Του Παντελή Σαββίδη
1.-Για την Τουρκία έχουμε γράψει αρκετά. Αλλάζει κάτι μετά τις εκλογές; Τα πάντα ρεί. Έλεγε ο Ηράκλειτος. Τίποτε δεν μένει αναλλοίωτο. Τι αλλάζει; Ποια είναι τα νέα δεδομένα;
2.-Ο Ερντογάν μεγάλωσε. Αντιμετωπίζει την ώρα της αποχώρησης. Θα ετοιμάσει την διαδοχή του. Η διαδοχή σε τέτοια καθεστώτα και τέτοιες κοινωνίες είναι θέμα οικογενειακό. Θα δούμε να αναδεικνύει πρόσωπα από το οικογενειακό του περιβάλλον. Τον γιό και τον γαμπρό του. Οι απόψεις τους είναι προβληματικές σε ό,τι μας αφορά. Οι συγκλίσεις τους με τις εθνικιστικές και ισλαμιστικές τάσεις της Τουρκίας ανησυχητικές.
3.-Στην Τουρκία οι εκλογές δεν εστιάσθηκαν στην οικονομία. Αν εστιάζονταν εκεί, ο Ερντογάν έπρεπε να καταρρεύσει. Εστιάσθηκαν στην ταυτότητα. Την αίσθηση του τι είναι ο τούρκος. Και αποτυπώθηκε η βούληση: ισλαμισμός και εθνικισμός. Στις ακραίες τους μορφές. Ανησυχητικό, επίσης, φαινόμενο για την Ελλάδα.
4.-Η ανάδειξη του ισλαμοεθνικισμού- για την ακρίβεια ισλαμοφασισμού- θα έχει συνέπειες στην εξωτερική πολιτική. Θα δούμε να κυριαρχούν ιδεολογικά και να πιέζουν πολιτικά φαινόμενα παντουρανισμού και παντουρκισμού. Βασικά πολιτικά πρόσωπα του νέου σκηνικού που αναδύθηκε είναι αυτών των προσανατολισμών. Τα χαρακτηριστικά αυτών των ισμών είναι επιθετικά. Και η επιθετικότητα αυτή θα εκδηλωθεί και στην εξωτερική πολιτική.
5.-Ο Ερντογάν υποθάλπει αυτές τις τάσεις γιατί αυτή είναι η ιδεολογία του και η θρησκευτική του πεποίθηση. Η τάση αυτή θα πιέσει την Τουρκία προς Ανατολάς. Αλλά ο Ερντογάν ως πραγματιστής θα εξισορροπήσει την ανατολική τάση. Θα παραμείνει Επιτήδειος Ουδέτερος αλλά θα αξιοποιεί την υποτιθέμενη πίεση που θα δέχεται για παραχωρήσεις από τη Δύση. Η Τουρκία είναι πολιτικά πολύπλοκο φαινόμενο το οποίο δεν μπορεί να διαχειριστεί η Δύση. Πολύ περισσότερο δεν μπορεί να την διαχειριστεί η Αθήνα.
6.-Η θέση της σημερινής αμερικανικής κυβέρνησης, παρά τις δημόσιες αβρότητες είναι επιφυλακτική απέναντι στον Ερντογάν. Δεν θα τον ενθαρρύνει. Θα τον πιέσει με την τακτική καρότο και μαστίγιο να προσαρμοστεί στην πολιτική της. Και να επανέλθει στις τάξεις της. Η Τουρκία πέρασε την Παγίδα του Θουκυδίδη. Το κρίσιμο τελευταίο εμπόδιο είναι η οικονομία της. Εδώ θα δοκιμασθεί ο Ερντογάν. Θα μπορέσει να ξεπεράσει τα προβλήματα και τις άμεσες ανάγκες του σε ρευστό χωρίς να αιχμαλωτιστεί πολιτικά και οικονομικά από τη Δύση; Θα βρει τα κεφάλαια που χρειάζεται στις αραβικές χώρες και στην Ανατολή (Κίνα, Ρωσία); Οι ευρωπαϊκές τράπεζες και οικονομίες είναι εκτεθειμένες πολύ στην Τουρκία. Δεν θα αφήσουν την οικονομία της να καταρρεύσει. Ο Ερντογάν θα αξιοποιήσει στο έπακρον αυτό που δεν έκαναν οι δικοί μας πολιτικοί πριν η Ελλάδα εισέλθει στο τούνελ των μνημονίων.
