Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου [email protected] www.kalkis.eu
Στις 25-04-2016 ανέφερα στις Ανιχνεύσεις (https://www.anixneuseis.gr/?p=143496) ένα διάσημο παράδειγμα κοινωνικής ενσωμάτωσης προσφύγων στο χωριό της Καλαβρίας Riace το οποίο στις μέρες μας ήρθε πάλι στην επικαιρότητα, όμως με αρνητικό τρόπο, σύμφωνα με το σχετικό ρεπορτάζ της Margherita Nasi στον ηλεκτρονικό LE MONDE στις 31-08-2018 με τίτλο : «Στην Ιταλία, ο Salvini απειλεί τη μεταναστευτική ουτοπία του χωριού Riace» και υπότιτλο : «Ο ιταλός υπουργός Εσωτερικών έκοψε τα κονδύλια σε αυτό το χωριό, διάσημο για την υποδοχή των μεταναστών».
Ο γράφων είχε την ευκαιρία να το γνωρίσει από κοντά. Επισκέφτηκα το Riace μαζί με τους αλλοδαπούς εταίρους μου από την Ελλάδα, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Κύπρο και τη Σλοβενία το 2016, χάρη στο υλοποιηθέν διεθνικό κοινοτικό έργο PhiloxeniaPlus (https://kalkis.eu/category/ellinika/ta-prosfata-
schedia/philoxeniaplus-el/) το οποίο είχα την τιμή να συντονίσω. Πρόκειται για ένα παράδειγμα έντονου 
αυτοδιοικητικού βολονταρισμού Υποδοχής προσφύγων του Δημάρχου Domenico Lucano (ο οποίος διακρίνεται δίπλα, να κραδαίνει ένα από τα τοπικά νομίσματα που δημιούργησε και εφαρμόζει) τον οποίο το διάσημο αμερικάνικο περιοδικό Forbes κατέταξε το 2016 μεταξύ των 50 σπουδαιότερων προσωπικοτήτων του κόσμου !
Περί τίνος πρόκειται ;
Το Riace λοιπόν είναι ένα ιταλικό χωριό των 1.700 κατοίκων (όταν πήγα εγώ εκεί είχε αυτόν πληθυσμό, σήμερα έχει 2.000 κατοίκους σύμφωνα με τα στοιχεία της Margherita Nasi, άρα έχουμε αύξηση πληθυσμού) το οποίο, υπό την ηγεσία του εν λόγω Δημάρχου του, ειδικεύτηκε από το 1998 και δώθε στην Υποδοχή προσφύγων στα πλαίσια της καταπολέμησης της ερήμωσής του. Τότε (Φεβρουάριος 2016) φιλοξενούσε 250 περίπου πρόσφυγες, συν 50 ασυνόδευτους ανήλικους που παραμένουν εκεί μέχρι την ενηλικίωσή τους. Αυτοί οι πρόσφυγες ήταν κυρίως Κούρδοι από την Τουρκία και το Ιράν, κι όχι μόνο. Σήμερα (20 χρόνια από τότε που ξεκίνησε αυτή η «ουτοπική» εμπειρία) κατά την Margherita Nasi οι πρόσφυγες αριθμούν τους 165, εκ των οποίων 50 είναι παιδιά και 80 κοινωνικοί εργαζόμενοι, από το Αφγανιστάν, τη Σομαλία, τη Νιγηρία…
Στις όχθες του παραθαλάσσιου Riace το 1972 ανακαλύφθηκαν τα δυο θαυμάσια διπλανά μπρούτζινα αγάλματα
(di bronzi di Riace, λέγονται στα ιταλικά) τα οποία επισκέφτηκα, όπως και 1,5 εκατομμύριο άλλοι 
