Επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη»: Μία Αμερικανική Ματιά

Τετάρτη, 2 Νοεμβρίου 2016  http://con-ops.blogspot.gr/2016/11/blog-post.html

Παρακάτω παρατίθεται το άρθρο «Turkey’s Operation Euphrates Shield: An Exemplar ofJoint Combined Arms Maneuver» του Αμερικανού Ταγματάρχη Jeff Jager. Το άρθρο αναρτήθηκε στον ιστότοπο Small Wars Journal στις 17 Οκτωβρίου 2016.

O Jager ανήκει στο πεζικό, ήταν διοικητής υπομονάδας στη Βαγδάτη το 2007-08 και κατέχει πλήθος ακαδημαϊκών τίτλων. Γνωρίζει άριστα τουρκικά και έχει φοιτήσει στην τουρκική ακαδημία πολέμου, ενώ από τον Ιούνιο του 2015 είναι σύνδεσμος της TRADOC στην Τουρκία. Έχει υπηρετήσει ως Β/ΑΚΑΜ στην Κύπρο το 2012-2015 και γνωρίζει σε βασικό επίπεδο γαλλικά και ελληνικά. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο Jager έχει πιστοποιηθεί ως foreign area officer (FAO). Οι FAO είναι αξιωματικοί που αποκτούν ακαδημαϊκή και γλωσσική επάρκεια ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν ως ΑΚΑΜ – Β/ΑΚΑΜ ή ως πολιτικο-στρατιωτικοί επιτελείς μεγάλων διακλαδικών διοικήσεων και υπηρεσιών του αμερικανικού υπουργείου αμύνης, εξειδικευόμενοι κατά περιοχή ενδιαφέροντος. Επίσης υπηρετούν ως σύμβουλοι στους στρατούς του Ιράκ, του Αφγανιστάν και αλλού. Ο αμερικανικός στρατός διαθέτει 1.257 FAO και τους κατανέμει σε εννέα περιοχές ενδιαφέροντος.

Το άρθρο προσεγγίζει την τουρκική ενέργεια στη βόρεια Συρία, κατά κύριο λόγο, από την οπτική του αμερικανικού δόγματος διεξαγωγής επιχειρήσεων. Οι σημειώσεις που παρατίθενται στο τέλος ανήκουν στο πρωτότυπο κείμενο ενώ οι φωτογραφίες προστέθηκαν από εμένα (http://con-ops.blogspot.gr/2016/11/blog-post.html). Συντομογραφίες που χρησιμοποιούνται στο κείμενο:

AOC: Army Operational Concept

ATGM: Anti Tank Guided Missile

AUSA: Association of the U.S. Army

DNI: Director National Intelligence

FSA: Free Syrian Army

HIMARS: High Mobility Artillery Rocket System

IED: Improvised Explosive Devise

ISIL: Islamic State of Iraq and the Levant

OES: Operation Euphrates Shield

OIF: Operation Iraqi Freedom

OIR: Operation Inherent Resolve

PKK: Kurdistan Worker’s Party

PYD: Democratic Union Party

RPG: Rocket Propelled Grenade

TRADOC: Training and Doctrine Command

YPG: People’s Protection Units

Η Επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη». ΠΗΓΗ

Εισαγωγή

Στις 24 Αυγούστου η Τουρκία εισέβαλε σε έδαφος που ελέγχονταν από το Ισλαμικό Κράτος στη βόρεια Συρία, αναπτύσσοντας χερσαίες και αεροπορικές δυνάμεις, δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων και στοιχεία του FSA που ενεργούν στα Τουρκο-συριακά σύνορα, σε μια ευρεία, εθνική ενέργεια εναντίον του Ισλαμικού Κράτους και κουρδικών ανταρτικών ομάδων. Η OES (Επιχείρηση Ασπίδα του Ευφράτη) κατέδειξε τη σημασία της χερσαίας ισχύος στην επίτευξη στρατηγικών σκοπών. Σε μόλις επτά εβδομάδες επιχειρήσεων η Τουρκία απέκτησε τον έλεγχο επί εδάφους εκτάσεως 1.100 τ.χλμ. και επέτυχε σειρά στρατηγικών σκοπών. Η επιχείρηση διεξάγεται σε περιβάλλον που προσομοιάζει με αυτό που χρησιμοποιείται σαν υπόδειγμα από την AOC(επιχειρησιακή αντίληψη του στρατού) και παρέχει ένα σύγχρονο παράδειγμα των αντιλήψεων της πολύ-χωρικής μάχης και των διακλαδικών επιχειρήσεων συνδυασμένων όπλων. Προσφέρει δε τακτικά και επιχειρησιακά διδάγματα χρήσιμα στις χερσαίες δυνάμεις του ΝΑΤΟ και άλλων συμμάχων.

Το επιχειρησιακό περιβάλλον

H Τουρκία διεξάγει την OES σε ένα επιχειρησιακό περιβάλλον που σε μεγάλο βαθμό ομοιάζει με αυτό που περιγράφεται στηνAOC για το διάστημα 2020 – 2040. Το Φυλλάδιο 525-3-1/2014 που περιγράφει την AOC διαβεβαιώνει ότι το μελλοντικό επιχειρησιακό περιβάλλον πιθανότατα θα διέπεται από πέντε χαρακτηριστικά με σημαντική επίδραση στις χερσαίες επιχειρήσεις. Αυτά είναι:

• ταχύτερη  αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων (λόγω του διαδικτύου) και ταχύτερη ροή των γεγονότων, πιθανότητα για εχθρική ή φίλια κυριαρχία,
• διάδοση των όπλων μαζικής καταστροφής,
• απόκτηση από τρίτες χώρες προηγμένων δυνατοτήτων στον κυβερνοχώρο και στο διάστημα,
• αύξηση της συχνότητας των επιχειρήσεων σε αστικές συνθήκες καθώς αυξάνεται το ποσοστό του πληθυσμού της γης που ζει σε πόλεις [1].

H AOC ως αντίληψη για το μέλλον επιδιώκει να περιγράψει τις επιχειρήσεις που θα λάβουν χώρα στις συνθήκες της περιόδου 2020-2040. Όμως, το 2016 πολλά από τα χαρακτηριστικά του «σύνθετου κόσμου» [2] που προβλέπει η AOC είναι ήδη εδώ και είναι παρόντα στην OES. Στις τουρκικές επιχειρήσεις στη βόρεια Συρία η «η πύκνωση των γεγονότων στο χρόνο» [3]απαίτησαν όπως η Τουρκία αναπτύξει επαρκώς κλιμακωμένες δυνάμεις, ικανές να αντιδράσουν ταχύτατα ώστε να αποκτήσουν την πρωτοβουλία, να ελέγξουν τον επικοινωνιακό πόλεμο και να επιβάλουν την τάξη, όπως προβλέπει η AOC [4]. Η κυριαρχία –η εφαρμογή δυνατοτήτων και τακτικών που καταστούν τον αντίπαλο ανίκανο να αντιδράσει αποτελεσματικά [5]– στο περιβάλλον της OES υλοποιείται με τη χρήση μεγάλων τεθωρακισμένων σχηματισμών απέναντί σε λιγότερο ικανούς αντίπαλους. Η AOC προβλέπει αντίπαλους που ενεργούν σε αστικό και ημιαστικό έδαφος, χρησιμοποιώντας οπλισμένες ομάδες που εκμεταλλεύονται τη δυσαρέσκεια του πληθυσμού και την αδυναμία της τοπικής κυβέρνησης [6] και εκτιμά ότι οι διακλαδικές επιχειρήσεις θα απαιτήσουν χερσαίες δυνάμεις ικανές να επιχειρούν σε τέτοιο έδαφος [7]. H AOC ακόμη περιγράφει αυτό που αποκαλεί «προάγγελο της μελλοντικής σύγκρουσης» [8], σημειώνοντας ότι οι σημερινές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένου του Ισλαμικού Κράτους, θα υπάρχουν και στο μέλλον [9]. Ειδικότερα η AOC διαβεβαιώνει ότι «το Ισλαμικό Κράτος καταδεικνύει την ανάγκη για χερσαίες δυνάμεις ικανές να νικήσουν αποφασισμένους εχθρούς, οι οποίοι ενεργούν μεταξύ αστικών πληθυσμών τους οποίους ελέγχουν» [10]. Τέσσερα χρόνια πριν το διάστημα 2020-2040 που καλύπτει η AOC η OES παρέχει αποδείξεις της ακρίβειας τον προβλέψεων της.

Ο τίτλος της AOC είναι «Νίκη σε έναν σύνθετο κόσμο», όπου ως σύνθετο προσδιορίζεται «ένα περιβάλλον το οποίο δεν είναι μόνο άγνωστο αλλά και άδηλο και υπό συνεχή αλλαγή» [11]. Ο ορισμός αυτός προκύπτει από το γεγονός ότι η AOC εκδόθηκε ως μία πρόβλεψη για το μέλλον αποδεχόμενη ότι το μέλλον είναι άγνωστο και άδηλο. H OES βέβαια, διεξάγεται σε περιβάλλον που είναι γνωστό και αναγνωρίσιμο, όμως παρέχει ένα παράδειγμα της πολυπλοκότητας και της ευμετάβλητης φύσης που χαρακτηρίζει το περιβάλλον που προβλέπει η AOC. Αν παρατηρήσουμε για λίγο το περιβάλλον μέσα στο οποίο διεξάγεται ηOES στη βόρεια Συρία θα δούμε ότι αυτό επηρεάζεται από:

• εθνικά κράτη, με διαφορετικούς σκοπούς, που διεξάγουν αεροπορικές επιθέσεις και άλλες στρατιωτικές επιχειρήσεις, συνήθως χωρίς στενό συντονισμό,
• μία πληθώρα αντιπάλων μεταξύ τους (ISIL, al-Nusra Front, άλλες επαναστατικές ομάδες, η Ρωσία, το Ιράν, το Συριακό καθεστώς, Συριακές Κουρδικές ομάδες),
• ιδιόμορφες συμμαχίες (για παράδειγμα οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τις Συριακές Κουρδικές ομάδες τις οποίες η Τουρκία, επίσημος σύμμαχος των ΗΠΑ, θεωρεί μέρος του ΡΚΚ, το οποίο η ΗΠΑ έχει χαρακτηρίσει ως τρομοκρατική οργάνωση),
• την προσφυγική κρίση,
• την κατάρρευση των κρατικών συνόρων που χαράχτηκαν μετά τον Α΄ Π.Π.,
• το περιβάλλον στην Τουρκία, όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά την απόπειρα πραξικοπήματος.

Αυτή είναι η μορφή του σύνθετου κόσμου που οραματίζεται η AOC.