7.-Δεν πρέπει να αναμένουμε άνοιγμα της Δύσης προς την Τουρκία σε μια πρώτη φάση. Η εξέλιξη θα εξαρτηθεί από το αν ο Ερντογάν καταφέρει να διαχειρισθεί τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει. Αν τα καταφέρει χωρίς τη Δύση, που σημαίνει και χωρίς να έχει πετύχει κάποια πολιτικά ανταλλάγματα η Δύση, ο Ερντογάν με τους βαθμούς αυτονομίας που θα έχει επιτύχει, θα πάει τη χώρα προς τα ανατολικά. Ένας ανατολικός προσανατολισμός του Ερντογάν θα αναγκάσει τη Δύση να αναθεωρήσει την γεωπολιτική της στην περιοχή μας. Η αναθεώρηση αυτή επιβάλλει αναβαθμισμένο ρόλο και στην Ελλάδα. Προμηνύματα αυτής της αμερικανικής, κυρίως, τάσης είναι η ενθάρρυνση της Αθήνας από την Ουάσιγκτον να προμηθευθεί F-35. Η πρώτη εκδήλωση ενδιαφέροντος για τα F-35 δεν νομίζω πως προήλθε από την Αθήνα. Μάλλον η Ουάσιγκτον ήταν εκείνη που της τα πρότεινε. Τα F-35 ως όπλο ξεπερνά τις συνήθεις ανάγκες άμυνας του ελλαδικού χώρου. Η εμβέλειά τους παραπέμπει περισσότερο στην Ανατολική Μεσόγειο παρά στο Αιγαίο. Το ίδιο και τα άλλα οπλικά συστήματα που προμηθεύεται η Ελλάδα. Χωρίς την αμερικανική έγκριση καμιά ελληνική κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να προμηθευτεί ούτε καν τους γαλλικούς εξοπλισμούς. Που, επίσης, είναι για μεγάλες αποστάσεις και ανοικτές θάλασσες.
8.-Είναι θετικός για την Ελλάδα ένας αναβαθμισμένος γεωπολιτικός ρόλος; Θα μπορέσει να ανταποκριθεί; Ενέχει κινδύνους; Θα είναι μια επιλογή που θα διασφαλίσει την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας;
Τίποτε δεν είναι γραμμικό. Όλα εξαρτώνται από την διαχείρισή τους και από τους ελιγμούς της απέναντι πλευράς. Ό,τι και να κάνει η Τουρκία με την Ανατολή, δεν θα εγκαταλλείψει τη Δύση. Και η ηγεσία της Δύσης επειδή βασίζει την πολιτική της προς την Άγκυρα σε ψευδαισθήσεις, θα θελήσει να την ικανοποιεί για να την κρατήσει. Η ικανοποίηση της Άγκυρας θα σημάνει και πιέσεις προς την Αθήνα. Θα μπορέσει το ελληνικό πολιτικό σύστημα να ελιχθεί σε αυτό το σύνθετο περιβάλλον;
9.-Πρωταγωνιστές της έντασης με την Ελλάδα, όπως οι κκ Τσαβούσογλου και Ακάρ δεν θα συμμετέχουν στην νέα κυβέρνηση. Ο Ερντογάν τους έκανε βουλευτές για να τους προφυλάξει από διώξεις μετά από ενδεχόμενη ήττα αλλά στη σκέψη του Τούρκου προέδρου κυριάρχησε η οικογενειακή ανανέωση του κόμματος και της εξουσίας στην Τουρκία. Ο Ακάρ διεκδικούσε ρόλο διαδοχής. Τώρα;
10.-Οι σχέσεις με την Ελλάδα θα επανέλθουν στην γνωστή ρότα τους. Στην προσπάθειά τους να διαχειριστούν την Τουρκία οι Αμερικανοί θα πιέσουν και την Αθήνα. Αναζητούν κάποια ευρύτερη συμφωνία για αξιοποίηση των ενεργειακών αποθεμάτων της Ανατολικής Μεσογείου αλλά το σχήμα της Συμφωνίας δεν θα είναι τόσο απροκάλυπτο, όπως, διάφορα δημοσιεύματα αφήνουν να εννοηθεί. Εκτός και αν η εκλογική νίκη της ΝΔ, που διαφαίνεται, της δώσει τέτοια αποδοχή που δεν θα ενοχλήσει οποιαδήποτε κοινωνική δυσαρέσκεια. Άλλωστε, έχει αποδειχθεί πως η δυσαρέσκεια στην Ελλάδα, όσο βαρύ και αν είναι το τίμημα, διαρκεί μερικές ημέρες.
