του Παντελή Σαββίδη
Θέλησε να μου πει την ιστορία του. Για να την γράψω.
Είπα να του κάνω την χάρη, Διαβάστε την. Ίσως την βρείτε ενδιαφέρουσα. Ίσως, κάπου, ανακαλύψετε και τον εαυτό σας.
Πριν 55 χρόνια, σαν σήμερα, δεν πήγε σχολείο. “Ψιθυριστά – μου αφηγείται- μας έλεγαν στο σπίτι πως “έγινε δικτατορία”. Τα πατζούρια ήταν κλειστά απο φόβο και απο τις χαραμάδες βλέπαμε αστυνομικούς με μηχανάκια να έχουν στο πίσω κάθισμα συμπολίτες μας. Ήμουν 13 χρονών και δεν καταλάβαινα γιατί. Αργότερα έμαθα ότι ήταν αριστεροί. Τους έστειλαν εξορία”.
Στην πόλη που ζούσε γνώριζαν αυτήν την διάκριση. Άλλωστε δεν πέρασαν παρά μόλις 18 χρόνια απο τη λήξη του Εμφυλίου και η ατμόσφαιρα μύριζε, ακόμη, μπαρούτι.
Μια μικρή αγωνία υπήρχε στο σπίτι μήπως στείλουν εξορία και όσους εκδηλώθηκαν υπέρ του Κέντρου προδικτατορικά αλλά όσο περνούσε η ώρα ο φόβος καταλάγιαζε. Αν χτυπούσε η πόρτα, μάλλον, θα ήταν ο γαλατάς. Όχι ο αστυνομικός.
Την επομένη αεροπλάνα πέταξαν κάποιες προκηρύξεις που επαινούσαν την “Επανάσταση”. Πήρε και διάβασε μία και άκουσε την μητέρα του να τον ρωτάει: τι λέει η προκήρυξη;
-Κάτι χαζομάρες απάντησε. Άκουσε ένα παρατεταμένο σύριγμα: σσσσσσσσσσσσσσ…
Άρχισε να καταλαβαίνει πως κάτι διαφορετικό απο την καθημερινότητα είχε συμβεί.
Το 1972, οικεία βουλήσει βρέθηκε στην Ιταλία για δύο χρόνια. Γι αυτά τα δύο χρόνια δεν θέλησε να μιλήσει. Μέχρι που αισθάνθηκε ακραίο κίνδυνο, γύρισε στη Θεσσαλονίκη και το 1974 έδωσε εισαγωγικές εξετάσεις και πέρασε στο Μαθηματικό. Υπήρξε συμφοιτητής μου και αυτός ήταν ένας λόγος, ακόμη, που άκουσα με ενδιαφέρον-και καταγράφω- τις εμπειρίες του. Είχαμε και κοινή επαγγελματική πορεία.
Οι φυσικές επιστήμες του άρεζαν και θα τις υπηρετούσε καλά αν τις ακολουθούσε.
Οι παιδικές μνήμες απο τη δικτατορία και, κυρίως, η εμπειρία της Ιταλίας που την δεκαετία του ΄70 υπήρξε το καλύτερο πολιτικό εργαστήριο στον κόσμο, δεν τον άφηναν σε ησυχία. Είχε προστεθεί και το κυπριακό.
Αναζητούσε συμμετοχή στο δημόσιο λόγο, αλλά ασφυκτιούσε όταν του έλεγαν πως έπρεπε να αναπαράγει την άποψη της πλειοψηφίας ανεξαρτήτως αν συμφωνούσε. Και με την δική του άποψη; Ρωτούσε. Αλλά έπαιρνα ένα “τι να κάνουμε έτσι είναι”. Δεν μπορούσε να το αποδεχθεί και πολύ γρήγορα ένοιωσε πως δεν του ταίριαζαν τέτοια σχήματα.
Ήθελε να διατυπώνει δημοσίως, την δική του άποψη, ανεξαρτήτως αν ήταν μειοψηφική ή όχι.
