Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου [email protected] www.kalkis.eu
Έχουμε πολλά χρόνια να δούμε τη χώρα μας να βγαίνει μπροστά και να προτείνει κάτι συγκεκριμένο επί ενός κοινού προβλήματος, όπως π.χ. το «πιστοποιητικό εμβολιασμού» κατά της πανδημίας, κι αυτό να αποτελεί 
παγκόσμια ή ευρωπαϊκή είδηση ή να τυγχάνει βρε αδερφέ σχολιασμού από τα διεθνή έγκυρα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Κι ας έχουμε χιλιάδες συμπατριώτες μας στο εξωτερικό που λαμπρύνουν τα γράμματα, τις τέχνες και τις ιατρικές έρευνες.
Νομίζω ότι ήταν ορθή η κίνηση της Ελλάδας να κάνει αυτήν την πρόταση προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, εν όψει και της σχετικής συζήτησης που θα γίνει οσονούπω από τους αρχηγούς των 27 κρατών-μελών για την αντιμετώπιση της καταστροφικής πανδημίας. Δίχως δε να θέλω να βγάλω, παρά ταύτα κάποια νεοελληνική μιζέρια, έχω τη γνώμη ότι η πρόταση του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη απηχεί κι ένα τεράστιο άγχος για το τι θα γίνει στην βαριά μας βιομηχανία, τον τουρισμό και την αναψυχή που συμβάλλουν με το 20,2 % στο ΑΕΠ της χώρας μας, αν για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά υπολειτουργήσει, όπως το 2020, λόγω των εμποδίων κινητικότητας ημεδαπών και αλλοδαπών τουριστών.
Η κατάρρευση του τουρισμού στη νότια Ευρώπη, κι άρα και στην Ελλάδα, δεν ήταν πολύ δύσκολο να προβλεφθεί, όπως είχα γράψει σε άρθρο μου στις Ανιχνεύσεις την 1η Μαΐου 2020 : ΕΔΩ
Αν διαβάσει κανείς το σχετικό ρεπορτάζ της Marina Rafenberg στον ηλεκτρονικό Le Monde που δημοσιεύθηκε στις 10-10-2020, επιβεβαιώνεται η κατάρρευση τόσο των τουριστικών επιχειρήσεων όσο και κυρίως η απασχόληση των εποχιακών τους υπαλλήλων. Και μόνο ο τίτλος του ρεπορτάζ τα λέει όλα : «Αυτό το χειμώνα, θα πρέπει να κάνουμε διάφορες μικροδουλειές για να επιβιώσουμε : στην Ελλάδα, η απογοήτευση ενός πληθυσμού που εξαρτάται από τον τουρισμό» (« Cet hiver, on va devoir bricoler pour survivre » : en Grèce, le désarroi d’une population dépendante du tourisme). Σύμφωνα με την Εθνική Τράπεζα, από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο του 2020, τα έσοδα που σχετίζονται με τον κλάδο μειώθηκαν κατά 86%.
Αν επανέλθω όμως στο «πιστοποιητικό εμβολιασμού», τι διαβάζω ; «Ότι η ιδέα αυτή έκανε τη διαδρομή της, ειδικά στην Ευρώπη όπου η Ελλάδα υπερασπίζεται αυτήν την πρωτοβουλία της, προσκρούει όμως σε διάφορα εμπόδια», έγραψε στις 12-1-2021 ο Clément Guillou στον ηλεκτρονικό Le Monde με τίτλο : «Το {εμβολιαστικό διαβατήριο} που θα διευκόλυνε τα ταξίδια κατά την πανδημία του Covid δεν πείθει όλους» (Le « passeport vaccinal », qui faciliterait les voyages pendant la pandémie de Covid-19, ne convainc pas tout le monde).
Γιατί ;
«Εμβολιάσου και φύγε» (Jab and go) έλεγε το σλόγκαν. Η υπόσχεση που επέδειξε η εταιρεία Ryanair σε 
επικοινωνιακή της εκστρατεία τον Ιανουάριο στο Ηνωμένο Βασίλειο, λίγο βιαστικά, αποτέλεσε αντικείμενο έρευνας από τον βρετανικό διαφημιστικό «χωροφύλακα». Ωστόσο, αντικατοπτρίζει την ελπίδα μερίδας της τουριστικής βιομηχανίας ότι το εμβόλιο θα κάνει ξανά τα ταξίδια προσβάσιμα, ακόμη και πριν από το τέλος της πανδημίας Covid-19.