11.-Και κάτι τελευταίο. Δεν αποκλείω την εσωτερική ένταση στην Τουρκία. Η κοινωνία πολώθηκε. Και πολώθηκε απόλυτα.
Το σημείο 11 -το τελευταίο- ”είναι όλα τα λεφτά” του άρθρου ,γιατί είναι το μόνο που επιβεβαιώθηκε στις χθεσινές εκλογές της Τουρκίας ,η οποία θα είναι -όπως από το 2020 η Αμερικανική- βαθιά και έντονα διχασμένη και πολύ δύσκολα ο ”Γέρος” πια κ. Ερντογάν θα της επιβληθεί , ο δε στρατός στην Τουρκία είναι συνταγματικά ο πρώτος παίκτης και προστάτης της Τουρκικής Δημοκρατίας από το 1923, που έγινε μεν Προεδρική από τον κ. Ερντογάν ,ο οποίος όμως δεν κατάργησε το Σύνταγμα του Κεμάλ Ατατούρκ, μάλλον για να μην έχει την τύχη ομόφρονος του Μεντερές .
Να μην υπογραμμίσουμε ότι και στην Τουρκία και στην Ελλάδα ,αλλά και αλλού στον κόσμο, οι πραγματικοί και οι ταχαριστεροί πολιτικοί και αναλυτές εξέφραζαν φόβους για μεγάλη νοθεία στις τουρκικές εκλογές ,ενώ όπως έχει αποδειχθεί από το χθεσινό ισοδύναμο σχεδόν αποτέλεσμα ”βία και νοθεία” δεν έγινε.
Τ’ώχουν όμως όλα τα ”αντιδεξιά” κόμματα να φωνάζουν σε όλα σχεδόν τα κράτη ”βοήθεια μας δέρνει η ”Δεξιά” όταν αυτή κυβερνά”.
Στην Ελλάδα άρχισε το παραμύθι από τις εκλογές του 1961 , όταν η τότε Ένωση Κέντρου με αρχηγό ”τον δικό μας Κιλιντζάρογλου” Γεώργιο Παπανδρέου , έχασε σε εκείνες τις εκλογές από την ΕΡΕ με αρχηγό τον Κων/νο Καραμανλή με 17 μονάδες διαφορά -και από τότε δεν λειώνει στο στόμα τους αυτή η καραμέλα- .
Για το τι θα κάνει η Δύση και με την μετεκλογική Τουρκία θα παραθέσω μια φράση από το πρόσφατο βιβλίο του πρέσβη επί τιμή κ. Γεωργίου Πουκαμισά
” Γεωπολιτικός σκοπός της Μ. Βρετανίας παλιά ήταν – και τώρα των ΗΠΑ και ΝΑΤΟ είναι- να παραμείνει αλώβητη τότε η Οθωμανική Αυτοκρατορία και τώρα η Τουρκία, προκειμένου να λειτουργεί ως τροχοπέδη στην έξοδο της Ρωσίας στις θερμές θάλασσες μέσω των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελλίων”.
Αυτό το γνωρίζουν και το αποδέχθηκαν οι Τούρκοι από το 1923 μετά την καταστροφή του Ελληνισμού της Ανατολής ύστερα από την ατιμωτική ήττα μας στην Μικρά Ασία και την εκκένωση της Ανατολικής Θράκης το 1922 , όπως γνωρίζουν πολύ καλά πως αν αθετήσουν την υποχρέωσή τους αυτή ολόκληρη η Δύση θα διαλύσει την Τουρκία, με πιθανή αιχμή πάλι την Ελλάδα ,η οποία τώρα δεν θα κινηθεί μόνη της σαν ”χωροφύλακας” όπως το 1919 αλλά με όλους τους συμμάχους της.
ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΤΗΝ ΠΑΤΗΣΑΜΕ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΗΚΑΜΕ.
ΑΥΤΟ ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΟΙ ΕΞΑΙΡΕΤΟΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΕΣ ΜΑΣ, ΠΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΟΥΝ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΑΡΟΔΙΚΟΥΣ ΥΠΟΥΡΓΟΥΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ,ΓΙΑΥΤΟ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΕΞΟΠΛΙΖΟΜΑΣΤΕ ΑΛΛΑ ΣΥΜΜΑΧΟΥΜΕ ΚΑΙ ΜΕ ΔΥΝΑΤΟΥΣ ΓΙΑ ΠΑΝ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ .
(Μόνοι ούτε στον Παράδεισο)
.