Αυτές τις ημέρες λόγω της συμφωνίας της Ελλάδας και της Γαλλίας για την προμήθεια πολεμικού υλικού, γίνονται συζητήσεις αναφορικώς με τα αμυντικά ζητήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και για την ανάγκη συγκρότησης του λεγόμενου «ευρωπαϊκού στρατού», κι άλλα συναφή.

Στη συζήτηση αυτή δε γίνεται καν αναφορά για το ΝΑΤΟ.

Και τούτο παρά το ότι εξακολουθεί να είναι συμμαχία ενεστώσα! Στο παρόν κείμενο  θα διερευνήσουμε – όσο το πλαίσιο επιτρέπει – τα του ΝΑΤΟ ,  με υπ´όψιν αναφορά στα εξής:

• το γεωπολιτικό και ιδεολογικό πρόταγμα

Η ίδρυση της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας (ΝΑΤΟ) στο χρόνο συγκρότησής της (1949) ήταν ατελής, χωρίς την ύπαρξη δύο όμορων κρατών, ήτοι της Ελλάδας και της Τουρκίας. Αξιοπρόσεκτο δε είναι πως ακριβώς αξιολογήθηκε (σε ιδεολογικοπολιτικό αλλά και γεωπολιτικό-στρατηγικό επίπεδο), αυτή η κοινή είσοδος των συγκεκριμένων κρατών από τον (τότε) Υπουργό των Εξωτερικών των ΗΠΑ Ντιν Άτσεσον.

Ο τότε Αμερικανός Αξιωματούχος, τοποθετήθηκε, σύμφωνα με τα «αρχεία» της εποχής, ως εξής:

«Η εισδοχή των δύο χώρων δεν θα συντελέσει μόνον εις την ενίσχυσιν της ιδικής των ασφαλείας, αλλά και των άλλων χωρών του Συμφώνου, περιλαμβανομένης και της ιδικής μας. Αρκεί να ρίξωμεν ένα βλέμμα εις τον χάρτην, διά να είδωμεν ποία είναι η στρατηγική σημασία των δύο χωρών διά τη δυτικήν άμυναν: φρουρούν τας ανατολικάς προσβάσεις προς την Μεσόγειον, περιλαμβανομένων και των στενών της Ιταλίας, από τη Μαύρην Θάλασσαν προς την Κεντρικήν Μεσόγειον. Επιπλέον, η Τουρκία πλευροκοπεί τας χερσαίας οδούς, αι οποίαι άγουν από τη Ρωσίαν προς τας πλούσιας πετρελαιοπηγάς της Μέσης Ανατολής. Είναι δε γνωστή η απόφασις της Ελλάδος και της Τουρκίας να διατηρήσουν την ελευθερίαν και ανεξαρτησίαν των και να αναπτύξουν περαιτέρω τη δύναμίν των εις αποφασιστικόν φράγμα εναντίον του επιθετικού κομμουνισμού, ιδιαιτέρως εις την Μέσην Ανατολήν».

Αυτό ήταν το δόγμα της εποχής. Για την πληρότητα όμως του ιστορικού και πολιτικού λόγου θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν τα παρακάτω:

Στις 30 Δεκεμβρίου 1922 σχηματίστηκε η Ένωση των Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ) με την ενοποίηση της τότε Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας με τις αντίστοιχες Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας και της Υπερκαυκασίας.

Η διαδικασία αυτή συνεπαγόταν ριζική ιδεολογικοπολιτική ανατροπή όχι μόνο στον ευρωπαϊκό αλλά και στον παγκόσμιο χώρο. Παραλλήλως τα στρατηγικά συμφέροντα της Ρωσίας που από το 1721 υπό την ηγεσία του Μεγάλου Πέτρου της Ρωσίας, εκτείνονταν από τις Ακτές της Βαλτικής (εξ ού λόγου και η νέα Πρωτεύουσα του Κράτους η Αγία Πετρούπολη), συνδυαζόμενα με τις μεταρρυθμίσεις της εποχής εκείνης έφεραν σημαντικές δυτικοευρωπαϊκές πολιτιστικές επιρροές στη Ρωσία.

