του Δημήτρη Τσαϊλά*
Επανειλημμένα η Άγκυρα επιβεβαιώνει την εθιμική δέσμευσή τους στα νομικά μέσα όπως η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας(UNCLOS), και ότι η προσπάθεια των τουρκικών αρχών είναι να «επιλύσουν τις εδαφικές και δικαιοδοτικές τους διαφορές με ειρηνικά μέσα, χωρίς να καταφύγουν στην απειλή ή τη χρήση βίας, σύμφωνα με τις παγκοσμίως αναγνωρισμένες αρχές του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης του ΟΗΕ του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας».
Υπάρχει ήδη κώδικας συμπεριφοράς για τις θαλάσσιες ζώνες. Ονομάζεται Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Αν και, αυτή η δήλωση αμοιβαίας καλής θέλησης φαίνεται να προμηνύει κάτι καλό για την ειρήνη και την ηρεμία στην περιοχή, ωστόσο, ο Ερντογάν θα έπρεπε να το είχε σκεφτεί δύο φορές προτού επιστήσει την προσοχή σε όσα συμβαίνουν κατά τη διάρκεια σχεδόν πενήντα ετών στο Αιγαίο και τα τελευταία δέκα χρόνια στη Μεσόγειο. Τα γεγονότα δείχνουν το ψέμα στα φιλικά λόγια που κυκλοφορούν από την Άγκυρα.
Η Άγκυρα, λοιπόν, χρησιμοποιεί βία με μη δραματικούς τρόπους για να ικανοποιήσει τις θαλάσσιες διεκδικήσεις της, ενώ κρατά το μεγάλο ραβδί της στρατιωτικής ισχύος, με την απειλή πολέμου, σε εφεδρεία για κάθε ενδεχόμενο. Και το κάνει παρά το ξεκάθαρο νόημα των διεθνών νόμων που αναφέρεται. Αν το Δίκαιο της θάλασσας – το « σύνταγμα για τους ωκεανούς » – δεν αποτελεί προπύργιο ενάντια στην τουρκική ανομία, οι άτυπες δεσμεύσεις όπως η αόριστα διατυπωμένη, ανεφάρμοστη Δήλωση Συμπεριφοράς είναι ένα τίποτα.
Ελπίζει λοιπόν κανείς από τους ηγέτες της Ανατολικής Μεσογείου, αυταπατώμενος, ότι η Τουρκία δεν θα προεξοφλήσει τους στόχους που θεωρεί υψίστης σημασίας συναινώντας σε έναν Κώδικα Δεοντολογίας; Δεν το πιστεύω. Ο Clausewitz εξηγεί το γιατί. Μας υπενθυμίζει ότι η αξία που αποδίδει ένας υποψήφιος στον πολιτικό του στόχο – την «αξία του αντικειμένου», καθορίζει το «μέγεθος» και η «διάρκεια» της προσπάθειας που είναι διατεθειμένος να καταβάλει για να επιτύχει αυτόν τον στόχο. Το πόσο θέλει η ηγεσία τον στόχο της, με άλλα λόγια, καθορίζει το ρυθμό με τον οποίο επενδύει πόρους στον στόχο και πόσο καιρό διατηρεί την επένδυση. Αν η κυριαρχία της Θάλασσας της Μεσογείου είναι τόσο πολύτιμη για τον Ερντογάν και τους λοιπούς τούρκους αξιωματούχους, όπως λένε ότι είναι, τότε είναι έτοιμοι να πληρώσουν ένα μεγάλο τίμημα για αυτό. Σύμφωνα με την Κλαουζεβιτσιανή λογική θα επενδύσουν σημαντικούς πόρους στις διεκδικήσεις τους για όσο χρόνο χρειαστεί. Ούτε θα υποστηρίξουν τα αισθήματα των λαών της Μεσογείου ή τα νόμιμα δικαιώματα.
Συμπερασματικά, οι τούρκοι αξιωματούχοι μπορεί να υιοθετήσουν έναν Κώδικα Δεοντολογίας, μόνο ως θέμα σκοπιμότητας. Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να τους δώσει κάλυψη για μια προσωρινή τακτική υποχώρηση, εάν αισθανθούν ότι η ναυτική συνεργασία των κρατών της Μεσογείου, ιδιαίτερα η ελληνογαλλική αμυντική συμφωνία και οι τριμερείς συμφωνίες με Αίγυπτο και Ισραήλ, έχουν τη δυνατότητα να απωθήσουν αποτελεσματικά την αρπαγή που επιθυμούν να τελέσουν. Αλλά δεν πρέπει να μπερδεύουμε τη σκοπιμότητα με την ειλικρίνεια. Η ιστορία έχει αποδείξει, επανειλημμένα, ότι οι δεσμεύσεις των τουρκικών ηγεσιών στις υψηλές αρχές είναι φθαρτές. Η πολιτική ηγεσία τους τιμά μόνο όσο τους χρειάζεται και τους απορρίπτει όταν δεν τους έχει ανάγκη. Αυτό το μήνυμα πρέπει να περάσουμε προς όλες τις κατευθύνσεις.
