Kirill KrivosheevΤίποτα από όσα υπόσχονται οι Ταλιμπάν που θα μοιάζει με μια “κυβέρνηση χωρίς αποκλεισμούς» είναι πιθανό να εμφανιστεί στο Αφγανιστάν, ενώ η διακίνηση ναρκωτικών και ο θρησκευτικός εξτρεμισμός θα αναπτυχθούν σαν μανιτάρια.
Τα γεγονότα που εξελίσσονται σήμερα στο Αφγανιστάν μοιάζουν ελάχιστα με τα σχέδια που έγιναν πριν από την αποχώρηση των ΗΠΑ, τα οποία, υποτίθεται δεν θα είχαν ολοκληρωθεί μέχρι τις 31 Αυγούστου.
Η αφγανική κυβέρνηση υπό τον πρόεδρο Ασράφ Γκάνι αναμενόταν αρχικά να κρατήσει για άλλους έξι μήνες, στη συνέχεια – αφού οι Ταλιμπάν άρχισαν την πορεία τους στις πόλεις της χώρας – τουλάχιστον για άλλον ένα έως τρεις μήνες. Αυτές ήταν οι προβλέψεις που έγιναν όχι μόνο στην Ουάσινγκτον, αλλά και στη Μόσχα. Μόλις την περασμένη εβδομάδα – ημέρες πριν την είσοδο των Ταλιμπάν στην πρωτεύουσα Καμπούλ – ο προεδρικός απεσταλμένος του ρώσου προέδρου στο Αφγανιστάν, Ζαμίρ Καμπούλοφ, επέμενε ότι η κατάληψη της πόλης Κανταχάρ δεν ήταν ένδειξη ότι θα μπορούσαν να αναλάβουν τον έλεγχο της πρωτεύουσας σύντομα.
Μέχρι τα τέλη Ιουλίου, σχεδόν όλες οι αγροτικές περιοχές ήταν υπό τον έλεγχο των Ταλιμπάν και έμενε στους μαχητές να καταλάβουν αρκετές μεγάλες πόλεις: την Καμπούλ, τη Χεράτ, την Κανταχάρ και το Μαζάρ-ε-Σαρίφ. Το Σάββατο, όλες οι προβλέψεις έπεσαν έξω όταν ο αφγανικός στρατός, εκπαιδευμένος να πολεμήσει τους Ταλιμπάν μέχρι το πικρό τέλος, απλώς εγκατέλειψε το Mazar-e Sharif και κατευθύνθηκε προς τα σύνορα με το Ουζμπεκιστάν. Θύμιζε πάρα πολύ την απόσυρση των σοβιετικών στρατευμάτων στην ίδια γέφυρα από το Χαϊράτον του Αφγανιστάν στο Τερμέζ του Ουζμπεκιστάν το 1989.
Στις 15 Αυγούστου, ο κόσμος παρακολούθησε σκηνές απελπισμένων Αφγανών που προσκολλήθηκαν σε αεροπλάνα που μετέφεραν ξένους διπλωμάτες έξω από το αεροδρόμιο της Καμπούλ. Εν τω μεταξύ, οι Ταλιμπάν περικύκλωσαν την Καμπούλ και έθεσαν τις προϋποθέσεις τους στην αφγανική κυβέρνηση για μια «ειρηνική μετάβαση της εξουσίας». Οι αρχές συμφώνησαν αμέσως και ο Πρόεδρος Γκάνι διέφυγε με αεροπλάνο σε άγνωστο προορισμό.
Εν τω μεταξύ, ο Αμπντουλάχ Αμπντουλάχ, επικεφαλής του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Συμφιλίωσης και ουσιαστικά ο δεύτερος διοικητής της χώρας, πέταξε για τη Ντόχα με εκπροσώπους των Ταλιμπάν για συνομιλίες σχετικά με τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης.
Οι Ταλιμπάν συμφώνησαν στις συνομιλίες, παρά το γεγονός ότι απέχουν ένα βήμα από τη νίκη, προκειμένου να πάρουν την Καμπούλ χωρίς αιματοχυσία: πιθανότατα επειδή επιθυμούν να αποφύγουν τη μετάδοση σκηνών βίας από τα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης. Έλαβαν επίσης άλλα μέτρα για να διαψεύσουν τη θλιβερή φήμη τους. Πρόσφεραν εγγυήσεις ασφάλειας σε όλες τις ξένες πρεσβείες (φτάνοντας μέχρι και τη ρωσική πρεσβεία υπό ένοπλη φρουρά), απαγόρευσαν στους μαχητές τους τη λεηλασία, υποσχέθηκαν αμνηστία σε όλους όσους πολέμησαν εναντίον τους και είπαν ότι δεν θα εμποδίσουν κανέναν να φύγει από τη χώρα.
Η Ρωσία δεν είναι η μόνη χώρα που δεν έχει ενοχληθεί από τα γεγονότα που εξελίσσονται στο Αφγανιστάν. Άλλοι περιφερειακοί γείτονες – η Κίνα, το Ιράν και το Ουζμπεκιστάν – όλοι εγκατέστησαν επαφή με τους Ταλιμπάν εδώ και πολύ καιρό και οι διπλωμάτες τους εξακολουθούν να εργάζονται στη χώρα αυτή τη στιγμή, συμπεριλαμβανομένων των πόλεων που τέθηκαν υπό τον έλεγχο των Ταλιμπάν πριν από την Καμπούλ.
Εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε στις 16 Αυγούστου ότι οι Ταλιμπάν έχουν επανειλημμένα πει ότι θέλουν να αναπτύξουν μια καλή σχέση με την Κίνα και ελπίζουν ότι το Πεκίνο θα συμμετάσχει στην ανοικοδόμηση και ανάπτυξη του έθνους. Η ομάδα είπε επίσης ότι δεν θα επιτρέψει ποτέ σε οποιεσδήποτε δυνάμεις να χρησιμοποιήσουν τη χώρα για να βλάψουν την Κίνα, πρόσθεσε.
Η Ρωσία, η Κίνα, το Ιράν και το Ουζμπεκιστάν μπορεί να στοιχημάτισαν στην άφιξη των Ταλιμπάν στην εξουσία, αλλά η τρέχουσα εμπιστοσύνη τους στην ισλαμική μαχητική ομάδα μπορεί να είναι βραχύβια. Τίποτα δεν φαίνεται πιθανό να εμφανιστεί κάτι σαν την «κυβέρνηση χωρίς αποκλεισμούς» που έχουν υποσχεθεί οι Ταλιμπάν, ενώ η διακίνηση ναρκωτικών και ο θρησκευτικός εξτρεμισμός θα ξεφυτρώσουν. Αλλά αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι όλες οι προσπάθειες των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ να δημιουργήσουν ένα σχετικά σταθερό κράτος στο Αφγανιστάν διαλύθηκαν σε διάστημα μόλις μιας εβδομάδας. Και οι παγκόσμιοι αντίπαλοί τους μπορούν να αντέξουν οικονομικά αυτή τη στιγμή, επειδή ακόμη και το πιο προφανές πρόβλημα – αυτό των προσφύγων – δεν είναι ακόμη πλήρως εμφανές: τα χερσαία σύνορα του Αφγανιστάν ελέγχονται από τους Ταλιμπάν, και προς το παρόν, οι άνθρωποι πολύ απλά δεν τολμούν να προσπαθήσουν να αναζητήσουν την τύχη τους στα σημεία ελέγχου.
Είναι δύσκολο να γίνουν προβλέψεις για το μέλλον του Αφγανιστάν αυτή τη στιγμή: δεν υπάρχει καμία εξουσία στη χώρα εκτός από τους Ταλιμπάν. Αλλά λένε ότι πολλοί κορυφαίοι εκπρόσωποι της αφγανικής ελίτ σπεύδουν να ενσωματωθούν στο νέο πολιτικό σύστημα.
Ο πρώην πρόεδρος Χαμίντ Καρζάι, ο επικεφαλής του Ανώτατου Συμβουλίου για την Εθνική Συμφιλίωση Αμπντουλάχ και ο ηγέτης του Ισλαμικού Κόμματος Γκιουλμπουντίν Χεκματιάρ έχουν σχηματίσει ένα συμβούλιο επιφορτισμένο με την επίβλεψη της μετάβασης της εξουσίας. Δεν υπάρχει αγάπη μεταξύ κανενός από αυτούς τους άνδρες και του εκδιωγμένου προέδρου Γκανί, και όλοι έχουν συναντηθεί προηγουμένως με τους Ταλιμπάν σε περισσότερες από μία περιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένης της Μόσχας. Τώρα ελπίζουν ότι οι Ταλιμπάν θα χρησιμοποιήσουν τις υπηρεσίες τους για να κάνουν την κυριαρχία τους να φαίνεται πιο πολιτισμένη και να επιταχύνουν τη διεθνή αναγνώριση.
Η Μόσχα είχε πάντα μια περίπλοκη σχέση με τον Γκάνι, οπότε η αποχώρησή του δεν έπληξε το Κρεμλίνο. Αντίθετα, το προσωπικό της ρωσικής πρεσβείας στην Καμπούλ είπε στους δημοσιογράφους ότι ο Αφγανός πρόεδρος έφυγε «με αυτοκίνητα γεμάτα χρήματα», ενώ ο Καμπούλοφ κατέστησε σαφές ότι η Μόσχα προτιμούσε από καιρό τη διαπραγμάτευση με τους Ταλιμπάν παρά την αφγανική κυβέρνηση.
Για τη Ρωσία, ο σχηματισμός προσωρινής κυβέρνησης με άλλους συμμετέχοντες στις συναντήσεις της Μόσχας θα ήταν ένα από τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Θα επέτρεπε στη Μόσχα να μην αναγνωρίσει άμεσα την εξουσία των Ταλιμπάν, τους οποίους έχει χαρακτηρίσει επίσημα τρομοκρατική οργάνωση, χωρίς να κάψει τις γέφυρες της με τη μαχητική ομάδα. Θα έδειχνε επίσης ότι οι διπλωματικές προσπάθειες της Ρωσίας την παραμονή της αποχώρησης των ΗΠΑ ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικές.
Το Carnegie δεν λαμβάνει θεσμικά θέσεις σε θέματα δημόσιας πολιτικής. οι απόψεις που αντιπροσωπεύονται εδώ είναι του συγγραφέα ή των συγγραφέων και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τις απόψεις του Carnegie, του προσωπικού του ή των διαχειριστών του.
