του καθηγητή Eugenio Capozzi*
[Είναι δυνατόν να κινδυνεύουμε να μείνουμε χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα και πολιτικοί ηγέτες να επιμένουν στα παραμύθια της «πράσινης ενέργειας»; Και με τις διακοπές φωτός και θέρμανσης θα τη βολέψουμε, αλλά όταν ενσκύψει η διατροφική κρίση – άμεση συνέπειά της – τί θα κάνουμε; Και το περίεργο είναι ότι οι μεγαλύτερες πολιτικές δυνάμεις συμφωνούν στις επιδοτούμενες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στον παροπλισμό λιγνιτικών μονάδων. Και κουβέντα δε γίνεται για αξιοποίηση των πλούσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Αποδείχτηκε ότι η κλιματική κρίση είναι μόνο πολιτική ατζέντα και τίποτε άλλο.
Και ας μη μας διαφεύγει το σοβαρότερο: ο οικολογισμός θεωρεί τον άνθρωπο μοναδικό υπεύθυνο της κλιματικής κρίσης (στη Γαλλία συζητείται και η θέσπιση ποινικού αδικήματος «περιβαλλοκτονίας»): η φύση αναγορεύεται σε θεό και καλείται ο ένοχος άνθρωπος να την προσκυνήσει, με ό,τι μπορεί ο καθένας να φανταστεί. Θα επιτρέψουμε στα φαντάσματα του παρελθόντος να επιστρέψουν; Ε.Δ.Ν. ]
Η πρασινοφρουρός Γκρέτα απευθύνεται στους Ευρωβουλευτές. Μιλάει από χειρόγραφο. Συνεντεύξεις δε δίνει γιατί αγνοεί παντελώς το θέμα και μπορεί να βρεθεί κάποιος «αντιδραστικός» δημοσιογράφος…και θα χαλάσει το ίματζ της…
Η G20 που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη και η Cop 26 που έγινε στη Γλασκώβη σηματοδοτούν μια νέα κλιμάκωση της ανησυχητικής ρητορικής των κυριότερων δυτικών κυβερνήσεων σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αποφυγή της «κλιματικής κρίσης». Αλλά, ταυτόχρονα, αυτές οι δύο συναντήσεις σηματοδοτούν επίσης μια ολοένα και πιο αισθητή ρήξη μεταξύ αυτής της ολοένα και πιο οριστικής ρητορικής, αφενός, και των προγραμμάτων που συμφωνήθηκαν πραγματικά από τις κυβερνήσεις για τη μείωση των τόσο δαιμονοποιημένων εκπομπών CO2.
Επιπλέον, αυτά τα δύο γεγονότα έχουν τώρα αναμφισβήτητα ρίξει φως στην πολύ σαφή απόκλιση σε αυτά τα ζητήματα μεταξύ της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών, αφενός, και των ασιατικών χωρών, αφετέρου. Μια απόκλιση που τονίζεται από τη μειωμένη συμμετοχή Ρωσίας και Κίνας στη Σύνοδο Κορυφής της Ρώμης και την απουσία τους στη Σύνοδο Κορυφής της Γλασκώβης. Αυτή η διαφοροποίηση είχε ως αποτέλεσμα τον γενικό στόχο, που τέθηκε στο τέλος της G20 στη Ρώμη, να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη σε 1,5 βαθμούς «μέχρι τα μέσα του αιώνα».
