Προϋπόθεση επιστροφής στο πρόγραμμα, η απομάκρυνση των S-400 – Aναλυτές εκτιμούν πως στόχος της Ουάσιγκτον είναι να επαναφέρει την Αγκυρα στο δυτικό στρατόπεδο.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Παράθυρο επιστροφής της Αγκυρας στο πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35 άνοιξε εκ νέου η Ουάσιγκτον, επαναφέροντας τη γνωστή προϋπόθεση της απομάκρυνσης των ρωσικών πυραύλων S-400 από την Τουρκία. Υπενθυμίζεται ότι παρόμοιες συζητήσεις, μάλιστα με προτεινόμενες εναλλακτικές λύσεις μεταστάθμευσης των S-400 ακόμη και στο γειτονικό Αζερμπαϊτζάν, έχουν γίνει στο παρελθόν, δίχως όμως να ευοδωθούν.
Αυτή τη φορά η πρόταση ήρθε από την αναπληρώτρια υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Βικτόρια Νούλαντ, η οποία σε συνέντευξή της στο CNN Turk, αφού υπενθύμισε πως η Τουρκία επέλεξε τους S-400 την ώρα που ήταν σε διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ για το σύστημα των αμερικανικών πυραύλων Patriot, τόνισε ότι «αν λύσουμε το θέμα των S-400, θα χαρούμε να επαναφέρουμε την Τουρκία στην οικογένεια των F-35. Κι όταν το λύσουμε το θέμα αυτό, πρέπει να φροντίσουμε η Τουρκία να διαθέτει ισχυρή αντιαεροπορική άμυνα».
Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν πως στόχος των ΗΠΑ είναι να επαναφέρουν την Τουρκία στο δυτικό στρατόπεδο και την πιέζουν να πάρει αποστάσεις από τη Ρωσία. Η άρση των αντιρρήσεων της Αγκυρας στην ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ ήταν τα ξεκάθαρα βήματα τα οποία οι ΗΠΑ ήθελαν να δουν, κάτι που άνοιξε τον δρόμο για τα F-16 και τα οπλικά συστήματα τα οποία θα τα συνοδεύουν. Τώρα η κυβέρνηση των ΗΠΑ φαίνεται ότι προτείνει την επιστροφή της Τουρκίας στα F-35 και ενδεχομένως και αντιαεροπορικά Patriot, αν η Αγκυρα σταματήσει τη στρατιωτική της συνεργασία με τη Μόσχα.
Προϋπόθεση επιστροφής στο πρόγραμμα, η απομάκρυνση των S-400 – Aναλυτές εκτιμούν πως στόχος της Ουάσιγκτον είναι να επαναφέρει την Αγκυρα στο δυτικό στρατόπεδο.
Κανένας στην Αγκυρα δεν πιστεύει πως αυτά τα βήματα μπορούν να γίνουν γρήγορα και ούτε η Τουρκία μπορεί να ανακοινώσει άμεσα ότι δεν χρησιμοποιεί τους S-400, καθώς θέλει να διατηρεί ισορροπίες με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Το πιθανότερο σενάριο που αναφέρουν οι αναλυτές είναι να ξεκινήσουν νέες διαπραγματεύσεις όταν θα αρχίσουν οι πρώτες παραλαβές των εκσυγχρονισμένων F-16. Με την πάροδο του χρόνου, δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο η Αγκυρα να ανακοινώσει την πώληση των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων σε άλλη χώρα, αφού όμως θα έχει εξασφαλίσει συμφωνία προμήθειας Patriot αλλά και την προμήθεια των F-35. Ολοι παραδέχονται πως οι διαπραγματεύσεις θα είναι σκληρές, καθώς η τουρκική κυβέρνηση διεκδικεί συμπαραγωγή και μεταφορά τεχνογνωσίας.