Αποτελεσματική χρήση της στρατιωτικής ισχύος, με έμφαση στη χερσαία δύναμη, για την επίτευξη στρατηγικών σκοπών

Από μία ανάλυση του τύπου σκοποί-τρόποι-μέσα συμπεραίνουμε ότι η τουρκική επιχείρηση υφίσταται ως παράδειγμα αποτελεσματικής χρήσης της χερσαίας δύναμης για την επίτευξη περιορισμένων μεν, καλά προσδιορισμένων δε, στρατηγικών σκοπών. Σε μια εποχή όπου η χερσαία δύναμη σπάνια έχει χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά για την επίτευξη εθνικών στρατηγικών σκοπών (πιθανόν η γαλλική επιχείρηση στο Μαλί και η ρωσική στην Ουκρανία να προσφέρουν παραδείγματα σχετικά επιτυχημένων επιχειρήσεων την τελευταία πενταετία) η Τουρκία επέδειξε εθνική στρατηγική σκέψη ικανή να καθορίσει περιορισμένους στρατηγικούς σκοπούς, να χρησιμοποιήσει τις αναγκαίους μεθόδους και να διαθέσει τους απαιτούμενους πόρους για την επιτυχία.

Σκοποί

Στην OES οι τουρκικοί στρατηγικοί σκοποί περιλάμβαναν, χωρίς πιθανώς να περιορίζονται μόνο σε αυτά, τα παρακάτω:

1) την εδαφική ακεραιότητα και κυριαρχία της Δημοκρατίας της Τουρκίας,

2) την ασφάλεια των Τούρκων πολιτών,

3) την υποστήριξη της τουρκικής κοινής γνώμης προς τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις,

4) την ευνοϊκή διεθνή προβολή της Τουρκίας.

Ο πρωτεύων εθνικός στρατηγικός σκοπός της Τουρκίας παραμένει η εξασφάλιση της εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας της χώρας. Το τουρκικό «σύνδρομο των Σεβρών», που γεννήθηκε από τον διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που αποφασίστηκε από τους Σύμμαχους με τη Συνθήκη των Σεβρών μετά το τέλος του Α΄ Π.Π., δημιουργεί μια ειδικού τύπου παράνοια στην Τουρκία σε ότι αφορά απειλές στην εδαφική της ακεραιότητα, ιδιαίτερα από ξένα συμφέροντα [12]. Από τις αρχές του ΄80 το ΡΚΚ, του οποίου ο ιδρυτικός σκοπός ήταν η δημιουργία κουρδικού κράτους στο έδαφος της ΝΑ Τουρκίας, παρουσιάζει τη μεγαλύτερη απειλή στην τουρκική εδαφική ακεραιότητα και εθνική κυριαρχία. Αν και το ΡΚΚ τώρα στοχεύει σε αυτονομία και όχι σε ανεξάρτητη κρατική οντότητα η ανανέωση των συγκρούσεων στη ΝΑ Τουρκία έχει κορυφώσει τους τουρκικούς φόβους για τις κουρδικές προθέσεις. Η Τουρκία αντιλαμβάνεται τις συριακές κουρδικές ομάδες (PYD, YPG) ως μέρος του ΡΚΚ, πάρα την αντίθετη άποψη των ΗΠΑ (οι New York Times χαρακτήρισαν την αμερικανική άποψη «παράλογη» και παρουσίασαν στοιχεία που συνδέουν το ΡΚΚ με τα PYD/YPG [13]). Ο DNI James R. Clapper σε μία δήλωση του στις 9 Φεβρουαρίου 2016 στο Worldwide Threat Assessment συνόψισε την τουρκική αντίληψη: «Η Τουρκία είναι εξαιρετικά ανήσυχη από την αυξανόμενη επιρροή των PYD και YPG κατά μήκος των συνόρων της και βλέπει αυτές τις οργανώσεις ως απειλή για την εδαφική της ακεραιότητα και για τις προσπάθειες της να ελέγξει τις αποσχιστικές τάσεις των Κούρδων εντός της επικράτειας της» [14]. Με την υποστήριξη των ΗΠΑ τα PYD και YPG σημείωσαν σημαντικές επιτυχίες απέναντι στο ISIL στη βόρεια Συρία τόσο ανατολικά όσο και δυτικά του Ευφράτη το καλοκαίρι του 2016. Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν εξήγησε στον πρόεδρο Ομπάμα, στην κατ΄ ιδίαν συνάντηση τους στο περιθώριο της Συνόδου των G-20 στις 4 Σεπτεμβρίου 2016, ότι η Τουρκία δεν θα επιτρέψει τη δημιουργία ενός κουρδικού «διαδρόμου της τρομοκρατίας» [15] στα νότια σύνορα της. Όμως, τα εδαφικά κέρδη των Σύριων Κούρδων κατά μήκος των νότιων τουρκικών συνόρων πέρασαν μία από τις τουρκικές κόκκινες γραμμές [16]. Δεν είναι σύμπτωση ότι η OES διεξήχθη πρωταρχικά για να αντιμετωπίσει τις κουρδικές επιτυχίες δυτικά του Ευφράτη και κατά δεύτερο λόγο για να αντιμετωπίσει το ISIL. Έτσι η OES ήταν επιτυχής: τα PYD και YPG βρέθηκαν να ελέγχουν μια περιορισμένη έκταση δυτικά του Ευφράτη. Η OES πέτυχε αυτόν τον στρατηγικό σκοπό αποτρέποντας τη δημιουργία του «διαδρόμου της τρομοκρατίας» στα νότια σύνορα της Τουρκίας.

Ο δεύτερος τουρκικός στρατηγικός σκοπός που πέτυχε η OES ήταν να συνεισφέρει στην ασφάλεια των Τούρκων πολιτών, οι οποίοι από τον Ιούλιο του 2015 υφίστανται τις επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους με εκατοντάδες νεκρούς και πολύ περισσότερους τραυματίες σε μια σειρά βομβιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας. Τα αγγλόφωνα ΜΜΕ έχουν καλύψει τις πιο αιματηρές από αυτές τις επιθέσεις (20 Ιουλίου 2015 στο Suruç, 10 Οκτωβρίου 2015 στην Άγκυρα, 12 Ιανουαρίου και 29 Ιουνίου 2016 στην Κων/πολη, για παράδειγμα) αλλά έχουν δώσει λιγότερη προσοχή σε άλλες επιθέσεις του ISIL που χαρακτηρίζονται «ρουτίνας» και λαμβάνουν χώρα σε όλη την τουρκική επικράτεια, αλλά ιδιαίτερα στα νοτιοανατολικά [17]. Εκκαθαρίζοντας το Ισλαμικό Κράτος από την περιοχή νοτίως των συνόρων της η Τουρκία μείωσε σημαντικά τη δυνατότητα τουISIL να διεισδύει εντός της τουρκικής επικράτειας και να διεξάγει επιθέσεις, αν και το ISIL συνεχίζει να βάλλει εναντίον του Kilis(τουρκική συνοριακή πόλη) με ρουκέτες [18]. Η τελευταία επίθεση του ISIL εντός της Τουρκίας  που έχει αναφερθεί συνέβη στις 22 Αυγούστου [19], δύο ημέρες πριν την έναρξη της επιχείρησης, υπονοώντας μάλλον την επιτυχία της.

Επιπλέον, η OES παρέχει την ευκαιρία στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις να ενισχύσουν τη δημόσια εικόνα τους. Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις ιστορικά έχαιραν υψηλής αποδοχής από την τουρκική κοινωνία, έχασαν όμως μεγάλο μέρος του κύρους τους μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου. Του πραξικοπήματος ηγήθηκε μία μερίδα υψηλόβαθμων αξιωματικών (αλλά όχι οι αρχηγοί των Κλάδων) που υποτίθεται ότι είχαν διασυνδέσεις με μία σκιώδη θρησκευτική σέχτα με ηγέτη έναν ιερέα, τον Fethullah Gülen, που ζει αυτοεξόριστος στην Πενσυλβανία και αναμένει την αμερικανική απάντηση στο τουρκικό αίτημα για την έκδοση του. Η Τουρκία θεωρεί τον Gülen εμπνευστή του πραξικοπήματος και αρχιτρομοκράτη, δημιουργό αυτού που η κυβέρνηση ονομάζει «Η τρομοκρατική οργάνωση των πιστών του Gülen». Από τις 15 Ιουλίου 2016 η τουρκική κυβέρνηση έχει αποστρατεύσει, μεταθέσει, κρατήσει και φυλακίσει –ορισμένοι λένε εκδιώξει- περισσότερους από 150 στρατηγούς, πτεράρχους και ναυάρχους και χιλιάδες στρατιωτικούς χαμηλότερων βαθμών, ύποπτων για συμμετοχή στο πραξικόπημα ή σύνδεσης με τονGülen. Πολλοί αναλυτές [20] είχαν υποστηρίξει ότι στη σημερινή Τουρκία (μετά την απόπειρά πραξικοπήματος και με τις συνεχείς διώξεις) οι ένοπλες δυνάμεις της δεν θα είχαν τη δυνατότητα, την ικανότητα και την ηγεσία να ανταποκριθούν στην πληθώρα των προκλήσεων ασφαλείας που η χώρα αντιμετωπίζει. Η OES προσέφερε ένα αντεπιχείρημα στις παραπάνω προσεγγίζεις· η πλημμύρα των αναφορών στα τουρκικά ΜΜΕ για την επιτυχία της, με φωτογραφίες και βίντεο των τουρκικών αρμάτων να εισέρχονται στη Συρία και οι καθημερινές ενημερώσεις από την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία δείχνουν ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις παραμένουν μία ικανή και επαρκής δύναμη. Αυτό τις βοηθάει να ξανακερδίσουν κάποιο από το κύρος που έχασαν από το αποτυχημένο πραξικόπημα.

