του Κ. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Οι προβλέψεις για πιθανή αποκλιμάκωση ή πολύ περισσότερο για την πολυπόθητη παύση των εχθροπραξιών στην Ουκρανία, δεν είναι διόλου αισιόδοξες, εκτός βέβαια εάν προκύψει κάποια απρόοπτη εξέλιξη, κάτι το οποίο θεωρητικά τουλάχιστον ουδείς μπορεί να αποκλείσει…
Σε έναν πρώτο απολογισμό πάντως, δεν καταγράφονται μέχρι αυτήν την στιγμή συγκεκριμένοι στόχοι που να έχουν ήδη επιτευχθεί ή που να θεωρούν οι πρωταγωνιστές της σύγκρουσης, ότι βρίσκονται κοντά στην υλοποίησή τους, ενώ η ευθεία, ισχυρή και απροκάλυπτη εμπλοκή της Δυτικής Συμμαχίας στην Ουκρανική συγκρουσιακή εξίσωση, απομακρύνει προς το παρόν, κάθε δυνατότητα να πρυτανεύσει η νηφαλιότητα και να δοθεί ουσιαστικός λόγος και ρόλος στην Διπλωματία.
Αυτή δεν είναι μια τυχαία εξέλιξη. Η Ρωσοουκρανική αντιπαράθεση είχε εργαλειοποιηθεί, ήδη από τα πρώιμα προσυγκρουσιακά της στάδια, ΚΑΙ λόγω της ευρύτερης στρατηγικής σημασίας που έχει το πεδίο επί του οποίου διεξάγεται (υπέδαφος, BRI, ζώνη ανάσχεσης της Κινεζικής διείσδυσης κλπ) αλλά ΚΑΙ διότι η ιστορική συγκυρία στην οποία εκδηλώνεται πλέον η πολεμική σύγκρουση, έχει την δική της ιδιαίτερη βαρύτητα, αφού ταυτίζεται χρονικά και θα επιδράσει καταλυτικά στην διεργασία που σχετίζεται με την νέα κατανομή ισχύος. Πρόκειται δηλαδή για μια σύγκρουση η οποία…
Πρώτον: Εκβιάστηκε πρωτίστως από τους Αμερικανούς, με εργαλείο τις υπερφίαλες φιλοδοξίες της Ουκρανικής πολιτικής ηγεσίας, που μέσα από μια αλληλουχία επικίνδυνων τυχοδιωκτισμών, κατέστησε σχεδόν αναπόφευκτη την ανάληψη πολεμικής δράσης εκ μέρους των Ρώσων. Πρόκειται για μια δράση την οποία οι ΗΠΑ ενθάρρυναν με τον τρόπο τους (βλέπε σχετικές δηλώσεις Μπάϊντεν περί «περιορισμένου πολέμου» και περί «μη Αμερικανικής εμπλοκής») προσβλέποντας στην κατατριβή της Ρωσίας, στην ευρεία συμμαχική ανασύνταξη η οποία επετεύχθη με την επίκληση των κινδύνων της Ρωσικής πυρηνικής απειλής, αλλά και στην παράλληλη προετοιμασία του ενδοσυμμαχικού «πλιάτσικου» που θα ακολουθούσε, με πρώτο θύμα βεβαίως την Ευρώπη των αφελών…
Δεύτερον: Προσέλαβε ευρύτερα συστημικά χαρακτηριστικά και μόνο τύποις συνεχίζει πλέον να εκλαμβάνεται ως Ρωσοουκρανική πολεμική αντιπαράθεση. Και…
Τρίτον: Ανατροφοδοτείται, διαχέεται και κυρίως αναβαθμίζεται σε μια σύγκρουση πολλαπλών επιπέδων, με το σύνολο των ισχυρών αλλά και ένα μεγάλο μέρος περιφερειακών δρώντων να ενεργοποιούν μια ευρύτερη στρατηγική ατζέντα και ένα διευρυμένο οπλοστάσιο εκβιασμών, υβριδικών εργαλείων και ανησυχητικών πολεμικών τακτικών, που τείνουν να θέσουν την κατάσταση εκτός ελέγχου.
Στο νεο-ψυχροπολεμικό περιβάλλον, η διαμόρφωση του οποίου επιταχύνεται με καταλύτη την Ρωσοουκρανική σύγκρουση, το πρώτο πράγμα που τροποποιείται ουσιαστικά, είναι οι όροι που θα προσδιορίσουν την τελική του φυσιογνωμία.