Οι περιορισμοί που τίθενται από τα Κράτη, όπως το αρνητικό τεστ PCR έως και το αυστηρό κλείσιμο των συνόρων, θεωρούνται πλέον το κύριο εμπόδιο στα διεθνή ταξίδια. Ακόμα και πριν από την έγκριση των
εμβολίων από τις υγειονομικές αρχές, η ιδέα ενός «εμβολιαστικού διαβατηρίου» που επιτρέπει στον καθέναν μας να μετακινείται ελεύθερα κερδίζει έδαφος στο μυαλό των αρμόδιων φορέων του τουρισμού. «Τούτο απαιτεί πολλαπλές διευκρινίσεις, αλλά αυτό θα ήταν η ευκαιρία να αποκατασταθεί μια μακροπρόθεσμη προοπτική για τους πελάτες, επειδή η οργάνωση ενός ταξιδίου δεν γίνεται την τελευταία στιγμή», πιστεύει ο Eric Dresin, γενικός γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ταξιδιωτικών Γραφείων και ταξιδιωτικών Πρακτόρων.
Θέσπιση προστατευτικών διασφαλίσεων
Οι υποστηρικτές αυτής της ιδέας θυμίζουν την ύπαρξη του «κίτρινου καρνέ», δηλαδή του πιστοποιητικού 
εμβολιασμού του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) που απαιτείται για την
είσοδο σε αρκετές αφρικανικές χώρες. Οι επιστήμονες είναι πιο ανοιχτοί σε σχέση με το «πιστοποιητικό ανοσίας», το οποίο θα αφορούσε τα άτομα που έχουν ήδη προσβληθεί από τον Covid-19. Έξι μήνες από τώρα, όταν το εμβολιαστικό διαβατήριο θα μπορούσε να έχει συγκεκριμένη εφαρμογή, οι επιστημονικές γνώσεις θα είναι πιο στέρεες ως προς τη διάρκεια της ανοσίας που παρέχεται από τον εμβολιασμό, την επίδρασή του στη μετάδοση του ιού και την αποτελεσματικότητά του έναντι των διαφόρων μεταλλάξεων του ιού. «Αυτός ο 
τύπος πιστοποίησης έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν – για παράδειγμα με τον κίτρινο πυρετό – και δεν είναι παράλογο για τη χρησιμοποίησή του στο μέλλον για 
άλλες μεταδοτικές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου και του Covid-19», εκτιμά η Françoise Baylis, ειδική στην επιστημονική και ιατρική ηθική και καθηγήτρια φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο Dalhousie στο Χάλιφαξ του Καναδά. Ωστόσο, ζητεί τη θέσπιση διασφαλίσεων : «Αυτό θα απαιτήσει ιδιαίτερη προσοχή στις τεχνικές προδιαγραφές και στις δυνατότητες ψηφιακού σχεδιασμού. Θα απαιτήσει επίσης τη θέσπιση στοχοθετημένης νομοθεσίες για την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και την απαγόρευση της παράνομης χρήσης πιστοποιητικών εμβολιασμού. Επιπλέον, θα είναι σημαντικό να θεσπιστούν κοινωνικές πολιτικές για την κάλυψη των αναγκών των περιθωριοποιημένων και των μειονεκτούντων ατόμων, των κοινοτήτων και των περιθωριοποιημένων χωρών».
«Αποσυμφόρηση πολλών κλάδων της οικονομίας»
Για τον καθηγητή Gilles Pialoux, διευθυντή της υπηρεσίας μολυσματικών και τροπικών παθήσεων στο νοσοκομείο Tenon (Assistance publique-Hôpitaux de Paris), «αυτό θα βοηθήσει στην αποσυμφόρηση πολλών κλάδων της οικονομίας. Το διαβατήριο δεν αποκρύπτει την αβεβαιότητα σχετικά με το επίπεδο ανοσίας, αλλά μπορεί να είναι ένα μήνυμα απεσταλμένο για να επαναλάβει πράγματα που σήμερα δεν ισχύουν».
