Του Jean Quatremer, ανταποκριτή στις Βρυξέλλες, 20 Οκτωβρίου 2020, Libération
Μετάφραση : Αλκης Καλλιαντζίδης
Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, δεξιά, δέχεται τον Κύπριο υποψήφιο Ερσίν Τατάρ στην Κωνσταντινούπολη στις 5 Αυγούστου.Photo de la présidence turque. AP
Η πλειοψηφία των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένης και της Γερμανίας, προτιμούν να παίξουν το χαρτί της διαπραγμάτευσης με την Τουρκία, ενώ ένας προστατευόμενος της Άγκυρας μόλις εξελέγη στη Βόρεια Κύπρο.
Οι εκκλήσεις των Ευρωπαίων στη λογική δεν φέρνουν κανένα αποτέλεσμα. Ο πρόεδρος Ερντογάν αποδεικνύει κάθε εβδομάδα ότι δεν είναι έτοιμος να εγκαταλείψει τις αυτοκρατορικές του φιλοδοξίες σε αυτό που θεωρεί ως φυσική ενδοχώρα της Τουρκίας, δηλαδή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπως το δείχνει η αυξανόμενη εμπλοκή του, από το Αζερμπαϊτζάν στη Λιβύη μέσω της Συρίας ή της Κύπρου. Ο μετρ της Άγκυρας εκμεταλλεύτηκε τη διπλωματική και στρατιωτική απόσυρση των ΗΠΑ για να επενδύσει στη Μεσόγειο, μετατρέποντάς την σε μια αληθινή πυριτιδαποθήκη.
Από αυτή την άποψη, η εκλογή την Κυριακή του προστατευομένου του, του εθνικιστή Ersin Tatar, επικεφαλής της αυτοανακηρυγμένης Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ, που αναγνωρίζεται μόνο από την Άγκυρα), μετά από την μαζική ανάμειξη των αρχών της Άγκυρας στην προεκλογική εκστρατεία, δεν είναι ένα ασήμαντο γεγονός.
Χειραγώγηση της Βόρειας Κύπρου
Εγγράφεται στην πραγματικότητα στην τουρκική επιθυμία να καταλάβει μερικά από τα πεδία φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα στα ύδατα τα οποία η Ελλάδα και η Κύπρος θεωρούν δικά τους. Η Τουρκία θεωρεί ότι αυτό δεν συμβαίνει, διότι ισχυρίζεται ότι υπάρχει ένα ειδικό καθεστώς για το Αιγαίο Πέλαγος και θεωρεί ότι τα ύδατα της ΤΔΒΚ είναι ανοιχτά σε αυτήν, και ότι αυτή η Δημοκρατία δεν έχει τίποτα να της αρνηθεί, ενώ η Λευκωσία θεωρεί ότι πρόκειται για δικά της ύδατα, αφού το ψευδοκράτος δεν έχει διεθνή ύπαρξη … Εδώ και δύο χρόνια, η Άγκυρα στέλνει, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, ερευνητικά πλοία αναζήτησης αερίου που συνοδεύονται από πολεμικά πλοία στο Αιγαίο, όπως δεν διστάζει να διασχίζει και τα κρητικά ύδατα για να πάει στη Λιβύη, προκειμένου να παραδώσει όπλα στην κυβέρνηση της Τρίπολης, περιφρονώντας το διεθνές εμπάργκο.
