Του Θράσου Ευτυχίδη*
Η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία και ο ιδιαίτερος ρόλος της Τουρκίας στα τεκταινόμενα στη Συρία, είναι από τα ζητήματα που απασχολούν πολλούς αναλυτές που καταλήγουν σε ένα προφανές συμπέρασμα.
Η Τουρκία βγαίνει ενισχυμένη από τις αλλαγές και βελτιώνει το ειδικό βάρος της επιβεβαιώνοντας το χαρακτηρισμό Περιφερειακή Δύναμη, ενώ έχει ισχυρό λόγο στην επόμενη ημέρα.
Δεν είναι τυχαίο ότι το σύνολο της Δύσης συνομιλεί ή επιδιώκει να συνομιλήσει και να συνδιαλλαγεί με το νέο καθεστώς διαμέσου της Τουρκίας. Μιας Τουρκίας που όμως δεν αποτελεί διαμεσολαβητή αλλά μέρος της σύγκρουσης στη Συρία.
Αδιαμφισβήτητα τα κύρια πρόσωπα που πιστώνονται αυτή την προς το παρόν επιτυχία, (τα πράγματα αλλάζουν με εξαιρετική ταχύτητα) είναι δύο, ο νυν Υπουργός Εξωτερικών και πρώην επικεφαλής της ΜΙΤ Χακάν Φιντάν και ο νυν επικεφαλής της ΜΙΤ και πρώην Σύμβουλος του Προέδρου Ερντογάν επί Εξωτερικών θεμάτων Ιμπραχίμ Καλίν. Μάλιστα και οι δύο μας συστήθηκαν ουσιαστικά με αυτή την κρίση ήδη από το μακρινό πλέον 2015.
Ο μεν πρώτος ως αρχηγός της ΜΙΤ, δημιούργησε και ενίσχυσε τις ομάδες τουρκογενών ανταρτών που συμμετείχαν στον Ελεύθερο Συριακό Στρατό και μετεξελίχθηκαν στον Συριακό Εθνικό Στρατό, ενώ ο δεύτερος ως Σύμβουλος του Προέδρου Εξωτερικών με την ενεργή συμμετοχή του στην ομαλοποίηση των σχέσεων Ρωσίας – Τουρκίας μετά την κατάρριψη του ρωσικού ΜΙΓΚ το 2015.
Η Τουρκία προσπαθώντας να παρέμβει στα Συριακά πράγματα ενίσχυσε και δέσμευσε ουσιαστικά πολιτικά και στρατιωτικά τμήματα του Ελεύθερου Συριακού Στρατού την εποχή που η δύναμη του μειωνόταν λόγο της Ιρανικής καταρχάς (2014) αλλά και της Ρωσικής (2015) στρατιωτικής εμπλοκής στη Συρία. Με την απόσυρση χωρών του Κόλπου από την ενίσχυση αυτών των σχηματισμών, η Τουρκία έγινε απόλυτη κυρίαρχός τους.
Μετά την Τουρκική Στρατιωτική επέμβαση στη Συρία το 2016 (Επιχείρηση «Ασπίδες του Ευφράτη») η Τουρκία προσεταιρίζεται πλήρως ομάδες του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA) δημιουργώντας αρχικά τον Τουρκικό Ελεύθερο Συριακό Στρατό (TFSA) και αργότερα προσελκύοντας και άλλες ομάδες, αλλά και μισθοφόρους, το 2017 δημιούργησε τον Συριακό Εθνικό Στρατό (SNA). Φυσικά στο νέο δημιούργημα, παρασχέθηκε χρηματοδότηση, εκπαίδευση και εξοπλισμός.
Παράλληλα δημιούργησε και την Ελεύθερη Συριακή Αστυνομία που ανέπτυξε δράση στις κατεχόμενες από την Τουρκία περιοχές, μάλιστα φορώντας στολές της Τουρκικής Αστυνομίας με τη γνωστή λέξη POLIS αλλά και τη σημαία της Τουρκίας στο μανίκι.
Ο Συριακός Εθνικός Στρατός απόλυτα ευθυγραμμισμένος με την Τουρκία εξυπηρέτησε και εξυπηρετεί και σήμερα τα συμφέροντα της Τουρκίας. Μαχητές έχουν μεταφερθεί και χρησιμοποιήθηκαν στη Λιβύη, στο Νίγηρα εναντίον του ISIS, αλλά και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Το 2018 η Τουρκία πραγματοποίησε τη δεύτερη συντονισμένη επιχείρηση με την κωδική ονομασία «Κλάδος Ελαίας» όπου ο SNA συμμετείχε μαζί με τα τμήματα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στις επιχειρήσεις στο Αφρίν, απέναντι στους κούρδους του YPG (Μονάδες Αυτοάμυνας των Κούρδων) και των επίσης κουρδικών Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF).
Τον Αύγουστο του 2019 με την επιχείρηση «Αυγή του Ιντλίμπ» ο SNA ενίσχυσε θέσεις της σημερινής πλέον HTS σε επιθέσεις που δεχόταν από το Συριακό Αραβικό Στρατό.
Τον Οκτώβριο του 2019 με πρόσχημα την εξάλειψη της τρομοκρατίας κατά της Τουρκίας, οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις και ο SNA ξεκίνησαν την επιχείρηση «Πηγή Ειρήνης» εναντίον των SDF (Κούρδων).
Με τις διευθετήσεις της Αστανά, Ρωσία, Ιράν και Τουρκία ουσιαστικά διαμοιράζουν τους τομείς ευθύνης και δράσης απέναντι στις διάφορες τρομοκρατικές ομάδες. Η Τουρκία αναλαμβάνει την περιοχή του Ιντλίμπ όπου τοποθετεί πλέον των 100 σημείων ελέγχου και πραγματοποιεί και κοινές περιπολίες με τους Ρώσους.
