Του Στέφανου Καραβίδα Επισμηναγού (Ι) ε.α
Ο ρόλος των RAFALE ως μαχητικών 4ης γενιάς, εντός του δικτύου Αεράμυνας της χώρας, θα είναι αντίστοιχος της Σάρισας στην Μακεδονική Φάλαγγα, δίνοντας τους την δυνατότητα του πρώτου και μακρινού πλήγματος ή FLO (First Launch Opportunity) και απαγκίστρωσης πολύ πριν απειληθούν από τα εχθρικά αεροσκάφη.
Είναι πολύ σημαντικό να οριστικοποιηθεί η έκδοση που θα παραλάβουμε και η οποία θα πρέπει να είναι τουλάχιστον F2 με προοπτική αναβάθμισης και κάλλιστα F3. O συνδυασμός του ραντάρ AESA με το σύστημα αυτοπροστασίας και ηλεκτρονικού πολέμου SPECTRA και τον αισθητήρα IRST (infrared search and track), το καθιστούν χωρίς αντίπαλο στην περιοχή, αφού τα τουρκικά F-16 δεν θα μπορούν να ενεργοποιήσουν καν το οπλικό τους σύστημα.
Η συνέργεια του RAFALE με το πυκνότερο δίκτυο αντιαεροπορικής άμυνας στην Ευρώπη, το οποίο διαθέτει η Πατρίδα μας και υπό την προστασία του οποίου θα βρίσκεται, θα έχει σαν απότοκο τα τουρκικά αεροσκάφη να απειλούνται ή ακόμη και να εμπλέκονται, άνωθεν των μικρασιατικών παραλίων.
Έχουν την δυνατότητα να φέρουν μεγάλο φορτίο έξυπνων όπλων Αέρος-Εδάφους, τα οποία με ακρίβεια και αυτόνομη καθοδήγηση, θα μπορούν να πλήττουν στρατηγικούς στόχους πολύ βαθιά στην μικρασιατική χερσόνησο. Σύμφωνα με τις εμβέλειες που αναφέρονται σε ανοικτές πηγές, οι αφέσεις θα μπορούν να γίνουν αρκετά δυτικότερα του 25ου Μεσημβρινού, με τα αεροσκάφη-φορείς να είναι προστατευμένα από το Αντιαεροπορικό δίκτυο της χώρας.
Συνολικά, η Π.Α στα επόμενα χρόνια θα μπορεί να διεξαγάγει δικτυοκεντρικές επιχειρήσεις (δίκτυα τουλάχιστον LINK-16) με την συμμετοχή αντιαεροπορικών συστημάτων, ιπτάμενων ραντάρ, αεροσκαφών RAFALE, M2000-5 και F-16 Viper. Ο παραπάνω συνδυασμός θα οδηγήσει όχι απλά σε ποιοτική υπεροχή αλλά -σε γεωπολιτικό επίπεδο- σε καθολική ανατροπή της Ισορροπίας Ισχύος στο σύμπλοκο Ελλάδας Τουρκίας.
Ο κρίσιμος παράγοντας είναι αυτός του χρόνου. Τα F-16 Viper θα αποτελέσουν ένα ικανότατο οπλικό σύστημα, το οποίο θα ήταν επαρκέστατο, με δεδομένη την εχθρική απειλή. Παρόλα αυτά, με βάση το χρονοδιάγραμμα του προγράμματος εκσυγχρονισμού, θα χρειαστούν αρκετά έτη για να δώσει αποτελέσματα, ενώ ο στόλος θα απομειώνεται, καθώς αριθμός αεροσκαφών θα πρέπει να βρίσκεται στο υπόστεγο για την ολοκλήρωση του εκσυγχρονισμού.
Αναμένουμε τις λεπτομέρειες της Συμφωνίας για να εκτιμήσουμε το χρονικό πλαίσιο που θα απαιτηθεί για την παραλαβή και την επιχειρησιακή αξιοποίησή των RAFALE. Ένας ορίζοντας 1-1,5 έτους θα μπορούσε να είναι ρεαλιστικός.