επισκέπτες κι έτσι η εν λόγω περιοχή εξελίχθηκε και σε τουριστική περιοχή, πέραν του ότι ήταν πρωτοπόρος στην Ιταλία, αφού το σχετικό ιταλικό εθνικό πρόγραμμα υποδοχής προσφύγων ξεκίνησε μόλις το 2001, δηλαδή 3 χρόνια μετά τις πρώτες αφίξεις των προσφύγων στο χωριό. Οι πρόσφυγες ζουν σε εγκαταλελειμμένα σπίτια δημοτών, αφού οι ιδιοκτήτες τους έχουν δώσει τη συγκατάθεσή τους στην Κοινότητα. Εν αναμονή της διευθέτησης των εγγράφων παραμονής τους και των εθνικών επιδοτήσεων από το πρόγραμμα SPRADE, κάθε πρόσφυγας ελάμβανε το 2016 μηνιαίες παροχές, σε τοπικό νόμισμα που δημιουργήθηκε επί τούτου, για τη διαμονή του μέχρι τις 250 μονάδες …το άτομο. Το εν λόγω νόμισμα (που φέρει διάσημες φιγούρες, όπως π.χ. του Che Guevara, του δολοφονηθέντος από τη Μαφία το 1978 δημοσιογράφου Peppino Impastato ή του κομμουνιστή Antonio Gramsci) στη συνέχεια ήταν ανταλλάξιμο από τους τοπικούς επιχειρηματίες, όταν οι επιδοτήσεις για τους πρόσφυγες καταβάλλονταν στο Δήμο Riace. Έτσι, αυτό το τοπικό χρήμα επιτρέπει από τη
μια στους πρόσφυγες να κάνουν τα αναγκαία ψώνια τους και από την άλλη στο τοπικό μικρεμπόριο να διατηρεί τη ζωτικότητά του. Ενώ οι αρμόδιες ιταλικές εθνικές αρχές αποφάσιζαν σχετικά με το τελικό στάτους του πολιτικού πρόσφυγα. Οι 300 νεοεισελθόντες εργάζονταν κυρίως σε αγροτο-κτηνοτροφικές εργασίες, στην συλλογή των απορριμμάτων, αλλά και στην κατοίκον βοήθεια των ηλικιωμένων ή έγιναν αυτό-απασχολούμενοι χειροτέχνες κεραμικής, γυαλιού και ραπτικής αναβιώνοντας έτσι τα επαγγέλματα του μακρινού παρελθόντος.
Τι συνέβη πρόσφατα και κινδυνεύει το εικοσάχρονο αυτό πείραμα ;
Ενώ λοιπόν το Riace χρηματοδοτείτο, για τα σχέδια κοινωνικής ένταξης που εφάρμοζε, από το «Ειδικό Κέντρο Υποδοχής (CAS)» και του «Συστήματος προστασίας των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων (Sprar)», εδώ και δύο χρόνια, «η Νομαρχία της Reggio Calabria αρνείται να χορηγήσει στο Riace τα κονδύλια του CAS, χωρίς καμία δικαιολογία, ενώ μας χρωστάει σχεδόν ένα εκατομμύριο ευρώ», ισχυρίζεται ο
Δήμαρχος Domenico Lucano. Στις αρχές Αυγούστου ο Δήμαρχος μαθαίνει ότι το Υπουργείο Εσωτερικών – με επικεφαλής τον Matteo Salvini – αποκλείει το χωριό του από τα κονδύλια του Sprar 2018, λόγω «παρατυπιών» – ύψους 2 εκατομμυρίων ευρώ. Γεγονός που τον οδήγησε σε προσωρινή απεργία πείνας. Ο διάσημος, για την εφευρετική μεταναστευτική του πολιτική, Domenico Lucano ερευνάται από τη δικαιοσύνη του Locri για ενδεχόμενη κατάχρηση εξουσίας και 
αισχροκέρδεια. Λέγεται ότι η δήλωση δαπανών για τους πρόσφυγες και οι σχέσεις του Δημάρχου με τους κοινωνικούς εργαζόμενους και τους τοπικούς συνδέσμους στερούνται διαφάνειας. «Αντί να συνάψει συμβάσεις με μεγάλες δομές, ο Δήμαρχος συνεργάστηκε με μικρούς τοπικούς συνεταιρισμούς που δουλεύουν για τους πρόσφυγες και έτσι τον κατηγορούν για Νεποτισμό !», λέει ο Maurizio del Bufalo, συντονιστής του Φεστιβάλ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Νάπολη.
