28 Σεπτεμβρίου 2023
«Το Κρεμλίνο πιστεύει ότι μπορεί να ελέγξει καλύτερα τις τουρκικές χώρες σε συμπαιγνία με ηγέτες και συστήματα μετασοβιετικού τύπου για να δημιουργήσουν αμοιβαία πλούτο από πάνω προς τα κάτω. Η Κίνα, επίσης, υπολογίζει ότι μπορεί να κάνει το ίδιο βοηθώντας στη σφυρηλάτηση του «Μεσαίου Διαδρόμου» μέσω της «Πρωτοβουλίας Belt-and-Road» του Πεκίνου, αν και αυτό θα έσπαγε το μπλόκ Ρωσίας-Κίνας-Ιράν».
Προφανώς κανείς δεν θέλει να ασχοληθεί με τη βαθύτερη γεωπολιτική αντιπαράθεση πίσω από τη σύγκρουση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, που τώρα αναζωπυρώθηκε ξανά και εισβάλλει στα πρωτοσέλιδα παγκοσμίως. Μια ιστορία δεκαετιών για έναν εντοπισμένο θύλακα σε μια βαθιά απομονωμένη ζώνη – πώς μπορεί να έχει ευρύτερες προεκτάσεις όσον αφορά την παγκόσμια ισορροπία ισχύος; Πώς μπορεί να επηρεάσει, ας πούμε, την Κίνα ή την Ευρώπη ή τη Μέση Ανατολή;
Φαίνεται φανταστικό, αλλά αυτό που συμβαίνει μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, ακόμη και συγκεκριμένα ο έλεγχος στο ορεινό Καραμπάχ, μπορεί να μετατοπίσει μακρινές διηπειρωτικές ευθυγραμμίσεις.
Μόνο οι γειτονικές χώρες μιλούν για αυτό – αν το επιλέξουν. Μερικοί δεν το κάνουν επειδή είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο. Αυτή η στήλη δεν αφορά τα ιστορικά παράπονα ή τις καταστροφές στα ανθρώπινα δικαιώματα στη σύγκρουση του Καραμπάχ. Αυτά είναι σημαντικά αλλά καλύπτονται εξαντλητικά αλλού. Αυτό που δεν βλέπετε πουθενά είναι μια σωστή ματιά στα διακυβεύματα υπερδυνάμεων που κρύβονται στη γεωγραφία.
Ρίξτε μια προσεκτική ματιά στον χάρτη του Καραμπάχ, μια προεξοχή των βουνών του Καυκάσου μέσα στο Αζερμπαϊτζάν που, στη μέγιστη έκταση, φτάνει αρκετά νότια για να αγγίξει τα σύνορα με το Ιράν. Από υλικοτεχνική άποψη, όποιος ελέγχει τα υψώματα του Καραμπάχ στο Αζερμπαϊτζάν, δυνητικά κυριαρχεί σε αυτό το ευαίσθητο τμήμα των συνόρων, το οποίο προσφέρει μια ένδειξη για την αιματοχυσία πολλών δεκαετιών.
Τώρα αυτό το μέρος του επιχειρήματος δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς κάποια σοβαρή προσοχή στις γεωγραφικές λεπτομέρειες.
Θα το ονομάσουμε ιστορία δύο διαδρόμων. Πρώτον, ο διάδρομος του Zangezur. Κατά μήκος αυτής της συνοριακής ζώνης Ιράν-Αζερμπαϊτζάν εκτείνεται ο υποτιθέμενος «Διάδρομος Ζανγκεζούρ». Στη συνέχεια, ο διάδρομος διασχίζει ένα κομμάτι αρμενικού εδάφους, συνδέοντας έτσι απευθείας το Αζερμπαϊτζάν με την Τουρκία – μια μακροχρόνια διακοπή που οι δύο τουρκικές χώρες στοχεύουν να αποκαταστήσουν. Ακολουθεί ένα άρθρο για το έργο Zangezur. ΕΔΩ
Οι Ιρανοί είναι αντίθετοι. Οι Αρμένιοι είναι αντίθετοι. Η Μόσχα ήταν αντίθετη. Γιατί είναι τόσο σημαντικό; Απάντηση: επειδή ο «Διάδρομος Zangezur» είναι δυνητικά το τελευταίο σκέλος μιας πολύ μεγαλύτερης διαδρομής βορρά-νότου που ονομάζεται «Μεσαίος Διάδρομος» που θα συνέδεε τις Τουρκικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας με την Τουρκία μέσω του Αζερμπαϊτζάν.
