Μπορεί την περασμένη εβδομάδα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να υιοθέτησε τελικά τον πρώτο ολοκληρωμένο κανονισμό για την τεχνητή νοημοσύνη (AI), όμως σημαντικά ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής του εξακολουθούν να αιωρούνται.
«Είναι ξεκάθαρο το τι μπορεί να έχουμε σήμερα, αλλά υπάρχει ασάφεια ως προς το τι μπορεί να έρθει», μέσω οδηγιών, κωδίκων δεοντολογίας και κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, δήλωσε η εταίρος και αναπληρώτρια διευθύντρια της Boston Consulting Group, Kirsten Rulf.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο νόμος αποτελεί το πρώτο σύνολο λεπτομερών κανόνων για την ανάπτυξη και την εφαρμογή της τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης, η οποία εξελίσσεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα.
Αποδεικνύοντας αυτή την ταχεία ανάπτυξη την κατάλληλη στιγμή, η αμερικανική νεοφυής επιχείρηση Cognition AI κυκλοφόρησε ένα αυτοματοποιημένο εργαλείο που μπορεί να αναλάβει ολόκληρα καθήκοντα ανάπτυξης λογισμικού, κάτι που δεν είχε παρατηρηθεί στο παρελθόν, ξεκίνησε την παραμονή της ψήφισης του νόμου για την τεχνητή νοημοσύνη στο Κοινοβούλιο.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτή την ταχύτητα ανάπτυξης, η νομοθεσία είναι κατά κάποιο τρόπο ένα «ρευστό έγγραφο», δήλωσε η Rulf, η οποία συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για τον νόμο με τον προηγούμενο ρόλο της ως σύμβουλος πολιτικής της γερμανικής καγκελαρίας.
Ο νόμος θεσπίζει μια αξιολόγηση με βάση τον κίνδυνο για τον τρόπο με τον οποίο ρυθμίζονται οι διάφορες χρήσεις της ΤΝ, με ορισμένες να απαγορεύονται και άλλες να υπόκεινται σε αυστηρότερους κανόνες.
Βασικές πτυχές της νομοθεσίας δεν έχουν ακόμη συμφωνηθεί, συμπεριλαμβανομένων των τεχνικών προτύπων εφαρμογής και των κατευθυντήριων γραμμών. Η Πράξη αναμένεται να υποβληθεί επίσης σε διαδικασία αναθεώρησης εντός των επόμενων μηνών και ετών για να διαπιστωθεί εάν εξακολουθεί να είναι επίκαιρη.
Εντός έξι μηνών θα απαγορευτούν ορισμένες χρήσεις της τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης, αλλά η λίστα αναμένεται να αναθεωρηθεί ύστερα από το διάστημα των έξι μηνών. Η λίστα περιλαμβάνει ορισμένες χρήσεις βιομετρικής ταυτοποίησης. Θα επανεξεταστούν βέβαια και άλλες κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που χαρακτηρίζονται ως υψηλού κινδύνου.
Ομάδες υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν εκφράσει ανησυχίες ότι ο νόμος δεν προχωρά αρκετά στην προστασία των ατόμων, ιδίως όσον αφορά τη χρήση βιομετρικών στοιχείων και την ΤΝ στο πλαίσιο της μετανάστευσης, όπως οι έλεγχοι ταυτότητας.
Οι εταιρείες αντιμετωπίζουν πρόστιμα ύψους έως και 35 εκατ. ευρώ ή 7% του ετήσιου κύκλου εργασιών για μη συμμόρφωση.
Η πλήρης εφαρμογή του νόμου έχει οριστεί για το 2026, αλλά τα συστήματα ΤΝ που κυκλοφορούν ήδη στην αγορά έχουν μεγαλύτερη προθεσμία συμμόρφωσης, με ορισμένα μάλιστα μέχρι το 2030.
Σε μεγάλο βαθμό, οι εταιρείες αναμένεται να αυτοαξιολογήσουν αν τα συστήματά τους είναι υψηλού κινδύνου. Ωστόσο, οι ομάδες της κοινωνίας των πολιτών φοβούνται ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε αδικαιολόγητες εξαιρέσεις.
Θέσπιση προτύπων
«Η ουσία του κανονισμού» θα έγκειται στον τρόπο με τον οποίο θα καθοριστούν και θα εναρμονιστούν τα πρότυπα που μεταφράζουν το νομικό κείμενο σε τεχνικές προδιαγραφές, δήλωσε στο Euractiv η Sandra Wachter, καθηγήτρια Τεχνολογίας και Ρύθμισης στο Ινστιτούτο Διαδικτύου της Οξφόρδης.
Μεγάλο μέρος αυτής της εργασίας θα γίνει από τους υφιστάμενους φορείς καθορισμού προτύπων, οι οποίοι αποτελούνται κυρίως από εκπροσώπους της βιομηχανίας, δήλωσε η ίδια. Αυτό είναι «ατυχές» διότι οι φωνές από την κοινωνία των πολιτών θα απουσιάζουν σε μεγάλο βαθμό, πρόσθεσε.
