Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου, [email protected] www.kalkis.eu
Όπως όλοι γνωρίζουμε, αυτήν την χρονική περίοδο και μέχρι το τέλος του 2022 συζητούνται στα κοινοβούλια των διαφόρων χωρών, όπως και της Γαλλίας, ένα από τα σημαντικότερα νομοσχέδια, δηλαδή ο προϋπολογισμός του 2023, χωρίς την έγκριση του οποίου ένα Κράτος δεν θα μπορεί να κάνει τις αναγκαίες πληρωμές του για τον επόμενο χρόνο, αναγκάζεται να εφαρμόσει τα περίφημα «δωδεκατημόρια» ή και να παραλύει… Ιδιαίτερα όταν μέσα στον γενικό προϋπολογισμό, συμπεριλαμβάνεται κι ο προϋπολογισμός της Κοινωνικής Ασφάλισης.
Όπως όλοι γνωρίζουμε επίσης, στις τελευταίες γαλλικές εκλογές του 2022 οι Γάλλοι ψηφοφόροι ξαναέδωσαν μεν την Προεδρία στον Εμμανιουέλ Μακρόν για άλλα 5
χρόνια, στέρησαν όμως από το συμμαχικό του σχήμα την απόλυτη πλειοψηφία στην γαλλική Εθνοσυνέλευση. Τουτέστιν, όταν τα κόμματα της αντιπολίτευσης συνασπίζονται εναντίον του, ένα νομοσχέδιο, όπως π.χ. ο προϋπολογισμός του 2023, δεν μπορεί να περάσει, εκτός κι αν η κυβέρνηση κάνει χρήση του άρθρου του ισχύοντος γαλλικού Συντάγματος 49.3. Κάτι που μάλλον θα κάνει σήμερα Τετάρτη 19-10-2022, τελευταία ημέρα εξέτασης του πρώτου μέρους του προϋπολογισμού του 2023.
Τι προβλέπει το άρθρο 49 παράγραφος 3 του γαλλικού Συντάγματος ;
Το άρθρο 49 παράγραφος 3 του Συντάγματος είναι μια Δαμόκλειος Σπάθη στη διάθεση της εκάστοτε κυβέρνησης έναντι της Εθνοσυνέλευσης. Περιλαμβάνεται στον ΚεφάλαιοV του Συντάγματος, υπό τον τίτλο «Σχέσεις Εθνοσυνέλευσης και Κυβέρνησης».
Έγκριση Νομοσχεδίου χωρίς ψηφοφορία ενάντια της πρότασης δυσπιστίας
Ιδού τι αναφέρει το άρθρο 49.3 : «Ο Πρωθυπουργός μπορεί, μετά από απόφαση από το Υπουργικό Συμβούλιο, να αναλάβει την ευθύνη της κυβέρνησης ενώπιον της Εθνοσυνέλευσης για την ψήφιση νομοσχεδίου για τα οικονομικά ή τη χρηματοδότηση της κοινωνικής ασφάλισης. Στην περίπτωση αυτή, το νομοσχέδιο αυτό θεωρείται εγκεκριμένο, εκτός αν ψηφιστεί μια πρόταση δυσπιστίας, που έχει κατατεθεί εντός του επόμενου εικοσιτετράωρου, με τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στην προηγούμενη παράγραφο. Ο Πρωθυπουργός μπορεί, επιπλέον, να χρησιμοποιήσει τη διαδικασία αυτή και για άλλο 
νομοσχέδιο ή πρόταση νόμου ανά συνεδρία».
Συγκεκριμένα, πώς γίνεται αυτό στην πράξη ; Εναπόκειται στον Πρωθυπουργό να ενεργοποιήσει το 49.3. Κάτι που μάλλον θα κάνει σήμερα η Πρωθυπουργός Ελιζαμπέτ Μπορν. Οπότε η συζήτηση στην Εθνοσυνέλευση ενός νομοσχεδίου (εν προκειμένω του προϋπολογισμού του 2023) αναστέλλεται αμέσως. Με αυτό το εργαλείο, η κυβέρνηση αναλαμβάνει την ευθύνη της για ένα νομοσχέδιο, το οποίο εγκρίνεται χωρίς ψηφοφορία.