Η Ρωσία έχει συμπιεστεί δραματικά, κυρίως εξ αιτίας ενός στρατηγικού σχεδιασμού που όπως προκύπτει τελικά ΔΕΝ διέθετε, με αποτέλεσμα να ακυρώσει ταχύτατα την αύρα του ηγεμονικού της δυναμισμού εγκλωβισμένη στην περιδίνηση των Ουκρανικών αδιεξόδων. Η Ρωσία σύρθηκε εκβιαστικά σε μια σύγκρουση, και όπως όλα δείχνουν η πολιτική της ηγεσία ΔΕΝ είχε διακριτές προτεραιότητες και επιτελικό σχέδιο ικανό να τις υπηρετήσει. Ουσιαστικά, θυσίασε την ηγεμονική της ατζέντα και εγκλωβίστηκε σε έναν περιφερειακό πόλεμο επιχειρησιακής κατατριβής και γεωπολιτικής υποβάθμισης, σε μια κρίσιμη ιστορική συγκυρία που θα έπρεπε να επιλέξει ένα διαφορετικό μείγμα επιχειρησιακής δράσης και διπλωματικοπολιτικής πίεσης με πολύ συγκεκριμένες στοχεύσεις που θα της διασφάλιζαν προστιθέμενη γεωστρατηγική αξία αλλά και κέρδη στο πεδίο της αντιπαράθεσης.
Η πιθανότητα δε μιας στρατιωτικής ταπείνωσης (που δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη τελική στρατιωτική ήττα) θα σηματοδοτήσει και φυσικά θα «κλειδώσει» στην πράξη τον γεωπολιτικό της υποβιβασμό και ενδεχομένως θα απειλήσει ακόμη και την ίδια την συνοχή της. Μια τέτοια Ρωσία, δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να ηγηθεί ενός συστημικού πόλου ισχύος και είναι φανερό ότι χτίζει την ασφάλειά της στηριζόμενη μόνο στην πυρηνική της ισχύ και όχι στην στοχευμένη γεωπολιτική της κινητικότητα, ενώ θα επιδιώξει να αντισταθμίσει μέρος των γεωπολιτικών επιπτώσεων που υφίσταται ήδη, στο πλαίσιο ενός συμπληρωματικού και περιφερειακού ρόλου, εναρμονισμένου με τις Κινεζικές προτεραιότητες.
Η Κίνα προφανώς βγαίνει ωφελημένη και με σοβαρά αναβαθμισμένο το μερίδιό της στο σύγχρονο ισοζύγιο ισχύος. Είναι όμως και αντιμέτωπη και με μια σειρά από σύνθετες προκλήσεις που απαιτούν αποφασιστικότητα και έξυπνους χειρισμούς. Οι Αμερικανοί με σειρά επιλογών τους, αναγνωρίζουν εμμέσως αλλά σαφώς και έναντι πάντων, ότι η Κίνα είναι ο κατ’ εξοχήν συστημικός στρατηγικός τους αντίπαλος και αναζητούν τρόπους προκειμένου να την αντιμετωπίσουν επιτυχώς. Αυτή η εξίσωση όμως δεν είναι διόλου εύκολη στην επίλυσή της, αφού και οι ίδιες οι ΗΠΑ, στον απόηχο της «επιτυχημένης» ενδοσυμμαχικής διευθέτησης που οδήγησε σε έναν προσωρινό συμβιβασμό ανταγωνισμών, βρίσκονται αντιμέτωπες με εξ ίσου σύνθετες και δυσκολοδιαχειρίσιμες προκλήσεις της επόμενης μέρας.
Έτσι… Από την μία μεριά, τα ισχυρά στρατιωτικοβιομηχανικά και ενεργειακά τους συγκροτήματα, πανηγυρίζουν για την γεωοικονομική καθυπόταξη των παραδοσιακών συμμάχων των Αμερικανών, από την άλλη μεριά όμως, η πολιτική διοίκηση των ΗΠΑ, βρίσκεται αντιμέτωπη με την υποχρέωση να διαχειριστεί επιτυχώς τα παρεμπίπτοντα προβλήματα που ανακύπτουν, με χαρακτηριστικότερα εξ αυτών:
Την γενίκευση της τάσης για αποδολαριοποίηση των συναλλαγών, πράγμα που θα αποδυναμώσει σταδιακά την γεωπολιτική προστιθέμενη αξία του δολαρίου. Ήδη το γεγονός πως τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα, κινούνται σταθερά στην κατεύθυνση της αποδολαριοποίησης, αντικαθιστώντας ουσιαστικά το δολάριο με Γουάν και Χρυσό, είναι μεσοπρόθεσμα μια ανησυχητική για τους Αμερικανούς εξέλιξη την οποία προφανώς δεν μπορούν να την αγνοήσουν.