Ειδικότερα από την εποχή της βασιλείας της Μεγάλης Αικατερίνης (1762-1796), η Ρωσία βρέθηκε στο απόγειο της δύναμής της, ενώ η εποχή αυτή έμεινε στην ιστορία ως η εποχή του «Ρωσικού Διαφωτισμού».

Υπ’ όψιν δε, ότι η Μεγάλη Αικατερίνη επέκτεινε τον πολιτικό έλεγχο της Ρωσίας στην Πολω-Λιθουανική Κοινοπολιτεία και ενσωμάτωσε το μεγαλύτερο μέρος εδαφών της, μετά το διαμελισμό ανάμεσα στη Ρωσία, την Πρωσία, και την Αυστρία, οπότε τα σύνορα της Ρωσίας έφτασαν στην Κεντρική Ευρώπη.

Όταν δε ο Τσάρος Αλέξανδρος ο Α’ (1801-1825) απέσπασε τη Φινλανδία από το Βασίλειο της Σουηδίας το 1809 και την Βερσσαραβία από τους Τούρκους το 1812, οι Ρώσοι αποίκισαν την Αλάσκα στη Βόρεια Αμερική και δημιούργησαν εγκαταστάσεις έως και την Καλιφόρνια! 

Ιδού γιατί στο Συνέδριο της Βιέννης η Ρωσία εκπροσωπούμενη από τον Τσάρο Αλέξανδρο τον Α’, καθόρισε το «Χάρτη της Ευρώπης» για τα επόμενα χρόνια. 

Για να ορθοτομούμε το λόγο της αλήθειας, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (1941-1945) η τότε Σοβιετική Ένωση πρόσφερε στο βωμό της νίκης του πολέμου το 1/3 του συνόλου των θυμάτων του παγκόσμιου πολέμου με περίπου 16 εκατομμύρια νεκρούς. Ιστορικό δεδομένο είναι δε ότι η λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έφερε το λεγόμενο «Κόκκινο Στρατό» στο «Κέντρο της Ευρώπης», διαμοιράζοντας την Ηπειρωτική Ευρώπη σε Ανατολική και Δυτική –αν και το μοίρασμα αυτό ήταν συμπεφωνημένο.

Ωστόσο, τίποτα δεν εμπόδισε, τους συμμάχους να αναπτύξουν μεταξύ τους σοβαρή αντιπαλότητα, διαμορφώνοντας την περίοδο του λεγόμενου «Ψυχρού Πολέμου».

Η περίοδος του «Ψυχρού Πολέμου», υποχρέωσε ταυτοχρόνως δύο γείτονες χώρες, την Ελλάδα και την Τουρκία, να συμμετάσχουν στο «ψυχροπολεμικό κλίμα» στο πλαίσιο της Συμμαχίας του ΝΑΤΟ, προσδεδεμένες κυρίως στο άρμα των ΗΠΑ. Η ταυτόχρονη ένταξη Ελλάδας-Τουρκίας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία (1952) αναγνώριζε εξ αντικειμένου τα γεωπολιτικά δεδομένα εκάστης χώρας, οπότε η κάθε μια απ’ αυτές τις γείτονες χώρες συνεπαγόταν και διαφορετικούς ρόλους.

Οι πρόνοιες της Ατλαντικής Συμμαχίας έναντι του «αντι-ΝΑΤΟ» ή άλλως του «Συμφώνου της Βαρσοβίας»  οφείλονταν τόσο στην ιδεολογικοπολιτική αντιπαλότητα ανάμεσα στους δύο αντιμαχόμενους κόσμους, όσο και κυρίως στην επιρροή της τότε ΕΣΣΔ σε παγκόσμια κλίμακα. Υπ’ όψιν ότι το «Σύμφωνο της Βαρσοβίας» ιδρύθηκε το 1955 λόγω της επαναστρατιωτικοποίησης της (τότε) Δυτικής Γερμανίας και της ένταξής της στο ΝΑΤΟ.