Ο Domenico Lucano έχει βέβαια την αλληλεγγύη των δημάρχων της Βαρκελώνης και της Νάπολης, της Ada Colau και του Luigi de Magistris αντίστοιχα. Αλλά επίσης και του προέδρου του «Συνδέσμου Νομικών 
Μελετών για τη Μετανάστευση» (ASGI), Lorenzo Trucco, ο οποίος καταγγέλλει μια απόφαση «νομικά άδικη» : «Επικρίνουν ότι το Riace δεν συμμορφώθηκε με τις διατυπώσεις, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη την ποιότητα ενός κοινωνικού έργου το οποίο κατέστησε το αδύνατο δυνατό σε μια περιοχή που πλήττεται από την ανεργία και το οργανωμένο έγκλημα». «Τα πάντα είναι διαφανή, το σύστημα είναι διαυγές», υπογραμμίζει ο Lorenzo Trucco, ο οποίος καταγγέλλει τη διόγκωση των 
εκθέσεων ελέγχου της Νομαρχίας. «Έγινε μια πρώτη έκθεση, που προκάλεσε μεγάλο θόρυβο και ήταν πολύ επικριτική για το μοντέλο του Riace . Ο Νομάρχης όμως ηρνείτο να διαβιβάσει μια δεύτερη έκθεση που υπογράμμιζε την αξία αυτού του μοντέλου».
«Υπάρχει πολιτική βούληση να καταπνιγεί το μοντέλο Riace, το οποίο έρχεται σε αντίθεση με την ξενοφοβική γραμμή της κυβέρνησης», δήλωσε ο πρόεδρος της περιφέρειας της Καλαβρίας, Mario Oliverio (από το Δημοκρατικό Κόμμα της αριστεράς). Ο Matteo Salvini δεν κρύβει την περιφρόνησή του για τον Domenico Lucano, τον οποίο χαρακτήρισε «ένα μηδενικό» σε ένα βίντεο τον Ιούνιο. «Ακόμα και η τηλεταινία για το Riace που επρόκειτο να προβληθεί στη Rai αναβλήθηκε, με πρόσχημα ότι υπάρχει σε εξέλιξη μια σχετική έρευνα. Αρνούνται να δείξουν μια εμπειρία στην οποία η μετανάστευση δεν ομοιοκαταληκτεί με την εγκληματικότητα και την αταξία », λέει ο Oliverio, πριν ρίξει λίγο περισσότερο λάδι στη φωτιά:« Ελπίζω ότι το κίνημα των 5 αστέρων [το αντισυστημικό M5S] να τολμήσει να τοποθετηθεί». Αναφορικά με το ζήτημα του προσφυγικού, η θέση του M5S, που συγκυβερνά με τον Salvini, δεν είναι πράγματι η πιο συνεπής και ο εκπρόσωπος του, ο Romolo Perrotta, τάχθηκε με αυτούς που υποστηρίζουν το δήμαρχο του Riace. «Στο κίνημα, δεν υποστηρίζουν όλοι την πολιτική του Salvini κατά των μεταναστών», λέει.
Οι χωρικοί του Riace είναι διχασμένοι σήμερα επί αυτού του θέματος. «Εγώ γεννήθηκα εδώ, ποτέ δεν έχω ταξιδέψει, και πρόκειται για ένα θαύμα. Ως παιδί, γνώρισα μόνο αποχαιρετισμούς : όλοι πήγαιναν να βρουν δουλειά αλλού. Ως έφηβη, δεν είχα τίποτα να κάνω, από τις 6 η ώρα το απόγευμα, οι δρόμοι ήταν έρημοι. Οι αφίξεις των προσφύγων έχουν αναζωογονήσει το χωριό», λέει η Angela, η οποία εργάζεται στο εργαστήριο πλεκτικής. Όμως η Memma, η μπακάλισσα, φοβάται το χειρότερο: «Έχει περάσει ένας χρόνος από τότε που έδωσα δωρεάν φαγητό, εν αναμονή της απεμπλοκής των επιδοτήσεων. Αν δεν έρθουν τα χρήματα, τι θα συμβεί;», αναρωτιέται, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Margherita Nasi. Στα μπαρ στα οποία συχνάζουν άτομα από τα παλιά, πίνοντας μπύρες για να περάσει η ώρα, τα σχόλια για το εν λόγω κοινωνικό μοντέλο είναι λιγότερο θετικά. Ο Antimo μετανάστευσε στη Γερμανία το 1968, αλλά επιστρέφει κάθε χρόνο για τις καλοκαιρινές του διακοπές στο Riace όπου γεννήθηκε. Ο δήμαρχος, πιστεύει, έχει ξεχάσει τους άλλους ντόπιους κατοίκους: «Όλοι αυτοί οι μετανάστες που περνούν την ημέρα τους στο κινητό τους, πληρώνουν όπως εγώ τη συλλογή των σκουπιδιών;», διερωτάται. Από το σημείο αυτό μέχρι την ψήφο στη Λέγκα η απόσταση ήταν μόνο ένα βήμα που έκαναν οι 65 κάτοικοι του χωριού στις εκλογές του Μαρτίου 2018. Το εν λόγω κόμμα τρίβει τα χέρια του. «Ο Τύπος μιλά για άλλη μια φορά για το Riace και τον δήμαρχό του ο οποίος παίζει το θύμα με την ψευδο-απεργία πείνας του. Αλλά αν υπάρχει ένα πράγμα που δείχνει το εξαιρετικό εκλογικό μας αποτέλεσμα, αυτό το πολύ περίφημο μοντέλο δεν είναι πια πιστευτό στα μάτια των πολιτών», ισχυρίζεται ο τοπικός συντονιστής της Λέγκας, Claudio Falchi, στον τοπικό Τύπο.
