Στη Θεσσαλονίκη, στον 3ο όροφο της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, ένα παράθυρο στον κόσμο της πρώτης και δεύτερης χιλιετίας προ Χριστού άνοιξε για να φωτίσει τα μυστικά της Βίβλου και της αρχαίας Εγγύς Ανατολής. Η Στήλη της Ροζέτας, κλειδί για την αποκωδικοποίηση των ιερογλυφικών «δεσπόζει» πλάι στον Κώδικα του Χαμουραμπί με τους αυστηρούς νόμους και τιμωρίες, ενώ ο Μέγας Αλέξανδρος στην Ιερουσαλήμ ως -κατά τον προφήτη Δανιήλ- ένας εκλεκτός του Θεού βασιλιάς της οικουμένης «αντικρίζει» τη Σφίγγα του Νεκτανεβώ, ο οποίος «διεκδικεί» την πατρότητα του στρατηλάτη.
Το Βιβλικό Μουσείο της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της διοργάνωσης «ΑΠΘ την Κυριακή» με στόχο τη γνωριμία του κοινού με το εκπαιδευτικό και ακαδημαϊκό έργο του πανεπιστημίου, υποδέχθηκε την περασμένη Κυριακή μικρούς και μεγάλους, προσφέροντάς τους ένα ταξίδι στον χωροχρόνο, από τις πρώτες πόλεις της Μεσοποταμίας έως τις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με όχημα τα ομοιώματα κάποιων εκ των εμβληματικότερων αρχαιολογικών ευρημάτων, που έχουν σταλεί στο Αριστοτέλειο από το Μουσείο του Λούβρου, το Βρετανικό Μουσείο και άλλα αρχαιολογικά μουσεία.
Τα περισσότερα από τα εκθέματα του Βιβλικού Μουσείου του ΑΠΘ δεν έχουν άμεση σχέση με τη Βίβλο, καθώς ο βασικός σκοπός του δεν είναι η στήριξη της βιβλικής αλήθειας, αλλά η παρουσίαση μιας κατά το δυνατόν ολοκληρωμένης εικόνας του ευρύτερου ιστορικού, γεωγραφικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της εγγύς Ανατολής, μέσα στο οποίο γεννήθηκε η Βίβλος.
«Το Βιβλικό Μουσείο διαθέτει μία συλλογή από εκμαγεία πολύ σημαντικών ευρημάτων της αρχαίας Εγγύς Ανατολής που λειτουργούν ως παράθυρα, για να κατανοήσουμε τον κόσμο της πρώτης και δεύτερης χιλιετίας π.Χ. Στα εκθέματα μπορεί να δει κανείς τον Κώδικα του Χαμουραμπί στο φυσικό του μέγεθος – ακριβές αντίγραφο του Μουσείου του Λούβρου, ασσυριακά ανάγλυφα από διάφορους αιώνες, βασιλείς σε διάφορες δραστηριότητες, την πολιορκία της πόλης Ασσουρμπανιπάλ, θρησκευτικά αντικείμενα- αντίγραφα αντικειμένων από μεγάλα μουσεία, που όλα μαζί διαφωτίζουν για τις θρησκευτικές συνήθειες των ανθρώπων της αρχαίας Εγγύς Ανατολής. Το μουσείο είναι φυσικά ιδιαίτερα χρήσιμο στο μάθημα της βιβλικής αρχαιολογίας», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ, Τιμολέων Γαλάνης.
Ο Μέγας Αλέξανδρος στην Ιερουσαλήμ
Τι δουλειά έχει όμως ο Μέγας Αλέξανδρος σε ένα Βιβλικό Μουσείο; «Στο Μουσείο εκτίθενται αντικείμενα σημαντικά για τη βιβλική έρευνα, χειρόγραφα κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης σε αληθινές περγαμηνές, σκεύη της λατρευτικής ζωής του ιουδαϊσμού, πάπυροι, περγαμηνές αλλά και εξωβιβλικά κείμενα, όπως οι διηγήσεις του Ιουδαίου ιστορικού Φλαβίου Ιωσήπου για το ιστορικό αίνιγμα της επίσκεψης του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ιερουσαλήμ, το Βαβυλωνιακό Ταλμούδ. Η Βίβλος, όπως και η αρχαία ιστορία, αποτελεί ένα παράθυρο στον αρχαίο κόσμο και ένα βιβλικό μουσείο οφείλει να συνεισφέρει στην κατανόηση τόσο της ιστορίας όσο και των θρησκειών. Εκθέσαμε δίπλα ακριβώς από το αντίγραφο της Σφίγγας του Νεκτανεβώ την καινούργια φωτογραφική αναπαραγωγή από τον κώδικα 5 της συλλογής του Ελληνικού Ινστιτούτου της Βενετίας, το εικονογραφημένο χειρόγραφο με το Μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου», εξήγησε ο κ. Γαλάνης.