Εντύπωση προκάλεσε η πρόταση της κ. Νούλαντ για αγορά πυρομαχικών από την Τουρκία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην Ουκρανία. «Η Τουρκία παράγει πυρομαχικά των 155 χιλιοστών, κάτι που χρειαζόμαστε πάρα πολύ. Η Ουκρανία τα έχει ανάγκη. Εργαζόμαστε πάνω σ’ αυτό. Εργαζόμαστε επίσης πάνω σε άλλες μορφές εμπορικών πρωτοβουλιών στον τομέα της άμυνας, όπου θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Συνθήκη του Μοντρέ
Ο κ. Φιντάν απέκλεισε οποιοδήποτε ενδεχόμενο αλλαγής της συνθήκης του Μοντρέ για τα Στενά. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας χαιρέτισε τη συμφωνία μεταξύ της Τουρκίας, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας για τη σύσταση της Ομάδας Εργασίας Αντιμετώπισης Ναρκών Μαύρης Θάλασσας. «Ως παράκτια κράτη το θεωρούμε ένα βήμα που συνάδει τόσο με την αρχή της περιφερειακής αυτοδιάθεσης όσο και με το πνεύμα της συμμαχίας. Θα συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε αυστηρά τη σύμβαση του Μοντρέ και αποκλείεται καν να σκεφτούμε αυτό το θέμα, πόσο μάλλον να το συζητήσουμε», ανέφερε.
Τουρκικά F-16: Η μυστική επιστολή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ
Σύμφωνα με πληροφορίες, αναφέρεται πως τα μαχητικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για σκοπούς της Συμμαχίας.
Τον όρο ότι τα F-16 που θα παραλάβει η Τουρκία θα χρησιμοποιηθούν μόνο για σκοπούς της Συμμαχίας και όχι για υπερπτήσεις περιλαμβάνει, σύμφωνα με πληροφορίες, επιστολή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ προς τις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου, η οποία δεν θα δοθεί στη δημοσιότητα. Εάν ο όρος παραβιαστεί, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεσμεύεται να αναλάβει πρωτοβουλία αντιμετώπισης του προβλήματος, ενώ εάν τούτο δεν καταστεί εφικτό, το πρόγραμμα των F-16 θα διακοπεί.
Οι «όροι» από τις ΗΠΑ στην Τουρκία για τα F-16
Του Βασίλη Νέδου
Οροι για τη χρήση των F-16 από την Τουρκία τίθενται με τρόπο έμμεσο αλλά σαφή από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ σε επιστολή προς το Κογκρέσο, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ». Στην επιστολή που απευθύνεται, σύμφωνα με έγκυρες διπλωματικές πηγές, από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ προς τις τέσσερις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου, Αμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων τόσο της Βουλής των Αντιπροσώπων όσο και της Γερουσίας, αναφέρεται ότι τα F-16 που θα παραλάβει η Τουρκία δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν παρά μόνο για σκοπούς της συμμαχίας του ΝΑΤΟ. Ειδικότερα αναφέρεται ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση πτήσεις πάνω από νησιά –υπερπτήσεις (overflights)– δεν είναι συμβατές με αυτόν τον όρο. Οι ίδιες πηγές υπογράμμιζαν ότι η επιστολή έχει χαρακτηριστεί εμπιστευτική και δεν μπορεί να δοθεί στη δημοσιότητα ούτε και στην ελληνική κυβέρνηση, η οποία είναι προφανές ότι έχει κάθε λόγο να θέλει να την έχει υπόψη.