Όμως σε αυτήν την περίπτωση, η Εθνοσυνέλευση μπορεί να απαντήσει εγκρίνοντας μια πρόταση μομφής. Αυτή θα πρέπει να κατατεθεί εντός 24 ωρών από τη χρήση του 49.3 και να υπογραφεί από τουλάχιστον το ένα δέκατο των βουλευτών (δηλαδή 58 βουλευτές). Στη συνέχεια, πρέπει να εγκριθεί το επόμενο διήμερο, από τουλάχιστον 289 βουλευτές (που δεν διαθέτει σήμερα η αντιπολίτευση στο σύνολό της). Καταμετρώνται μόνο οι ψήφοι «υπέρ» της πρότασης δυσπιστίας. Εάν εγκριθεί η πρόταση δυσπιστίας, τότε ο Πρωθυπουργός υποχρεούται να υποβάλει την παραίτηση της κυβέρνησής του. Αλλά στην πραγματικότητα, αυτό το σενάριο δεν συνέβη ποτέ μέχρι τώρα.
Το άρθρο 49.3 χρησιμοποιήθηκε 87 φορές
Ιστορικά, αυτό το άρθρο έχει χρησιμοποιηθεί από τις κυβερνήσεις για:
- Να κυβερνούν παρά την εύθραυστη πλειοψηφία τους στην Εθνοσυνέλευση.
- Να επιταχύνουν την εξέταση ενός βαλτωμένου νομοσχεδίου και να αντιμετωπίζουν την παρεμπόδιση της αντιπολίτευσης.
- Να αποφεύγουν μια εσωκομματική αντιπολίτευση που τις κάνει τη ζωή δύσκολη.
Η σχετική ιδέα των Γάλλων πατέρων του Συντάγματος ήταν να αποφεύγονται οι
αδιάκοπες υπουργικές κρίσεις που είχαν παραλύσει την Τέταρτη γαλλική Δημοκρατία (σήμερα βρισκόμαστε στην 5η). «Η πείρα οδήγησε στην πρόβλεψη, επιπλέον, μιας κάπως εξαιρετικής διάταξης για να εξασφαλιστεί, παρά τους ελιγμούς, η ψήφιση ενός απαραίτητου κειμένου», εξήγησε ο Michel Debré τον Αύγουστο του 1958 ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Αλλά στη συνέχεια, αυτή η διάταξη θεωρήθηκε ως υπερεξουσία για την κυβέρνηση σε σχέση με τη νομοθετική εξουσία. Το 2006, ο τότε πρώτος γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Φρανσουά Ολάντ δήλωσε: «Το 49.3 είναι μια βαρβαρότητα. Το 49.3 είναι άρνηση της δημοκρατίας. Η συνταγματική μεταρρύθμιση του 2008 περιόρισε έτσι τη χρήση του 49.3 : σήμερα μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για ένα νομοσχέδιο ανά κοινοβουλευτική περίοδο, εξαιρουμένων των οικονομικών νομοσχεδίων ή των λογαριασμών χρηματοδότησης κοινωνικής ασφάλισης.
Από το 1958, το άρθρο 49.3 έχει χρησιμοποιηθεί 87 φορές, σύμφωνα με την 
καταμέτρηση του ιστότοπου Vie Publique. Το ρεκόρ χρήσης του
κατέχει ο Michel Rocard, ο οποίος είχε μόνο σχετική πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση (όπως σήμερα και η Ελιζαμπέτ Μπορν) και το χρησιμοποίησε 28 φορές από το 1988 έως το 1991. Η τελευταία χρήση χρονολογείται από τον Φεβρουάριο του 2020, όταν ο Édouard Philippe το ενεργοποίησε για να περάσει τη συνταξιοδοτική του μεταρρύθμιση. Ένα νομοσχέδιο που τελικά εγκαταλείφθηκε λόγω της υγειονομικής κρίσης.
Άλλη μια πολιτική κρίση λοιπόν στην Ευρώπη ;
Ίσως. Ίσως και όχι.
Θα το δούμε σύντομα.
ΥΓ: Στις 10μμ σήμερα το κανάλι της γαλλικής Εθνοσυνέλευσης μετέδωσε ότι η Πρωθυπουργός, Ελιζαμπέτ Μπόρν, ανακοίνωσε ότι προσφεύγει στο εν λόγω άρθρο για να εγκριθεί ο προϋπολογισμός του 2023. Όπως πιθανολογούσαμε στο σχετικό άρθρο παραπάνω.
