Του Αλκη Καλλιαντζίδη,Οικονομολόγου, [email protected], www.kalkis.eu
Ενώ η Βουλγαρία έμεινε επί του παρόντος έξω από αυτό, αν και μαζί με την Κροατία προσχώρησαν στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών την 10η Ιουλίου 2020.
Ο γράφων θυμίζει στους αναγνώστες του, για να μην ξεχνιούνται, ότι ενώ οι έλληνες ευρωθάφτες επεδίωξαν το 2015 να μας βγάλουν από το «καταστροφικό» ευρώ, κάποιοι άλλοι, οι Κροάτες, προετοιμάστηκαν και από σήμερα 1-1-2023 το κρατούν στα χέρια τους «θυσιάζοντας» το κροατικό kuna, το πρώην νόμισμά τους δηλαδή. Γιατί άραγε ; Μήπως είναι αυτόχειρες οι Κροάτες ή μήπως αναζητούν τη νομισματική σταθερότητα όπως κι εμείς, εν μέσω μιας παγκόσμιας συναλλαγματικής αστάθειας η οποία κονιορτοποιεί τα γλίσχρα διαθέσιμα εισοδήματα των λαϊκών μαζών ; Π.χ. της Αργεντινής, του Λιβάνου, της Συρίας, της Τουρκίας και τόσων άλλων με αδύναμα νομίσματα ;
Πράγματι, μετά την ένταξη της Κροατίας στο ευρώ την 1η Ιανουαρίου, 7 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραμένουν σήμερα εκτός της νομισματικής ένωσης. Κανένα από αυτά δεν προβλέπεται να υιοθετήσει το ενιαίο νόμισμα βραχυπρόθεσμα και η επέκταση της ευρωζώνης θεωρείται αβέβαιη.
Με την είσοδο της Κροατίας στο ευρώ την 1η Ιανουαρίου, η ευρωπαϊκή νομισματική ένωση έχει 20 κράτη μέλη. Η Christine Lagarde, Πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας, καλωσόρισε σχετικά τον Οκτώβριο του 2022 το γεγονός ως μια «ψήφο εμπιστοσύνης στην ευρωζώνη», η οποία δεν είχε υποδεχθεί μια νέα χώρα στους κόλπους της από τότε που υποδέχθηκε τη Λιθουανία το 2015 για τελευταία φορά. Με την νέα ένταξη, σχεδόν 350 εκατομμύρια Ευρωπαίοι χρησιμοποιούν από σήμερα το δεύτερο παγκόσμιο νόμισμα, πίσω από το δολάριο.
Στην πραγματικότητα όμως, η «μηχανή» των εντάξεων στο ευρώ φαίνεται πλέον «γριπωμένη». Επτά χώρες της Ένωσης παραμένουν εκτός της ευρωζώνης και καμία από αυτές δεν φαίνεται να εντάσσεται σε αυτήν βραχυπρόθεσμα : η Δανία, η Σουηδία, η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Τσεχία, η Βουλγαρία και η Ρουμανία.
Μειωμένες διακυμάνσεις
Οι δύο Σκανδιναβικές μοναρχίες επωφελούνται από ένα «opt-out» (μια εξαίρεση) που τις επιτρέπει να μην υιοθετήσουν το ευρώ. Η Δανία αρνήθηκε, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, να μπει στον δρόμο της οικονομικής ένωσης, όπως και το Ηνωμένο Βασίλειο, όταν ήταν τότε μέλος της ΕΕ.
Στο παρακάτω γράφημα της γαλλικής εφημερίδας «Les Echos» βλέπουμε τις χρονολογίες ένταξης των κοινοτικών χωρών στο ευρώ καθώς και εκείνων που δεν είναι ενταγμένες σε αυτό. Το γράφημα είναι ενσωματωμένο στο άρθρο : «Μετά την Κροατία, η αβέβαιη επέκταση της ευρωζώνης» (Après la Croatie, l’extension incertaine de la zone euro), του Vincent Collen, 29-12-2022, Les Echos.
