του Κ. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Στο Αφγανιστάν οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και εν πολλοίς αναμενόμενες. Θα προσπαθήσουμε να μην μείνουμε σε επιφανειακές διαπιστώσεις και κυρίως να μην ενδώσουμε στην λαγνεία της εικοτολογίας για τις διαφαινόμενες ανατροπές που θα δρομολογήσουν οι Ταλιμπάν στην καθημερινότητα της Αφγανικής κοινωνίας…
Αυτό που έχει σημασία να κατανοήσουμε, είναι πως οι εξελίξεις εμφανίζονται να έχουν ιδιαίτερη δυναμική και το Αφγανιστάν αναγορεύεται σε «μαύρη τρύπα» της Γεωπολιτικής, η οποία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα βάλει την σφραγίδα της στα τεκταινόμενα σε ολόκληρη την Ευρασία.
Στο Αφγανιστάν η ήττα των Αμερικανών υπήρξε στρατηγική…
Αυτό όμως που συνιστά πραγματική στρατηγική πανωλεθρία, είναι η διαχείριση αυτής της ήττας, μετά από έναν αιματηρό και πολυδάπανο πόλεμο διαρκείας. Αυτό που αφήνουν πίσω τους οι Αμερικανοί, μετά και από την ταπεινωτική τους αποχώρηση, δεν είναι μια χώρα καθηλωμένη στην ευρύτερη γεωπολιτική τους επιρροή και με μια πολιτική διοίκηση αποτελούμενη από αχυρανθρώπους της αρεσκείας τους. Είναι ένα σημαντικό γεωπολιτικό μέγεθος, πλήρως αποστασιοποιημένο από τις περιφερειακές προτεραιότητες των ΗΠΑ, το οποίο θα κληθεί να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στο περιφερειακό ισοζύγιο ισχύος, στο κρίσιμο σταυροδρόμι της σύγκρουσης στρατηγικών και πολιτισμών και σε ένα περιβάλλον με ισχυρούς περιφερειακούς δρώντες που διεκδικούν αυξημένο ρόλο στις εξελίξεις της επόμενης μέρας.
Οι Ταλιμπάν φρόντισαν από την πρώτη στιγμή να ξεκαθαρίσουν έναντι όλων, ότι δεν είναι μονάχα οι ορεσίβιοι αγριάνθρωποι που αφιονίζονται και δολοφονούν οτιδήποτε δεν ταυτίζεται απόλυτα με την νοσηρή φονταμενταλιστική τους κουλτούρα. Τείνουν να εξελιχθούν σε ένα ιδιότυπο συγκροτημένο πολιτικοθρησκευτικό κίνημα και αυτή η διεργασία επιταχύνεται με την νομή της πολιτικής εξουσίας στο Αφγανικό ισλαμικό εμιράτο.
Η πολιτική ελίτ των Ταλιμπάν…
Επιχειρησιακά ενεργή, πολιτικά έτοιμη αλλά και εξαιρετικά «διαβασμένη», φαίνεται πως διαθέτει πλέον σαφή εξωστρεφή προσανατολισμό και κυρίως φαίνεται ότι συνειδητοποιεί το πραγματικό μέγεθος του γεωπολιτικού κεφαλαίου που έχει υπό τον έλεγχό της. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που φρόντισε να διαμηνύσει από τις πρώτες κιόλας ώρες που εξασφάλισε τον έλεγχο της Καμπούλ, πως προσανατολίζεται να διαπραγματευτεί έναν ισχυρό περιφερειακό ρόλο, στρατηγικά ανταγωνιστικό ως προς τις προτεραιότητες των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή, που είναι γι αυτούς πιο οικεία και περισσότερο γνώριμη σε ότι αφορά τις κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές οσμώσεις. Οι πολιτικοί ηγέτες των Ταλιμπάν, φαίνεται πως έχουν «διαβάσει» σωστά τις ιδιαίτερες ανάγκες τόσο των Ρώσων όσο και των Κινέζων και ότι αρκετά κεφάλαια διμερούς ενδιαφέροντος έχουν ήδη διευθετηθεί σε προπαρασκευαστικές συναντήσεις που έχουν προηγηθεί. Δεν είναι λοιπόν διόλου τυχαίο το γεγονός ότι απέρριψαν χωρίς συζήτηση κάθε πιθανότητα μεταβατικής κυβέρνησης υπό τον πρώην ΥΠΕΣ Αλί Αχμέτ Τζαλάλι και θέτουν από την πρώτη στιγμή ζήτημα πλήρους ανάληψης της εξουσίας.