Όπως σας είπα, στάθηκε τυχερός και έγινε δημοσιογράφος. Τον βοήθησα και εγώ. Ιδεολογία διατήρησε, όχι, όμως κομματική εξάρτηση απο το 1977 ως και σήμερα.
Τα χρόνια περνούσαν και του άρεζε η περιπλάνηση όχι, μόνο, στην πολιτική πρακτική αλλά και στα ιδεολογικά ρεύματα. Τα προσλάμβανε όχι, απλώς, θεωρητικά αλλά με την κριτική ματιά που διαμορφώνει η μαθηματική σκέψη. Με τα μαθηματικά, επαγγελματικά δεν ασχολήθηκε ποτέ αλλά η όποια σπουδή του σ αυτά του διαμόρφωσε έναν τρόπο σκέψης. Είναι διαφορετικός απο των άλλων επιστημών.
Έπεφτε με τα μούτρα στα ιδεολογικά ρεύματα. Ανακάλυπτε καινούριους, άγνωστους κόσμους σε μια περίοδο που η περιρρέουσα ατμόσφαιρα το ευνοούσε. Και ό,τι συνειδητοποιούσε το αναπαρήγαγε υπο μορφήν αναλύσεων ή ερωτήσεων και στην δημοσιογραφική του απασχόληση.
Το έκανε ως το 2013 με 2015. Οπότε ένα μεγάλο μέρος εκείνων των προσλήψεων το αναθεώρησε. Αιτίες υπήρχαν πολλές. Αφορμή;
Στο εργασιακό περιβάλλον, μερικοί ευνοηθέντες ποικιλοτρόπως έπρεπε να δώσουν διαπιστευτήρια στην νέα αναδυόμενη, τότε, κατάσταση. Και άκουσε απο ανθρώπους που δεν γνώριζαν τα στοιχειώδη απο πολιτική να αποκαλούν άλλους συναδέλφους τους “γερμανοτσολιάδες”. Να πολώνουν το κλίμα για να γίνουν αρεστοί. Σήμερα, οι ίδιοι απολαμβάνουν τα αγαθά ανώτατης πολιτικής διάκρισης αλλά ο εργασιακός τους χώρος περνά κρίση και εξαιτίας της δικής τους συμπεριφοράς.
Όλα αυτά τα χρόνια απο το 67 ως τότε, το 2015, του είχε διαμορφωθεί ένα πολιτικό υπόβαθρο με πολλά ερωτηματικά. Αλλά όταν άκουσε τα περί γερμανοτσολιάδων για ανθρώπους, ακόμη και με αριστερή διαδρομή αλλά κριτικά στεκόμενους στην νέα κατάσταση του 2015, του ήρθαν στο νου δύο περιστατικά:
Το 1973 στην πόλη που ζούσε στην Ιταλία, υπήρχε ένας αριστερός νεολαίος, ο οποίος δραστηριοποιούνταν στην αντίσταση που γινόταν στο εξωτερικό. Τον γνώριζε ο αφηγητής μου. Ήταν ο οργανωτής μιας αντιστασιακής οργάνωσης σε όλη τη βόρειο Ιταλία. Αλλά οι αντιθέσεις Ρωσίας-Κίνας εκείνη την εποχή είχαν τις έντονες αντανακλάσεις τους στην μικρή κοινότητα του Συλλόγου “Μακρυγιάννης”. Έπρεπε να βγει φασίστας, εστω και αν έτρωγε ξύλο, συχνά, απο τους φασίστες. Τέθηκε το θέμα σε ψηφοφορία. Και ένας άνθρωπος που αγωνιζόταν καθημερινά κατά του δικτατορικού καθεστώτος, χαρακτηρίστηκε φασίστας. Δεν σήκωσε το χέρι του εναντίον του. Τον χαρακτήρισαν, αμέσως.