Ωστόσο, η συμφωνία για παραλαβή RAFALE θα μπορούσε ως καταλύτης να επιταχύνει τις εξελίξεις, με εκβιαστική κλιμάκωση από την Τουρκία, ώστε να προκληθεί πολεμική εμπλοκή άμεσα και πριν τις αμερικανικές εκλογές και την μελλούμενη διατάραξη της Ισορροπίας Ισχύος. Για αυτό, είναι πολύ σημαντικό η αγορά των RAFALE να συνδυαστεί ή καλύτερα να αποτελέσει το «τίμημα» για την ΡΗΤΡΑ ΑΜΥΝΤΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ από την Γαλλία, στα πλαίσια της Αμυντικής Συμφωνίας, η οποία θα έχει ΑΜΕΣΑ αποτελέσματα στην Ασφάλεια της χώρας.
Με δεδομένη την οικονομική κατάσταση της Τουρκίας και την επιφυλακτικότητα του Αμερικανικού και Δυτικού Παράγοντα (πόσο μάλλον εάν εκλεγεί ο Τζ. Μπάιντεν) προς την σημερινή Τουρκία και εφόσον δεν συμβεί αλλαγή καθεστώτος, η Τουρκία όχι μόνο δεν θα μπορέσει να ανατρέψει την κατάσταση μέσω δυτικών οπλικών συστημάτων, αλλά πολύ περισσότερο, θα δυσκολευτεί να υποστηρίξει τα ήδη υπάρχοντα αμερικανικά οπλικά συστήματα και αεροσκάφη.
Στην περίπτωση μάλιστα που η τουρκική ηγεσία αποφασίσει να στραφεί περαιτέρω προς την Ρωσία, ίσως οδηγήσει την Τουρκία οριστικά και αμετάκλητα εκτός του ΝΑΤΟ. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πως η απόκτηση των RAFALE μπορεί να οδηγήσει σε «τεκτονικές» αλλαγές στην γεωπολιτική κατάσταση στην περιοχή μας και στην γεωστρατηγική σκακιέρα κατ’ επέκταση.
Ας αναρωτηθούμε είναι ο κόσμος στατικός;
Τα σχόλια του τύπου, τις τελευταίες ημέρες είναι «κλειδώνει η Ελλάδα το Αιγαίο με τα Rafale», «κλειδώνει η Ελλάδα την ανατολική μεσόγειο με τις Belharra». Ας προσπαθήσουμε να εξετάσουμε τις θέσεις αυτές νηφάλια, για να δούμε εάν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Η Ελλάδα θα προμηθευτεί 18 αεροσκάφη Rafale, μάλλον 12 μεταχειρισμένα F2/F3 και 6 καινούρια F3. Ας θυμηθούμε την ιστορία του οπλικού μέσου. Τη δεκαετία του 1980, οι ευρωπαίοι αποφάσισαν να εξελίξουν έναν νέο τύπο μαχητικού, που θα αντικαθιστούσε τα Mirage 2000 και τα Tornado, ενώ θα μπορούσε να αντιπαρατεθεί, στη σοβιετική απειλή των Su-27. Οι ευρωπαϊκές σχεδιάσεις, κατέληξαν σε ένα δελταπτέρυγο αεροσκάφος με canards. Στην πορεία οι Γάλλοι, αποχώρησαν από την κοινή προσπάθεια και προκύψαν δύο αεροπλάνα το Rafale και το Eurofighter Typhoon (Γερμανία, Βρετανία, Ιταλία και Ισπανία).
