του Λορέντζο Βίτα
Οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αποτελούνται συνήθως από στιγμές έντασης, ακολουθούμενες από περιόδους λίγο -πολύ εμφανούς ηρεμίας.
Ένα συνεχές σκαμπανέβασμα, όπως αυτό της θάλασσας που χωρίζει τις δύο ακτές του Αιγαίου, και κορυφώνεται κάθε φορά που η Αθήνα και η Άγκυρα μετακινούν τα πλοία τους για αναζήτηση πετρελαίου και φυσικού αερίου ή απλά για να δείξουν τους μυς τους.
Αυτό συμβαίνει τώρα, όταν μετά από αρκετούς μήνες «ειρήνης» και οι δύο χώρες βρίσκονται και πάλι σε πολεμική ετοιμότητα.
Οι λόγοι είναι πολλοί και δεν καθορίζονται μόνο από τις κινήσεις ενός συγκεκριμένου πλοίου.
Τα επεισόδια έχουν γίνει τόσο πολλά σε αριθμό, που οι χρόνοι που επαναλαμβάνονται γίνονται μέρος ενός μεγαλύτερου ψηφιδωτού, στο οποίο είναι δύσκολο να βρεθεί το μόνο γεγονός που μπορεί να προκαλέσει τις επόμενες εντάσεις. Οτιδήποτε μπορεί να είναι η πρωταρχική αιτία της κρίσης που θα ακολουθήσει.
Και όλα γίνονται αντικείμενο προπαγάνδας.
Αυτή τη φορά το “casus belli” (αιτία πολέμου) αντιπροσωπεύεται από τα σήματα “Navtex” που εκδίδονται τόσο από την Αθήνα όσο και από την Άγκυρα.
Αυτές είναι οι προειδοποιήσεις στον τομέα της πλοήγησης ανακοινώνουν την ανάπτυξη επιχειρήσεων σε μια συγκεκριμένη περιοχή.
Εδώ και αρκετό καιρό, και οι δύο γειτονικές χώρες έχουν διεξάγει έναν πραγματικό πόλεμο μέσω των “Navtex”, όπου οι στόλοι ασχολούνται με δραστηριότητες έρευνας και άσκησης στις θαλάσσιες εκτάσεις, δίπλα σε άλλες. Αυτήν τη φορά τις εντάσεις προκαλεί το πλοίο “Nautical Geo”, που χρησιμοποιήθηκε από την Ελλάδα για να σχεδιάσει τον βυθό σε έναν τομέα που η Τουρκία θεωρεί μέρος της υφαλοκρηπίδας της ( σημ. βάση ενός παράνομου μνημονίου με τη Λιβύη).
Σύμφωνα με τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης, το τουρκικό ναυτικό εμπόδισε το «Nautical Geo» να επιχειρήσει σε αυτά τα νερά. Η Άγκυρα απάντησε λέγοντας ότι το ελληνικό πλοίο “παραβίασε τα τουρκικά χωρικά ύδατα, παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις”, αναγκάζοντας τον τουρκικό στόλο να λάβει “αντίμετρα”.
Οι πηγές κάνουν λόγο για στιγμές υψηλής έντασης, τόσο που το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό παρενέβη προς υποστήριξη του πλοίου που χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες, οι Κύπριοι και εν μέρει το Ισραήλ.
Ένα τουρκικό πλοίο μάλιστα χτύπησε το Nautical Geo ανατολικά της νήσου Κρήτης, ενώ το τελευταίο μελετούσε την πιθανή διαδρομή του αγωγού Eastmed.
Και αυτό το επεισόδιο, ακολουθούμενο από μια ‘αλλη «Navtex» που ξεκίνησε η Τουρκία, ανάγκασε το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών να διαμαρτυρηθεί κατά των τουρκικών αρχών.
Σε αυτό προστέθηκαν οι διαμαρτυρίες για το ψάρεμα Τούρκων ψαράδων, σε περιοχές που θεωρούνται μέρος της ελληνικής κυριαρχίας.
Αλλά αυτές οι εντάσεις κρύβουν ένα βαθύτερο νόημα.
Κυρίως τη στιγμή που συμβαίνουν. Αυτή τη φορά η πρόκληση της Navtex ήρθε καθώς μια συνάντηση πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα μεταξύ Ευρωπαίων ηγετών της Μεσογείου, σε μορφή Eumed-9Me, σίγουρα ελάχιστα εκτιμημένη από την Τουρκία, και όπου οι Κύπριοι και οι Έλληνες πρωθυπουργοί καταδίκασαν τις τουρκικές δραστηριότητες στην ανατολική Μεσόγειο.
Και είναι σαφές ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήθελε να στείλει ένα διπλό μήνυμα. Αφενός, αυτή η κίνηση δείχνει την ανάγκη να συμμετάσχει η Τουρκία σε όλα όσα σχετίζονται με την Ανατολική Μεσόγειο. Και από την άλλη η συχνή επιθυμία να αποδυναμωθεί η εικόνα του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ανστασιάδη κατά τη διάρκεια της ευρωμεσογειακής συνόδου κορυφής, την οποία οι δύο ηγέτες της Αθήνας και της Λευκωσίας, ήθελαν να χρησιμοποιήσουν για να καταδικάσουν τις δραστηριότητες της Άγκυρας.
Όσον αφορά το πρώτο, η Τουρκία έχει ξεκαθαρίσει εδώ και αρκετό καιρό ότι θέλει να συμμετάσχει στον διάλογο για το φυσικό αέριο του Λεβάντε και στην υποδομή που συνδέει τις τρεις ηπείρους και διέρχεται από τα νερά της ανατολικής Μεσογείου.
