Μέσα από τη «συνομιλία» δύο βιβλίων ανιχνεύεται η πορεία, το παρόν και το μέλλον της Μεσαίας Τάξης. Μια ξεχωριστή συνάντηση στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης.
Η «Εργατική τάξη» στη Γερμανία
Γιούλια Φρίντριχς και Παναγής Παναγιωτόπουλος στην Έκθεση Βιβλίου
Η δημοσιογράφος η Γιούλια Φρίντριχς στο βιβλίο της «Εργατική τάξη» παρακολουθεί τις ζωές μιας καθηγήτριας Μουσικής, ενός υπαλλήλου καθαρισμού στο μετρό του Βερολίνου κι ενός υπαλλήλου γραφείου, και των εργαζόμενων στο πολυκατάστημα Karstadt. Άνθρωποι που μοχθούν καθημερινά αλλά αυτό δεν αρκεί για να διατηρήσουν ένα ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο και σίγουρα όχι καλύτερο από αυτό των γονιών τους. «Για πολλούς ανθρώπους δε βγαίνει ο μήνας, δε γνωρίζουν ποιο λογαριασμό να διαλέξουν να μη πληρώσουν. Σε αυτό προστίθεται και η μεγάλη άνοδος των ενοικίων, ειδικά στις μεγάλες πόλεις», δήλωσε μιλώντας στη Deutsche Welle η Γιούλια Φρίντριχς.
Η γερμανίδα δημοσιογράφος εντοπίζει τις βασικές αιτίες στην καθήλωση των μισθών για πολλά χρόνια στο ίδιο επίπεδο και την ταυτόχρονη συνεχή αύξηση των εισφορών και των έμμεσων φόρων. «Στην προηγούμενη γενιά αρκούσε και ένας μισθός για μια πολύ άνετη ζωή με σπίτι, διακοπές χωρίς σκέψη. Τώρα πολλοί νέοι ζητούν οικονομική βοήθεια από τους γονείς τους και πέρα από το μισθό τους δεν έχουν κανένα περιουσιακό στοιχείο.»
Γιούλια Φρίντριχς, “Εργατική Τάξη”
Πέρα από το οικονομικό η κατάσταση αυτή είναι και θέμα αξιοπρέπειας για τους ανθρώπους της μεσαίας τάξης στη Γερμανία. «Για παράδειγμα όταν κάποιος πλέον δεν λαμβάνει επίδομα ασθενείας. Είναι κάτι νέο. Οι άνθρωποι ντρέπονται να μιλήσουν για αυτό», λέει η Φρίντριχς. Το μότο “Respekt” (σεβασμός) στην προεκλογική εκστρατεία του καγκελαρίου Όλαφ Σολτς και η υπόσχεση για αύξηση του κατώτατου μισθού στα 12 ευρώ την ώρα, κατά την Φρίντριχς δημιουργεί ελπίδες. «Είναι ένα βήμα. Αφορά 10 εκ. ανθρώπους, που πρέπει να μπορούν επιτέλους να ζουν από το μισθό τους», λέει χαρακτηριστικά. Θα μπορέσει να ορθοποδήσει η παλιά μεσαία τάξη στη Γερμανία; «Είναι δύσκολο να το προβλέψω. Σίγουρα θα πρέπει να αυξηθούν οι συλλογικές διεκδικήσεις. Γιατί έως τώρα στη μεσαία τάξη ο καθένας παλεύει για τον εαυτό του. Η επόμενη δεκαετία θα είναι καθοριστική», επισημαίνει η Φρίντριχς.
Οι «Περιπέτειες της μεσαίας τάξης» στην Ελλάδα
Συνομιλία δύο βιβλίων στη Θεσσαλονίκη
Στην προ οικονομικής κρίσης εποχή, στην Ελλάδα κάθε γενιά ανέβαινε κοινωνικό επίπεδο. Για πολλούς ανθρώπους της μεταπολιτευτικής μεσαίας τάξης ήταν εποχή ευημερίας ή και πλούτου. «Η συνεχής κοινωνικής άνοδος στην Ελλάδα έχει ανασταλεί. Υπάρχει μια αίσθηση ένδειας και αύξηση κάποιων νεόπτωχων. Το πιο σκληρό όμως είναι η δυσκολία να νιώσουμε ότι ζούμε στην ίδια κοινωνία. Πληθυσμιακές ομάδες αισθάνονται ότι δε μοιράζονται τον ίδιο κόσμο λόγω οικονομικών διαφορών και διαφορετικών ταυτοτήτων», επισημαίνει ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, Παναγής Παναγιωτόπουλος.
Στο βιβλίο του «Περιπέτειες της μεσαίας τάξης» παρατηρεί την εξέλιξη της μεσαίας τάξης στην Ελλάδα από τη δεκαετία του ’60 ως σήμερα. Παραδοσιακές σταθερές προηγούμενων χρόνων εκλείπουν. Πολλοί νέοι Έλληνες αναζήτησαν την έξοδο από το σπίτι τους μέσω της φυγής στο εξωτερικό, με την ελληνική οικογένεια να δοκιμάζει τα όρια της. «Πολλές ανάγκες επαπειλούνται ή καλύπτονται με εμβαλωματικούς τρόπους. Η αύξηση των τιμών των ακινήτων στην Ελλάδα οδηγεί τους νέους της Μεσαίας Τάξης εκτός του κέντρου των μεγάλων πόλεων και ουσιαστικά εκτός κοινωνικής ζωής», λέει χαρακτηριστικά ο έλληνας καθηγητής. Αφορά όλους αυτή η κατάσταση ή μήπως όχι; «Δύσκολο να χαρτογραφηθεί ακριβώς αυτό. Στην Ελλάδα υπάρχουν κάποια συμπληρώματα όπως ένα ενοίκιο από κάποιο περιουσιακός στοιχείο, μια εποχιακή δουλειά που συμπληρώνουν ένα μισθό», λέει μιλώντας στη Deutsche Welle o κ. Παναγιωτόπουλος.
Πως βλέπει ο ίδιος τη μεσαία τάξη στο μέλλον; «Με την πανδημία απελευθερώθηκε μια κρατική παρέμβαση που δεν υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια. Αν υπάρξει ένας στοιχειώδης ευρωπαϊκός προστατευτισμός για κάποια βασικά πράγματα στην οικονομία, τότε υπάρχει ελπίδα για ανασυγκρότηση του κοινωνικού κορμού. Ειδάλλως, δε βλέπω καλή προοπτική για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες την επόμενη 20ετία.»
Διογένης Δημητρακόπουλος
DW
