Federico Pieraccini, Strategic Culture Foundation
[ Το κατωτέρω άρθρο Ιταλού ειδικού των διεθνών σχέσεων και της γεωστρατηγικής, συνεργάτη έγκυρων ξένων οργάνων ελεύθερης ηλεκτρονικής ενημέρωσης, αποτελεί ένα χρήσιμο βοήθημα στην ανίχνευση της πορείας των παγκόσμιων εξελίξεων, των αιτίων των συγκρούσεων που προκαλούν και των προοπτικών που διανοίγουν -εάν οι συγκρούσεις δεν οδηγήσουν σε ολοκαύτωμα. Η ανάγνωσή του συμβάλλει στην πληρέστερη κατανόηση του ό,τι εν πολλοίς αποκρύπτει η ειδησεογραφική φλυαρία. (Στη μετάφραση, αντί του βαρβαρικού «πολυπολική» επελέγη ο ελληνικός νεολογισμός πολύκεντρη παγκόσμια τάξη.) ]
Μετάφραση Μιχαήλ Στυλιανού
Κάπου και που, «δεξαμενές σκέψης», όπως το Ινστιτούτο Μπρούκινγκς, ασχολούνται με θέματα υψηλής στρατηγικής σημασίας. Συχνά οι διαλέξεις που πραγματοποιούνται από τέτοιες οργανώσεις βασίζονται σε ψευδείς προφάσεις και άφθονες κοινοτοπίες, με μοναδικό προορισμό να υποσκάψουν και υποβαθμίσουν τις προσπάθειες στρατηγικών αντιπάλων των ΗΠΑ. Πρόσφατα το τμήμα Στρατηγικής και Στρατηγικού Σχεδίου του Ινστιτούτου Μπρούκινγκς διοργάνωσε μια διάλεξη με προσκεκλημένο ομιλητή τον Bobo Lo, αναλυτή στο Ινστιτούτο Lowy Διεθνούς Πολιτικής. Το εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα της διάλεξης ήταν η στρατηγική συνεργασία Κίνας και Ρωσίας.
Η βασική θέση του Μπόμπο Λω έχει ως αφετηρία την ερμηνεία για τις σχέσεις μεταξύ Μόσχας και Πεκίνου, ότι η υφή των σχέσεων των δύο χωρών συνίσταται μάλλον σε μιαν αμοιβαία εξυπηρετική συνεργασία σύγκλισης συμφερόντων παρά σε μια συμμαχία. Ο ομιλητής προχώρησε στην άποψη ότι η κυριότερη πηγή προστριβών στη σχέση αυτή αφορά την τύχη της Ευρώπης και ειδικά της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης, που θα προτιμούσαν ο Πούτιν και ο Ξι, επιπλέον της διαφοράς απόψεων για τον ρόλο της Κίνας στον Ειρηνικό. Ο Λω υποστηρίζει ότι η Ρωσία θέλει το τέλος του «ευρωπαϊκού σχεδίου», ενώ η Κίνα ελπίζει σε μια ισχυρή και πλούσια Ευρώπη. Σχετικά με τον Ειρηνικό, κατά την άποψή του, η Μόσχα επιθυμεί μιαν ισορροπία δυνάμεων, αντί της μετάθεσης της ηγεμονικής κυριαρχίας από την Ουάσιγκτον στο Πεκίνο.
Το μόνο προσόν αυτής της ανάλυσης του Λω είναι ότι αναδεικνύει τις ΗΠΑ ως τον κύριο παράγοντα της στρατηγικής εγγύτητας μεταξύ Μόσχας και Πεκίνου, μια εκτίμηση που ασφαλώς ελάχιστα αμφισβητείται από τους σχεδιαστές της αμερικανικής πολιτικής. Ο Λω πιστεύει πως η μονομανία της Ουάσιγκτων με τη συνεργασία Κίνας-Ρωσίας έχει τα αντίθετα αποτελέσματα, αν και πιστεύει επίσης ότι οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν την ικανότητα να υπονομεύσουν ή περιορίσουν τα πολλά πεδία συνεργασίας μεταξύ Μόσχας και Πεκίνου.
Αυτό που λείπει από την ανάλυση του Λω είναι δύο ουσιώδεις παράγοντες που προσδιορίζουν την δομή των Σινο-Ρωσικών σχέσεων. Η Κίνα και η Ρωσία έχουν διαφορετικά καθήκοντα στην οικοδόμηση της δικής τους Παγκόσμιας Τάξης, συγκεκριμένα με στρατιωτικά και οικονομικά μέσα. Αυτή η συνολική συνεργασία εκτείνεται πέρα από την περιοχή της Ευρασίας και εστιάζεται στην όλη διαδικασία δημιουργίας μιας σταθερής παγκόσμιας τάξης, όπου καθένας θα μπορεί να ζήσει σε συνθήκες σταθερής ευμάρειας.