Τέλος, η OES παρέχει τη δυνατότητα στην Τουρκία να ανατρέψει την εσωτερική και διεθνή οπτική που υπήρχε σε σχέση με τη στάση της απέναντι στο ISIL. Πριν την OES οι σύμμαχοι της Τουρκίας –συμπεριλαμβανομένων και των ΗΠΑ- καθώς και τα εθνικά και διεθνή ΜΜΕ αμφισβήτησαν την αφοσίωση της στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους [21]. Με την OES η Τουρκία έγινε το μόνο μέλος της Συμμαχίας που διεξάγει επιχειρήσεις εναντίον του ISIL με συμβατικές δυνάμεις συνδυασμένων όπλων, με επικεφαλής άρματα και άλλα τεθωρακισμένα οχήματα κα το μόνο μέλος της Συμμαχίας που κατέλαβε περιοχές της Συρίας που είχαν πέσει στα χέρια του Ισλαμικού Κράτους. Από τις 24 Αυγούστου 2016 η OES είναι πρώτο θέμα στα ΜΜΕ που καλύπτουν τις τουρκικές υποθέσεις, απολαμβάνοντας μεγαλύτερη προβολή ακόμα και από τις ιστορίες που αφορούν τις διώξεις για την απόπειρα πραξικοπήματος. Πριν την OES υπήρχαν ισχυρισμοί για υποστήριξη του ISIL ή τουλάχιστον για έλλειψη διάθεσης από την πλευρά της να αντιπαρατεθεί σοβαρά μαζί του, ενώ μετά την OES η Τουρκία αναφέρεται από πολλούς ότι διεξάγει χερσαίο πόλεμο με το Ισλαμικό Κράτος. Μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος τα μέλη του ΝΑΤΟ –συμπεριλαμβανομένων και των ΗΠΑ- αμφισβήτησαν δημόσια τη θέση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ [22]. Συγκρίνετε αυτές τις αρνητικές θέσεις με τη μεταγενέστερη δήλωση του Γ.Γ. του ΝΑΤΟ στις 9 Σεπτεμβρίου 2016, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του στην Άγκυρα, ότι: «Η Τουρκία είναι ισχυρό και υπολογίσιμο μέλος της Συμμαχίας» [23]. Η συζήτηση έχει αλλάξει προς όφελος της Τουρκίας. Η OES μπορεί να μην είναι η αιτία γι΄ αυτήν την αλλαγή, αλλά η ίδια η αλλαγή σίγουρα σχετίζεται με την OES.

Τρόποι

Οι τουρκικοί τρόποι (στην στρατηγική οι μέθοδοι ή οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την επίτευξη των σκοπών) στηρίζονται στην ενέργεια διακλαδικών, συνδυασμένων όπλων στην πολύ-τομεακή μάχη. Η Διοίκηση Δόγματος και Εκπαίδευσης (TRADOC) του αμερικανικού στρατού εξηγεί ότι:

«Πολύ-χωρική μάχη: Η ενέργεια συνδυασμένων όπλων στον 21^ο αιώνα απαιτεί χερσαίες δυνάμεις, άμεσα διαθέσιμες, ικανές να ελιχθούν πιο γρήγορα από τους αντιπάλους τους τόσο φυσικά όσο και διανοητικά, διαμέσου της επέκτασης της συνδυασμένης ενέργειας σε όλους τους τομείς. Με αξιόπιστη προωθημένη παρουσία και ανθεκτικούς σχηματισμούς μάχης οι μελλοντικές χερσαίες δυνάμεις ενσωματώνουν και συγχρονίζουν διακλαδικές, διυπηρεσιακές και πολυεθνικές δυνατότητες για να δημιουργήσουν προσωρινά παράθυρα υπεροχής στους διάφορους τομείς και σε όλο το βάθος του πεδίου της μάχης, ώστε να πάρουν, να διατηρήσουν ή να εκμεταλλευτούν την πρωτοβουλία για να πετύχουν στρατιωτικούς σκοπούς». [24]

O Στρατηγός David Perkins, διοικητής της TRADOC εξηγεί την πολύ-χωρική μάχη ως επιχείρηση που λαμβάνει χώρα σε όλους τους τομείς (ξηρά, αέρας, θάλασσα, κυβερνοχώρος και διάστημα) ταυτόχρονα, για να παρουσιαστούν στον εχθρό πολλαπλά διλήμματα [25] με επιδίωξη οι Κλάδοι να πολεμήσουν μαζί και αποτελεσματικά απέναντι σε έναν σύνθετο αντίπαλο [26]. Όπως τονίστηκε στο πάνελ του ετήσιου συνεδρίου της AUSA στην Ουάσιγκτον, στις 4 Οκτωβρίου 2016, για την πολύ-χωρική μάχη[27] αυτή είναι μία προσπάθεια να υπερνικηθούν οι περιορισμοί των προηγούμενων αντιλήψεων (Αερο-χερσαία Μάχη και Αερο-θαλάσσια Μάχη κυρίως) μέσα από τη διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων και στους πέντε τομείς. Ενώ η TRADOC θεωρεί την πολύ-χωρική μάχη μελλοντική αντίληψη από το πάνελ του υπ΄ όψη συνεδρίου φάνηκε ότι οι ανώτατοι διακλαδικοί διοικητές θεωρούν την αντίληψη αυτή ως αξιόπιστη και για το παρόν. Ο αρχηγός της αεροπορίας Πτέραρχος David Goldfein και ο αρχηγός των πεζοναυτών Στρατηγός Robert Neller συμφώνησαν ότι «ήδη ξέρουμε πώς να τη διεξάγουμε» [28] γιατί σε πολλά σημεία στον κόσμο οι ΗΠΑ ήδη διεξάγουν στρατιωτικές επιχειρήσεις πλήρως συγχρονισμένες και προικοδοτημένες με όλα τα στοιχεία της μαχητικής ισχύος σε όλους τους τομείς. H OES έδειξε ότι και η Τουρκία γνωρίζει πώς να το κάνει.

Από ανοιχτές πηγές μαθαίνουμε ότι στην OES η Τουρκία είναι πολύ δραστήρια στον αέρα (ενεργώντας βομβαρδισμούς, ρουτίνας πλέον, κατά στόχων στο Ισλαμικό Κράτος) και στην ξηρά (συμβατικές δυνάμεις και ειδικές δυνάμεις σε συνεργασία με τον FSA). Με τους Anonymous να διεξάγουν κυβερνο-επιθέσεις εναντίον της Τουρκίας για την υποτιθέμενη υποστήριξη της στοISIL [29], τον Συριακό Ηλεκτρονικό Στρατό να επιτίθεται στην τουρκική κυβέρνηση και στα στρατιωτικά δίκτυα [30] και τη δημιουργία, από την άλλη πλευρά, της τουρκικής διοίκησης κυβερνοχώρου [31] είναι προφανές ότι η Τουρκία αμύνεται ενεργά στον κυβερνοχώρο και πιθανόν να διεξάγει και κυβερνο-επιθέσεις ως μέρος της OES. Σε ότι αφορά το διάστημα η OES, ως μία κύρια εθνική επιχείρηση, είναι πολύ πιθανό να υποστηρίζεται από τις τουρκικές στρατιωτικές δυνατότητες εκεί. Η τουρκική πολεμική αεροπορία έχει την ευθύνη των τουρκικών στρατιωτικών διαστημικών προγραμμάτων που περιλαμβάνουν δορυφόρους συλλογής πληροφοριών [32]. Κατ΄ ελάχιστον η Τουρκία διεξάγει επιχειρήσεις σε δύο τομείς (ξηρά και αέρα) στηνOES και είναι πολύ πιθανό να είναι ενεργή σε τέσσερις τομείς (ξηρά, αέρα, κυβερνοχώρο και διάστημα). Αυτές οι επιχειρήσεις προσφέρουν πολλαπλά διλήμματα στο Ισλαμικό Κράτος:

• σοκ και δέος από τις τεθωρακισμένες δυνάμεις που κυριαρχούν στο τακτικό επίπεδο,
• αεροπορικές επιθέσεις από αεροσκάφη F-16 και F-4 που πιθανόν στηρίζονται για την κατάδειξη στόχων σε τουρκικές ή συμμαχικές δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων ή σε τουρκικούς δορυφόρους
• και πιθανόν επιθέσεις στον κυβερνοχώρο.

Η παρούσα ανάλυση πραγματεύεται μόνο την OES. Θεωρώντας την OES ως μέρος την ευρύτερης προσπάθειας εναντίον του Ισλαμικού Κράτους που διεξάγεται από όλα τα μέλη της Συμμαχίας, τα οποία ενεργούν επιχειρήσεις και στους πέντε τομείς, βλέπουμε την πολλαπλότητα των διλημμάτων που ο αντίπαλος πρέπει να αντιμετωπίσει, σύμφωνα με όσα περιέγραψε ο Στρατηγός Perkins.

Η OES προσφέρει ένα επιχειρησιακό παράδειγμα για πολλές από τις αρχές που θα διέπουν τις χερσαίες επιχειρήσεις καθώς και για τις ικανότητες που θα απαιτούνται από τις χερσαίες δυνάμεις, τις οποίες, η AOC προβλέπει ότι οι χερσαίοι διοικητές θα χρησιμοποιήσουν για να επιτύχουν την επιχειρησιακή κυριαρχία και για να πάρουν, να διατηρήσουν και να εκμεταλλευτούν την πρωτοβουλία [33]. Οι αρχές που επιδείχθηκαν στην OES περιλαμβάνουν την πρωτοβουλία, τον συγχρονισμό, την αντοχή, τη φονικότητα και την κινητικότητα. Οι ουσιώδεις ικανότητες που επιδείχθηκαν στην OES περιλαμβάνουν την προβολή εθνικής ισχύος, τον ελιγμό συνδυασμένων όπλων, την ασφάλεια μιας ευρείας περιοχής και τις ειδικές επιχειρήσεις. Εν συντομία, σε ότι αφορά τις αρχές, στην OES η Τουρκία έχει:

• υπαγορεύσει τους όρους της επιχείρησης,
• διεξάγει αμοιβαία υποστηριζόμενες επιχειρήσεις σε πολλές τοποθεσίες και τομείς,
• επιχειρήσει με επιτυχία στο δύσκολο περιβάλλον μιας περιοχής που πριν ελέγχονταν από το Ισλαμικό Κράτος,
• συγκεντρώσει τη μαχητική ισχύ που είναι αναγκαία για να επιτύχει τακτικές νίκες σε σύντομο χρόνο,
• και έχει ελιχθεί κατάλληλα ώστε να βρεθεί σε σχετικά πλεονεκτική θέση.

Όλα τα παραπάνω συνάδουν με τους ορισμούς της πρωτοβουλίας, του συγχρονισμού, της αντοχής, της φονικότητας και της κινητικότητας που δίνονται στην AOC [34]. Σε ότι αφορά τις ουσιώδεις ικανότητες που επιδείχθηκαν στην OES μπορούν να ειπωθούν τα παρακάτω:

• οι τουρκικές χερσαίες δυνάμεις είναι το ηγεμονικό στοιχείο της τουρκικής εθνικής ισχύος, αυτό που προσφέρει τη βάση για να ενσωματωθούν τα υπόλοιπα στοιχεία και το μόνο που μπορεί να διεξάγει εκστρατείες,
• η Τουρκία διεξάγει επιχειρήσεις συνδυασμένων όπλων σε πολλούς τομείς, προστατεύοντας τα συριακά χωριά που καταλαμβάνει καθώς και τους πληθυσμούς και τις υποδομές που απελευθερώνει από το ISIL,
• η Τουρκία αξιοποιεί τις ειδικές επιχειρήσεις για να διευκολύνει τον συντονισμό με άλλους συμμάχους και τον FSA.

Όλα τα παραπάνω συνάδουν με τις ουσιώδεις ικανότητες που περιγράφονται στην AOC [35].