Η Κατεχόμενη Κύπρος αντιπροσωπεύει έναν σημαντικό μηχανισμό στην τρέχουσα στρατηγική της Τουρκίας, καθώς η Άγκυρα είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει την ιδέα του δημοκρατικού δικαίου στο βόρειο τμήμα του νησιού ως καταλύτη για τα τουρκικά συμφέροντα στην περιοχή.
Αλλά ο Ερντογάν ήθελε να επιβεβαιώσει αυτήν την τουρκική παρουσία, ακόμη και μέσω του μνημονίου συμφωνίας Τουρκίας-Λιβύης για την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, τη χρήση του τουρκικού στόλου ή επιβεβαιώνοντας συνεχώς τη σημασία της τουρκικής υφαλοκρηπίδας.
Το κύριο πρόβλημα της Τουρκίας είναι ότι αποκλείεται από έργα που θεωρούνται απαραίτητα για τις χώρες της περιοχής.
Και η γραμμή του δεν αλλάζει.
Η σύγκρουση γίνεται κάτι παραπάνω από σαφής ακόμη και σε διπλωματικό επίπεδο.
Και οι δύο χώρες αποτελούν μέρος του ΝΑΤΟ, αλλά υπό τη σιωπή της Συμμαχίας, Ελλάδα και Τουρκία κινούνται σε διαφορετικές γραμμές και με διαφορετικούς συνομιλητές.
Η Ελλάδα έχει επίσης δείξει με το «Eumed9» ότι θέλει να είναι μια χώρα στην περιοχή, της οποίας την ασφάλεια εγγυάται το ΝΑΤΟ και η ΕΕ.
Αυτό επιβεβαιώνεται από τις ειδήσεις που αναφέρθηκαν τις τελευταίες ημέρες για την ενίσχυση της ελληνικής βάσης στη Σούδα, στο νησί της Κρήτης, στο πλαίσιο της έναρξης εφαρμογής της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η εικόνα μιας Ελλάδας που ταιριάζει απόλυτα με τις ΗΠΑ – με τις οποίες έχει συμφωνήσει για τη χρήση άλλων βάσεων – είναι ένα μήνυμα που στέλνει η Αθήνα απευθείας στην Άγκυρα.
Και αν οι Τούρκοι εθνικιστές βλέπουν αυτή την αλλαγή στην προσέγγιση της Αθήνας ως επιβεβαίωση της ανάγκης να θεωρηθεί το ελληνικό έδαφος ένα είδος αντιτουρκικής τάφρου στη Μεσόγειο, για τον Ερντογάν υπάρχει το πρόβλημα να μην έχει την πολυτέλεια να θεωρείται εχθρός.
Ένας φόβος στον οποίο ο Τούρκος ηγέτης απαντά οργανώνοντας ένα ταξίδι στη Ρωσία, όπου θα συναντηθεί με τον Βλαντιμίρ Πούτιν.
Αυτή η συνάντηση εξυπηρετεί τους δύο εν λόγω ηγέτες για να βαθμονομήσουν την κοινή τους στρατηγική, αλλά και να δώσουν ένα μήνυμα στον Τζο Μπάιντεν για τη σημασία των τουρκο-ρωσικών σχέσεων.
Πρόκειται για διπλωματικά παιχνίδια σε επίπεδο μεγάλων δυνάμεων, τα οποία προστίθενται σε περιφερειακό επίπεδο.
Η Ελλάδα βασίζεται στη δύναμη αποκλεισμού του Ισραήλ, της Κύπρου, της Αιγύπτου και των Εμιράτων.
Η Άγκυρα προσπαθεί να σπάσει τον άξονα μεταξύ Αθήνας και Καΐρου και για αυτό χρησιμοποιεί τη Λιβύη ως βάση αλλά και ως μοχλό στις διαπραγματεύσεις: ως «οθόνη» για τα συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και ως ασπίδα κατά της Βόρειας Αφρικής και έναντι της Ευρώπης.
Ακόμη και για τους προαναφερθέντες λόγους, η προσέγγιση της Άγκυρας με τη Μόσχα θα μπορούσε να είναι ένα σήμα νέων προειδοποιήσεων κατά του ΝΑΤΟ. Όπως και το τουρκικό διπλωματικό δίκτυο στα Βαλκάνια, το οποίο κατάφερε να καταλάβει τη Σερβία, μια χώρα που κάποτε θεωρούνταν ένας σκληρός εχθρός της Τουρκίας.
Οι πηγές του «InsideOver» λένε ότι από αυτή την άποψη δεν φαίνεται ότι η σύγκρουση μεταξύ Γαλλίας και Ηνωμένων Πολιτειών για το AUKUS είχε πραγματικό αντίκτυπο: ότι, δηλαδή, και οι δύο δυνάμεις εμφανίζονται στην ίδια γραμμή μπροστά από το Αιγαίο και το Λεβάντε.
Πρόκειται για μια διαφορετική περίπτωση της Ιταλίας, η οποία μαζί με τη Γερμανία φαίνεται να θέλουν να διατηρήσει μια πιο ουδέτερη στάση.
Διάφορες ανάγκες, οι οποίες επιβεβαιώνουν πώς το παιχνίδι στη Μεσόγειο αποτελεί έναν ολοένα και πιο σύνθετο κίνδυνο, κατά τον οποίο η ευθυγράμμιση των πλευρών δεν φαίνεται πλέον τόσο σαφής όσο φαίνεται με την πρώτη ματιά.
it.insideover.com, “Il Giornale”