Όσο για τους Αμερικανούς, κάνοντας γι’ ακόμη μία φορά την ανάγκη φιλοτιμία και αφού το παιχνίδι γι’ αυτούς χάθηκε οριστικά, σπεύδουν να δηλώσουν δια του ΥΠΕΞ κ. Μπλίνκεν, ότι οι στόχοι της επέμβασης έχουν ήδη εκπληρωθεί και ότι η περαιτέρω παραμονή τους στην κόλαση του Αφγανιστάν δεν έχει πλέον κανένα απολύτως νόημα. Ουσιαστικά οι Αμερικανοί προετοιμάζουν το έδαφος για την πλήρη και άνευ όρων αναγνώριση του καθεστώτος των Ταλιμπάν, καθιστώντας έτσι ακόμη πιο ταπεινωτικό το γεωπολιτικό τους ναυάγιο και κυρίως αποδεικνύοντας την απόλυτη ανικανότητά τους να διαχειριστούν περιφερειακές προκλήσεις από την θέση του πρωταγωνιστή εκεί όπου συναντούν σοβαρές αντιστάσεις. Αυτή η στάση των ΗΠΑ, συνιστά εν τέλει και τυπικά, την ληξιαρχική πράξη θανάτου της πλανητικής μονοκαθεδρίας τους και έμμεση αλλά σαφή αναγνώριση της πολυπολικής φυσιογνωμίας του σύγχρονου κόσμου.
Εξουσία και γεωπολιτικό σύμπλοκο με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά…
Σε μια τέτοια κατεύθυνση συγκλίνουν οι διαφαινόμενες εξελίξεις. Η πολιτική εξουσία για τους Ταλιμπάν δεν είναι αυτοσκοπός με πεπερασμένη διάσταση στα όρια της Αφγανικής επικράτειας. Είναι πολλαπλασιαστής ισχύος με ευρύτερο περιφερειακό αποτύπωμα, που εδραιώνει συγκεκριμένο σύστημα αντιλήψεων και προσδίδει σαφή γεωστρατηγικά χαρακτηριστικά στις διεργασίες που πρόκειται να ακολουθήσουν. Η Τουρκία έσπευσε να προδιαγράψει την πρόθεσή της για την ευθεία εμπλοκή της στα διαδραματιζόμενα, δηλώνοντας ισχυρή πολιτισμική συγγένεια – αν όχι ταύτιση – με τις «αξίες» των Ταλιμπάν και ταυτόχρονα φρόντισε να προαναγγείλει «μεγαλεία», κάνοντας ευθεία αναφορά σε ένα ισλαμικό τόξο εξαιρετικού στρατηγικού ενδιαφέροντος που περιλαμβάνει την ίδια, το Πακιστάν και το Αφγανιστάν (στο όνομα και με πρόσχημα την γειτνίαση). Η Τουρκία ουσιαστικά διεκδικεί πρωταγωνιστικό χρόνο στις περιφερειακές εξελίξεις, τόσο αυτοτελώς όσο και μέσα από την ενδυνάμωση του διαπραγματευτικού της κεφαλαίου έναντι όλων. Μια ιδιαίτερη παράμετρος που χρήζει αυξημένης προσοχής και έχει ευρύτερο ενδιαφέρον, είναι τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται και τα οποία ενδέχεται να πυροδοτήσουν ανακατατάξεις, αντιπαραθέσεις έως και συγκρούσεις ανάμεσα στο σιιτικό και στο σουνιτικό Ισλάμ, με αφορμή την νέα ισορροπία ισχύος και εργαλείο τις ευρύτερες ηγεμονικές βλέψεις της γείτονος.
Σε κάθε περίπτωση και παρά το γεγονός ότι η πολιτική ηγεσία των Ταλιμπάν δηλώνει διατεθειμένη να πορευτεί με γνώμονα τις δικές της γεωπολιτικές στοχεύσεις, η κορυφαία δυσκολία και ταυτόχρονα ένα κρίσιμο στοίχημα θα είναι η προσπάθεια «εκκοσμίκευσης του εξτρεμισμού» και από αυτήν την άποψη ο κίνδυνος «εξαγωγής» τρόμου, όπως και η πιθανότητα διασπάσεων και δημιουργίας ανεξέλεγκτων τρομοκρατικών σεχτών, παραμένει ισχυρός και οι Δυτικές κοινωνίες δεν θα πρέπει να τον υποτιμήσουν.