Μόσχα και Πεκίνο: Ασφάλεια και Οικονομία
Το Πεκίνο υπήρξε ο οικονομικός κινητήρας τού κόσμου για περισσότερο από δύο δεκαετίες και δεν δείχνει σημάδια πτώσης ταχύτητας, τουλάχιστον όχι κατά πάρα πολύ. Η Μόσχα, αντίθετα προς την προπαγάνδα των Δυτικών ΜΜΕ, επέστρεψε για να διαδραματίσει έναν ρόλο, όχι μόνο σε περιφερειακή κλίμακα αλλά ως διεθνής δύναμη. Και οι δυο αυτοί δρόμοι στρατιωτικής και οικονομικής ανάπτυξης από τη Ρωσία και την Κίνα έθεσαν τα πράγματα σε μια συγκρουσιακή τροχιά με τις ΗΠΑ, την τρέχουσα παγκόσμια υπερδύναμη, που τείνει να κυριαρχεί των διεθνών σχέσεων με οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό εκβιασμό, χάρις σε συνένοχα ΜΜΕ και διεφθαρμένους πολιτικούς.
Στην περίπτωση του Πεκίνου, η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης έδωσε τεράστια μεγέθυνση στη χώρα, επιτρέποντας στον ασιατικό γίγαντα να καταστεί το εργοστάσιο του κόσμου και επιτρέποντας στις Δυτικές επιχειρήσεις να μετακομίσουν προς την πηγή φθηνής εργασίας. Σε αυτή τη διαδικασία της οικονομικής ανάπτυξης, το Πεκίνο, με την πάροδο των χρόνων, από απλός παράδεισος ξένων ιδιωτικών εταιρειών σε αναζήτηση φτηνής εργασίας, εξελίχθηκε σε παγκόσμιο πρωταθλητή επενδύσεων και μακροπρόθεσμων προγραμμάτων. Οι καρποί της επί έτη συσσώρευσης πλούτου, δαπάναις των Δυτικών χωρών, επέτρεψε στο Πεκίνο να καταστεί περισσότερο από απλός στρατηγικός συνεταίρος άλλων εθνών. Η Κίνα οδηγεί την διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, όπως πρόσφατα επεσήμανε ο Ξι Ζι Πινγκ, σε μιαν ιστορική ομιλία στο Νταβός.
Η μετάβαση της Κίνας από την τάξη ενός ανώδυνου εταίρου της Δύσης σε μιαν περιφερειακή υπερδύναμη, με τεράστιες οικονομικές επενδύσεις στο εξωτερικό, θέτει τη χώρα σε τροχιά σύγκρουσης με την Ουάσιγκτων. Αναπόφευκτα το Πεκίνο θα καταστεί ο ασιατικός ηγεμόνας, κάτι που οι Αμερικανοί σχεδιαστές πολιτικής έχουν εγγυηθεί πως δεν θα γίνει ανεκτό.
Ο κίνδυνος που βλέπει η Ουάσιγκτον είναι ότι η Κίνα αναδύεται ως περιφερειακή υπερδύναμη, που θα έχει κυρίαρχο λόγο στον Ειρηνικό, την σημαντικότερη περιοχή του πλανήτη. Οι ΗΠΑ έχουν πολλά επενδυμένα συμφέροντα στην περιοχή και αναντίρρητα βλέπουν να κινδυνεύει το μέλλον τους ως ηγέτη της παγκόσμιας τάξης. Η πολιτική του Ομπάμα «Άξονας η Ασία», προοριζόταν ακριβώς για την ανάσχεση της Κίνας και τον περιορισμό της οικονομικής ισχύος της, ώστε να αμβλύνει τις φιλοδοξίες του Πεκίνου.
Οι ανησυχίες της Ουάσιγκτων όσον αφορά τη Μόσχα αναφέρονται φυσικά στην ανόρθωση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της. Η Ρωσία είναι ικανή να αντιταχθεί σε ορισμένες επιδιώξεις των ΗΠΑ (βλέπε Ουκρανία, ή Συρία) με στρατιωτικά μέσα. Η ικανότητα του Κρεμλίνου να περιορίζει την αμερικανική επιρροή στην Ανατολική Ευρώπη, στην Μέση Ανατολή και στην Ευρασία γενικά, αποτελεί πηγή ανησυχίας για τους Αμερικανούς σχεδιαστές πολιτικής, που συνεχίζουν να αποτυγχάνουν να περιορίσουν τη Ρωσία και τις σφαίρες επιρροής της.