Για την υποδοχή των μικρών παιδιών στο πλαίσιο της διοργάνωσης «ΑΠΘ την Κυριακή» σχεδιάστηκαν δράσεις εξοικείωσής τους με την ιστορία και τα εκθέματα του μουσείου. «Είχαμε επισκέπτες όλων των ηλικιών, από παιδάκια στην αγκαλιά, έως μεγαλύτερα παιδιά αλλά και ενήλικους. Τα παιδιά προσπάθησαν να αποτυπώσουν βαβυλωνιακές μεσοποταμιακές σφραγίδες και σκαραβαίους πάνω σε πηλό. Μελετήσαμε αντικείμενα που συνδέουν την ιστορία της Αρχαίας Μακεδονίας με τον ελληνιστικό κόσμο και τον κόσμο της Βίβλου», πρόσθεσε ο κ. Γαλάνης, που συνεργάστηκε με το μέλος ΕΕΠ για την εβραϊκή γλώσσα στο Τμήμα Θεολογίας, Χρυσούλα Παπαδοπούλου για την προετοιμασία της δράσης. Την ξενάγηση των επισκεπτών ανέλαβαν οι μεταπτυχιακοί φοιτητές του τμήματος Ραφαέλα Παπαδοπούλου, Χριστίνα Παπαδοπούλου και Στέργιος Μητράκης. Γα τον εμπλουτισμό των εκθεμάτων του Μουσείου η κεραμίστρια Σοφία Γαλιγαλίδου, φοιτήτρια του Τμήματος κατασκεύασε ένα θυσιαστήριο θυμιάματος από πηλό, αντίγραφο αρχαίων θυσιαστηρίων του βιβλικού Ισραήλ, ενώ ανάλογες εργασίες έχουν αναλάβει φέτος και άλλοι φοιτητές, οπότε του χρόνου το μουσείο θα είναι ακόμη πιο πλούσιο.
«Μεσ στο μουσείο μεσ στο μουσείο, μια μέρα μπήκα με φόρα κι εγώ…»
Το Βιβλικό Μουσείο δεν ήταν το μοναδικό μουσείο του ΑΠΘ που άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό, με ειδικές εκδηλώσεις για τη διοργάνωση «ΑΠΘ την Κυριακή». Ήδη την πρώτη Κυριακή της διοργάνωσης (19/5) πραγματοποιήθηκαν ακόμη τρεις εκδηλώσεις μουσειακού χαρακτήρα, η μία στην Κεντρική Βιβλιοθήκη του ΑΠΘ, η δεύτερη στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ και η τρίτη στην Πανεπιστημιακή Ανασκαφή στο Δίον.
Οι εκδηλώσεις στην Βιβλιοθήκη Κέντρο Πληροφόρησης του ΑΠΘ υπό τον τίτλο «η μαγεία της Βιβλιοθήκης πέρα από τα βιβλία της» είχαν τις θεματικές ενότητες: Ψηφιομνήμων” ζωντανεύοντας το παρελθόν της Θεσσαλονίκης. “Συναντώντας” τον Ντίνο Χριστιανόπουλο στη βιβλιοθήκη του ΑΠΘ. Ο Ελληνισμός της Μαύρης θάλασσας ζωντανεύει μέσα από τα αρχεία του. Διαβάζοντας με τις αισθήσεις – Υπηρεσίες για φοιτήτριες και φοιτητές με εντυποαναπηρία.
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δίου στην εκδήλωση με τίτλο «”Μνήμης χάριν”: ιστορίες για τη ζωή των ανθρώπων του αρχαίου Δίου μέσα από τα ενεπίγραφα μνημεία» οι συμμετέχοντες έμαθαν τι κρύβουν τα μνημεία του Δίου, διάβασαν τις επιγραφές, περιεργάστηκαν τα μνημεία και να ανακάλυψαν τους ανθρώπους που έζησαν στο αρχαίο Δίον Πιερίας.
Στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ οι επισκέπτες του «ΑΠΘ την Κυριακή» περιηγήθηκαν στις τρέχουσες εκθέσεις, ανακαλύπτοντας ιστορίες παραπλάνησης και παραπληροφόρησης, και θαύμασαν τα υπέροχα ελληνικά τοπία του N. Egon.