Υπάρχει εδώ το ερώτημα, κατά πόσο μπορεί ένα αεροσκάφος, που σχεδιάστηκε τη δεκαετία του 1980, για να αντιμετωπίσει μία απειλή της δεκαετίας αυτής (Su-27), μπορεί να αντιμετωπίσει τις απειλές του 21ου αιώνα;
Σε μία μελέτη που είχε δημοσιευτεί πριν λίγα χρόνια, η εκτίμηση ήταν πως το AESA του Super Hornet F-18 μπορεί να δει το F-35Α από απόσταση 28Km, ενώ το ραντάρ AESA του Dassault Rafale μπορεί να δει το F-35Α από απόσταση 26Km. Αναφορά δεν γινόταν στο PESA των παλαιότερων εκδόσεων του Rafale, αλλά στην έκθεση γινόταν αναφορά, στο ραντάρ μηχανικής σάρωσης των F16 block 52, για απόσταση 19Km. Συμπερασματικά, στην καλύτερη περίπτωση, τα καινούρια Rafale F3 με AESA, θα μπορούν να δουν μία απειλή του 21ου αιώνα, από τα 26 Km, ενώ θα έχουν γίνει αντιληπτά από AESA του F35 από τα 180Km. Η κατάρριψη θα έχει πραγματοποιηθεί από το F35 με πύραυλο αέρος-αέρος AMRAAM-D από τα 160Km ή πύραυλο Meteor από τα 110Km. Τα νούμερα αυτά δείχνουν και την υστέρηση της ευρωπαϊκής αεροπορικής βιομηχανίας, που μετά τη διάλυση της σοβιετικής ένωσης, δεν επένδυσε στη δημιουργία αεροσκάφους 5ης γενιάς, με χαρακτηριστικά stealth.
Τι σχέση μπορούν να έχουν αυτά, με την περίπτωση μας, από τη στιγμή που πάγωσε το πρόγραμμα των τουρκικών F35; Ας θυμηθούμε την επίσκεψη του τούρκου προέδρου στην αεροδιαστημική έκθεση Maks, έξω από τη Μόσχα, με τον πρόεδρο Ερντογάν να ρωτάει τον Πούτιν «από αυτά θα πάρουμε;» και να του απαντά ο Πούτιν «ναι, μπορείτε να τα πάρετε». Η αναφορά αφορούσε τα 5ης γενιάς stealth Su-57. Το RCS του πρόσθιου τμήματος του Su-57 είναι ίδιο με του F35 σύμφωνα με αναλυτές, με ότι σημαίνει για τη δυνατότητα αποκάλυψης του αεροσκάφους, από το ραντάρ AESA του Rafale (26 Km). Θα μου πείτε η τουρκική οικονομία αντιμετωπίζει προβλήματα. Θα το εξετάσουμε και αυτό παρακάτω.
Επίσης η Ελλάδα θα προμηθευτεί και 4 φρεγάτες, μάλλον αμερικανικές MMSC, για να κλειδώσει και την ανατολική μεσόγειο… Κάθε φρεγάτα, για να ναυπηγηθεί θέλει 4 με 5 χρόνια, επομένως το ναυπηγικό πρόγραμμα, θα ολοκληρωθεί σε 16 με 20 χρόνια. Το 2040 θα έχουμε κλειδώσει την ανατολική μεσόγειο… Όλα αυτά με βάση τη θεωρία, πως ο κόσμος είναι στατικός, αναφορικά με τους τουρκικούς εξοπλισμούς. Η Τουρκία έχει όμως ναυπηγικό πρόγραμμα 8 φρεγατών. Μπορούμε να συγκρίνουμε τις δυνάμεις, που θα έχουμε το 2040, με αυτές που έχει η Τουρκία σήμερα; Θα είναι η Τουρκία σε ύφεση μέχρι το 2040;
Ασφαλώς είναι θετική η επανεκκίνηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων αλλά για να αποδώσει, πρέπει να εκσυγχρονιστούν όλα τα Rafale (AESA, meteor, exocet block 3) αλλά και τα εναέρια ραντάρ Erieye, στην τελευταία τους έκδοση, ώστε να έχουν τα Rafale μία ελπίδα, μέσω της εικόνας που θα παίρνουν από το Link16. Παρόλα αυτά, την ανάγκη προμήθειας αεροσκάφους 5ης , σε περίπτωση που οι τούρκοι δεν εγκλωβιστούν από τους Ρώσους στο Su-35, δεν την αποφεύγουμε. Την προμήθεια των Rafale μπορούμε να την κατανοήσουμε, ως ανάγκη διαφοροποίησης των πηγών και πολιτικής στήριξης από το Παρίσι.