Η Σουηδία βρίσκεται στην ίδια de facto κατάσταση, μετά από ένα δημοψήφισμα που απέρριψε συντριπτικά την ένταξη στο ευρώ το 2003. Επομένως, ούτε η σουηδική κορόνα ούτε η κορόνα Δανίας προβλέπεται να εξαφανιστούν στο άμεσο
μέλλον. Ωστόσο, τα δύο αυτά νομίσματα συνδέονται στενά με το ευρώ, ειδικά η κορόνα της Δανίας που αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού μηχανισμού συναλλαγματικών ισοτιμιών : οι διακυμάνσεις της έναντι του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος είναι πολύ μικρές. «Αυτές οι δύο χώρες θα μπορούσαν να ενταχθούν άμεσα στο ευρώ χωρίς κανένα πρόβλημα, αν είχαν την πολιτική βούληση να το κάνουν, γιατί πληρούν όλα τα απαιτούμενα κριτήρια», υπογραμμίζει ο Zsolt Darvas, του γνωστού Ινστιτούτου Bruegel.
Τα υπόλοιπα 5 κοινοτικά κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης θα όφειλαν θεωρητικά να υιοθετήσουν το ενιαίο νόμισμα, αλλά ο δρόμος προς την ένταξη φαίνεται ακόμα μακρύς. Πιο κοντά στον στόχο αυτό είναι μάλλον η Βουλγαρία, εκτιμάει ο Ζολτ Ντάρβας. Η πιο φτωχή χώρα της Ένωσης είναι μέλος του ευρωπαϊκού μηχανισμού συναλλαγματικών ισοτιμιών από το 2020. Είχα γράψει σχετικά κι εγώ στις Ανιχνεύσεις στις 19-7-2020 : ΕΔΩ
Αλλά οι Υπουργοί Οικονομικών των 27 αποφάσισαν το περασμένο καλοκαίρι ότι δεν πληρούσε τα απαραίτητα κριτήρια για να ενταχθεί στο ευρώ, σε αντίθεση με την Κροατία : η σταθερότητα τιμών δεν είναι αρκετά ισχυρή και η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας είναι ανεπαρκής, έκριναν.
«Απαράδεκτο και αυθαίρετο»
Μια «απαράδεκτη και αυθαίρετη» απόφαση για τον Zsolt Darvas, ο οποίος υπογραμμίζει τη σημαντική πρόοδο που σημείωσαν οι διαδοχικές κυβερνήσεις στη Σόφια τα τελευταία χρόνια, παρά την υφιστάμενη πολιτική αστάθεια :
@ σταθερή ισοτιμία,
@ ισοσκελισμένοι δημόσιοι λογαριασμοί,
@ μειωμένο χρέος…
«Πότε θα έχει η χώρα μια δεύτερη ευκαιρία ;, ρωτάει ο εν λόγω ειδικός.
Η Ρουμανία, λιγότερο προχωρημένη, «περιμένει την κατάλληλη στιγμή» για να ξεκινήσει τη διαδικασία αίτησης για ένταξη στο ευρώ. Η δημοσιονομική κατάσταση είναι εκεί λιγότερο ευνοϊκή από ό,τι στη Βουλγαρία, ο πληθωρισμός είναι υψηλός και η συναλλαγματική ισοτιμία του τοπικού νομίσματος, του λεβ, είναι πιο ασταθής.
Ευρωσκεπτικισμός
Για την Πολωνία, την Ουγγαρία και την Τσεχική Δημοκρατία, πάνω από όλα λείπει η πολιτική βούληση. Οι εθνικιστικές κυβερνήσεις στην εξουσία στη Βαρσοβία και τη Βουδαπέστη επιδεικνύουν περήφανα τον ευρωσκεπτικισμό τους και θέλουν να διατηρήσουν το εθνικό τους νόμισμα. Ο Πετρ Φιάλα, ο Τσέχος πρωθυπουργός, δήλωσε εφέτος το καλοκαίρι ότι η χώρα του δεν θα ενταχθεί στο ευρώ στο άμεσο μέλλον. «Το θέμα δεν είναι στο τραπέζι αυτή τη στιγμή», είπε.