Αν παραβιαστούν οι όροι
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, υπογραμμίζεται ότι σε περίπτωση που παραβιαστεί ο συγκεκριμένος όρος, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεσμεύεται να αναλάβει διπλωματική πρωτοβουλία για την επίλυση του θέματος. Σε περίπτωση που ο συγκεκριμένος όρος συνεχίσει να παραβιάζεται, η αμερικανική κυβέρνηση δεσμεύεται να προχωρήσει σε διακοπή της υλοποίησης του προγράμματος προμήθειας των F-16 στην Αγκυρα, με βάση τις πολύ λεπτομερείς προβλέψεις της νομοθεσίας για τον έλεγχο στην παροχή εξοπλισμών από τις ΗΠΑ. Υπενθυμίζεται ότι κάτι ανάλογο, τότε με αφορμή την αγορά ρωσικών πυραύλων S-400, είχε συμβεί με το πρόγραμμα των F-35 στο οποίο, μάλιστα, η Τουρκία ήταν συμπαραγωγός χώρα. Σε γενικές γραμμές, στην ελληνική κυβέρνηση θα επιθυμούσαν, βεβαίως, να έχουν γνώση του περιεχομένου της επιστολής, καθώς αποτελεί τμήμα μιας συνολικότερης συμφωνίας. Ωστόσο εκτιμούν, κυρίως με βάση τις διαβεβαιώσεις μελών του Κογκρέσου που διάκεινται φιλικά προς την Ελλάδα, ότι η διατύπωσή της μάλλον ικανοποιεί την ελληνική πλευρά. Πάντως, είναι σαφές πως η διατύπωση που χρησιμοποιείται έχει βαρύνουσα σημασία, καθώς είναι διαφορετικό να αναφέρεται σε μέτρα που το Στέιτ Ντιπάρτμεντ «μπορεί να λάβει» σε περίπτωση παραβίασης των όρων και άλλο εάν προβλέπεται ότι «θα λάβει» συγκεκριμένα μέτρα. Οι συγκεκριμένες διατυπώσεις προσφέρουν κάποια ευελιξία στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ωστόσο είναι και ενδεικτικές. Μένει, λοιπόν, να διαπιστωθεί αν οι συγκεκριμένες προϋποθέσεις για τη χρήση του «πακέτου»-μαμούθ αγοράς και αναβάθμισης του στόλου των F-16 για την τουρκική αεροπορία, θα τηρηθούν από την Αγκυρα, όχι στην παρούσα φάση ύφεσης της έντασης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά στο μέλλον.
Είναι εξίσου προφανές ότι οι όροι που τίθενται από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ κατ’ αυτό τον τρόπο έχουν κυρίως έναν εσωτερικό πολιτικό στόχο, που δεν είναι άλλος από την έγκριση του προγράμματος εξαγωγής των F-16 προς την Τουρκία, έναντι ενός Κογκρέσου που τα προηγούμενα χρόνια παρουσιαζόταν ιδιαίτερα σκεπτικό για τον τρόπο με τον οποίο κινήθηκε στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και στο Ουκρανικό, η Αγκυρα.
Βεβαιότητα της Αγκυρας για τοΚογκρέσο
Του Μανώλη Κωστίδη
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Αισιόδοξοι για την οριστικοποίηση της πώλησης των F-16 στην Τουρκία δηλώνουν Τούρκοι αξιωματούχοι και τονίζουν ότι θα είναι έκπληξη να εκφραστούν ενστάσεις στο Κογκρέσο εντός των 15 ημερών, που θα αξιολογήσει την πώλησή τους. Στη γειτονική χώρα δεν δίνουν πληροφορίες σχετικά με το ζήτημα των διαβεβαιώσεων ή εγγυήσεων που φημολογείται πως έχει δώσει η Αγκυρα στην Ουάσιγκτον σχετικά με την ομαλοποίηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων ή για κάποιους όρους που θέτουν οι ΗΠΑ. Στην Τουρκία, υπάρχουν πληροφορίες ότι με στόχο την επίσπευση της παραλαβής των 40 νέων F-16 υπάρχουν και συζητήσεις για συμπαραγωγή στην Τουρκική Αεροδιαστημική Βιομηχανία (TUSAS). Στα εξοπλιστικά, παρατηρούν πως θεωρητικά η Ελλάδα θα έχει προβάδισμα σε περίπτωση που παραλάβει τα F-35, από την άλλη, όμως, αναλυτές υπογραμμίζουν ότι σε περίπτωση που η Αγκυρα κλειδώσει τη συμφωνία, τότε η τουρκική αεροπορία θα ενισχυθεί με ένα σημαντικό εξοπλιστικό πρόγραμμα: 40 νέα F-16 και εκσυγχρονισμός επιπλέον 79 που ήδη διαθέτει η τουρκική αεροπορία είναι από τα πιο γνωστά σημεία της συμφωνίας της Ουάσιγκτον με την Αγκυρα. Σύμφωνα με τουρκικά μέσα ενημέρωσης, τμήμα του εξοπλιστικού προγράμματος προβλέπει την προμήθεια περίπου 950 πυραύλων αέρος-αέρος AMRAAM AIM-120C, 800 βόμβες GBU-39, 96 πυραύλους αντιραντάρ HARM AGM-88B. Επίσης θα παραδοθούν στην Τουρκία 48 κινητήρες F-110, που θα βοηθήσουν στην απογείωση κάποιων καθηλωμένων F-16, ενώ θα χρησιμοποιηθούν και στη μελλοντική παραγωγή του εθνικού μαχητικού της χώρας, KAAN, το οποίο τις επόμενες εβδομάδες θα πραγματοποιήσει την πρώτη του δοκιμαστική πτήση. Το εξοπλιστικό πρόγραμμα επίσης προβλέπει 149 ραντάρ ΑΝ/APG-83 και παράλληλα δεκάδες κιτ ηλεκτρονικού πολέμου.
Εξοπλισμοί 20 δισ. δολ.
Το συνολικό πακέτο που περιμένει την έγκριση του Κογκρέσου φτάνει στα 20 δισ. δολάρια. Στόχος της Τουρκίας είναι η παραλαβή των πρώτων εκσυγχρονισμένων F-16 σε επίπεδο Viper να ξεκινήσει τους τελευταίους μήνες του 2025 ή στις αρχές του 2026, και το πρόγραμμα της παραλαβής των νέων F-16 να ξεκινήσει το 2028. Τούρκοι αξιωματούχοι αναφέρουν πως η Τουρκική Αεροδιαστημική Βιομηχανία είναι πανέτοιμη για να εγκαταστήσει τα κιτ εκσυγχρονισμού των F-16 αφού ήδη έχει συμμετάσχει στην παραγωγή των συγκεκριμένων μαχητικών και υπάρχει η σχετική εμπειρία. Παράλληλα, η γειτονική χώρα τρέχει ήδη ένα ισχυρό πρόγραμμα ναυπήγησης πλοίων. Στο πλαίσιο του προγράμματος «εθνικού πλοίου» (Μilgem), έχει ολοκληρωθεί το πρόγραμμα ναυπήγησης 4 φρεγατών κλάσης Ada. Στο ίδιο πρόγραμμα ναυπηγήθηκε και ολοκληρώθηκε η παράδοση της πρώτης τουρκικής φρεγάτας κλασης Istif και αυτή την περίοδο ναυπηγούνται 3 φρεγάτες της ίδιας κλάσης ταυτόχρονα σε τρία ναυπηγεία, με στόχο την παράδοσή τους στα τέλη του 2026 ή στις αρχές του 2027. Εν τω μεταξύ, το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας με αφορμή την «ημέρα αντίστασης των Τούρκων της Δυτικής Θράκης», με ανάρτησή του στο Χ, αναφέρει πως «η τουρκική μειονότητα Δυτικής Θράκης συνεχίζει με αποφασιστικότητα τον αγώνα της για την αναγνώριση της εθνικής της ταυτότητας. Η Τουρκία θα συνεχίσει την υποστήριξή της σε αυτόν τον δίκαιο αγώνα με αποφασιστικότητα και θα στηρίζει πάντα τους Τούρκους της Δυτικής Θράκης».