H AOC ορίζει τον διακλαδικό ελιγμό συνδυασμένων όπλων ως «τη συγχρονισμένη εφαρμογή δυνατοτήτων κρίσιμων για την επιτυχία της αποστολής» [36} σε επιχειρήσεις που διεξάγονται από ομάδες συνδυασμένων όπλων, ενσωματωμένων με στοιχεία άλλων Κλάδων και δυνάμεων [37]. Περισσότερο εμφανώς η OES επέδειξε την τουρκική επιδεξιότητα στις διακλαδικές επιχειρήσεις συνδυασμένων όπλων: οι τουρκικές χερσαίες δυνάμεις χρησιμοποιώντας τεθωρακισμένα και μηχανοκίνητο πεζικό με την υποστήριξη πυροβολικού (το πυροβολικό είναι το Όπλο με το υψηλότερο κύρος στον τουρκικό στρατό, ο αληθινός «βασιλιάς της μάχης» στην Τουρκία) διεξήγαγαν επιθετικές επιχειρήσεις υποστηριζόμενες εξ αρχής από στοιχεία του FSA και αργότερα από μικρό αριθμό αμερικανικών ειδικών δυνάμεων και HIMARS [38], με τουρκικά F-16 και F-4 να παρέχουν εγγύς αεροπορική υποστήριξη.

Μέσα

Τα τουρκικά μέσα –οι πόροι που χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τους τρόπους για να επιτευχθούν οι σκοποί- για την OESπεριλαμβάνουν το προσωπικό των τουρκικών χερσαίων, αεροπορικών και ειδικών δυνάμεων, τα μέσα αυτών (κυρίως άρματα, θωρακισμένα οχήματα, πυροβολικό, α/φη F-16 και F-4), τα στοιχεία του FSA, καθώς και τα μέσα, τα στοιχεία και τις μορφές υποστήριξης που διατέθηκαν εν συνεχεία από τις ΗΠΑ και άλλους συμμάχους.

Εφτά εβδομάδες μετά την έναρξη της OES η Τουρκία έχει πετύχει τουλάχιστον τους τέσσερις στρατηγικούς σκοπούς που αναφέρθηκαν παραπάνω. Σε μια εποχή που η στρατιωτική ισχύς χρησιμοποιείται για την επίτευξη απροσδιόριστων και μεταβαλλόμενων στρατηγικών σκοπών [39] η Τουρκία επέδειξε τη σπάνια δυνατότητα να επιτυγχάνει στρατηγικούς σκοπούς μέσα από τρόπους και μέσα που σχετίζονται με τις διακλαδικές επιχειρήσεις συνδυασμένων όπλων και την πολύ-χωρική μάχη.

Τουρκικά Μ60 κατά την έναρξη της επιχείρησης. ΠΗΓΗ

Διδάγματα

Οι πρώτες βδομάδες της OES προσφέρουν σειρά διδαγμάτων για τη διεξαγωγή της πολύ-χωρικής μάχης και των διακλαδικών επιχειρήσεων συνδυασμένων όπλων. Τρία θέματα ξεχωρίζουν:

1) η τακτική χρησιμοποίηση των αρμάτων

2) η χρήση ντόπιων επαναστατικών ομάδων

3) τα πλεονεκτήματα από τη χρήση ασύμμετρων δυνατοτήτων για την επίτευξη κυριαρχίας

Τακτική χρησιμοποίηση των αρμάτων

H OES παρέχει ένα πειστικό παράδειγμα του πως τα τεθωρακισμένα μπορούν ηγηθούν στρατηγικών χερσαίων επιχειρήσεων. Την ίδια στιγμή ο αριθμός των αρμάτων που η Τουρκία έχασε από ATGM ενισχύει την ανάγκη για άριστη γνώση των τακτικών μικρών κλιμακίων από τις μονάδες τεθωρακισμένων και καθιστά επιτακτική την ανάγκη για αναβάθμιση των ίδιων των αρμάτων καθώς οι απειλές εξελίσσονται.

Από την έναρξη της OES στις 24 Αυγούστου 2016 η Τουρκία έχασε τουλάχιστον εννέα άρματα από εχθρικούς Α-Τ πυραύλους, οι οποίοι είτε ήταν οι ρωσικής κατασκευής ΑΤ-17 Kornet που χρησιμοποιούνται από το ISIL, είτε ήταν οι αμερικανικής κατασκευής TOW που χρησιμοποιούνται από τους Κούρδους επαναστάτες [40]. Οι ATGM παραμένουν ένα αποτελεσματικό όπλο εναντίον αρμάτων, ιδιαίτερα όταν τα θύματα τους είναι παλαιοτέρων τύπων με ανεπαρκή οργανική ή πρόσθετη θωράκιση και χωρίς ενεργή θωράκιση. Στην OES η Τουρκία χρησιμοποιεί κυρίως Μ60Α3 τα οποία οξύνουν τα προαναφερθέντα προβλήματα. Η Τουρκία διαθέτει στο οπλοστάσιο της μεγάλη ποικιλία αρμάτων που περιλαμβάνει διάφορες εκδόσεις των: Μ48, Μ60, Leopard 1 και Leopard 2. Απ΄ ότι φαίνεται το Μ60Α3 –το οποίο προστατεύεται από παλαιοτέρων γενεών θωράκιση- είναι το άρμα που επέλεξε η Τουρκία μέχρι τώρα για την OES.

Είναι αξιοσημείωτο ότι η Τουρκία πριν την OES φαίνονταν να είχε λάβει υπόψη της τα διδάγματα που είχαν προκύψει από την αμερικανική και ισραηλινή εμπειρία στη Μέση Ανατολή τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια και συνέκλιναν στην ανάγκη να αναβαθμιστεί το αρωματικό δυναμικό. Το 2018 η Τουρκία θα αρχίσει την παραγωγή του καινούριου της άρματος μάχης, τουAltay, το οποίο φέρει σύνθετη θωράκιση και μία σειρά προηγμένων όπλων και τεχνολογιών [41]. Σε κάθε περίπτωση στην παρούσα επιχείρηση η Τουρκία δεν έκανε κάποια προσπάθεια για να βελτιώσει την προστασία των αρμάτων της. Όπως επιδείχθηκε από τις αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ η ενεργή θωράκιση σε άρματα και θωρακισμένα οχήματα [42] μπορεί να περιορίσει τον κίνδυνο από ATGMs, RPGs και IEDs. Όπως φάνηκε από την απώλεια των τουρκικών Μ60Α3 στη Συρία τα άρματα – ειδικά τα παλαιότερα χωρίς αναβάθμιση της θωράκισης τους- είναι εξαιρετικά ευάλωτα στους ATGMs [43].

Από την άλλη πλευρά, η χρήση των Μ60 στην OES από την Τουρκία πιθανόν να μας δείχνει ότι το σύγχρονο υλικό δεν είναι πάντα αναγκαίο για να επιτευχθούν στρατηγικοί σκοποί. Η ανάπτυξη του Μ60 ξεκίνησε το 1957 και η παραγωγή το 1960 [44]. Στην OES η Τουρκία ολοκληρώνει στρατηγικούς σκοπούς με ένα μέσο που αναπτύχθηκε πριν από 59 χρόνια, αν και τα συγκεκριμένα Μ60 είναι της έκδοσης Α3 που πρωτοεμφανίστηκε το 1978 [45]. Αν και ίσως να έχουν αναβαθμιστεί από τότε γεγονός παραμένει ότι το 2016 η Τουρκία στηρίζεται σε τεχνολογία εξήντα ετών για να επιτύχει στρατηγικούς σκοπούς. Αυτό πιθανόν αντανακλά μία ρήση του Rumsfeld ότι «πηγαίνεις στον πόλεμο με τον στρατό που έχεις, όχι με αυτόν που θα ήθελες να έχεις» [46] ή πιθανόν να έχει ευρύτερες συνέπειες για την ανάγκη ανάπτυξης και πρόσκτησης μελλοντικών ικανοτήτων, όπως αυτές που προσδιορίζονται στην αντίληψη «Big 6+1» που έχει προτείνει η TRADOC [47]. Τέλος, η επιλογή της Τουρκίας να χρησιμοποιήσει στην OES τα Μ60Α3 αντί των περισσότερο προηγμένων Leopard 2 πιθανόν να δείχνει απλώς μία επιλογή βασισμένη στην ανάλυση κόστους-οφέλους όπου είναι περισσότερο επιθυμητό να ρισκάρει τα φθηνότερα Μ60Α3.

Η τρωτότητα των τουρκικών αρμάτων στους ATGMs στη βόρεια Συρία ενισχύετε από τις φτωχές τακτικές μικρών κλιμακίων που επέδειξαν οι τουρκικές μονάδες. Όπως εξηγεί ο Sebastian Roblin στο War is Boring [48] και όπως φαίνεται σε φωτογραφίες και βίντεο στο διαδίκτυο τα περισσότερα άρματα που χάθηκαν στην OES ήταν τελείως εκτεθειμένα όταν χτυπήθηκαν από ATGMs. Επειδή καλά εκπαιδευμένα πληρώματα αναζητούν ενστικτωδώς θέσεις καλύψεως η έλλειψη τακτικής επιδεξιότητας είναι προφανής και πιθανόν να προέρχεται από άλλες πρόσφατες τουρκικές επιχειρήσεις σε πόλεις της ΝΑ Τουρκίας και στα βουνά του βορείου Ιράκ, όπου αντίπαλος ήταν οι τρομοκράτες του ΡΚΚ, οι οποίοι μέχρι πρόσφατα δεν είχαν ATGMs. To ορεινό ανάγλυφο και το αστικό περιβάλλον της ΝΑ Τουρκίας διαφέρει σημαντικά από τις πεδιάδες, τις λοφοσειρές και τα μικρά χωριά της βόρειας Συρίας. Πιθανόν οι τουρκικές τεθωρακισμένες δυνάμεις να μην είχαν προετοιμαστεί επαρκώς για να κάνουν την αναγκαία προσαρμογή. Επιπλέον στις παλιότερες επιχειρήσεις ο τουρκικός στρατός ανέπτυσσε άρματα και αποβιβασμένο πεζικό μαζί, ώστε το πεζικό να εκκαθαρίζει θέσεις όπου πιθανόν να υπήρχαν ομάδες με αντιαρματικά, παρέχοντας έτσι στα άρματα τακτικό χώρο για να ενεργήσουν. Στη Συρία όμως η τουρκική κυβέρνηση απαγόρευσε τη χρήση αποβιβασμένου πεζικού [49] θέτοντας έτσι τα άρματα σε κίνδυνο.

Ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός

Η διστακτικότητα της τουρκικής κυβέρνησης να αναπτύξει αποβιβασμένο πεζικό σε κάποιο βαθμό αμβλύνεται από τη συνεργασία των τουρκικών δυνάμεων με τμήματα αποβιβασμένου πεζικού μεγέθους λόχου ή τάγματος που παρέχονται από τον FSA και μάχονται δίπλα στους Τούρκους. Αντίθετα προς τον τρόπο των Αμερικανών και άλλων μελών της Συμμαχίας που έχουν προτιμήσει να ενσωματώσουν μικρές ομάδες ειδικών επιχειρήσεων σε μεγάλους σχηματισμούς του ιρακινού στρατού ή άλλων ανταρτικών δυνάμεων εχθρικών προς το ISIL (και/ή προς το καθεστώς Άσαντ), η Τουρκία έχει περιβάλλει τα τμήματα τουFSA που υποστηρίζει με δικούς της, μεγαλύτερους σχηματισμούς. Η μέθοδος που ακολουθείται από τις ΗΠΑ και άλλους συμμάχους τα τελευταία πέντε χρόνια έχει οδηγήσει σε κάποια επιτυχία εναντίον του Ισλαμικού Κράτους, αν και η πρόοδος υπήρξε αργή, ασταθής και με καθυστερήσεις. Στην OES οι τουρκικές ειδικές δυνάμεις φαίνεται να υποστηρίζουν συνολικά την επιχείρηση, ενώ τα στοιχεία του FSA φαίνεται ότι υποστηρίζονται, συντονίζονται και ελέγχονται από τουρκικά τάγματα και ταξιαρχίες με τρόπο τέτοιο ώστε η τουρκική προσέγγιση να είναι ουσιωδώς διαφορετική από αυτή άλλων χωρών. Στην OES η Τουρκία έδειξε μια εναλλακτική αλλά επιτυχημένη μέθοδο συνεργασίας με τοπικές επαναστατικές ομάδες που οδήγησε σε αποφασιστικά στρατηγικά αποτελέσματα. Η τουρκική προσέγγιση πιθανόν προκαλεί τη μέχρι τώρα συμβατική σοφία σύμφωνα με την οποία μικρά τμήματα ειδικών επιχειρήσεων, υποστηριζόμενα από μακριά με πολλαπλασιαστές ισχύος όπως πυρά και πληροφορίες, συνεργάζονται με τοπικές οπλισμένες ομάδες, όπως αυτές στη Συρία και στο Ιράκ. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να είναι αναγκαία αλλά πιθανόν να μην είναι επαρκής για την επίτευξη των επιθυμητών στρατηγικών σκοπών.

«Εξασφάλιση των κερδών» είναι μία ουσιώδης αντίληψη τόσο στην πολύ-χωρική μάχη [50] όσο και στην AOC [51]. H θέση τηςAOC είναι ότι οι χερσαίες δυνάμεις εξασφαλίζουν τα κέρδη υποστηρίζοντας τις προσπάθειες πολλών δρώντων, προσφέροντας στρατιωτική υποστήριξη σε μη στρατιωτικές δραστηριότητες όπως η διακυβέρνηση, η επιβολή του νόμου και γενικώς η εξασφάλιση σταθερών επιθυμητών αποτελεσμάτων [52]. Μετά από επτά βδομάδες διεξαγωγής της OES δεν έχει περάσει αρκετός χρόνος ώστε να γνωρίζουμε εάν η Τουρκία ήταν επιτυχής στα να εξασφαλίσει τα κέρδη της. Όμως αρκετά πράγματα δείχνουν ότι η Τουρκία έχει επικεντρωθεί στο να το κάνει. Πρώτον, οι τουρκικές χερσαίες δυνάμεις και οι σύμμαχοι τους του FSAπαραμένουν εμπεπλεγμένοι και παρόντες στη Συρία. Αντί να επιτεθούν, να νικήσουν το ISIL και/ή τους Σύριους Κούρδους και να επιστρέψουν στην Τουρκία οι τουρκικές δυνάμεις και οι δυνάμεις του FSA κατέλαβαν εδάφη που άνηκαν στο ISIL και παρέμειναν στην περιοχή παρέχοντας ασφάλεια. Επιπλέον, η Τουρκία παρέχει ανθρωπιστική βοήθεια [53] στα χωριά και τις πόλεις που απελευθερώθηκαν από το ISIL δείχνοντας μία ολιστική, μακροπρόθεσμη προσέγγιση που σκοπεύει να επηρεάσει τον συριακό πληθυσμό σε μία λογική «εξασφάλισης των κερδών» από την πλευρά της. Πιθανόν ο ρόλος του FSA στην εξασφάλιση των κερδών θα είναι αποφασιστικός. Όταν θα επανερχόμαστε σε αυτό το θέμα στις εβδομάδες, τους μήνες ή και τα χρόνια που θα ακολουθήσουν και θα εξετάζουμε την πρόοδο της OES θα είναι πιθανόν χρήσιμο να αξιολογούμε την AOC και την πολύ-τομεακή μάχη σε σχέση με την εξέλιξη της τουρκικής επιχείρησης.

Επιδίωξη της κυριαρχίας με τη χρήση ασύμμετρων δυνατοτήτων

Είναι γνωστή η ρήση του Στρατηγού Douglas MacArthur ότι «όποιος αποφασίζει να εμπλέξει τον αμερικανικό στρατό στην ασιατική ενδοχώρα θα πρέπει να του εξετάσουν το κεφάλι» [54] αν και το ίδιο είναι περισσότερο γνωστό και ως «ποτέ μην εμπλακείτε σε έναν χερσαίο πόλεμο στην Ασία» από τη συμβουλή που δίνει ο Vizzini στην κινηματογραφική ταινία «ThePrincess Bride». Σε κάποια αντίθεση με τα προηγούμενα ο T.R. Fehrenbach στο βιβλίο του «This Kind of War» υποστηρίζει ότι «μπορεί να πετάς πάνω από μία γη για πάντα, μπορεί να τη βομβαρδίσεις, να της ρίξεις ατομικά, να εξαφανίσεις κάθε μορφή ζωής πάνω της· αν όμως επιθυμείς να την υπερασπιστείς, να την προστατεύσεις και να την εκπολιτίσεις πρέπει να το κάνεις στο έδαφος, όπως το έκαναν οι ρωμαϊκές λεγεώνες βάζοντας τους στρατιώτες σου στη λάσπη». Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει δηλώσει με συνέπεια ότι δεν έχει στρατεύματα στο έδαφος [55] στη Συρία και στο Ιράκ, παρά τη συνεχώς αυξανόμενη παρουσία αμερικανικών δυνάμεων και στις δύο χώρες. Έχει όμως καταφέρει να παραβιάσει κάπως και την έκκληση τουFahrenbach να πολεμήσει ένα χερσαίο πόλεμο και το αξίωμα των MacArthur/Vizzini να αποφύγει να το κάνει στην Ασία. Η εμπειρία από τις επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν και την εισβολή στο Ιράκ το 2003 σίγουρα ενισχύουν τη διστακτικότητα των Ηνωμένων Πολιτειών να αναπτύξουν ξανά μεγάλες χερσαίες δυνάμεις στο Ιράκ (αν και με μία εισβολή το 1990 και με μία άλλη το 2003 το χρονικό διάστημα μας λέει ότι θα πρέπει να περιμένουμε την επόμενη το 2016!). Η OES από την άλλη επιδεικνύει την αποτελεσματικότητα της χρήσης ασύμμετρα υπέρτερων δυνατοτήτων (σε αυτή την περίπτωση διακλαδικές δυνάμεις συνδυασμένων όπλων) απέναντι σε αντίπαλο που στερούνταν τέτοιων δυνατοτήτων. Η μεγάλη διαφορά της OES με άλλες σύγχρονες επιχειρήσεις (η Γαλλία στο Μαλί, συμμαχικές επιχειρήσεις στο Ιράκ, στη Συρία και στο Αφγανιστάν) είναι η χρήση μεγάλων σχηματισμών αρμάτων [56].

Με απλά λόγια οι ΗΠΑ διαθέτουν τρομακτική χερσαία ισχύ που δεν χρησιμοποιούν εναντίον του Ισλαμικού Κράτους. Ακόμη και με την αντίληψη του αμερικανικού στρατού περί Regionally Aligned Forces (Στμ. όπου συνυπολογίζονται ευρύτερες δυνάμεις προορισμένες για ένα θέατρο επιχειρήσεων) περισσότερο από 99% [57] του αμερικανικού στρατού παραμένει μη εμπεπλεγμένο στις επιχειρήσεις εναντίον του ISIL [58]. Με δεδομένο το αδιέξοδο στο οποίο περιήλθε η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003 και την προεκλογική περίοδο που διανύει η χώρα κανένας πολιτικός ή στρατιωτικός ηγέτης δεν θα συνιστούσε την ανάπτυξη μεγάλων χερσαίων στο Ιράκ και στη Συρία για να αντιμετωπίσουν το Ισλαμικό Κράτος. Μια επίθεση στο κέντρο βάρους του Ισλαμικού Κράτους (το αυτοαποκαλούμενο χαλιφάτο [59]) με συντριπτική ισχύ από μία διακλαδική δύναμη συνδυασμένων όπλων που θα είχε ως πυρήνα της τα άρματα, όπως έκανε η Τουρκία στην OES, θα μπορούσε γρήγορα να ανατρέψει την τρομοκρατική οργάνωση. Μια τέτοια προσέγγιση όμως ενέχει πολλαπλές ανεπιθύμητες συνέπειες:

• άλλον έναν βάλτο στη Μέση Ανατολή,
• την εκπλήρωση των επιθυμιών του Ισλαμικού Κράτους για μια αποφασιστική μάχη [60],
• την αντίδραση της Συρίας, της Ρωσίας και του Ιράν,
• και δεκάδες άλλα προβλήματα.

Με την OES η Τουρκία ρίσκαρε αυτές τις πιθανές συνέπειες και γι΄ αυτό αξίζει να επιδοκιμαστεί. Η Τουρκία, επιπλέον, χρησιμοποίησε τα μέσα που είχε για να πετύχει την τελική κατάσταση που επιθυμούσε.