Στα προαναφερόμενα άξιο επισημείωσης είναι ότι η «σύμμαχος Τουρκία» ουδεμία εμπλοκή είχε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Απλώς…απέστειλε στις μεταπολεμικές επιχειρήσεις στην Κορέα «άκαπνους» στρατιωτικούς…

• τα νέα κρίσιμα γεωπολιτικά δεδομένα

Οι μετέπειτα εξελίξεις στο χώρο της τέως ΕΣΣΔ δημιούργησαν «νέες» καταστάσεις. Η παραίτηση του Προέδρου Γιέλτσιν στις 31 Δεκεμβρίου 1999, ανέδειξε ένα σημαντικότατο πολιτικό το Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος αφού επέφερε αποφασιστικό πλήγμα στους Τσετσένους αυτονομιστές, συνέβαλε αποφασιστικώς στο να επανέλθει στο προσκήνιο η Ρωσία, ως μια εκ των δύο βασικών υπερδυνάμεων.

Έτσι η Ρωσία κατέστη ο ένας εκ των δύο κύριων πόλων της λεγόμενης «Νεοψυχροπολεμικής εποχής», που ωστόσο έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από εκείνα που αφορούσαν τη λήξη του Β’  Παγκοσμίου Πολέμου.

Όταν ο ιστορικός κύκλος της Οκτωβριανής Επανάστασης έκλεισε με την υποστολή της «Κόκκινης Σημαίας» στις 15 Δεκεμβρίου 1991, και ο όρος «Αγαπητοί Σύντροφοι» αντικαταστάθηκε με τον όρο «Αγαπητοί Συμπολίτες και Συμπατριώτες», οι ιδεολογικοπολιτικές αντιθέσεις τέθηκαν στο περιθώριο, ή άλλως στην επεξεργασία της επιστήμης της Ιστορίας, και αναδείχθηκαν νέα δεδομένα, αμιγώς στο γεωπολιτικό πεδίο και ειδικότερα στο γεωπολιτικό πεδίο της ενέργειας, δηλαδή της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων. Δεν είναι δε τυχαίο ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση στις 10 Δεκεμβρίου 1998 ενσωμάτωσε στο Κοινοτικό-Ενωσιακό κεκτημένο το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS-United Nations Convention of Law of the Sea). 

Έτσι, από το ιδεολογικοπολιτικό πεδίο τα πράγματα μετατέθηκαν αμιγώς όχι μόνο στη διανομή των αγορών, υπό την ευρύτερη έννοια των παραγωγικών σχέσεων και παραγωγικών δυνάμεων του καπιταλισμού,  σε επίπεδο ιμπεριαλισμού, αλλά διαμορφώθηκαν σε νομικοπολιτικό πεδίο νέες συνθήκες που αφορούν αποκλειστικές οικονομικές ζώνες και συναφώς την  αξιοποίηση του φυσικού πλούτου, μέσω σύγκρουσης συμφερόντων.

Ταυτοχρόνως, ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός, που προέρχεται από το Ισλάμ, έφερε και τη λεγόμενη «σύγκρουση πολιτισμών», περιπλέκοντας ευρύτερα πολιτιστικά και ιστορικά στοιχεία σε μια «ιδιόμορφη διένεξη», ενός πράγματι παγκοσμιοποιημένου περιβάλλοντος, όχι μόνο στην οικονομία αλλά και στον πολιτισμό.

• τα επιμέρους σημεία : το ΝΑΤΟ σε παρακμή…

Το πρώτο ζήτημα που εγείρεται είναι, παρά το γεγονός ότι η σημερινή Ρωσία είναι πράγματι μια Υπερδύναμη (όποιος το αμφισβητεί είναι εκτός τόπου και χρόνου-άλλωστε δεν αμφισβητείται), εάν και κατά πόσον έχει τα γεωπολιτικά δεδομένα της τότε Σοβιετικής Ένωσης, έτσι ώστε η Τουρκία να θεωρείται ο απαραίτητος χώρος γεωπολιτικής αξιοποίησης και εκμετάλλευσης από τους λεγόμενους «δυτικούς συμμάχους» και κυρίως από τις ΗΠΑ.

Η ορθή τοποθέτηση την οποία οφείλουν να κάνουν οι Αμερικανοί Σύμμαχοι του Πενταγώνου, του Λευκού Οίκου και του Στέϊτ Ντιπάρτμεντ είναι ότι η σημερινή Ρωσία πρέπει να αντιστοιχηθεί ως προς τις επιρροές της (ή όχι) σε σχέση με τις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες.