Κατά τη σύνταξη του νόμου, οι πολιτικοί έπρεπε να επιλέξουν μεταξύ του να αναθέσουν στους οργανισμούς τυποποίησης να υλοποιήσουν αυτό το έργο ή να το αφήσουν στην Επιτροπή, δήλωσε ο συνεισηγητής του φακέλου και Ρουμάνος ευρωβουλευτής του Renew, Dragoş Tudorache.
Τελικά διάλεξαν τη δεύτερη επιλογή, επειδή θεώρησαν ότι είναι απαραίτητο τα πρότυπα «να λαμβάνουν υπόψη την πραγματικότητα επί τόπου», με την οποία οι άνθρωποι που αναπτύσσουν την ΤΝ έχουν μεγαλύτερη επαφή από ό,τι ο φορέας χάραξης πολιτικής, δήλωσε ο ευρωβουλευτής.
Ο Tudorache αναγνωρίζει τον κίνδυνο να επηρεάσει η βιομηχανία αυτά τα πρότυπα, αλλά δήλωσε ότι αυτό «δεν είναι απαραίτητα κακό πράγμα. Αντιθέτως, χρειάζεστε πρότυπα που να είναι εφαρμόσιμα και να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα».
Είπε ότι η Επιτροπή, και ιδίως το νεοσύστατο Γραφείο Τεχνητής Νοημοσύνης, μπορεί να συντάξει συμπληρωματικά πρότυπα και κατευθυντήριες γραμμές.
Το νέο Γραφείο ΤΝ και οι φορείς τυποποίησης έχουν ήδη ξεκινήσει αυτό το έργο, δήλωσε ο Tudaroche. Οι κώδικες αναμένονται τους επόμενους μήνες.
Ρυθμιστικός οχετός
Η Επιτροπή πρέπει να καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο ο νόμος για την ΤΝ διασταυρώνεται με τους πολυάριθμους κανονισμούς για τα ψηφιακά προϊόντα: τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (ΓΚΠΔ), τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες και τον νόμο για τις ψηφιακές αγορές. Επικαλύπτεται επίσης με τα πνευματικά δικαιώματα, την ασφάλεια των προϊόντων και άλλους υφιστάμενους νόμους.
«Οι ρυθμίσεις είναι σαν ένα μπολ με μακαρόνια και πολλά που πρέπει να χωνευτούν – η επόμενη Επιτροπή θα πρέπει να επικεντρωθεί στο να τα ξεμπερδέψει», δήλωσε η γενική διευθύντρια της βιομηχανικής ομάδας DigitalEurope, Cecilia Bonefeld Dahl.
Πολλοί από τους φορείς ανάπτυξης συστημάτων ΤΝ έχουν ήδη ευθύνες ως υπεύθυνοι επεξεργασίας και εκτελούντες την επεξεργασία δεδομένων βάσει του ΓΚΠΔ, δήλωσε στο Euractiv η αντιπρόεδρος για την παγκόσμια προστασία της ιδιωτικής ζωής στη δεξαμενή σκέψης Future of Privacy Forum, Gabriela Zanfir-Fortuna.
«Η διασφάλιση της συνέπειας στον τρόπο εφαρμογής των κανόνων θα είναι ζωτικής σημασίας για να είναι ο νόμος πραγματικά αποτελεσματικός», δήλωσε η ίδια.
Ορισμένοι επόπτες προστασίας δεδομένων στα κράτη μέλη ενδέχεται να βρουν σύντομα στο γραμματοκιβώτιό τους την εφαρμογή του νόμου για την ΤΠ. Οι εθνικές αρχές που θα είναι αρμόδιες για την εφαρμογή του νόμου θα καθοριστούν από τις χώρες της ΕΕ ξεχωριστά, και οι αρχές δεδομένων είναι μία από τις υποψήφιες.
Επιπλέον, η γλώσσα του νόμου πρέπει να αποσαφηνιστεί.
Σε μια ανάρτηση στο LinkedIn. ο Kai Zenner, βοηθός του Γερμανού ευρωβουλευτή Alex Voss, έγραψε ότι οι «νομικές υπηρεσίες και των τριών θεσμικών οργάνων της ΕΕ» διαπίστωσαν ότι «η ποιότητα της νομικής σύνταξης» είναι κάτω από τα πρότυπα της ΕΕ.
«Θα αμφισβητηθεί μαζικά στα δικαστήρια σε διάφορα επίπεδα τα επόμενα δύο χρόνια, επειδή η αδύναμη σύνταξη καθιστά εύκολο να το γνωρίζει ένας καλά αμειβόμενος δικηγόρος», δήλωσε ένας σύμβουλος τεχνολογικών εταιρειών που μίλησε στο Euractiv υπό τον όρο της ανωνυμίας.