Οι θιασώτες της αεροπορικής ισχύος και αυτοί που ήταν υπεύθυνοι για τον σχεδιασμό και την εκτέλεση των αμερικανικών αεροπορικών επιδρομών εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία θα διαβεβαίωναν ότι χωρίς αυτές τις προσβολές οι συνθήκες δεν θα επέτρεπαν στην Τουρκία να διεξάγει τη χερσαία της επιχείρηση. Πιθανόν να έχουν δίκιο. Δυστυχώς όμως αυτή είναι μία θέση που δεν μπορεί να ελεγχθεί ούτε να δοκιμαστεί. Μπορούν όμως να ειπωθούν δύο πράγματα γι΄ αυτήν την οπτική. Πρώτον, παρά τη μακρόχρονη αεροπορική εκστρατεία εναντίον του ISIL αυτός διατήρησε την ελευθερία να ενεργεί και να ελέγχει μία περιοχή 1.100 τ.χλμ. στη βόρεια Συρία, την οποία η Τουρκία κατέλαβε με την OES. Αυτό υποδεικνύει, όπως θα συμφωνούσε και ο Fahrenbach, ότι η επίτευξη μιας τέτοιας επιτυχίας πιθανότατα στηρίζεται στη χρήση χερσαίων δυνάμεων. Μπορεί κανείς κάλλιστα να υποθέσει ότι η OES θα είχε επιτυχία και χωρίς την πολυετή αεροπορική εκστρατεία της Συμμαχίας, μία θέση που επίσης δεν μπορεί να αποδειχθεί. Δεύτερον, και πιθανόν σε κάποια αντίθεση με το πρώτο, αυτό το δοκίμιο υποστηρίζει ότι η επιτυχία της Τουρκίας με την OES πηγάζει από τη χρήση του διακλαδικού ελιγμού συνδυασμένων όπλων στην πολύ-χωρική μάχη και αναγνωρίζει τον ουσιαστικό ρόλο που έπαιξε η τουρκική πολεμική αεροπορία στην υποστήριξη των χερσαίων επιχειρήσεων. Επεκτείνοντας αυτήν την εκτίμηση για την αεροπορική ισχύ στην επίδραση που είχαν οι αεροπορικές επιχειρήσεις των συμμάχων στην απομείωση των δυνατοτήτων του ISIL είναι λογικό να υποστηρίζει τη συνολική αντίληψη της τουρκικής χρήσης του διακλαδικού ελιγμού συνδυασμένων όπλων. Είναι ξεκάθαρο ότι η συμμαχική αεροπορική εκστρατεία επέφερε βαριές απώλειες στο ISIL με την καταστροφή ή την πρόκληση ζημιών σε 164 άρματα, 388 HMMWVs, 7.948 κτήρια, 8.638 θέσεις μάχης και περισσότερους από 14.000 άλλους στόχους [61]. Ένα άλλο πλαίσιο συζήτησης μπορεί να είναι το ότι ηOES κεφαλαιοποίησε τα αποτελέσματα της συμμαχικής αεροπορικής εκστρατείας. Όπως εξηγεί το δόγμα της αμερικανικής αεροπορίας «η αεροπορική ισχύς θα πρέπει να εφαρμόζεται λαμβάνοντας υπόψη τη χερσαία και ναυτική ισχύ… Πολλά από αυτά που η αεροπορική ισχύ μπορεί να εκπληρώσει… γίνονται για να επηρεαστούν καθοριστικά τα γεγονότα στη ξηρά και στη θάλασσα – αυτή είναι η καρδιά της διακλαδικής ενσωμάτωσης των τομέων, μία θεμελιώδης πλευρά της συνεισφοράς της αεροπορικής ισχύος» [62]. Αυτό το πλαίσιο ενσωμάτωσης των επιχειρήσεων στον αέρα και στη ξηρά είναι κεντρικό στο να κατανοηθεί η OES ως ένα τουρκικό παράδειγμα διακλαδικού ελιγμού συνδυασμένων όπλων.

Η τουρκική OES παρέχει ενοράσεις από την αντίληψη της πολύ-χωρικής μάχης του αμερικανικού στρατού με δύο τρόπους που συζητήθηκαν από τα μέλη του πάνελ του συνεδρίου της AUSA για την πολύ-χωρική μάχη. Πρώτον, ο Στρατηγός Robert Brown, διοικητής του αμερικανικού στρατού στον ειρηνικό, υποστήριξε ότι η διαλειτουργικότητα θα παίξει αποφασιστικό ρόλο στη μελλοντική μάχη και για να είναι επιτυχείς σε αυτό οι ΗΠΑ θα πρέπει να «εξελίξουν τις ικανότητες που οι σύμμαχοι και συνεργάτες τους μπορούν να αναπτύξουν στο θέατρο των επιχειρήσεων» [63]. Αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν ή δεν θέλουν να αναπτύξουν μεγάλες συμβατικές δυνάμεις εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία, η Τουρκία με την OESέδειξε ότι και θέλει και μπορεί. Αν θεωρήσουμε την OES ως μέρος της συμμαχικής προσπάθειας εναντίον του ISIL (και αναγνωρίζοντας την άμεση αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη στην OES [64]) παρέχει ένα χρήσιμο παράδειγμα για το πώς οι ΗΠΑ μπορούν να υλοποιήσουν τη συμβουλή του Στρατηγού Brown. Δεύτερον, η OES υπερτονίζει αυτό που ο ΣτρατηγόςNeller έχει περιγράψει ως «νοοτροπία καταστροφής της συνοχής του αντιπάλου» [65] σκοπεύοντας στα κενά και στις αδυναμίες του. H OES δείχνει ότι οι δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους έχουν κενά και τρωτότητες στην ικανότητα τους να αμυνθούν απέναντι σε διακλαδικές δυνάμεις που ενεργούν με βάση τα άρματα.

Μπορεί να τελειώσει άσχημα

Την 1 Μαΐου 2003 ο πρόεδρος George Bush είπε τη διαβόητη φράση «αποστολή εξετελέσθη» [66] σε ότι αφορούσε την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ, η οποία είχε ξεκινήσει 42 μέρες νωρίτερα στις 20 Μαΐου 2003. Η τουρκική OES ξεκίνησε στις 24 Αυγούστου 2016 και τώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές στις 16 Οκτωβρίου βρίσκεται στο ίδιο στάδιο με αυτό που βρίσκονταν η επιχείρηση «Iraqi Freedom» στις 1 Μαΐου του 2003. Από την προοπτική της εξέλιξης της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ υπάρχει άφθονος χρόνος ώστε η OES μετά την αρχική της επιτυχία να περιπέσει σε μία καταστροφή παρόμοια με αυτήν που βίωσαν οι αμερικανικές δυνάμεις μέχρι την αποχώρηση τους το 2011. Οι ενδείξεις ότι η πορεία της OES μπορεί να παίρνει την κατιούσα μπορεί να είναι:

• η τελμάτωση στην εξέλιξη της αποστολής,
• συγκρούσεις μεταξύ τουρκικών και κουρδικών δυνάμεων στη Συρία,
• και αναφορές σημαντικών απωλειών των Τούρκων σε υλικό και προσωπικό.

Η αποτελμάτωση είναι υπαρκτός κίνδυνος για τις τουρκικές επιχειρήσεις στη Συρία όπως φαίνεται από τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι επιχειρήσεις Iraqi Freedom (OIF) και Inherent Resolve (OIR). Σε αντίθεση με την OIF, η οποία στα οχτώ χρόνια που διεξήχθη άλλαξε τον στρατηγικό της σκοπό από την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν στην αρχή, στην αντιμετώπιση της εξέγερσης στο μέσον (αν και αυτό είναι τακτική και όχι στρατηγική), σε εθνική ανασυγκρότηση και εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στο τέλος, η επιχείρηση Desert Storm το 1990/91 επιδίωξε έναν περιορισμένο στρατηγικό σκοπό: την ανακατάληψη του Κουβέιτ. Η OIR –που στηρίζεται σε μια συμμαχία 67 μελών [67] με χιλιάδες στρατεύματα στο Ιράκ και στη Συρία- ξεκίνησε όταν ο τότε αρχηγός των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων Στρατηγός Martin Dempsey έπεισε τον πρόεδρο Ομπάμα, σε μια στιγμιαία αναλαμπή ενώ πήγαιναν με τη λιμουζίνα από το Πεντάγωνο στον Λευκό Οίκο στις 6 Αυγούστου 2014[68], να επέμβει ώστε να αποτρέψει τη γενοκτονία των Γιαζίντι στο όρος Sinjar [69]. Οι στρατηγικοί σκοποί της OIR έχουν αλλάξει ουσιαστικά από το καλοκαίρι του 2014 [70]. Η OES της Τουρκίας μετά από επτά βδομάδες πέτυχε τους περιορισμένους στρατηγικούς σκοπούς που είχε θέσει, αλλά συνεχίζεται δημιουργώντας την πιθανότητα για αποτελμάτωση. Ενδείξεις τελμάτωσης μπορεί να περιλαμβάνουν την ανακοίνωση από πλευράς Τουρκίας επιπλέον στρατιωτικών σκοπών στη βόρεια Συρία, όπως την επέκταση της OES νότια εναντίον του ISIL ή ανατολικά και δυτικά εναντίον των PYD/YPG.

Αναφορές για συγκρούσεις μεταξύ κουρδικών ομάδων και τουρκικών δυνάμεων στη βόρεια Συρία μπορεί να δείχνουν αποτελμάτωση και ότι η τουρκική αντιτρομοκρατική προσπάθεια εναντίον του PKK στη ΝΑ Τουρκία έχει επεκταθεί και στη βόρεια Συρία. Μέχρι στιγμής κατά τη διάρκεια της OES μόνο περιορισμένη επαφή έλαβε χώρα μεταξύ των δυνάμεων Τουρκίας/FSA και των PYD/YPG. Αναφορές τέτοιων συγκρούσεων    στο μέλλον μπορεί να αναζωπυρώσουν εθνικές εντάσεις καθώς πολλές περιοχές της βόρειας Συρίας έχουν ισχυρή κουρδική παρουσία και είναι μάλλον αφιλόξενες στους μαχητές τουFSA ή στην επανεγκατάσταση Σύρων προσφύγων αραβικής καταγωγής που τώρα βρίσκονται στην Τουρκία. Αυτές οι συγκρούσεις μπορεί να περιπλέξουν περισσότερο τις ήδη τεταμένες σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας καθώς η Τουρκία παραμένει κάθετα αντίθετη στην υποστήριξη των ΗΠΑ προς τα PYD/YPG.

Τέλος, αναφορές σημαντικών τουρκικών απωλειών μπορεί να σημάνουν προβλήματα για την Τουρκία στη βόρεια Συρία. Όπως στην περίπτωση της OES έτσι και στην περίπτωση της OIF οι πρώτες βδομάδες και μήνες είχαν επιδείξει τις ασύμμετρα υπέρτερες δυνατότητες του διακλαδικού ελιγμού συνδυασμένων όπλων απέναντι σε έναν αδύναμο εχθρό. Αυτό το συντριπτικό πλεονέκτημα όμως διήρκησε μέχρις ότου ο εχθρός προσάρμοσε τις τακτικές του και μετέβη στη χρήση IEDs για να νικήσει τα αμερικανικά στρατεύματα. Η Τουρκία έχει ήδη υποστεί απώλειες στην OES κυρίως από ATGMs εναντίον των παλαιών αρμάτων της. Εάν το ISIL επιδιώξει την ευρεία χρήση IEDs ως πρωτεύουσα τακτική του και επιφέρει σημαντικές απώλειες στις τουρκικές δυνάμεις αυτό θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ως προειδοποίηση. Όπως έχει δείξει το ΡΚΚ από τον Ιούνιο του 2015, κυρίως στη ΝΑ Τουρκία, οι τουρκικές δυνάμεις είναι εξαιρετικά ευάλωτες στις επιθέσεις με IEDs. Επιτυχής χρήση των IEDs –ή άλλων ασύμμετρων τακτικών- εναντίον των τουρκικών δυνάμεων από το ISIL μπορεί να μετατρέψει την OES σε βάλτο ή σε κάτι ακόμα χειρότερο.