«Δεν αποτελεί πραγματικά πρόβλημα για την ευρωζώνη, πιστεύει ο Zsolt Darvas. Η προσθήκη αυτών των χωρών θα ενίσχυε το ενιαίο νόμισμα μόνο οριακά». Οι 20 χώρες της νομισματικής ζώνης αντιπροσωπεύουν ήδη πάνω από το 85% του ΑΕΠ της Ένωσης.
“Κούνα” που την κούναγε την Κροατία….
Μπορεί να είναι σωστή από στενά οικονομική άποψη η ένταξη μίας χώρας στο ευρώ, γιατί η ισχύς του νομίσματος συγκρατεί τον πληθωρισμό θεωρητικά.
Ωστόσο το νόμισμα αυτό έχει και μία άλλη όψη:
Η Κροατία με μήκος ακτογραμμής 5.835,1 χλμ και πληθυσμό μόλις 3.871.833 (τα στοιχεία από την wikipedia) είναι αδύνατον να ελέγξει με λιμενικό ή άλλα αστυνομικά μέσα τα τεράστια μεταναστευτικά ρεύματα από τον Τρίτο κόσμο, τα οποία προσελκύονται προνομιακώς από το ευρώ. Οπότε, πολλοί μετανάστες που θα αποκρούονται από τους Ιταλούς, θα κατευθύνονται στην Κροατία ως εναλλακτικό προορισμό. Το έλαβαν υπόψιν τους αυτό οι Κροάτες πολιτικοί; Ή υπάρχει και εκεί μία συμπεφωνημένη τακτική ανοικτών συνόρων;
@ Α.Δ.Δ
Το € θα φέρει αύξηση τού κόστους ζωής στην Κροατία, όπως την έφερε και στην Ελλάδα και όπου αλλού μπήκε, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Η Κροατία θα χάσει την νομισματική της αυτοτέλεια, όπως και οι άλλες χώρες τού €, υπέρ τής Γερμανίας. Επίσης, μπήκε και στην Schengen, και αυτό είναι που θα προσελκύσει τα μεταναστευτικά ρεύματα μάλλον και όχι το €.
Αυτά και πολλά άλλα είχαν προβλέψει κάποιοι (π.χ. Κόλμερ) και μάς τα είχαν πει, αλλά εμείς ήμασταν ενθουσιασμένοι που θα γινόμασταν και νομισματικώς Ευρωπαίοι, προς ικανοποίηση τού συμπλέγματος κατωτερότητος που μάς δέρνει.
Προς Επισκέπτη:
Ναι, ισχύουν αυτά σε μεγάλο βαθμό. Δεν θα μπορούσα σε ένα συνοπτικό σχόλιο να γράψω για όλες τις παγίδες του ευρώ, γιαυτό προσπέρασα τις οικονομολογικές προεκτάσεις. Ως προς τα μεταναστευτικά ρεύματα φρονώ ότι σαφώς παίζει ρόλο η Σένγκεν, αλλά εξίσου και το ευρώ. Για παράδειγμα η Τσεχία είναι στην Σένγκεν, αλλά δεν έχει ευρώ και ίσως γιαυτό ούτε και μεταναστευτικό πρόβλημα. Προφανώς παίζει ρόλο και η γεωγραφία: η Τσεχία είναι εσωτερική χώρα, ενώ η Κροατία είναι παραθαλάσσια και δίπλα στην Ιταλία, άρα πολύ πιο εκτεθειμένη.
Τέλος πάντων οι αιτίες είναι πολλές, αλλά το αποτέλεσμα έχει σημασία. Οι ευρωπαϊκοί λαοί υφίστανται ή θα υποστούν εθνολογική και οικονομική επίθεση, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.