Μιλάμε για μια σιδηροδρομική και οδική γραμμή σωτηρίας, και για διάφορους αγωγούς καυσίμων, που μπορούν να αναβιώσουν τον αρχαίο εμπορικό δρόμο του Μεταξιού που έκοψε η Μόσχα πριν από δύο αιώνες υπό τους Τσάρους.
ΟΠΩΣ ΑΥΤΗ Η ΣΤΗΛΗ ΔΕΝ ΚΟΥΡΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΛΕΕΙ, ΕΚΤΟΣ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ,, Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΣΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΜΕΓΑΛΟ ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΔΙΑΚΥΒΕΥΜΑ ΤΩΡΑ ΠΟΥ Ο ΑΦΓΑΝΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΕΛΕΙΩΣΕ.
Καλύψαμε τη βαρυσήμαντη συνάντηση Μπάιντεν με τους Προέδρους των «Stans» στην πρόσφατη UNGA, (General Assembly of the United Nations, Γενική Συνέλευση Ηνωμένων Εθνών) ένα φόρουμ με τίτλο C5+1 (coordination between the United States and Central Asia) . Μιλάμε για το Τουρκμενιστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Καζακστάν, το Κιργιστάν, το Τατζικιστάν γνωστό και ως το C5. Επί του παρόντος, ολόκληρο το μπλοκ είναι ουσιαστικά περικυκλωμένο από τη Ρωσία, την Κίνα, το Ιράν κ.λπ.
[ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Ο όρος «Stans» είναι μια σύγχρονη ονομασία που χρησιμοποιείται συχνά, ίσως κάπως υποτιμητικά, για την Κεντρική Ασία. Καλύπτει τα περισσότερα από τα βουνά και τις ερήμους μεταξύ της Κασπίας Θάλασσας στα δυτικά και των συνόρων με την Κίνα στα ανατολικά. Περιλαμβάνουν πέντε σύγχρονα κράτη που (ξανα)δημιουργήθηκαν στα τέλη του 20ου αιώνα μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Αυτά είναι το Καζακστάν, το Κιργιστάν, το Τατζικιστάν, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν. Περιλαμβάνει επίσης τη σύγχρονη Ισλαμική Δημοκρατία του Αφγανιστάν. Και οι έξι αυτές χώρες ονομάζονται από τον κυρίαρχο εθνικό πληθυσμό τους, με το επίθημα «stan», που σημαίνει «γη». Το Afghan-i-stan σημαίνει επομένως «γη των Αφγανών».]
Επί του παρόντος, οι C5 ‘Stans πρέπει να περάσουν μέσα απο αυτές τις χώρες ταμπόν για να φτάσουν στον κόσμο, για να πουλήσουν πρώτες ύλες που περιλαμβάνουν στρατηγικές ποσότητες χρυσού, φυσικού αερίου, πετρελαίου και τα παρόμοια.
Αλλά μόλις προσθέσετε το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία γεωγραφικά, ο σιωπηρός αποκλεισμός σπάει. Εκεί μπαίνει ο «Μεσαίος Διάδρομος», αποφεύγοντας τις περιφερειακές υπερδυνάμεις και συνδέοντας την Κεντρική Ασία μέχρι τον Διάδρομο Zangezur, δημιουργώντας έτσι έναν άμεσο αυτοκινητόδρομο μεταξύ των τουρκικών χωρών (και των φυσικών τους πόρων) προς τον έξω κόσμο.
Δηλαδή, τα πέντε «Stans, Κασπία Θάλασσα, Αζερμπαϊτζάν, Τουρκία και όχι μόνο.