 ΣΥΝΕΠΩΣ: 

θα πρέπει να αξιολογηθεί ο σημερινός γεωπολιτικός ρόλος της Τουρκίας κατά πόσον είναι ο αντίστοιχος της «ψυχροπολεμικής περιόδου» σε «αντιπαράθεση» με: 1) την Αρμενία, 2) το Αζερμπαϊτζάν, 3) τη Λευκορωσία, 4) την Εσθονία, 5) τη Γεωργία, 6) το Καζακστάν, 7) το Κιργιστάν, 8) τη Λετονία, 9) τη Λιθουανία, 10) τη Μολδαβία, 11) το Τατζικιστάν, 12) το Τουρκμενιστάν, 13) το Ουζμπεκιστάν και 14) την Ουκρανία  που αφορούσαν την τότε ΕΣΣΔ.

ΠΕΡΑΝ ΑΥΤΟΥ : 

λόγω της συμμετοχής της Εσθονίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Σλοβακίας, της Τσεχίας, της Πολωνίας, της Ουγγαρίας, της Σλοβενίας,  στην ΕυρωπαιΙκή Ένωση, τίθεται το εύλογο ερώτημα ποια είναι πλεόν στ´αλήθεια η έννοια του ΝΑΤΟ  που ήταν συμμαχική δύναμη ενάντια στις χώρες αυτές του Συμφώνου της Βαρσοβίας; Εξ αντικειμένου η αποστολή του ΝΑΤΟ  είναι σε αποδρομή και θα λέγαμε σε γεωπολιτική παρακμή…

• ιδού γιατί πρέπει να υποτιμηθεί γεωπολιτικά η Τουρκία

Εξυπακούεται ότι ο γεωπολιτικός ρόλος της Τουρκίας δεν πρέπει να είναι άλλος  (από τη δεκαετία του ’50 έως και σήμερα), από το να υπερασπίζεται τα συμφέροντα Ευρωπαίων και Αμερικανών έναντι της Ρωσίας. Αυτή είναι η έννοια συμμετοχής της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και της συμμαχίας της με τις ΗΠΑ, σύμφωνα με το «δόγμα Άτσεσον».

Επίσης η Τουρκία απειλεί με χρήση βίας σύμμαχο χώρα, όπως είναι η Ελλάδα,εάν αποφασίσει να εφαρμόσει το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο σύμφωνα με τα κεκτημένα δικαιώματα της ,όπως η διεθνής έννομη τάξη  αναγνωρίζει. Αυτή όμως η διαδικασία δεν συνιστά πλέον κοινή άμυνα, αλλά αντιθέτως επίσης παρακμή!

Θεωρητικά οι πρόσφατες εξελίξεις, μάλλον πρέπει να απογοητεύουν ή και να ανησυχούν τους συμμάχους  Αμερικανούς έναντι της Τουρκίας.

Με τούτα τα δεδομένα, η αμερικανική πολιτική πρέπει να απαγκιστρωθεί αμετακλήτως από τα δόγματα του «Ψυχρού Πολέμου», καθόσον τα ιστορικά δεδομένα ως προς την «αξιολόγηση της Τουρκίας» που αφορούν τη δεκαετία του ‘50 αλλά και εντεύθεν, δεν συντρέχουν.

 Η Τουρκία πρέπει να τύχει της αντίστοιχης γεωπολιτικής υποτίμησης ως εκείνη του νομίσματός της. Πέραν αυτού η Τουρκία έχει καταστεί «ο αστάθμητος παράγοντας» στο σύνολο των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ.  Οι Αμερικανοί πρέπει επειγόντως να… επιστρέψουν στο μέλλον!

Διαφορετικά η αποστολή του ΝΑΤΟ αρχίζει να παρακμάζει…ΤΟ ΝΑΤΟ δεν θα έχει μακροβιότητα! Και ίσως αυτό διαπιστωθεί στους αμέσως επόμενους καιρούς!.

* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου .

Hellas Journal