Στην ιδεολογική του διαδρομή εκτίμησε και τον Καστοριάδη. Και το 2015 του ήρθε στο νου με πόση μανία η κομμουνιστική αριστερά τον είχε χαρακτηρίσει “πράκτορα του ιμπεριαλισμού και των αμερικανών”. Δεν μπορούσε να τα ανεχθεί.
Τα πρόσθεσε στη δική του περίπτωση, του γερμανοτσολιά, και αναρωτήθιηκε μήπως ήρθε η ώρα να σκεφθεί πως κάτι σάπιο υπήρχε στο Βασίλειο της Δανιμαρκίας.
Ρώτησε και άλλους που κινήθηκαν σε παρόμοιους, με αυτόν, ιδεολογικούς χώρους. Του είπαν πολύ χειρότερα.
Η ώρα της απελευθέρωσης είχε έρθει.
Η πρώτη αξία στη ζωή είναι η ελευθερία. Αν την έχεις μπορείς να ζήσεις και με ρίζες. Αν δεν την έχεις είναι άνοστο και το καλύτερο έδεσμα. Έσπασε τα δεσμά.
Με κάτι τέτοια περιπλανιέται, ακόμη και σήμερα.
Καθώς τα σκεφτόταν όλα αυτά, μίλησε, χθες, παραμονή της 21ης Απριλίου με φίλο του στις Βρυξέλλες. Καλός γνώστης, ο φίλος του, της ευρωπαϊκής και, κυρίως, της γαλλικής πραγματικότητας, του είπε πως τις εκλογές θα τις κερδίσει ο Μακρόν αλλά υπάρχει, πλέον, μια κοινωνική νομιμοποίηση του φασιστικού φαινομένου που προκαλεί έκπληξη.
Οι Γάλλοι δεν βλέπουν αρνητικά την Λεπέν. Και όταν σε πολλούς εξ αυτών γίνεται η επισήμανση ότι είναι φασίστρια δίνεται η απάντηση: ε, και; Θα τα κάνει καλύτερα.
Ο φασισμός ως φαινόμενο όχι, μόνο, έχει αποενοχοποιηθεί αλλά πολλοί νοιώθουν και άνετα μαζί του.
Και αυτό σε διάστημα, μόλις, δύο γενιών απο την εποχή που προκάλεσε, μαζί με την δίδυμη αδελφή του, την ναζιστική ιδεολογία, μέγιστες καταστροφές στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Βοήθησε και η αποκάλυψη του τι πραγματικά ήταν η περίφημη αριστερά.
Όσο για τη δικτατορία του 1967, υπήρξε το απόστημα του μετεμφυλιακού κράτους. Οι αντιθέσεις στο εσωτερικό του ήταν έντονες και εκδηλώθηκαν κατά τη διάρκεια της επταετίας. Χειρότερα και απο τους αριστερούς βασανίσθηκαν αξιωματικοί και των τριών όπλων. Και ο ηγέτης της παράταξης απο εποχής, τουλάχιστον, του βασιλιά Κωνσταντίνου του Α, αναγκάσθηκε σε υπερορία και παραίτηση. Απο τύχη, έφερε το ίδιο όνομα.
Η δικτατορία υπήρξε μια τομή στη νεότερη ελληνική ιστορία της οποίας οι τριγμοί είναι, ακόμη, ορατοί. Ήταν ο επιθανάτιος ρόγχος ενός παρακράτους που άρχισε να δομείται μετά την αποτυχία της τελευταίας προσπάθειας του Πλαστήρα να καταλάβει πραξικοπηματικά την εξουσία το 1935. Μια αντιπαράθεση δύο πλευρών που άρχισε το 1909 με την έλευση του Βενιζέλου στην Ελλάδα.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αναδύθηκε στην νέα κατάσταση, μετά το 1974, είναι ότι οι κυρίαρχες δυνάμεις της χώρας δεν θέλουν να δημιουργήσουν κράτος. Θέλουν ένα κοτζαμπάσικο μόρφωμα που να το νέμονται οικογενειακά.
Εδώ βρισκόμαστε.
ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ήταν μια ευχή που τα χρόνια της δικτατορίας την έλεγαν με νόημα.