Την απώλεια του ελέγχου στις τιμές του πετρελαίου, εξαιτίας της ολιγοπωλιακής τιμολογιακής πολιτικής που εφαρμόζουν οι κορυφαίοι του κλάδου. Άλλωστε η J&P Morgan έχει προειδοποιήσει ήδη πως η διατήρηση των τιμών σε επίπεδα μεγαλύτερα των 120 δολαρίων το βαρέλι, θα σηματοδοτήσει την είσοδο της Αμερικανικής Οικονομίας σε παρατεταμένη ύφεση και στην παγίωση δυσκολοξεπέραστων καταστάσεων.
Την αντιμετώπιση των συνεπειών από την παρατεταμένη εφαρμογή των γενικευμένων κυρώσεων, οι οποίες όλα δείχνουν πως θα παραδώσουν τις Δυτικές Οικονομίες στην περιδίνηση του Στασιμοπληθωρισμού, θα εντείνουν τα παραλυτικά φαινόμενα και τα φαινόμενα απορρύθμισης, με σοβαρές επιπτώσεις στις Δυτικές Κοινωνίες, ενώ θα φέρουν οσονούπω περιοχές κρίσιμες για την διαχείριση της περιφερειακής σταθερότητας, αντιμέτωπες με πολύ σοβαρά προβλήματα επισιτιστικής κρίσης, ενδεχομένως ακόμη και με λιμό, οι συνέπειες του οποίου θα απειλήσουν ολόκληρο το εποικοδόμημα με αποσταθεροποίηση.
Και όλα αυτά βεβαίως, την ίδια στιγμή που η Κίνα, εργαλειοποιώντας την Ρωσία στο πλαίσιο της κλιμάκωσης της δικής της επιθετικής στρατηγικής, θα μπορεί να της προσφέρει χρήσιμη και αποτελεσματική διέξοδο, προκειμένου να ξεπερνιούνται στην πράξη οι περιορισμοί του SWIFT, με την χρήση της κινεζικής πλατφόρμας πληρωμών CIPS.
Οι ΗΠΑ, είναι πρακτικά αδύνατον να μπλοκάρουν αυτές τις εξελίξεις και φυσικά κάθε συζήτηση για επέκταση των κυρώσεων σε Κινεζικές τράπεζες, θα ήταν για τους ίδιους τους Αμερικανούς μια ιδέα άκρως καταστροφική. Η διαφορά των μεγεθών άλλωστε είναι τεράστια. Οι Αμερικανικές τράπεζες διαχειρίζονται ενεργητικό 22 – 23 τρις την ίδια στιγμή που οι Κινεζικές ξεπερνούν τα 55 τρις.
Είναι λοιπόν φανερό ότι η έναρξη των συγκρούσεων στην Ουκρανία, εισήγαγε με ρυθμούς βίαιους ένα νέο υβριδικού τύπου οπλοστάσιο που δίνει μια άλλη διάσταση στην παραδοσιακή συστημική αντιπαράθεση για την νέα ισορροπία Ισχύος. Και την ίδια στιγμή, ο τερματισμός των συγκρούσεων, θα φέρει τους πάντες αντιμέτωπους με ένα νέο μείγμα προκλήσεων και αλληλοτροφοδοτούμενων αδιεξόδων, η διαχείριση των οποίων δεν θα είναι διόλου απλή και διόλου αυτονόητη.
Σε αυτό το περιβάλλον, αναμένεται να είναι ξεχωριστός και ιδιαίτερα αναβαθμισμένος ο ρόλος των μεσαίων και μικρότερων περιφερειακών δρώντων, τους οποίους οι πάντες ενδιαφέρονται να προσεταιριστούν και από αυτήν την άποψη, οι διαθέτοντες στρατηγική στόχευση, έχουν λαμβάνειν συγκεκριμένο μερίδιο, αρμοδιότητα και ρόλο στην νέα κατανομή Ισχύος.
Όχι… Προφανώς σε αυτήν την κατηγορία ΔΕΝ συμπεριλαμβάνεται η χώρα μας η οποία στην κρισιμότερη ιστορική συγκυρία, διαπρέπει σε αυτοκτονικές πολιτικές άλλοτε αυτοαφοπλιζόμενη… Άλλοτε παραδίδοντας το κοινοβούλιό της σε φιέστες των Ουκρανών νεοναζί, αντί να το μετατρέψει σε εργαστήρι παραγωγής και διάχυσης στρατηγικής αποφασιστικότητας… Και άλλοτε παρατηρώντας τον πρωθυπουργό της να αυτοθαυμάζεται επειδή ο απερχόμενος Αμερικανός πρέσβης προσφέρθηκε να τον προσλάβει στις ΗΠΑ ως παιδί για τα θελήματα, επιβραβεύοντας έτσι την δουλοπρεπή του προθυμία. Φευ…