ΑΠΘ την Κυριακή 26/5
Αύριο, 26/5 στο «ΑΠΘ την Κυριακή», στο campus του Πανεπιστημίου αλλά και στο πανεπιστημιακό δάσος Ταξιάρχη Χαλκιδικής θα πραγματοποιηθούν οι εξής εκδηλώσεις μουσειακού χαρακτήρα:
-Περιήγηση στο υλικό του Αρχείου Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Τομέα Ν.Ε.Σ.Σ. (Παλιό Κτίριο Φιλοσοφικής, αίθουσα 101). Οι επισκέπτες θα ενημερωθούν για το υλικό που διαθέτει το Αρχείο και θα δουν χειρόγραφα και δακτυλόγραφα έργων, τυπογραφικά δοκίμια με χειρόγραφες διορθώσεις, επιστολές, αποκόμματα εφημερίδων και περιοδικών, τετράδια ή σημειωματάρια, πρώτες εκδόσεις έργων και διάφορα μικροαντικείμενα σημαντικών νεοελλήνων λογοτεχνών.
Το Αρχείο Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ιδρύθηκε το 1973 και ανήκει στη Φιλοσοφική Σχολή, στον Τομέα Μεσαιωνικών & Νέων Ελληνικών Σπουδών. Διαθέτει τεκμήρια σημαντικών Ελλήνων λογοτεχνών (Αλκιβιάδης Γιαννόπουλος, Στρατής Δούκας, Οδυσσέας Ελύτης, Άγγελος Σικελιανός, Ν.Γ. Πεντζίκης, Μελισσάνθη, Μέλπω Αξιώτη Κ. Καβάφης, Κ. Παλαμάς, Ψυχάρης, Α. Πάλλης, Ζ. Παπαντωνίου κ.α.).
Η Συλλογή από το Αρχείο Νεοελληνικής Λογοτεχνίας αποτελείται από 4.178 εγγραφές ψηφιοποιημένων τεκμηρίων από τα προσωπικά αρχεία σημαντικότατων Νεοελλήνων γλωσσολόγων και λογοτεχνών: Χειρόγραφα, αυτόγραφα, τυπογραφικά δοκίμια, επιστολές, φωτογραφίες, αποκόμματα εφημερίδων και βιβλιοκριτικές.
-«Η ζωή των πραγμάτων: παράδοση και δημιουργία». Ξενάγηση στο Λαογραφικό Μουσείο και Αρχείο του ΑΠΘ και δημιουργικές δραστηριότητες, όπου αντικείμενα χρηστικά ή συμβολικά, αφηγούνται τις μεγάλες και τις μικρές τους ιστορίες. Θα πραγματοποιηθούν τρεις δράσεις όπου μέσα από ένα παιχνίδι, μικροί και μεγάλοι, θα έρθουν σε επαφή με τα αντικείμενα του Μουσείου.
To Λαογραφικό Μουσείο και Αρχείο της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε στα πρώτα χρόνια ζωής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στο τέλος δηλαδή της δεκαετίας του 1920, ύστερα από εισήγηση του μεγάλου λαογράφου Στίλπωνος Κυριακίδη, που κατείχε τότε την «έδρα» «της Θρησκείας των Αρχαίων Ελλήνων, του Ιδιωτικού Βίου αυτών και της Λαογραφίας».
Το υλικό που διαθέτει το μουσείο περιλαμβάνει δύο μεγάλες κατηγορίες συλλογών: Μουσειακά αντικείμενα με συλλογές από λαϊκές ενδυμασίες, κεντήματα, υφαντά, έργα αργυροχοΐας, μεταλλοτεχνίας, ξυλογλυπτικής, κεραμικής, μουσικών οργάνων, ζωγραφικής και παλαιών φωτογραφιών. Αρχειακό υλικό με αδημοσίευτες εργασίες, παροιμίες και τραγούδια, μαγνητοταινίες με πλούσιο μουσικό υλικό από διάφορα μέρη της Ελλάδας και το αρχείο αποκομμάτων του Ν. Γ. Πολίτη.
-Χλωρίδα και Πανίδα του όρους Χολομώντα: ξενάγηση στο Δασικό Μουσείο Ταξιάρχη (θηλαστικά, πουλιά, ερπετά και έντομα της τοπικής πανίδας, μανιτάρια, δασικά φυτά) και παρατήρηση φυτών στην περιηγητική διαδρομή “Σχισμένη Πέτρα”. Με πρωτοβουλία της Διοίκησης του Πανεπιστημιακού Δάσους Ταξιάρχη, έχει διαμορφωθεί το «ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ» που παρουσιάζει τη δασολογική επιστήμη, τη χλωρίδα, την πανίδα και τους φυσικούς πόρους της περιοχής. Σε ειδικές προθήκες εκτίθεται σχεδόν όλη η πανίδα και χλωρίδα της περιοχής, οι δασικές εργασίες και τα μαθήματα εξειδίκευσης της δασολογικής επιστήμης.
Σμαρώ Αβραμίδου
*Τις φωτογραφίες παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής Τ.Γαλάνης
ΑΠΕ-ΜΠΕ