Οι Αρμένιοι είναι το μόνο γεω-εμπόδιο. Έτσι σχεδίασαν οι Σοβιετικοί τα σύνορα, έτσι ώστε μια ολόκληρη σειρά χωρών να είναι αμοιβαία αντιτιθέμενες και περίκλειστες, εκτός από τη Ρωσία. Καθώς το Καραμπάχ δεν αποτελεί πλέον τακτική απειλή, η τουρκική αρτηρία βρίσκεται ένα βήμα πιο κοντά στην ολοκλήρωση.
Αλλά, φυσικά, ακόμη πιο κρίσιμο από τη χάραξη μιας ανεξάρτητης εμπορικής οδού, είναι ότι η νέα σύνδεση θα δημιουργούσε μια πολιτιστική και ταυτοτική αναβίωση του «παντουρκισμού», μια δεσμευτική αλληλεγγύη που – έχοντας παραμείνει αδρανής για αιώνες – αλλάζει τους υπολογισμούς των δυνάμεων ακριβώς σε όλη την Ασία.
Εάν το τουρκικό μπλοκ αρχίσει να ενεργεί από κοινού, μια νέα απειλή εμφανίζεται για το Ιράν, τη Ρωσία, την Κίνα, για να μην αναφέρουμε την Αρμενία.
Στην Κίνα, οι Ουιγούροι Τούρκοι θα έπαιρναν θάρρος. Στη Ρωσία, πολλές τουρκικές περιοχές από το Ταταρστάν έως την Μπουριατία ενδέχεται να αρχίσουν να αποσχίζονται. Το Ιράν, πάνω απ’ όλα, θα αισθανόταν την απειλή καθώς ο πληθυσμός της επαρχίας του Αζερμπαϊτζάν θα ήθελε να ενωθεί με τα ξαδέρφια του στο βορρά που έχουν μια δική τους χώρα.
Η τουρκική αλληλεγγύη είναι ο λόγος που ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν, στο επίκεντρο της παγκόσμιας κριτικής, μόλις επισκέφτηκε το Μπακού για να συγχαρεί τον Πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Αλίεφ για τη «νίκη» του στο Καραμπάχ. Ακολουθεί ένα εξαιρετικά κατατοπιστικό άρθρο από έναν κορυφαίο περιφερειακό δημοσιογράφο, τον Amberin Zaman, σχετικά με αυτήν την επίσκεψη και το πλαίσιό της. Αναφέρει τον διάδρομο του Zangezur. ΕΔΩ
Σε πολλούς στη Δύση, η ιδέα του «παντουρκισμού» μπορεί να φαίνεται μακρινή ή φανταστική, αλλά στις γύρω χώρες της περιοχής υπάρχει μια αρχαία προγονική ανάμνηση του φαινομένου, ένας φόβος για τις ορδές των Τατάρων ή τους Ούνους ή εισβάλλουσες φυλές ιππέων με τον Αττίλα, τον Τιμούρ. Γι’ αυτό η Κίνα έχτισε το Σινικό Τείχος.
Οι Ρώσοι, για παράδειγμα, έχουν ορίσει μεγάλο μέρος της ιστορικής τους ταυτότητας απο την απορρόφηση, την απόκρουση και την υποταγή του φαινομένου και ως εκ τούτου τη διάσωση του Χριστιανικού κόσμου. Εξ ου και η «Αγία Μητέρα Ρωσία» και ως εκ τούτου οι Τσάροι ως «απεσταλμένοι του Θεού».
Στο πλαίσιο αυτής της αποστολής, για αιώνες η Μόσχα ένιωθε δικαιωμένη να επιβάλει ηγεμονία όχι μόνο στους μουσουλμάνους της, αλλά και σε όλους τους γειτονικούς χριστιανικούς πληθυσμούς, από Αρμένιους και Γεωργιανούς έως Ουκρανούς.
Οι Ρώσοι δεν μπορούν να καταλάβουν, μετά από όλη την «προστασία» που έχουν προσφέρει, γιατί τέτοιοι πληθυσμοί θα πρέπει να θέλουν να ξεφύγουν από τον ρωσικό έλεγχο. Δεν προστάτευσαν τον πληθυσμό της Ουκρανίας από τους Τατάρους της Κριμαίας τον 18ο αιώνα; Εξ ου και η σπλαχνική αίσθηση αγανάκτησης του Πούτιν όποτε οποιαδήποτε χώρα στο εγγύς εξωτερικό προτιμά να ενταχθεί στη Δύση. Και όχι μόνο ο Πούτιν, αλλά μεγάλο μέρος του ρωσικού πληθυσμού, που είναι πραγματικά τυφλό στην ιστορία των σφαγών της Μόσχας στο όνομα της προστασίας.