Εν ολίγοις, παρά την επείγουσα κινητοποίηση για την κλιματική αλλαγή τα τελευταία δύο χρόνια, με σύμβολο τη νεαρή «ιέρεια» Γκρέτα Τούνμπεργκ, φαίνεται πλέον προφανές ότι έχει βρεθεί ένας σιωπηρός συμβιβασμός σε σχέση με το πλαίσιο που καταρτίστηκε από τις συμφωνίες του Παρισιού του 2015 – εγκρίθηκε επίσημα αλλά στην πραγματικότητα αγνοήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τις περισσότερες βιομηχανικές χώρες της Ασίας. Η Δύση συνεχίζει σθεναρά την εκστρατεία της «απανθρακοποίησης», με στόχο την «ουδετερότητα» των υδρογονανθράκων έως το 2050 (ενώ αφήνει ανοιχτά πολλά ερωτήματα σχετικά με την πραγματική πιθανότητα και τη βούληση να επιτευχθεί αυτός ο στόχος), ακολουθώντας ένα «Σενάριο» όπως αυτό που εκφράστηκε από τον Βρετανό πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον στα εγκαίνια του COP26, ότι βρισκόμαστε «ένα λεπτό από τα μεσάνυχτα» και πρέπει να λάβουμε ακραία μέτρα πριν συμβεί μια μη αναστρέψιμη καταστροφή. Εν τω μεταξύ, η Ασία αφήνεται σχετικά ελεύθερη να συνεχίσει την εντυπωσιακή οικονομική της ανάπτυξη αξιολογώντας ευέλικτα τη δυνατότητα, το χρονοδιάγραμμα και τις μεθόδους μιας ενεργειακής «μετατροπής» που, επί του παρόντος, φαίνεται εντελώς μη ρεαλιστική και ακόμη πιο απαράδεκτη για τις περιοχές του κόσμου που ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την αύξηση του βιοτικού επιπέδου των πληθυσμών τους ή -όπως η Ρωσία- πάντα άρρηκτα συνδεδεμένες οικονομικά με την εκμετάλλευση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.
Είναι δυνατόν να πλημμυρίζει ο Ρήνος καλοκαιριάτικα και τα ελληνικά ΜΜΕ να μην κάνουν λόγο για κλιματική αλλαγή; Και όμως η υδατογραφία του 1868 δείχνει το Ρήνο πλημμυρισμένο…
Αυτή η πολύ σαφής και ριζική διαφοροποίηση μεταξύ των βιομηχανοποιημένων χωρών της Δύσης και των χωρών της Ανατολής (με τη Λατινική Αμερική στη μέση θέση και την Αφρική που εξακολουθεί να ενεργεί ως θεατής), πέρα από το λεπτό παραπέτασμα μιας λεγόμενης ενότητας προθέσεων, αντιπροσωπεύει μια ιστορική καμπή της οποίας οι ρίζες και η σημασία πρέπει να κατανοηθούν καλά.
Μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: τα πιο πρόσφατα βιομηχανοποιημένα έθνη βλέπουν την οικονομική ανάπτυξη ως απόλυτο και αναπόφευκτο στόχο, ενώ εκείνα με παλαιότερη εκβιομηχάνιση και πιο εδραιωμένη ευημερία έχουν επιλέξει να διαχειριστούν τη δική τους οικονομική παρακμή.
Η επιλογή να επισημανθούν οι φόβοι μιας υποτιθέμενης κλιματικής έκτακτης ανάγκης προκειμένου να προωθηθεί ένας βαθύς κοινωνικός μετασχηματισμός από την πλευρά των δυτικών κυρίαρχων τάξεων πρέπει να διαβαστεί με όρους οικονομικούς και πολιτικούς καθώς και ψυχολογικούς. Οι «πλούσιες» ή «εύπορες» κοινωνίες είναι ολοένα και πιο γερασμένες και στείρες, υπονομεύονται όλο και περισσότερο από τον μηδενισμό και την ολοκληρωτική εκκοσμίκευση, όλο και πιο ανίκανες να διατηρήσουν την οικονομική ανάπτυξη πολλαπλασιάζοντας την κατανάλωση σε βάρος του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους. Τα συναισθήματα που κυριαρχούν στους πληθυσμούς τους είναι ο φόβος για το μέλλον, ο τρόμος του θανάτου, η αγωνία να χάσει κανείς αυτό που έχει. Η ψύχωση της κλιματικής αποκάλυψης είναι μια έκφραση αυτού του διαδεδομένου συναισθήματος. Σε αυτήν – όπως και στην πιο πρόσφατη ψύχωση της πανδημικής μετάδοσης – μετουσιώνεται μια γενική στάση απόλυτης παραίτησης και άμυνας απέναντι στην ιστορική διαλεκτική, τη σύγκρουση και τον κίνδυνο.