Ειδικά για την Ελλάδα, φρονώ ότι είσοδος στην ευρωζώνη θα μπορούσε να μας είχε ωφελήσει οικονομικώς, εάν ο προσωρινά φθηνός δανεισμός* προωθείτο κυρίως σε βιομηχανικές-τεχνολογικές και παραγωγικές δραστηριότητες συνοδευόμενες από πλάγιες τακτικές προστατευτισμού. Αλλά μία τέτοια στρατηγική προϋποθέτει ικανούς και πατριώτες πολιτικούς, οι οποίοι είναι τόσο υπαρκτοί, όσο κι ο άγιος Βασίλης που ‘ρχεται από την Λαπωνία.
*Ας θυμηθούμε ότι επί δραχμής η κύρια αιτία που έκλεισε ο Σοφιανόπουλος ήταν ο ακριβός δανεισμός.
Η Τσεχία, όπως και οι άλλες τρεις χώρες τού Βίζεγκαρντ, δεν έχουν μεταναστευτικό πρόβλημα, διότι απλούστατα δεν δέχονται μετανάστες. Το ότι η Τσεχία δεν είναι παραθαλάσσιο κράτος, ασφαλώς την βοηθά σ’ αυτό. αλλά δεν είναι αυτός ο λόγος, ούτε το ότι δεν είναι στο €. Κατά τα λοιπά συμφωνώ.
ΥΓ: Για τον Σοφιανόπουλο δεν γνωρίζω και δεν μπορώ να πω, πάντως η ζημιά που έγινε (και) στην Ελλάδα από το €, ήταν μεγάλη. Τελικά, το € μόνο την Γερμανία ωφέλησε. Κάτι ήξεραν οι Άγγλοι και, ίσως μιμούμενοι αυτούς, οι Σουηδοί και οι Δανοί, που διεφύλαξαν την νομισματική των αυτοτέλεια.
Εντάξει, επί της αρχής συμφωνούμε. Δεν κολλάω στα επιμέρους, εφόσον οι τοποθετήσεις και των δυο μας αντιτίθενται στην ισοπέδωση των εθνικών κρατών. Βάζω ως προτεραιότητα την σφυρηλάτηση κοινής αντίληψης των Ελλήνων έναντι των κινδύνων που μας απειλούν. Τα υπόλοιπα είναι επουσιώδη.
Σε αυτό το πνεύμα τέσσερις επισημάνσεις που συμπληρώνουν τα λεχθέντα:
α) Όλες οι χώρες του Βίσεγκραντ ανήκουν στην Σένγκεν. Η δε Σλοβακία έχει και ευρώ. Συνεπώς το πρόβλημα της προσέλκυσης μεταναστών είναι πολύ σύνθετο και μάλλον η Ελλάδα είναι suis generis περίπτωση. Τζάμπα αναζητούμε αναλογίες ή συμμαχίες με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μόνοι μας και σε αυτό.
β) Η ένταξη της Ψωροκώσταινας στο ευρώ είναι μεγάλο λακριντί. Αναμφίβολα κερδισμένοι βγήκαν οι Γερμανοί. Από την άλλη, το 2012 ή το 2015 έπρεπε οπωσδήποτε να αποφύγουμε την εκδίωξή μας από την ευρωζώνη, γιατί ο γκρίζος λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται.
