Του Κώστα Στούπα
1) Η κρίση βρίσκεται στην αρχή…
Οι περισσότεροι ειδήμονες πέρυσι πίστευαν πως ο πληθωρισμός θα είναι προσωρινός και δεν θα έχει διάρκεια πέραν του 2021. Οι εξελίξεις όμως τους διέψευσαν…
Τώρα πιστεύουν πως μια άνοδος των επιτοκίων κατά 2-3 μονάδες είναι ικανή να εκμηδενίσει τον πληθωρισμό χωρίς να οδηγήσει την οικονομία σε ύφεση.
Το πιθανότερο είναι πως θα συμβεί το αντίθετο. Θα έχουμε υψηλό πληθωρισμό και οικονομική ύφεση.
Ένα λάθος που κάνουν οι περισσότεροι αναλυτές των αγορών αυτή την περίοδο είναι πως προβάλουν τα δεδομένα του παρελθόντος στο μέλλον. Δεν μπορούν να διανοηθούν πως η περίοδος της συνεχούς επέκτασης που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’90 με την κατάρρευση της “Σοβιετίας” τελείωσε…
Η άνοδος του πληθωρισμού οφείλεται σε πολλούς παράγοντες επουσιωδέστερος των οποίων είναι η διατάραξη των εφοδιαστικών αλυσίδων λόγω της πανδημίας. Οι βασικές αιτίες του πληθωρισμού είναι η αχαλίνωτη νομισματική πολιτική της υπερδεκαετούς “εκτύπωσης” φρέσκου χρήματος και το τέλος της παγκοσμιοποίησης.
Το τέλος της παγκοσμιοποίησης
Η πανδημία του “Covid-19” το 2020 αποκάλυψε το διαζύγιο που είχαν πάρει οι Δυτικές Κοινωνίες με τη γεωπολιτική.
Οι ελλείψεις αναπνευστήρων, μασκών και γαντιών μιας χρήσης αποκάλυψαν την εξάρτηση της Δύσης από χώρες της Ασίας και κυρίως από την Κίνα.
Από τη δεκαετία του ’80 και μετά, στη Δύση επικράτησε η πεποίθηση του “Τέλους της Ιστορίας” του Φ. Φουκουγιάμα. Δηλαδή της τελικής επικράτησης του πολιτικού και οικονομικού φιλελευθερισμού σε όλο τον πλανήτη.
Κατά τους υποστηρικτές αυτής της άποψης οι εναπομείνασες κομμουνιστικές χώρες όπως η Κίνα, οι οποίες προκειμένου να αποφύγουν την οικονομική κατάρρευση της ΕΣΣΔ έκαναν ανοίγματα στην καπιταλιστική οικονομία, θα υποστούν πιέσεις για πολιτικό μετασχηματισμό από την εσωτερική διεύρυνση της μεσαίας τάξης.
Τούτο όμως δεν συνέβη. Το μονοκομματικό κομμουνιστικό καθεστώς κατάφερε να επωφεληθεί από την καπιταλιστική ανάπτυξη των δυτικών επενδύσεων και να μετατρέψει την Κίνα σε υπερδύναμη με επιρροή σε πολλά σημεία του πλανήτη.
Το 2020 όταν δυτικές χώρες προβληματίστηκαν σε σχέση με την εξάρτησή τους από την Κίνα για χειρουργικές μάσκες, πανικοβλήθηκαν. Επίσης συνειδητοποίησαν πως πάνω από το 80% των μικροεπεξεργαστών που φροντίζουν τις οικονομίες και τις κοινωνίες να στέκονται όρθιες προέρχονται από την Ασία και μάλιστα το μεγαλύτερο μέρος από την Ταιβάν, η οποία αποτελεί διακηρυγμένο στόχο της Κίνας για εισβολή.
Οι παραγωγικές και εφοδιαστικές αλυσίδες της Δύσης λοιπόν άρχισαν να αναδιατάσσονται με γεωπολιτικά κριτήρια. Μην εκπλαγείτε λοιπόν αν και χώρες σαν την Ελλάδα τα επόμενα χρόνια γίνουν αποδέκτες σοβαρών επενδύσεων υψηλής τεχνολογίας.
