Η σχετική θέση της Θεσσαλονίκης τα τελευταία 20 χρόνια μέσα από  διαγράμματα

Θεόδωρος Παναγιωτίδης και Κωνσταντίνος Πουμπουρίδης

Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και Μεταπτυχιακός Φοιτητής του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Η συζήτηση για την πορεία και την σχετική θέση της Θεσσαλονίκης θα ενταθεί καθώς πλησιάζουν οι αυτοδιοικητές εκλογές το φθινόπωρο. Ένα από τα θέματα που απασχολεί τον δημόσιο διάλογο είναι η σχετική θέση της Θεσσαλονίκης σε σχέση με την Αθήνα και πως έχει μεταβληθεί αυτή τα τελευταία χρόνια.

Τα δεδομένα αυτά μπορούν να βοηθήσουν τον δημόσιο διάλογο να είναι παραγωγικός. Το παρόν σημείωμα σκοπό έχει την ποσοτικοποίησή της μεταβολής της σχέσης ανάμεσα στις δύο πόλεις τα τελευταία 20 χρόνια για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία.

Παρακάτω θα δούμε διαγράμματα που αφορούν:

(1) το σχετικό μέσο εισόδημα ανάμεσα στις δύο πόλεις (τι ποσοστό του μέσου εισοδήματος στην Αττική έχει ο μέσος κάτοικος στην Θεσσαλονίκη; Ποιο είναι το μέσο επιπλέον εισόδημα στην Αττική;)

(2) το πόσο έχει μεταβληθεί η πληθυσμιακή αναλογία στις δύο πόλεις;

(3) το πόσο έχει μεταβληθεί η αναλογία στις επενδύσεις

και (4) το πόσο διαφορετική είναι η εξέλιξη στην αγορά κατοικίας στις δύο περιοχές.

Τα δεδομένα είναι από την ΕΛΣΤΑΤ και την Τράπεζα της Ελλάδος και αφορούν το νομό Αττικής και το νομό Θεσσαλονίκης (ή την περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας για τις επενδύσεις).

1. Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ

Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, το οποίο δείχνει το μέσο ατομικό εισόδημα και θεωρείται μία ένδειξη του επιπέδου ευημερίας, φανερώνει πως η ανισότητα Θεσσαλονίκης – Αττικής έχει αυξηθεί. Η μικρότερη ανισότητα σημειώθηκε το 2001 όταν το κατά κεφαλήν εισόδημα της Θεσσαλονίκης ήταν κοντά στο 72% αυτού της Αττικής. Από τότε ακολούθησε μία καθοδική τάση. Αυτή εντατικοποιήθηκε από την οικονομική κρίση του 2007-2008 όπου η Θεσσαλονίκη φαίνεται να χτυπήθηκε πιο έντονα και το 2014 ο λόγος αυτός άγγιξε το ελάχιστο του, 60%. Από τότε ο λόγος μέσων ατομικών εισοδημάτων σταθεροποιήθηκε κοντά στο 62%, όπου βρίσκεται και σήμερα.

Κατά μέσο όρο το επιπλέον εισόδημα στην Αττική σε σχέση με την Θεσσαλονίκη από τα 5000€ το 2000 διπλασιάστηκε στα 10000€ κατά την περίοδο της κρίσης. Οι πιο πρόσφατες εκτιμήσεις είναι στα 8000€.

2. Πληθυσμός

Εξετάζοντας το πληθυσμό των δύο μεγάλων πόλεων παρατηρούμε πως η Αττική ακολούθησε την τάση της υπόλοιπης χώρας, έχοντας αυξήσεις στον πληθυσμό της μέχρι το 2001 και στην συνέχεια μειώσεις. Από την άλλη μεριά, η Θεσσαλονίκη σημείωσε αυξήσεις και κατά την απογραφή του 2011. Το μερίδιο το πληθυσμού που κατοικεί στην Θεσσαλονίκη εμφάνισε μεγαλύτερη από διπλάσια αύξηση μεταξύ των απογραφών 1991-2021, ύψους 13%, σε σχέση με αυτό της Αττικής, το οποίο ήταν ίσο με 5,9%.

Ο πληθυσμός της Θεσσαλονίκης ως προς αυτόν της Αττικής αυξήθηκε από το 27% το 1991 στο 29% το 2011, ενώ με την απογραφή του 2021 παρουσίασε μικρή πτώση στο 28,6%.

3. Επενδύσεις

Στρέφουμε τώρα την προσοχή μας σε μία από τις σημαντικότερες οικονομικές μεταβλητές, και συγκρίνουμε τις επενδύσεις στην Αττική με αυτές στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας. Παρατηρούμε πως

τα ποσοστά των συνολικών ελληνικών επενδύσεων που επενδύονται τόσο στην Αττική όσο και στην Κεντρική Μακεδονία, έχουν μειωθεί.

Εδώ φαίνεται ακόμη μια φορά η σχετικά ελαφρότερη επίδραση της οικονομικής κρίσης του 2007-2008 στην Αττική, στην οποία η τελευταία κατάφερε να προσελκύσει το ιστορικά υψηλότερο 42% των συνολικών ελληνικών επενδύσεων.

Αντιθέτως την ίδια χρονιά η Κεντρική Μακεδονία σημείωσε το ιστορικά χαμηλότερο ποσοστό, ίσο με 13%.

Κατά τα τελευταία χρόνια της ανάκαμψης, η Αττική σημειώνει συνεχώς θετικές μεταβολές, προσελκύοντας το 36,5% το 2020, ενώ η Κεντρική Μακεδονία παραμένει στο 14%.

Τα τελευταία χρόνια η Κεντρική Μακεδονία έχει σταθερά το 40% των επενδύσεων της Αττικής.

Εξετάζοντας την επένδυση ανά κάτοικο, βρίσκουμε πως το ποσό ήταν παρόμοιο το 2011, με την Κεντρική Μακεδονία να έχει επενδύσεις αξίας 2.243€ ανά κάτοικο και την Αττική 2.477€. Ωστόσο το 2021 αυτό το ποσό μειώθηκε κατά 30%, σε 1.563€ για την πρώτη και κατά 23%, σε 1.901€, για την δεύτερη.

4. Δείκτης Τιμών Ακινήτων

Τέλος εξετάζουμε τον Δείκτη Τιμών Ακινήτων ο οποίος παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια. Τα δεδομένα αποκαλύπτουν πως ο δείκτης παρουσιάζει κοινή τάση στις δύο περιοχές με την Αττική να έχει υψηλότερες τιμές. Μετά την κρίση του 2007, το όποιο ορίστηκε ως έτος βάσης, ο δείκτης από το 100 ακολούθησε καθοδική πορεία και το 2016 βρέθηκε περίπου στο 55 και στις δύο πόλεις. Από τότε, όπως παρατηρείται και τα τελευταία χρόνια, η αύξηση του ήταν ραγδαία. Ωστόσο για την Αττική έφτασε στο 94, ενώ για την Θεσσαλονίκη άγγιξε το 81.