γ) Η Ελλάδα ήταν και παραμένει μια χώρα υπανάπτυκτη. Το οικονομικό της μοντέλο ήταν πάντα στρεβλό. Μετά τα προσωρινά επιτεύγματα των δεκαετιών ’60 και ’70, άρχισε η αποβιομηχάνιση και σύντομα και ο πληθωρισμός, δεκαετίες πριν το ευρώ (γιαυτό ανέφερα τον Σοφιανόπουλο). Στα τέλη του ’90 το αίτημα για συγκράτηση του πληθωρισμού είχε βάση. Η υιοθέτηση του ευρώ θεωρητικά θα μπορούσε να ενδυναμώσει την Ελλάδα, αλλά μόνον αν η ελίτ της χώρας δεν ήταν παρασιτική και υποταγμένη στις γερμανικές απαιτήσεις. Αντίθετα η Κροατία ούσα πρώην κομμάτι της Αυστροουγγαρίας συγγενεύει με την κεντροευρωπαϊκή αστική τάξη, οπότε εναρμονίζεται πιο άνετα στην γερμανικό καταμερισμό εργασίας. Επιπλέον έχει κληρονομιά βαριάς βιομηχανίας από την ενιαία Γιουγκοσλαβία. Έτσι δεν αποκλείεται σε λίγο να βλέπουμε την πλάτη της όσον αφορά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Κατ’ αναλογία ας δούμε πώς αναστήθηκε η Dacia στην Ρουμανία. Οι Έλληνες είτε με ευρώ είτε χωρίς ευρώ, μονίμως τα γκαρσόνια της Ευρώπης…
δ) Αν η ένταξή μας στο ευρώ τόνωσε το εθνικό μας ονόρε, αυτό δεν το βρίσκω απαραιτήτως κακό. Το αυτό θα έλεγα και για τους Ολυμπιακούς αγώνες του 2004. Αρκεί να μην πατάμε σε ψευδαισθήσεις. Να βλέπουμε τα δομικά μας προβλήματα και να προσπαθούμε να τα αντιμετωπίσουμε. Και να ξέρουμε ότι οι άλλοι δεν μας θεωρούν Ευρωπαίους, παρά μόνον στα χαρτιά.
“Βάζω ως προτεραιότητα την σφυρηλάτηση κοινής αντίληψης των Ελλήνων έναντι των κινδύνων που μας απειλούν”
Ασφαλώς. Γι αυτό πρέπει να καταλάβει ο Έλληνας την αξία, την αναγκαιότητα τής διατήρησης τής εθνικής του ταυτότητας, που έχουν βαλθεί σύσσωμοι οι μεταπολιτευτικοί πολιτικοί να τον κάμουν να την περιφρονήσει και να την ξεχάσει τελικά. Η χούντα έφυγε, η ΝΤΠ ήλθε.
α) Όπως το λες. Η Ελλάδα έχει πολιτικούς που είναι συνεχώς στα τέσσερα.
β) Περίπτωση εκδίωξής από την ΟΝΕ, ή οικειοθελούς αποχώρησής μας, δεν υπάρχει, διότι δεν προβλέπεται από την Συνθήκη τής Λισσαβώνος. Δεν υπάρχει προηγούμενο. Από καμμία ευρωπαϊκή συμφωνία (Schengen, Maastricht κλπ) δεν μπορείς να αποχωρήσεις, εκδιωχθείς μεμονωμένα. Για να φύγεις από κάποιαν απ’ αυτές, πρέπει να φύγεις εντελώς από την ΕΕ.
γ) Συμφωνώ.
δ) Όμως, τόσο την ένταξή μας στο €(*), όσο και τούς ΟΑ τούς πληρώσαμε ακριβά και σπρώξαμε το καράβι στα βράχια. Εννοείται ότι την δεκαετία τού 2000, οι εισαγγελείς είχαν άδεια… Το όποιο ονόρε τονώθηκε, αν τονώθηκε, καταπατήθηκε στο πολλαπλό την επομένη δεκαετία με την χρεοκοπία και τα μνημόνια. Και ασφαλώς οι Ευρωπαίοι δεν μάς θεωρούν Ευρωπαίους, ούτε καν απογόνους των αρχαίων Ελλήνων. Μην κοροϊδευόμαστε.
(*)Πως Η Goldman Sachs Μέσω Της Titlos Plc Κέρδισε 400 Εκ. Ευρώ Σε Ένα Βράδυ!
Συμφωνώ με όλες τις επιπλέον επισημάνσεις. Και στα (β) και (δ) είναι εύστοχες οι συμπληρώσεις των αρχικών παρατηρήσεων -δεν διακρίνω κάποια αντίθεση.
Και υπερθεματίζω στην διατύπωση ότι “Η χούντα έφυγε, η ΝΤΠ ήλθε”.
Ενδιαφέρον και το άρθρο για την Goldman Sachs που παραθέτεις.
Το σύνθημα εκκίνησης είχε δοθεί πολύ νωρίτερα, πριν το Μάαστριχτ, ήδη από τον καιρό της ΕΟΚ:
Τοκογλύφοι όλων των χωρών ενωθείτε!