Σε αυτό το πλαίσιο, η στρατηγική κατανομή έργου μεταξύ Ρωσίας και Κίνας έρχεται να εξασφαλίσει τη σταθερότητα στην όλη περιοχή της Ευρασίας –στην Ασία, στην Μέση Ανατολή και στην Ευρώπη. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, η Μόσχα ανέλαβε κυρίως το στρατιωτικό βάρος, μοιραζόμενο με άλλα φιλικά έθνη των θιγομένων περιοχών. Στην Μέση Ανατολή, για παράδειγμα, η συνεργασία της Τεχεράνης με τη Μόσχα αντιμετωπίζεται θετικά από το Πεκίνο, αφού αποβλέπει στην σταθεροποίηση της περιοχής και την εκρίζωση του προβλήματος της τρομοκρατίας, για το οποίο έθνη όπως η Κίνα και η Ρωσία ανησυχούν ιδιαίτερα.
H επιρροή του ισλαμικού εξτρεμισμού στις περιοχές του ρωσικού Καυκάσου και της αυτόνομης επαρχίας Σινγιάνγκ στην Κίνα είναι, όπως ξέρουν οι Πούτιν και Ξι Ζι Πινγκ, πρόδηλος στόχος εκμετάλλευσης από αντίπαλες Δυτικές χώρες. Στη Βόρειο Αφρική η Αίγυπτος έχει υπογράψει αρκετά συμβόλαια αγοράς στρατιωτικών οχημάτων από τη Ρωσία όπως και δύο πολεμικά σκάφη Μιστράλ από τη Γαλλία, δημιουργώντας έτσι δεσμούς εξάρτησης στρατιωτικού εφοδιασμού με τη Μόσχα. Δεν εκπλήσσει επομένως ότι Ρωσία και Αίγυπτος συνεργάζονται για την κατάσταση στη Λιβύη και στη Βόρειο Αφρική γενικότερα.
Στη Νότιο-Ανατολικήν Ασία, η Μόσχα επιδιώκει να συντονίσει τις προσπάθειες για την επίτευξη μιας συμφωνίας μεταξύ Αφγανιστάν, Πακιστάν και Ινδίας. Η είσοδος της Ινδίας και του Πακιστάν στην Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης , (θα ακολουθήσει το Ιράν), με τις ευλογίες της Κίνας ως πρωταγωνίστριας στην φετινή σύνοδο της οργάνωσης, είναι ακρογωνιαίο επίτευγμα και προσφέρει το κατάλληλο οπτικό όργανο για την παρατήρηση των εξελίξεων στην περιοχή. Η Μόσχα ενεργεί βασικά ως μεσολαβητής μεταξύ των μερών και είναι σε θέση να επηρεάζει την Ινδία, παρά την κυρίαρχη παρουσία της Κίνας. Ο απώτερος σκοπός της Μόσχας και του Πεκίνου είναι να εκριζώσουν το φαινόμενο της τρομοκρατίας από την περιοχή της Ασίας, υπό το φως του τι συμβαίνει στη Βόρειο Αφρική και την Μέση Ανατολή με την Αίγυπτο και το Ιράν.
Οδεύοντας προς μια Πολύκεντρη Παγκόσμια Τάξη.
Η καμπή στις σχέσεις μεταξύ Μόσχας και Πεκίνου αφορά την ικανότητα σύνδεσης τρίτων χωρών με στρατιωτικά ή οικονομικά μέσα, αναλόγως με τις ανάγκες και τις επιδιώξεις αυτών των χωρών. Σαφώς η Μόσχα ηγείται στο στρατιωτικό πεδίο, με πωλήσεις όπλων σε παρόντες και μέλλοντες εταίρους και συνεργασία αμύνης και ασφαλείας (όπως με τέως σοβιετικές δημοκρατίες της κεντρικής Ασίας ή στο Ντονμπάς) και στοχευμένες επεμβάσεις ,αν απαιτηθεί, όπως στη Συρία. Το Πεκίνο, από την άλλη πλευρά, ενεργεί κατά διαφορετικό τρόπο, επικεντρωμένο στην οικονομική αρένα, ειδικότερα με κεντρικό όργανο την Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων Υποδομής. (ΑΙΙΒ).