Με νόημα την διατυπώνουμε και σήμερα.
ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ
Επειδή οι θύμησες δεν εγκλωβίζονται ,όπως του φίλου σας Κυρίου Κ. – αγαπητέ κύριε Σαββίδη-από όσους έζησαν τα γεγονότα της Παρασκευής 21 Απριλίου 1967 (55 χρόνια πριν) -όπως και εγώ -θα θέλαμε ο καλός σας φίλος να αναφερθεί και στα τραγικά γεγονότα της 2ετίας 1965-67 ,-προάγγελο των γεγονότων της 5ετίας 2010-2015 -και να τα αναλύσει μήπως και διαπιστώσει ότι η μαμή του όποιου φασισμού -που είναι κάθε μονοκομματικό και όχι πολυκομματικό καθεστώς-είναι η πολιτική αστάθεια και τα άγρια πολιτικά πάθη και φυσικά οι λαικιστές πολιτικοί ,που εκμεταλλεύονται αυτά τα πάθη για να ικανοποιήσουν τις προσωπικές ,αλλά κυρίως τις πολιτικές τους φιλοδοξίες.
Θα είχε θυμηθεί ότι ο φερόμενος ως νικητής των εκλογών της 28ης Μαίου 1967 θα έμπαινε στην Θεσσαλονίκη ”καβάλα σε άσπρο άλογο” και ότι” θα όρκιζε την κυβέρνηση του στο Σύνταγμα παρουσία του λαού της Αθήνας ,αγνοώντας τον νεαρό Βασιλιά” Γλύκζμπουργκ” και κάποια άλλα συνθήματα παράταιρα για τις πολυκομματικές Δημοκρατίες της Ευρώπης ,με τα οποία φανατίζονταν οι πολίτες (”δημοκράτες” πάσης αποχρώσεως) και παραληρούσαν στο άκουσμά τους .
Να μη θυμηθούμε ότι και η εφημερίδα τα ΝΕΑ αναζητούσε δεκανέα για να αποφευχθεί ο νέος εθνικός εμφύλιος , μετά από 18 χρόνια από τον του προηγούμενο με τις αδιατίμητες ακόμη καταστροφές;;;
ΔΥΣΤΥΧΩΣ η τραγική κατάληξη εκείνης της Δικτατορίας με την τουρκική επέμβαση στην Κύπρο και τα συνεχόμενα από τότε δυσμενή αποτελέσματα της για τον Ελληνισμό, απέκλεισαν την επιστημονική έρευνα των αιτίων εκείνης της- κατά τον Αριστοτέλη- πολιτικής εκτροπής ,τα οποία όμως υπήρξαν .
Η Γαλλία που ‘χώνεψε και απέβαλε” και τον Μάη του 1968 δεν θα εκτραπεί και με την Λεπέν -αν εκλεγεί- αλλά και η Ε.Ε με τους άλλα 26 μέλη της θα δυσκολευτεί ,αλλά θα ενσωματώσει την νέα πολιτική της Γαλλίας στα 65χρονα κεκτημένα της και θα συνεχίσει να υπάρχει μάλλον πιο δυνατή.
Υ.Γ Λεπτομέρεια .
Δεν μετέφεραν οι αστυνομικοί τους καταγεγραμμένους από όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις (ιδίως της κυβερνήσεως του Κέντρου Λαμπράκηδες) με μοτοποδήλατα.
Οι παλαιότεροι -συνηθισμένοι από τοι ιδιώνυμο του Βενιζέλου και της εποχής Μεταξά -προσέρχονταν μόνοι τους για την βέβαιη εξορία τους, ή άλλοι συλλαμβάνονταν μερικοί και με τις πιτζάμες τους .
ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ,με ήπια πολιτικά πάθη και μακριά από λαικιστές πολιτικούς , που κατεβαίνουν και στους δρόμους εξάπτοντας τα μονίμως ηρωικά συναισθήματα των νεαρών κυρίως.