Γιατί, λοιπόν, ο Πούτιν δεν προστάτεψε την Αρμενία από το Αζερμπαϊτζάν στην πρόσφατη καταστροφή του Καραμπάχ; Γιατί πήρε το μέρος του τελευταίου;
Είναι ένας πολλαπλός υπολογισμός. Όπως σημειώνει η Amberin Zaman στο άρθρο της, ο Πρόεδρος της Αρμενίας Πασινιάν είναι ένας δημοκράτης της «έγχρωμης επανάστασης», το χειρότερος είδος απειλής για την εξουσία του Πούτιν, ειδικά αν η αντίληψη εισέλθει στη Ρωσία. Προτιμά να συναλλάσσεται με αυταρχικούς ηγέτες όπως ο Αλίεφ, ο Ερντογάν και ο Ιβανισβίλι στη Γεωργία.
Στη συνέχεια, υπάρχει ο υπολογισμός του πετρελαίου. Σύμφωνα με τη Zaman, το Αζερμπαϊτζάν βοηθά τον Πούτιν να αποφύγει τις κυρώσεις πουλώντας ρωσικό πετρέλαιο ως πετρέλαιο του Μπακού. Ειδικά μέσω Τουρκίας μέσω του αγωγού Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϊχάν.
Τελικά, το Κρεμλίνο πιστεύει ότι μπορεί να ελέγξει καλύτερα τις τουρκικές χώρες σε συνεννόηση με ηγέτες και συστήματα μετασοβιετικού τύπου για να δημιουργήσουν αμοιβαία πλούτο από πάνω προς τα κάτω. Η Κίνα, επίσης, υπολογίζει ότι μπορεί να κάνει το ίδιο βοηθώντας στη σφυρηλάτηση του «Μεσαίου Διαδρόμου» μέσω της «Πρωτοβουλίας Belt-and-Road» του Πεκίνου, παρόλο που αυτό θα έσπαγε το μπλόκ Ρωσίας-Κίνας-Ιράν.
Όπως το ρωσικό πετρέλαιο που ρέει μέσω του Μπακού, τα κινεζικά αγαθά θα ρέουν μέσω της Κεντρικής Ασίας στον κόσμο και οι τουρκικές δημοκρατίες θα εξαρτώνται οικονομικά από το Πεκίνο.
Αυτός, λοιπόν, είναι ο υπολογισμός Μόσχας-Πεκίνου. Αλλά δεν είναι δύσκολο να χάσει τον έλεγχο πολύ γρήγορα.
Οι περισσότεροι σχολιαστές υποστηρίζουν ότι τόσο το Αζερμπαϊτζάν όσο και η Αρμενία θα εκδιώξουν σύντομα τους Ρώσους ειρηνευτές.
Όπως έχει υποστηρίξει συχνά αυτή η στήλη, οι δημοκρατίες C5 της Κεντρικής Ασίας σταδιακά εκδημοκρατίζονται, επεκτείνονται οικονομικά και συνδέονται πολύ μεταξύ τους για να αποφύγουν νέα είδη εξάρτησης από κοντινούς ηγεμόνες. Εξ ου και η συνάντησή τους με τον Πρόεδρο Μπάιντεν.
Προσθέστε σε αυτό τον ενθουσιασμό των δυτικών εταιρειών πετρελαίου για εναλλακτικούς αγωγούς, και θα έχετε μια αρκετά μεγάλη δυναμική.
Ένα μεγάλο μέρος των ελπίδων τους στρέφεται στη σύνδεση Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν κατά μήκος των συνόρων του Ιράν και σε όλη την αρμενική γη. Το Καραμπάχ ήταν αλλά δεν αποτελεί πλέον εμπόδιο στον διάδρομο του Ζανγκεζούρ.
Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Forbes.