Ο ορίζοντας ενός εμβολιασμού του ευρέως κοινού είναι σίγουρα μακρινός, αλλά η εμπειρία του περασμένου έτους, αναφορικά με την διεθνή συνεργασία, μας υπενθυμίζει την ανάγκη να ξεκινήσουμε νωρίς. Την Τρίτη 12 Ιανουαρίου 2020, η Ελλάδα ήταν το πρώτο κράτος που υπέβαλε την ιδέα ενός πιστοποιητικού εμβολιασμού στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Από τον Δεκέμβριο η διοίκηση των Βρυξελλών εργάζεται, σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, για την ανάπτυξη ενός ασφαλούς ηλεκτρονικού πιστοποιητικού εμβολιασμού σε ολόκληρη την κλίμακα, το οποίο θα περιλαμβάνει την ημερομηνία και τον παρασκευαστή του. Η Αθήνα το συνδέει ρητά με το ζήτημα της κινητικότητας.
Επίλυση του προβλήματος «πριν από τη θερινή περίοδο»
Σε μια επιστολή του προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την Ursula von der Leyen, ο Έλληνας πρωθυπουργός πρότεινε ένα πιστοποιητικό εμβολιασμού κατά του Covid-19, όπως εφαρμόζεται ήδη στην Ελλάδα – που να μπορεί να χρησιμοποιείται κατά την επιβίβαση του ατόμου σε ένα μέσο μεταφοράς, ανεξαρτήτως από τον τρόπο μεταφοράς του. «Παρόλο ότι δεν πρόκειται να καταστήσουμε υποχρεωτικό τον εμβολιασμό ή να τον κάνουμε προϋπόθεση όταν ταξιδεύουμε, αυτοί που εμβολιάζονται πρέπει να είναι ελεύθεροι να ταξιδεύουν. Για χώρες όπως η Ελλάδα, που εξαρτώνται πολύ από τον τουρισμό, είναι επιτακτική ανάγκη να επιλυθεί αυτό το πρόβλημα, πριν από τη θερινή περίοδο», επιμένει ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Αυτή η ελληνική πρωτοβουλία αναμένεται να αντιμετωπίσει την εχθρότητα της Γαλλίας, ενώ το Βέλγιο, η 
Ουγγαρία ή η Ισπανία εξέπεμψαν ευνοϊκά μηνύματα. Από τις πρώτες συζητήσεις
επί αυτού του θέματος, το Παρίσι έκρινε απαραίτητο να υπενθυμίσει ότι «η ελεύθερη κυκλοφορία των ατόμων δεν πρέπει να εξαρτάται από ένα πιστοποιητικό». Τη Δευτέρα 11 Ιανουαρίου στο γαλλικό κανάλι LCI, ο Υφυπουργός Μεταφορών, Jean-Batiste Djebbari, απέρριψε την ιδέα ενός «εμβολιαστικού διαβατηρίου» για την αναθέρμανση των αεροπορικών μεταφορών.
Και ο τουριστικός κόσμος όμως δεν είναι ομόθυμος επί του εν λόγω θέματος. Την Τρίτη, η πρόεδρος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ταξιδίου και Τουρισμού, η Gloria Guevara, βρήκε την ελληνική ιδέα 
αντιπαραγωγική, προτιμώντας τη γενίκευση των γρήγορων τεστ κατά την επιβίβαση του ατόμου σε μεταφορικό μέσο. Με τον τρέχοντα ρυθμό εμβολιασμού σε όλο τον κόσμο, η γενίκευση των γρήγορων τεστ μέσα στα αεροδρόμια φαίνεται να είναι ο ασφαλέστερος τρόπος για την αναθέρμανση της τουριστικής βιομηχανίας το καλοκαίρι. Και οι αεροπορικές εταιρείες έχουν ήδη αποτύχει να προωθήσουν μια ενιαία εφαρμογή που θα συγκέντρωνε τα αποτελέσματα των τεστ Covid-19 των ταξιδιωτών : τρεις σχετικές πρωτοβουλίες ανταγωνίζονται τώρα μεταξύ τους !
