε ότι δεν θα συμμετάσχει ”γιατί οι εκλογές δεν θα γίνουν .Φοβούμαι -είπε- τον άγνωστο Συνταγματάρχη”.
Για τους συνεπείς στην πατριωτική ιδεολογία ο εξαίρετος κατά τα άλλα Σπύρος Μαρκεζίνης δεν είναι υπόδειγμα συνεπούς πολιτικού ,αλλά υπόδειγμα γυρολόγου πολιτικού ” για την φουκαριάρα την εξουσία”.
ΤΟΝ ΑΚΟΥΓΑΝ ΜΕ ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΑΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΑ ,ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΤΟΝ ΨΗΦΙΖΑΝ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ,ΟΠΩΣ Ο ΙΔΙΟΣ ΕΛΕΓΕ ΣΤΙΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ,ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΑ ΣΤΗΝ 2ΕΤΙΑ 1963-64.