Η ανασυγκρότηση αυτή έχει συνέπειες. Η παραγωγή μακριά από φθηνές αγορές της Ασίας έχει υψηλότερο κόστος, γεγονός που σημαίνει πως τα επόμενα πολλά χρόνια θα υπάρχει μια τάση γενικότερων ανατιμήσεων.
Ο πληθωρισμός λοιπόν δεν μοιάζει να είναι πρόσκαιρος. Θα χρειαστεί η Δύση να προχωρήσει σε έναν επαναστατικό μετασχηματισμό όπως εκείνος της δεκαετίας του ’80-90 με την απορρύθμιση των αγορών και την έλευση του νεοφιλελευθερισμού που οδήγησε στη χρεοκοπία της “Σοβιετίας” και της παγκόσμιας ηγεμονίας.
Οι ιδιωτικοποιήσεις τότε των κρατικών μονοπωλίων και το άνοιγμα των αγορών οδήγησαν στην τεχνολογική και ψηφιακή επανάσταση και σε μια περίοδο άνευ προηγούμενου ευημερίας και κοινωνικής ειρήνης.
Τούτο δεν είναι εύκολο γιατί για να συμβεί χρειάζεται οι προνομιούχες τάξεις να χάσουν τα προνόμια προκειμένου να δημιουργηθεί χώρος να αναδειχτούν νέες (εταιρείες και κοινωνικές τάξεις) που θα φέρουν καινοτομίες.
Η κρίση που βιώνουμε λοιπόν βρίσκεται στην αρχή. Το πιθανότερο είναι πως θα περάσουμε ολόκληρη τη δεκαετία με κοινωνικές και πολιτικές αναταράξεις καθώς το παλιό θα αρνείται να εγκαταλείψει τα προνόμια και το νέο θα βασανίζεται να επινοήσει το νέο κόσμο.
Όπως έδειξαν τα τελευταία χρόνια του “λαϊκισμού” το παλιό στην προσπάθεια να επιβιώσει κατά καιρού ακολουθεί διάφορους απατεώνες δημαγωγούς που υπόσχονται “ομελέτες χωρίς αυγά”.
Η πραγματικότητα όμως είναι σκληρή… αλλά αυτό είναι το καλό σενάριο.
Όπως αναφέραμε και στο προχθεσινό άρθρο (Το διακύβευμα του επόμενου πολέμου…) οι ανακατατάξεις αυτές δεν αποκλείουν τις θερμές γεωπολιτικές τριβές. Δηλαδή πολεμικές αναμετρήσεις. Σπάνια κατά τη διάρκεια της ιστορίας μια υπερδύναμη (αυτοκρατορία) παρέδωσε μέρος της ισχύος σε αναδυόμενες δυνάμεις χωρίς την ισχύ των όπλων.
2) Τα αίτια της παρακμής…
Καλημέρα σας κ. Στούπα,
Κατ’ αρχάς να σας ευχαριστήσω για την εξαιρετική ενημέρωση που μας προσφέρετε αφειδώς.
Κατά δεύτερον, θεωρώ ότι είναι πολύ ενδιαφέρον το “τα αίτια της οποίας εδράζονται στην απόλυτη επιτυχία στους περισσότερους τομείς…” και θεωρώ ότι μια περαιτέρω ανάλυση ίσως να ενδιαφέρει τους αναγνώστες σας δεδομένης της κατάστασης στην Ευρώπη ίσως κ την Δύση ευρύτερα.
Εύχομαι καλό καλοκαίρι.
ΓΒ
ΑΠ: Κατά καιρούς έχω αναφερθεί στις συνέπειες της ευημερίας χωρίς προσπάθεια που απολαμβάνουν οι κοινωνίες της Δύσης. Στο μέλλον εκτός από τις κατά καιρούς επιμέρους αναφορές στη στήλη σχεδιάζω και μια εκτενέστερη προσέγγιση μέσω ενός βιβλίου που έχω ξεκινήσει εδώ και μερικούς μήνες…
Καλό υπόλοιπο Καλοκαιριού. Η στήλη θα επιστρέψει στις 22 Αυγούστου…
capital.gr