Αναφορικά δε με τον Matteo Salvini, που προσκλήθηκε από τον συγγραφέα Roberto Saviano (υποστηρικτής) να
επισκεφθεί το Riace, αυτός απάντησε στις 25 Αυγούστου: «Θα πάω στην Καλαβρία για να συναντηθώ με όλους τους δημάρχους που φροντίζουν τους Ιταλούς, τους Καλαβριτινούς και όχι αυτούς που κάνουν business με τη μετανάστευση». «Το ζήτημα της μετανάστευσης καθορίζει τώρα ολόκληρη την πολιτική συζήτηση, που επέτρεψε σε ένα άτομο που κατέκτησε μόνο το 17% των ψήφων να κυβερνά σήμερα τη χώρα», απαντάει ο Δήμαρχος Domenico Lucano, ταυτόχρονα ρεαλιστής και ονειροπόλος : «Σταματώ την απεργία πείνας, όχι όμως την εξέγερση. Πρέπει να τρέξουμε στο κατόπι της ουτοπίας», αναφέρει το ρεπορτάζ της Margherita Nasi.
Ο γράφων είναι κατά όσων αποδεδειγμένα βάζουν το χέρι τους στο μέλι, λόγω της θέσεώς τους. Με την έννοια αυτή δεν αθωώνω ούτε καταδικάζω προκαταβολικά τον Δήμαρχο του Riace. Αν όντως καταχράστηκε πόρους, προοριζόμενους για την επαγγελματική και κοινωνική ένταξη προσφύγων, να πληρώσει ποινικά και πολιτικά. Αν αθωωθεί όμως από την ιταλική δικαιοσύνη που τον ερευνά, το εικοσάχρονο πείραμά του νομίζω ότι αξίζει της προσοχής μας ως «καλή πρακτική», με την προϋπόθεση βέβαια ότι θα πάψει να είναι πλέον πριμοβίωτο. Οι φιλοξενούμενοι πρόσφυγες θα ζουν από την αμοιβή της εργασίας τους ή το κέρδος της επιχειρηματικότητάς τους. Τώρα εξάλλου που ο Matteo Salvini κόβει τις σχετικές επιδοτήσεις που χορηγούνταν επί 20 χρόνια θα αποδειχθεί η οικονομική βιωσιμότητα ή μη του εν λόγω δύσκολου εγχειρήματος.
Όσο για την πολιτική αξιοπιστία του ανατέλλοντος στην Ευρώπη ξενοφοβικού αστέρος Matteo Salvini, που πρόσφατα συνήψε ευρω-εκλογικό άξονα με τον Ούγγρο πρωθυπουργό Victor Urban (βλέπε https://www.anixneuseis.gr/?p=194969), νομίζω ότι θα κριθεί πολύ σύντομα. Υποσχέθηκε προεκλογικά να εκδιώξει 500.000 πρόσφυγες από την Ιταλία. Και αντ’αυτού δέχεται τελικά κι άλλους πρόσφυγες, από τότε που ανέλαβε τη σχετική αρμοδιότητα, έστω και σε μικρές ομάδες. Για τη χριστή οικονομική διαχείριση των ακροδεξιών ευρωπαίων, σας παραπέμπω στο πρόσφατο άρθρο μου στις Ανιχνεύσεις την 1η Ιουνίου 2018 https://www.anixneuseis.gr/?p=190680. Θα περιμένω και σε αυτήν την περίπτωση τα αποτελέσματα της δικαιοσύνης.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση για να επιβιώσει σήμερα έχει ανάγκη από καλές πρακτικές κι όχι από αριστερίστικους μύθους ή ακροδεξιά αναθέματα.