Ουσιαστικά όλο αυτό το διάστημα από το 2020 και μετά στην επαρχία του Ιντλίμπ μεταφέρονται οι ομάδες των Τζιχαντιστών που αποχώρησαν από το Χαλέπι (με διαμεσολάβηση της Τουρκίας) και άλλες περιοχές στα Βόρεια της Συρίας, μισθοφόροι κλπ που αποτελούν τη μετεξέλιξη της Αλ Κάιντα σε Αλ Νούσρα και τελικά στη σημερινή Χαγιάτ Ταχρίρ Αλ Σαμ που οργανώνεται και εξοπλίζεται υπό το βλέμμα της Τουρκίας.
Αδιαμφισβήτητα σε όλο αυτό το διάστημα και κατά περίπτωση η Τουρκία απολαμβάνει την ανοχή της Ρωσίας κατά κύριο λόγο, αλλά και των ΗΠΑ.
Τον Ιούνιο του 2024, ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ισχυροποιημένος στα βόρεια της χώρας κάνει μια προσπάθεια να έρθει κοντά στο καθεστώς Άσαντ. Ο Άσαντ που δεν βλέπει με καλό μάτι την κατοχή Συριακών Εδαφών, δεν απαντά στην επίθεση «φιλίας» και αυτό ίσως παίζει ρόλο στη συνέχεια.
Για να φτάσουμε στο σήμερα, όπου με την επιχείρηση με την κωδική ονομασία «Αυγή της Ελευθερίας» ο SNA συμμετέχει μαζί με την HTS στην ταχεία επέλαση και ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ.
Με αυτή την σύντομη αναφορά στην εμπλοκή της Τουρκίας στη Συρία και με δεδομένα τον πιθανό αριθμό των «ανταρτών» του SNA που συμμετείχαν στην επιχείρηση ανατροπής του Άσαντ (зукжшзщн 30 чшд) θα μπορούσαμε να βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα που απαντούν σε ερωτήματα αλλά να δούμε και τα σενάρια που κυκλοφορούν.
Σύμφωνα με το πρώτο πιθανότατο σενάριο που εκπορεύεται από το Ιράν, η ανατροπή Άσαντ οργανώθηκε με συμφωνία Τουρκίας, Ισραήλ και ΗΠΑ.
Σύμφωνα με το δεύτερο πιθανό επίσης σενάριο που ασπάζονται πάρα πολλοί από τους αναλυτές ήταν μια τυχοδιωκτική κίνηση της Τουρκίας που απλά απέδωσε αποτέλεσμα και έδωσε τη δυνατότητα να εκμεταλλευθεί και το Ισραήλ.
Λογικά, θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι ο SNA δεν θα μπορούσε να συμμετάσχει σε μια τέτοια σύγκρουση αν δεν είχε τουλάχιστον την άδεια της Τουρκίας. Η Τουρκία αν δεν οργάνωσε, ήταν αυτή που έδωσε την άδεια για την υλοποίηση της επιχείρησης.
Η επιρροή της αυτή τη στιγμή δεν είναι απλά αυξημένη στη νέα ηγεσία της Συρίας αλλά ίσως να μπορούμε να πούμε ότι είναι αυτή που παρασκηνιακά κινεί τα νήματα και ελέγχει σε μεγάλο βαθμό την κυβέρνηση.
Τα κέρδη της είναι μεγάλα αλλά ανάλογα με τις εξελίξεις θα μπορούσαν να μεγιστοποιηθούν ακόμη παραπάνω.
– Η Τουρκία ετοιμάζεται να συμμετάσχει στην ανοικοδόμηση της χώρας
– Η Τουρκία θεωρεί ότι η σύγκρουση της νέας εξουσίας της Συρίας με τους Κούρδους είναι αναπόφευκτη και φυσικά θα συνδράμει σε μια τέτοια περίπτωση.
– Η ύπαρξη μιας Τζιχαντιστικής κυβέρνησης δίπλα στο Ισραήλ δημιουργεί μακροπρόθεσμα κίνδυνο σύγκρουσης μεταξύ τους και αυτό εξυπηρετεί σε μεγάλο βαθμό και την ίδια.
Υπάρχει βέβαια και η πιθανότητα μιας κακής γι αυτήν εξέλιξης σε περίπτωση που αυτή έρθει σε σύγκρουση με την Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, ενδεχόμενο που θα μπορούσε να προκύψει μακροπρόθεσμα σε περίπτωση που παρά της διακηρύξεις περί Συμπεριληπτικών Κυβερνήσεων και περί εδαφικής κυριαρχίας της Συρίας, αποφασίσει να μην αποχωρήσει από τα εδάφη που κατέχει.
Ένα μεγάλο ερωτηματικό, είναι η στάση των ΗΠΑ και των λοιπών Δυτικών στην κατάσταση που διαμορφώνεται. Σύμφωνα με τις διακηρύξεις Τραμπ οι ΗΠΑ σκοπεύουν να αποχωρήσουν από την περιοχή. Προς το παρόν βέβαια δε φαίνονται διατεθειμένες να το κάνουν.
Σε κάθε περίπτωση ο Ερντογάν απολαμβάνει σήμερα το ρόλο μιας μεγάλης Περιφερειακής Δύναμης και του περιζήτητου διαμεσολαβητή. Η Τουρκία ξαναγίνεται ο μεγάλος, χρήσιμος και σίγουρος σύμμαχος του ΝΑΤΟ. Μέχρι την επόμενη φορά που θα λειτουργήσει διαφορετικά. –
*Διεθνολόγος – Οικονομολόγος