Ουραγός η Ευρώπη…
Με τον ανεκδιήγητο Μπορέλ να δηλώνει πως οι Ταλιμπάν θα απομονωθούν αν καταλάβουν την εξουσία δια της βίας. Ήταν το μοναδικό πράγμα που βρήκε να πει, προσπερνώντας ουσιαστικά το γεγονός πως μια ολόκληρη χώρα 40 εκατομμυρίων ψυχών παραδόθηκε χωρίς αντίσταση στην σκοταδιστική λαίλαπα των Ταλιμπάν και αδυνατώντας ο ίδιος να συνειδητοποιήσει πως τα απόνερα αυτής της εξέλιξης, θα περισφίξουν με τρόπο καταστροφικό την Ευρώπη.
- Όχι μονάχα διότι παραμένουν εξαιρετικά απρόβλεπτα όσα δυσμενή θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια οργανωμένη προσπάθεια εξαγωγής τρόμου(και είναι πολλοί οι πρόθυμοι να την χορογραφήσουν την επόμενη περίοδο)…
- Ούτε κυρίως διότι παραμένει εξαιρετικά προβλέψιμος ο πολλαπλά εκβιαστικός τρόπος με τον οποίο θα σπεύσει να αξιοποιήσει ο Ερντογάν το πρόσχημα της νέας προσφυγιάςγια να πιέσει με κάθε τρόπο την Ευρώπη αποσπώντας οικονομικά ανταλλάγματα και γεωπολιτική ανοχή στην πειρατική του δράση…
Αλλά πάνω απ’ όλα διότι η επιτυχία των Ταλιμπάν και η αναβάθμιση του πολιτικοθρησκευτικού τους κινήματος σε φορέα εξουσίας με υπόσταση κρατική, θα ενθαρρύνει ανάλογα κινήματα στην Β. Αφρική και στον Αραβικό κόσμο, φέρνοντας την ευρύτερη γεωπολιτική μας γειτονιά, αντιμέτωπη με νέας γενιάς και πολλαπλά αναβαθμισμένες προκλήσεις.
Επίλογος…
Όλοι αυτοί που με τις επιλογές και την στάση τους, δημιούργησαν το φαινόμενο των Ταλιμπάν (και το Αφγανικό πρόβλημα είναι καθαρά προϊόν επεμβάσεων ξένων δυνάμεων) σήμερα σπεύδουν να στοιχηθούν πίσω από την θριαμβευτική τους επαναφορά, επιδιώκοντας να αποσπάσουν την εύνοιά τους εν όψει εξελίξεων, σε ένα περιβάλλον οξύτατων συγκρούσεων και κορυφαίων στρατηγικών ανταγωνισμών. Και αυτή η τακτική, είναι η ασφαλέστερη μέθοδος για να ανατροφοδοτείται ο φαύλος κύκλος της περιφερειακής αποσταθεροποίησης.
Η ολική – θριαμβευτική επαναφορά των Ταλιμπάν, θέτει επί τάπητος την ανάγκη δημιουργίας ενός νέου συστήματος αντιλήψεων για την Διεθνή Ασφάλεια, με διαφορετικούς κανόνες, με άλλου τύπου δεσμεύσεις, με μια συνολικά διαφορετική αντίληψη για διευθέτηση των σοβαρών περιφερειακών προβλημάτων, για την αποτροπή των επεμβάσεων κοκ.
Η απροθυμία των ισχυρών να «πνίξουν» σε ένα περιβάλλον απόλυτης και καθολικής απομόνωσης το έκτρωμα των σκοταδιστών, είναι η φυσική συνέπεια των επιλογών τους που το εξέθρεψαν, και φυσικά ευθύνεται στο ακέραιο για την ενδυνάμωση και την ανάδειξή του σε ρυθμιστή των περιφερειακών εξελίξεων που ενεργοποιεί ένα ντόμινο ανατροπών και αποσταθεροποίησης σε ολόκληρη την Ευρασία.
