Η πρόσφατη πώληση από αμερικανική εταιρεία των δύο μεγαλύτερων ορυχείων κοβαλτίου του κόσμου στο Κονγκό (το οποίο έχει το 70% της παγκόσμιας παραγωγής) και η αγορά τους από την κινεζική China Molybdenum ανέδειξαν τη στρατηγική «εισβολή» του Πεκίνου στα ορυχεία κοβαλτίου, που αποτελούν βασικό υλικό για την κατασκευή μπαταριών ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Η πράσινη ενεργειακή και η ψηφιακή μετάβαση κινδυνεύουν να μετεξελιχθούν σε στρατηγική «ήττα» της Ε.Ε., αφού η Κίνα ελέγχει τις μεγαλύτερες ποσότητες κρίσιμων μεταλλευμάτων, τόσο για μπαταρίες όσο για αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα. Ετσι, υπάρχει ο κίνδυνος η κατά 40% ενεργειακή εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα της Ε.Ε. από τη Ρωσία να συμπληρωθεί με μια κατά 40% εξάρτηση σε ορυκτές πρώτες ύλες από την Κίνα για κατασκευή αιολικών και φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων, καθώς και μπαταριών λιθίου.
Η ανάγκη σε ποσότητες
Είναι τεράστια η αύξηση ποσότητας των κρίσιμων ορυκτών που απαιτούνται για την κατασκευή ηλεκτρικού Ι.Χ., σε σύγκριση με το συμβατικό. Από τα 40 kg/όχημα, οι ανάγκες εκτοξεύονται σε πάνω από 200 kg/όχημα. Τα αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα χρειάζονται σημαντικές ποσότητες, με τα υπεράκτια να απαιτούν πάνω από 15.000 kg/ΜW, τα χερσαία πάνω από 10.000 kg/ΜW, ενώ τα φωτοβολταϊκά πάνω από 7.000 kg/ΜW.
Το κορυφαίο γεωπολιτικό παιχνίδι
Οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο. Στον τομέα των κρίσιμων μεταλλευμάτων για την πράσινη μετάβαση, το 70% του κοβαλτίου εξορύσσεται στο Κονγκό, πάνω από το 60% των σπάνιων γαιών στην Κίνα, το 55% του λιθίου στην Αυστραλία και πάνω από 30% του νικελίου στην Ινδονησία. Στον τομέα της επεξεργασίας των παραπάνω μεταλλευμάτων, η Κίνα κατέχει από 40 έως 90% της συνολικής επεξεργασίας τους. Η στρατηγική της κινεζικής κυβέρνησης την έχει πλέον καταστήσει πανίσχυρο γεωπολιτικό παίκτη στην προμήθεια πρώτων υλών για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση. Αντιθέτως, η Ε.Ε. είναι τραγικά απούσα από όλο αυτό το κορυφαίο γεωπολιτικό παιχνίδι.
Επανάχρηση μπαταριών
Σύμφωνα με το σενάριο αειφόρου ανάπτυξης του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας-ΙΕΑ, η ανακύκλωση και επανάχρηση μπαταριών ηλεκτροκίνητων Ι.Χ., ώστε να μειωθεί η ανάγκη σε κρίσιμες πρώτες ύλες, από σχεδόν μηδενική σήμερα, αναμένεται το 2030 να ανέλθει σε 100.000 τόνους (0,5%) ενώ το 2040 οριακά θα έχει ξεπεράσει τις 800.000 τόνους (8%).
Αλλαγή των ισορροπιών και νέες προσεγγίσεις
Κατά 500% θα αυξηθούν οι ανάγκες σε κρίσιμα μεταλλεύματα ενεργειακών τεχνολογιών μέχρι το 2050, ιδιαίτερα σε γραφίτη, λίθιο και κοβάλτιο, ενώ κατά 200% θα αυξηθούν οι ανάγκες σε ίνδιο και βανάδιο και κατά 100% σε νικέλιο. Οι τεράστιες αυτές ανάγκες της μετάβασης ανατρέπουν τις μέχρι σήμερα γεωπολιτικές ισορροπίες και απαιτούν νέες προσεγγίσεις, για τις οποίες δυστυχώς η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έχει πράξει ούτε τα ελάχιστα ώστε να μειώσει την εξάρτησή της από τρίτες χώρες (κυρίως από την Κίνα). Επιπλέον, οι σημαντικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου για την εξόρυξη και επεξεργασία των κρίσιμων αυτών μεταλλευμάτων συνιστούν μια σημαντική νέα πηγή αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας.
Ανατροπή στα έσοδα
Τα επόμενα 20 χρόνια αναμένεται τεράστια ανατροπή στα έσοδα από παραγωγή ορυκτών καυσίμων και μεταλλευμάτων ενεργειακής μετάβασης. Από τα 70 τρισ. δολ. της προηγούμενης 20ετίας, τα έσοδα από ορυκτά καύσιμα θα μειωθούν στα 19 τρισ. την τρέχουσα 20ετία, ενώ στα μεταλλεύματα ενεργειακής μετάβασης τα έσοδα, από 3 τρισ., θα εκτοξευθούν στα 13 τρισ.
Mε πληροφορίες από kathimerini.gr/Eρευνα – Ανάλυση: καθ. Γιάννης Μανιάτης
Με τη συνεργασία των μεταπτυχιακών φοιτητών/τριών: Παναγιώτη Κούτρα, Αγγελικής Μελά, Γεωργίας Τσομπανίδου