Πρωτοβουλίες όπως η Μία Ζώνη Μία Οδός (ΟΒΟR) και ο θαλάσσιος Δρόμος του Μεταξιού έχουν τον ίδιο στρατηγικό στόχο με τη ρωσική στρατιωτική πρωτοβουλία. Συγκεκριμένα αποβλέπουν στην εξασφάλιση της προοπτικής γεωστρατηγικής ανεξαρτησίας της περιοχής, με την επίτευξη αμφοτέρωθεν ικανοποιητικών (win-win) διευθετήσεων για όλα τα συμμετέχοντα κράτη. Αυτό σημαίνει ότι μια σειρά διμερών παραχωρήσεων μπορεί να οδηγήσει στην ικανοποίηση όλων των συμβαλλομένων.
΄Ένα σημαντικό παράδειγμα από αυτή την άποψη, που εξηγεί τον σινο-ρωσικό συνεταιρισμό αφορά την συγχώνευση της Ευρασιατικής ΄Ενωσης με τον κινεζικό Δρόμο του Μεταξιού. Οι ρωσικές ανησυχίες για το επιβλητικό βάρος του κινεζικού κολοσσού στην Κεντρική Ασία υποχώρησαν μπροστά σε μια σειρά λύσεων, όπως η υποστήριξη των υποδομών που προβλέπει το πρόγραμμα ΟΒΟR στην Ευρασιατική ΄Ενωση. Το Πεκίνο δεν ενδιαφέρεται να αντικαταστήσει τον ρόλο της Μόσχας στα μετα-σοβιετικά έθνη της Κεντρικής Ασίας αλλά μάλλον να εξασφαλίσει ενέργεια και οικονομική ανάπτυξη σε ιδιαίτερα υποανάπτυκτα έθνη που έχουν μεγάλην ανάγκη οικονομικών επενδύσεων, κάτι που μόνο το Πεκίνο μπορεί να τους παράσχει.
Η σύνδεση της Ευρασιατικής Οικονομικής ΄Ενωσης με την πρωτοβουλία Μια Ζώνη Μια Οδός εξασφαλίζει στη Μόσχα ένα πρωταρχικό ρόλο τη μεταφορά προϊόντων από την ανατολή στη δύση, καθιστώντας την τον συνδετικό κόμβο μεταξύ Κίνας και Ευρώπης, ενώ ταυτόχρονα διευρύνει τον ρόλο και τις λειτουργίες της Ευρασιατικής Οικονομικής ΄Ενωσης. Όλοι οι συμμετέχοντες σ’ αυτές τις πρωτοβουλίες έχουν μια μοναδικήν ευκαιρία να επεκτείνουν την οικονομική τους δραστηριότητα με όλες αυτές τις διασυνδέσεις. Το Πεκίνο εγγυάται την χρηματοδότηση των χωρών με προβλήματα και η Μόσχα την ασφάλειά τους. Η Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης θα διαδραματίσει μείζονα ρόλο στον περιορισμό και στην πρόληψη της τρομοκρατικής επιρροής στην περιοχή, προϋπόθεση της επιτυχίας όποιων σχεδίων. Επίσης η Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων Υποδομής και σε κάποιο βαθμό η Τράπεζα Αναπτύξεως των χωρών BRICS, θα πρέπει να συμβάλουν επίσης, με εναλλακτικές εγγυήσεις στις εμπλεκόμενες στα προγράμματα χώρες, για να τις ελευθερώσουν από τα γνωστά διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Η Μια Ζώνη Μια Οδός και όλα τα σχετιζόμενα προγράμματα συναποτελούν μια μοναδικήν ευκαιρία συμμετοχής των εταίρων στους κοινούς στόχους και τα οφέλη από τέτοιες μεταμορφωτικές γεω-οικονομικές σχέσεις. Αυτή η σχέση ασφάλειας-οικονομίας Μόσχας-Πεκίνου είναι η καρδιά της εξέλιξης της υφιστάμενης παγκόσμιας τάξης, από τον μονοπολικό στον πολύκεντρο κόσμο. Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να αντιταχθούν στην Κίνα στο οικονομικό μέτωπο και στη Ρωσία στο στρατιωτικό. Όλα εξαρτώνται από το πόσο η Κίνα και η Ρωσία μπορούν να συνεχίσουν να παρέχουν και να εγγυώνται την κάλυψη της οικονομίας και της ασφάλειας του υπόλοιπου κόσμου.