Ο χρόνος πιθανόν να μην είναι με την πλευρά της Τουρκίας.

Σημειώσεις

[1] TRADOC Pamphlet 525-3-1, The U.S. Army Operating Concept: «Win in a Complex World», 31 Οκτωβρίου 2014, σελ. 11-12.

[2] ό.π.

[3] ό.π. σελ. 11

[4] ό.π.

[5] ό.π. 

[6] ό.π. σελ. 12

[7] ό.π.

[8] ό.π.

[9] ό.π.

[10] ό.π. σελ. 14

[11] ό.π. σελ. iii

[12] Jeff Jager, «Turkey: A Misunderstood Ally», International Affairs, Volume XIX, Number 1, Άνοιξη 2016

[13] Rukmini Callimachi, «Indise Syria: Kurds Roll Back ISIS, but Alliances Are Strained», The New York Times, 10 Αυγούστου2015, http://www.nytimes.com/2015/08/10/world/middleeast/syria-turkey-islamic-state-kurdish-militia-ypg.html, [πρόσβαση 7Οκτωβρίου 2016].

[14] James R. Clapper, Director of National Intelligence, Statement for the Record: Worldwide Threat Assessment of the US Intelligence Community before the Senate Armed Services Committee, 114^th Congress, 2^nd Session, 9 February 2016,http://www.armed-services.senate.gov/imo/media/doc/Clapper_02-09-16.pdf, [πρόσβαση 27 Φεβρουαρίου 2016].

[15] Mark Landler, «Before G-20, Obama Tries to Smooth Things over with Turkey», The New York Times, 4 September 2016,http://www.nytimes.com/2016/09/05/world/asia/obama-erdogan-turkey-coup-syria.html, πρόσβαση [7 Οκτωβρίου 2016].

[16] «15 Temmuz sonrasi ilk defa», Al Jazeera, 4 September 2016, http://www.aljajeera.com.tr/haber/15-temmuz-sonrasi-ilk-defa, [πρόσβαση 12 Οκτωβρίου 2016].

[17] Συνήθως δεν συνίσταται να χρησιμοποιείται η Wikipedia ως πηγή για πολλούς λόγους. Όμως, στην προκειμένη περίπτωση, η Wikipedia προσφέρει την περιεκτικότερη καταγραφή αυτών των συμβάντων:

https://en.wikipedia.org/wiki/Turkey%E2%80%93ISIL_conflict

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_terrorist_incidents_linked_to_ISIL

https://en.wikipedia.org/wiki/ISIL_rocket_attacks_on_Turkey_%282016%29

[18] Tuvan Gumrukcu και Ayla Jean Yackley, «Eight wounded as rockets from Syria pound Turkish border town», Reuters, 22September 2016, http://www.reuters.com/article/us–mideast–crisis–turkey–syria–rocket–idUSKCN11S1BE, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[19] «Turkey: Suicide bomber kills more than 50 at wedding», Al Jazeera, 22 August 2016,http://www.aljajeera.com/news/2016/08/injured-blast-hits-wedding-hall-gaziantep-160820204150494.html, [πρόσβαση 7Οκτωβρίου 2016].

[20] Δείτε για παράδειγμα: Burak Bekdil, «Turkey: Headless military, Confused Foreign Policy», Middle East Forum, 8 August 2016, http://www.meforum.org/6181/coup-weary-turkey, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016]· Andrew W. Terrill, «Strategic Insights: The Great Purge and the Future of the Turkish Military», Strategic Studies Institute, 30 August 2016,

http://www.strategicstudiesinstitute.army.mil/index.cfm/articles/The–Great–Purge–Future–of–the–Turkish–Military/2016/08/30, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[21] Neil Quilliam και Jonathon Friedman, «Turkey joined the fight against Islamic State, but not for the reasons you think», Reuters, 28 July 2016, http://blogs.reuters.com/great-debate/2015/07/28/turkey-joined-the-fight-against-islamic-state-but-not-for-the-reasons-you-think/, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016]· W.J. Hennigan και Tracy Wilkinson, «U.S. presses Turkey to do more in coalition’s fight against Islamic State», Los Angeles Times, 15 December 2015,http://www.latimes.com/world/europe/la-fg-us-turkey-islamic-state-20151216-story.html, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[22] Δείτε για παράδειγμα: «Kerry warns Turkey its NATO membership could be in jeopardy», The Washington Post, 18 July 2016, http://www.pressherald.com/2016/07/18/kerry-warns-turkeys-nato-membership-could-be-in-jeopardy/, [πρόσβαση 5Αυγούστου 2016].

[23] North Atlantic Treaty Organization, «Secretary General: Turkey is a strong and valued member of our Alliance», 9 September 2016, http://www.nato.int/cps/en/natohq/news_135061.htm, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[24] «Multi-Domain Battle: Combined Arms for the 21^st Century», U.S. Army Capabilities Integration Center, U.S. Army Training and Doctrine Command,

http://www.arcic.army.mil/App_Documents/Multi_Domain_Battle.pdf, [πρόσβαση 14 Οκτωβρίου 2016].

[25] Sydney J. Freedburg, Jr., «Army’s “Multi-Domain Battle”: Jamming, Hacking & Long Range Missiles», Breaking Defense, 27 September 2016, http://breakingdefense.com/2016/09/armys-multi-domain-battle-jamming-hacking-long-range-missiles/, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[26] Michelle Tan, «The Multi-Domain Battle», Defense News, 3 October 2016,

http://www.defensenews.com/articles/the–multi–domain–battle, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[27] U.S. Army Training and Doctrine Command, «Multi-Domain Battle: Ensuring Joint Force Freedom of Action in Future War», 6 October 2016, https://www.youtube.com/user/usarmytradoc, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[28] U.S. Army Training and Doctrine Command, «Multi-Domain Battle: Ensuring Joint Force Freedom of Action in Future War», 6 October 2016, https://www.youtube.com/user/usarmytradoc, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[29] «Anonymous declares cyber war on Turkey over supporting ISIS», RT, 23 December 2015,https://www.rt.com/news/326853-anonymous-war-turkey-isis/, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[30] Burak Bekdil, «Top Secret’ Turkey»,  Gatestone Institute, 3 March2015,

 https://www.gatestoneinstitute.org/5226/top–secret–turkey, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[31] Foreign Military Studies Office, «Turkey’s Efforts in National Cyber Defense», February 2015, 

http://fmso.leavenworth.army.mil/OEWatch/201502/Turkey_01.html, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016], «Turkish Army’s New Cyber Defense Unit», Anadolu Ajansı, 21 January 2013, 

http://aa.com.tr/en/turkey/turkish-armys-new-cyber-defense-unit/283399, πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016, Burak Ege Bekdil, «Cyber Defense ‘Indispensable Part’ of Turkey’s National Security: Senior Official», Atlantic Council, 13 December 2013, 

http://www.atlanticcouncil.org/blogs/natosource/cyber-defense-indispensible-part-of-turkey-s-national-security-senior-official, πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016, «Turkey Launched Cyber Warfare Command», Israel Defense, 13 March  2014, 

http://www.israeldefense.co.il/en/content/turkey-launched-cyber-warfare-command, πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016, Burak Bekdil, «Feeling Vulnerable, Turkey Seeks National Cyber Solutions», Defense News, 10 December 2014,

 http://www.defensenews.com/story/defense/international/europe/2014/12/10/feeling-vulnerable-turkey-seeks-national-cyber-solutions/20215515/, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016], Can Kasapoğlu, «Turkey’s Future Cyber Defense Landscape»,

http://edam.org.tr/document/cybernuclear/edam_cyber_security_ch1.pdf, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[32] «Politics bite back: Turkish space ambitions on hold after attempted coup», Spacewatch Middle East, 

http://spacewatchme.com/2016/08/politics–bite–back–turkish–space–ambitions–hold–attempted–coup/, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[33] TRADOC Pamphlet 525-3-1, The U.S. Army Operating Concept: Win in a Complex World,” page 20, 31 October 2014.

[34] TRADOC Pamphlet 525-3-1, The U.S. Army Operating Concept: Win in a Complex World,” page 21-22, 31 October 2014.

[35] TRADOC Pamphlet 525-3-1, The U.S. Army Operating Concept: Win in a Complex World,” page 23-24, 31 October 2014.

[36] TRADOC Pamphlet 525-3-1, The U.S. Army Operating Concept: Win in a Complex World,” paragraph 1-4c, 31 October 2014.

[37] TRADOC Pamphlet 525-3-1, The U.S. Army Operating Concept: Win in a Complex World,” paragraph 1-4c, 31 October 2014.

[38] Uğur Ergan, «Around 50 US soldiers arrive in Turkey to use newly-deployed HIMARS system», Hurriyet Daily News, 5 September 2016, 

http://www.hurriyetdailynews.com/around-50-us–soldiers–arrive–in–turkey–to–use–newly–deployed–himars–system.aspx?PageID=238&NID=103581&NewsCatID=358, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[39] Δείτε για παράδειγμα: «A New War Forward: Rethinking U.S. Strategy in Afghanistan», Report of the Afghanistan Study Group, 16 August 2016 

http://www.afghanistanstudygroup.org/, αναγνώσθηκε από τον αρθογράφο στις 7 Οκτωβρίου 2016, Michael Eisenstadt, «The War Against ISIL: In Search of a Viable Strategy», The Washington Institute, 15 June 2015, 

http://www.washingtoninstitute.org/policy–analysis/view/the–war–against–isil–in–search–of–a–viable–strategy, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[40] 27 August, 1 tank: 

https://www.evrensel.net/haber/288696/cerablusta-2-tsk-tanki-vuruldu-1-asker-oldu-3u-yaralandi;

30 August, 1 tank: 

http://www.haberturk.com/gundem/haber/1289904-tsk-1-tank-roketle-vuruldu-3-asker-yaralandi;

31 August, 1 tank: 

https://onedio.com/haber/cerablus-ta-bir-kez-daha-turk-tanki-vuruldu-3-asker-yarali-728715;

6 September, 2 tanks: 

http://www.habersert.com/gundem/suriye-de-turk-tanki-vuruldu-2-sehit-5-yarali-1599.html;

9 September, 1 tank: 

http://gazeteport.com/2016/suriyede-1-turk-tanki-daha-vuruldu-69106/;

19 September, 1 tank: 

http://www.habersert.com/gundem/suriye-de-turk-tanki-vuruldu-2-sehit-5-yarali-1599.html. 