Η χειραγώγηση του ψευδοκράτους, που δημιουργήθηκε μετά τη σύγκρουση του 1974, όπου ο τουρκικός στρατός κατέλαβε το βόρειο ένα τρίτο της Κύπρου, προκειμένου να προστατεύσει την τουρκόφωνη κοινότητα του νησιού που θεωρήθηκε ότι απειλείτο από προσπάθεια επανένωσης του νησιού με την Ελλάδα, που δημιουργήθηκε από το δικτατορικό καθεστώς των συνταγματαρχών, είναι ένα ακόμη βήμα στη στρατηγική έντασης που εφαρμόζει ο Ερντογάν. Επειδή ο νέος πρόεδρος, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του Mustafa Akinci, που είχε ψυχρές σχέσεις με την Άγκυρα, αντιτίθεται σε οποιαδήποτε επανένωση του νησιού, για παράδειγμα με τη δημιουργία ομοσπονδιακού κράτους με τους Ελληνοκύπριους : αντίθετα, απαιτεί τη δημιουργία δύο κρατών, τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν το προοίμιο για μια πλήρη προσάρτηση του ψευδοκράτους από την Άγκυρα. Αλλά χωρίς να φτάσει τόσο μακριά, η νίκη του Ersin Tatar θα δώσει στον Ερντογάν ένα πρόσθετο μοχλό για να αναγνωρίσει τα δικαιώματά του σε ένα μέρος των πεδίων φυσικού αερίου της θάλασσας του Αιγαίου.
Η άπορη ένωση
Αντιμέτωπη με την αποφασιστικότητα της Άγκυρας, η Ένωση φαίνεται αδύναμη, άπορη, επειδή δεν είναι μια στρατιωτική δύναμη. Οι μόνες δύο χώρες που έχουν υποστηρίξει την Ελλάδα και την Κύπρο, στέλνοντας πολεμικά πλοία και μαχητικά αεροσκάφη είναι η Γαλλία και η Ιταλία, σε μικρότερο βαθμό. Η πλειοψηφία των κρατών μελών, με επικεφαλής τη Γερμανία που απεχθάνεται οποιασδήποτε στρατιωτική απειλή, προτιμά να παίζει το χαρτί της διαπραγμάτευσης. Έτσι, κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 1ης και 2ας Οκτωβρίου 2020, οι 27 απέρριψαν οποιαδήποτε κύρωση εναντίον της Τουρκίας έως τον επόμενο Δεκέμβριο και της υποσχέθηκαν, εάν σταμάτησε τις παράνομες γεωτρήσεις, μια βελτίωση στην Τελωνειακή Ένωση που την συνδέει με την Τουρκία καθώς και πρόσθετα χρηματοδοτικά μέσα για τη διαχείριση των προσφυγικών καταυλισμών (ήδη 6 δισεκατομμύρια ευρώ καταβλήθηκαν από το 2016).
Ο Ερντογάν έδειξε όλη την εκτίμηση που δίνει στην Ένωση, επιστρέφοντας τα πλοία του ανοιχτά στο ελληνικό νησί Καστελόριζο την περασμένη εβδομάδα. Την περασμένη Παρασκευή, στη νέα σύνοδο κορυφής, οι Ευρωπαίοι ηγέτες καταδίκασαν και πάλι «τις μονομερείς ενέργειες και τις προκλήσεις της Τουρκίας» και την κάλεσαν «να εργαστεί για την ηρεμία με συνεκτικό και σταθερό τρόπο». Καταδίκασαν επίσης την απόφαση της ΤΔΒΚ να ανοίξει εκ νέου το ελληνοκυπριακό θέρετρο των Βαροσίων, μια πρόκληση για τη Λευκωσία και την Αθήνα. «Επαναβεβαιώσαμε τη βούλησή μας να μην παραδοθούμε σε αυτές τις προκλήσεις με οποιονδήποτε τρόπο και έχουμε σημειώσει ότι θα επανέλθουμε στις αποφάσεις μας τους επόμενους μήνες, ανάλογα με την εξέλιξη της συμπεριφοράς της Τουρκίας», επέμεινε ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν. Αναμφίβολα θα χρειαστούν πολύ περισσότερα από τις απειλές οικονομικών κυρώσεων για να ωθήσουν τον Ερντογάν, ο οποίος μπορεί επίσης να παίξει με τα εκατομμύρια των προσφύγων που βρίσκονται στο έδαφος του για να κρατήσει τους Ευρωπαίους σε απόσταση. Μόνο η συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών θα μπορούσε να αλλάξει την κατάσταση στην περιοχή. Και θα εξαρτηθεί από το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών της 3ης Νοεμβρίου.
Jean Quatremer