Οι δυτικές άρχουσες τάξεις εκφράζουν φυσιολογικά, μέσω των συστημάτων αντιπροσώπευσής τους, αυτή την κυρίαρχη ψυχολογική κατάσταση των κυβερνωμένων τους. Αλλά, επιπλέον, αποφάσισαν να αξιοποιήσουν την ευκαιρία και να τη χρησιμοποιήσουν για να εδραιώσουν τη δική τους εξουσία, σε συμμαχία και σύγκλιση συμφερόντων με τα γιγάντια ολιγοπώλια της ψηφιοποιημένης οικονομίας που κυριαρχούν πλέον στις αγορές τους.
Οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ υιοθέτησαν με ενθουσιασμό το «αφήγημα» ότι ο ανθρώπινος πολιτισμός – και ειδικότερα η εκβιομηχάνιση από τον 20ό αιώνα – είναι κατά κύριο λόγο υπεύθυνη για την κλιματική αλλαγή και ότι μια δραστική οικολογική «μετατροπή» προς μια ανθρωπότητα «μηδενικής επίδρασης», «αειφόρο» , «βιοδιασπώμενη» μπορεί να ανατρέψει την κούρσα προς την αποκάλυψη, απλώνοντας κόκκινα χαλιά μπροστά στη Γκρέτα και τους υποστηρικτές της. Ετσι, με το πρόσχημα μιας ιστορικής «μετάβασης» που θα εφαρμοστεί σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, σκοπεύουν στην πραγματικότητα να επιβάλουν στους λαούς τους μια τεράστια συγκέντρωση εξουσίας, μια παρεμβατική στροφή, μια συγχώνευση ιδιωτικού μεγαλοκαπιταλισμού και συντονισμένο κρατικό σχεδιασμό σε υπερεθνικό επίπεδο, που θα πρέπει να οδηγήσει σε ελεγχόμενη «ψύξη» όχι τόσο του κλίματος όσο των κοινωνιών.
- Συμπίεση και «αποϋλοποίηση» της κατανάλωσης.
- Απορρόφηση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων από μεγάλα τραστ με κίνητρα και δημόσιες επιδοτήσεις.
- Σαφής διαχωρισμός των ανώτερων τάξεων, ικανών να στηρίζουν την καταναλωτική ζήτηση,
- από τις υποπρολεταριοποιημένες [διάβαζε: εξαθλιωμένες] μάζες, τις υποαπασχολούμενες ή ενταγμένες σε “εισόδημα κοινού προσδιορισμού” [δηλ., κατώτερο κοινωνικό εισόδημα], “γκετοποιημένες”, βιοελεγχόμενες, ίσως με ένα σύστημα “κοινωνικής πίστωσης” κατά το κινεζικό πρότυπο, με βάση εφαρμογές και τράπεζες δεδομένων που διαμοιράζονται επιχειρήσεις και κυβερνήσεις.
Η «οικολογική μετάβαση» εμφανίζεται εν συντομία, όπως το έκτακτο περιστατικό υγείας, ως ένα σχέδιο εξ ολοκλήρου εσωτερικό της δυτικής μηδενιστικής παρέκκλισης, με στόχο τον έλεγχο μιας παρακμής που θεωρείται αναπόφευκτη: να απομονώσουν τις (πρώην) εύπορες κοινωνίες σε ένα φρούριο, να διασώσουν τις αριστοκρατίες όσο περισσότερο γίνεται, να εκτονώσουν την κοινωνική σύγκρουση. Έως ότου, όσο πιο αργά γίνεται, οι μεγάλες αλλαγές που συμβαίνουν στον υπόλοιπο κόσμο αναπόφευκτα χτυπήσουν την πόρτα και, στη νέα διεθνή ισορροπία δυνάμεων, ό,τι απομείνει από τη Δύση βρεθεί μοιραία σε θέση υποταγμένη σε νέα αφεντικά.
Αλλά οι δυτικές άρχουσες τάξεις δεν βλέπουν τόσο μακριά. Είναι τόσο μηδενιστές που το μόνο που σκέφτονται είναι να κυβερνούν όσο κρατάει η ζωή η βιολογική ζωή τους. Και «μετά από μας ο κατακλυσμός!».
Μετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος
(*) Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Federico II της Νάπολης (1959-)
Πηγή: http://www.benoit-et-moi.fr/2020/2021/11/03/cop-26-transition-ecologique-declin-economique-et-du-sang-et-des-larmes-pour-le-peuple/