Πληρέστερη ανάλυση στο: Sebastien Roblin, «Turkish Tanks Take a Pounding in Syria», War is Boring, 25 September 2016, 

https://warisboring.com/turkish–steel–beasts–take–a–pounding–in–syria-53e57910c8c9#.xyxczz4zj, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[41] Victor M. S. Barreira, «Turkish Otokar submits final offer for Altay MBT serial production», 1 September 2016, 

http://www.defenceiq.com/armoured–vehicles/articles/turkish–otokar–submits–final–offer–for–altay–mbt, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[42] «Tank Urban Survival Kit», Military-Today, 

http://www.military–today.com/tanks/tusk.htm, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].     

[43] Αξίζει φυσικά να επισημανθεί ότι ούτε και το πανίσχυρο αμερικανικό M1 Abrams τα καταφέρνει απέναντι στον AT-17Kornet. Δείτε: James Dunnigan, «Kornet Clobbers Abrams», Strategy Page, 5 December 2014, 

https://www.strategypage.com/dls/articles/Kornet-Clobbers-Abrams-12-5-2014.asp, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[44] «M60 Patton», Military-Today.com, 

http://www.military–today.com/tanks/m60_patton.htm, [πρόσβαση 14 Οκτωβρίου 2016].

[45] «M60A3 Main Battle Tank», Army-Technology.com, 

http://www.army–technology.com/projects/m60/, [πρόσβαση 14 Οκτωβρίου 2016].

[46] Eric Schmitt, «Iraq-Bound Troops Confront Rumsfeld Over Lack of Armor», The New York Times, 8 December 2004, 

http://www.nytimes.com/2004/12/08/international/middleeast/iraqbound–troops–confront–rumsfeld–over–lack–of.html?_r=0, [πρόσβαση 14 Οκτωβρίου 2016].

[47] Jared Serbu, «Army ‘6+1′ initiative pushes procurement strategy of ruthless prioritization», Federal News Radio 1500 AM, 28 September 2016, 

http://federalnewsradio.com/army/2016/09/army-61-initiative–pushes–procurement–strategy–ruthless–prioritization/, [πρόσβαση 14 Οκτωβρίου 2016].

[48] Sebastien Roblin, «Turkish Tanks Take a Pounding in Syria», War is Boring, 25 September 2016, 

https://warisboring.com/turkish–steel–beasts–take–a–pounding–in–syria-53e57910c8c9#.xyxczz4zj, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[49] «Milli Savunma Bakanı: Suriye’ye piyade sokmayacağız», T24 Video, 21 September 2016, 

http://t24.com.tr/video/milli–savunma–bakani–suriyeye–piyade–sokmayacagiz,3139, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[50] «Multi-Domain Battle: Combined Arms for the 21st Century»,  U.S. Army Capabilities Integration Center, U.S. Army Training and Doctrine Command, 

http://www.arcic.army.mil/App_Documents/Multi_Domain_Battle.pdf, [πρόσβαση 14 Οκτωβρίου 2016].

[51] TRADOC Pamphlet 525-3-1, The U.S. Army Operating Concept: «Win in a Complex World», pages iv and 19, 31 October 2014.

[52] TRADOC Pamphlet 525-3-1, The U.S. Army Operating Concept: «Win in a Complex World», page 19, 31 October 2014.

[53] Yunus Paksoy, «Second phase in Operation Euphrates Shield as FSA marches to al-Bab», Daily Sabah, 6 September 2016, 

http://www.dailysabah.com/war–on–terror/2016/09/07/second–phase–in–operation–euphrates–shield–as–fsa–marches–to–al–bab, [πρόσβαση 14 Οκτωβρίου 2016].

[54] Dominic Tierney, «America’s Thirst for Total Victory», The Atlantic, 7 March 2011, 

http://www.theatlantic.com/national/archive/2011/03/americas–thirst–for–total–victory/72134/, [πρόσβαση 16 Οκτωβρίου 2016].

[55] Gregory Korte, «16 times Obama said there would be no boots on the ground in Syria», USA Today,31 October 2015, 

http://www.usatoday.com/story/news/politics/onpolitics/2015/10/30/16-times–obama–said–there–would–no–boots–ground–syria/74869884/, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[56] Οι ΗΠΑ ανέπτυξαν μία ίλη αρμάτων M1 Abrams των πεζοναυτών στο Αφγανιστάν το 2010, και χρησιμοποιήθηκαν σε επιχειρήσεις τουλάχιστον μέχρι το 2013, δείτε «US Tanks Head for Afghanistan», The Guardian, 19 November 2010, 

https://www.theguardian.com/world/2010/nov/19/us–tanks–afghanistan–i–abrams, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016]. Αμερικανικάάρματα χρησιμοποιήθηκαν από τις αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ στη διάρκεια του 2011, δείτε Tim Arango and Michael S. Schmidt, «Last Convoy of American Troops Leaves Iraq», The New York Times, 18 December 2011, 

http://www.nytimes.com/2011/12/19/world/middleeast/last–convoy–of–american–troops–leaves–iraq.html?_r=0, πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016. Εκτός από την περίπτωση των αρμάτων των πεζοναυτών, που χρησιμοποιήθηκαν σε μικρό αριθμό στο Αφγανιστάν, τα μόνα άλλα αμερικανικά ή συμμαχικά άρματα που χρησιμοποιήθηκαν σε μάχη τα τελευταία πέντε χρόνια πιθανόν να είναι τα M1 Abrams που χρησιμοποιήθηκαν από συμμάχους μη-μέλη του NATO, κυρίως από τον ιρακινό στρατό (δείτεRichard Sisk, «The ‘Beast of Hit,’ Abrams Tank Plays Role in Iraqi Fight against ISIS», 13 April 2016,

 http://www.military.com/daily-news/2016/04/13/the-beast-of-hit-abrams-tank-plays-role-iraqi-fight-against-isis.html, πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016) και από το ISIL που χρησιμοποίησε άρματα που εγκατέλειψε ο ιρακινός στρατός (δείτε Bill Gertz, «ISIL Moving Seized U.S. Tanks, Humvees to Syria», The Washington Free Beacon, 17 June 2014, 

http://freebeacon.com/national–security/isil–moving–seized–u–s–tanks–humvees–to–syria/, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[57] Barbara Starr και Ryan Browne, «US Special Forces Joint Turkish Troops in Syria», CNN, 16 September 2016, 

http://www.cnn.com/2016/09/16/politics/new-us-mission-syria/, πρόσβαση 15 Οκτωβρίου 2016, Susannah George, «US Forces Increasing Iraq Footprint Ahead of Mosul Operation», ABC News, 9 October 2016, 

http://abcnews.go.com/International/wireStory/us-forces-increasing-iraq-footprint-ahead-mosul-operation-42677679, πρόσβαση 15 Οκτωβρίου 2016, Defense Manpower Data Center, «DoD Personnel, Workforce Reports & Publications», 

https://www.dmdc.osd.mil/appj/dwp/dwp_reports.jsp, [πρόσβαση 15 Οκτωβρίου 2016]. Θεωρώντας τα 6.300 στρατεύματα στο Ιράκ και στη Συρία ότι ανήκουν στον αμερικανικό στρατό (που δεν είναι ακριβές, με δεδομένη την έντονη διακλαδικότητα αυτών των επιχειρήσεων) και στρογγυλεύοντας το νούμερο αυτό στο 10.000 για να συμπεριλάβει στρατιώτες που δεν βρίσκονται στο θέατρο επιχειρήσεων ή βρίσκονται έξω από το Ιράκ και τη Συρία υποστηρίζοντας όμως τις επιχειρήσεις), εάν διαιρέσουμε το 10.000 με το 1.017.913 (η δύναμη του αμερικανικού στρατού τον Αύγουστο του 2016) παίρνουμε 99.1%. 

[58] United States Central Command, 

http://www.centcom.mil/.  Όπως φαίνεται από τις λεζάντες των φωτογραφιών στην ιστοσελίδα της CENTCOM τμήματα πολλών μονάδων πυροβολικού και άλλα στοιχεία της101st Airborne Division είναι ανεπτυγμένα στο Ιράκ. Όμως δεν υπάρχουν πλήρεις ταξιαρχίες ανεπτυγμένες στο Ιράκ ή στη Συρία ή εμπεπλεγμένες σε επιχειρήσεις εναντίον του ISIL.

[59] Ilan Goldenberg, Nicholas Heras, και Paul Scharre, «Defeating the Islamic State: A Bottom-Up Approach» Center for New American Security, 16 June 2016, https://www.cnas.org/publications/reports/defeating-the-islamic-state-a-bottom-up-approach, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[60] David French, «Should We Give ISIS What it Wants — A Decisive Battle in the Middle East?» National Review, 8December 2015, 

http://www.nationalreview.com/corner/428205/should–we–give–isis–what–it–wants–decisive–battle–middle–east–david–french, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[61] U.S. Department of Defense, «Operation Inherent Resolve: Targeted Operations against ISIL Terrorists», 

http://www.defense.gov/News/Special–Reports/0814_Inherent–Resolve, [πρόσβαση 15 Οκτωβρίου 2016].

[62] U.S. Air Force, «Basic Doctrine: Volume I», 27 February 2015, 

https://doctrine.af.mil/dnv1vol1.htm, σελ. 25.

[63] U.S. Army Training and Doctrine Command, «Multi-Domain Battle: Ensuring Joint Force Freedom of Action in Future War», 6 October 2016, 

https://www.youtube.com/user/usarmytradoc, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[64] «US Special Forces to back Turkish troops in Syria», France 24, 16 September 2016, 

http://www.france24.com/en/20160916-syria–usa–special–forces–turkish–troops, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[65] U.S. Army Training and Doctrine Command, «Multi-Domain Battle: Ensuring Joint Force Freedom of Action in Future War», 6 October 2016, 

https://www.youtube.com/user/usarmytradoc, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[66] Seth Cline, «The Other Symbol of George W. Bush’s Legacy», U.S. News, 1 May 2013, 

http://www.usnews.com/news/blogs/press–past/2013/05/01/the–other–symbol–of–george–w–bushs–legacy, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[67] U.S. Department of State, «The Global Coalition to Counter ISIL: Partners», 

http://www.state.gov/s/seci/c72810.htm, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[68] Mark Perry, «General Dempsey to the Rescue», Politico Magazine, 23 October 2014, 

http://www.politico.com/magazine/story/2014/10/general–dempsey–to–the–rescue-112154, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

[69] Dana Ford και Josh Levs, «Heroic’ mission rescues desperate Yazidis from ISIS», CNN, 16 August 2014, 

http://www.cnn.com/2014/08/11/world/meast/iraq–rescue–mission/, πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016.

[70] Gerald F. Hyman, «A New U.S. Strategy for Syria», National Interest, 28 December 2015, 

http://nationalinterest.org/feature/new–strategy–syria-14743, [πρόσβαση 7 Οκτωβρίου 2016].

http://con-ops.blogspot.gr/2016/11/blog-post.html