Εσείς τι λέτε προκαλεί η δράση αντίδραση;
Είναι ο κόσμος στατικός ή δυναμικός;
Έχω κάποιες ενστάσεις στο σχόλιο του “τρυποκάρυδου”.
Αν πρόθεσή του είναι να στηλιτεύσει τις δημοσιογραφικές υπερβολές, χρησιμοποιώντας το ίδιο “όπλο” εναντίον τους, έχει καλώς. Σε αντίθετη περίπτωση η ανάλυσή του κρίνεται απλουστευτική.
Αναλυτικότερα.
1. Υπάρχει σφάλμα λογικής, όταν συγκρίνεται η χρονολογία ενάρξεως του προγράμματος Rafale με το σήμερα, που το F35 θεωρείται ακόμη εξελισσόμενο και όχι ώριμο προϊόν. Το πρόγραμμα ATF (που κατέληξε στο ανυπέρβλητο F22) ξεκίνησε επίσης στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Το JSF (που κατέληξε στο F35) ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Άρα το τεχνολογικό χάσμα μεταξύ Rafale και F35 δεν είναι τόσο μεγάλο όσο επιδιώκεται να παρουσιασθεί.
2. Η κατηγοριοποίηση των αεροσκαφών με βάση γενεές είναι μάλλον εμπορικό τέχνασμα, παρά κάτι που ανταποκρίνεται σε πραγματικές ικανότητες. Απόδειξη τούτου οι γελοιότητες για αεροσκάφη 4,5 και 4,75 γενεών!
3. Η χαμηλή παρατηρησιμότητα (stealth) ενός αεροσκάφους είναι επίσης δυναμικό μέγεθος. Η εμβέλεια αποκαλύψεως του F35 μεγιστοποιείται με χρήση ραντάρ χαμηλών συχνοτήτων, ενώ πολύ καλές επιδόσεις επιτυγχάνουν και τα συστήματα IRST. Παραπέμπω, εν συντομία, σε μια συνοπτική παρουσίαση του κ. Ζηκίδη.
https://www.researchgate.net/publication/324684985_Stealth_Threats_and_Anti-Stealth_Techniques
(Eιρήσθω εν παρόδω ότι όλες οι εργασίες του κ. Ζηκίδη για την αντιμετώπιση stealth απειλών και δη του F35 είναι πολύ αξιόλογες.)
Και επειδή οι αερομαχίες δεν υπόκεινται σε κανόνες ιπποτικών μονομαχιών του Μεσαίωνος, είναι λίαν απίθανο το ενδεχόμενο 1-1. Σε δικτυοκεντρικό περιβάλλον, μάλλον όλα τα εμπλεκόμενα αεροσκάφη θα έχουν επίγνωση της τακτικής καταστάσεως.
4. Τα βεληνεκή των πυραύλων είναι επίσης δυναμικό μέγεθος και εξαρτώνται από ποικίλες παραμέτρους βολής (ύψος/ταχύτητα φορέα, ύψος/ταχύτητα στόχου, κλπ), ώστε να εξάγονται αβίαστα συμπεράσματα περί επιτυχούς καταρρίψεως στόχου στην υποθετική, βέλτιστη εμβέλεια ενός βλήματος. Η λογική “σούπερ-ατού” δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα.
5. Πέρα από την εμβέλεια, η επιτυχής βολή ενός βλήματος δεν θεωρείται δεδομένη, αλλά υπάρχει πιθανότητα αστοχίας. Παραπέμπω για αναλυτικότερα στοιχεία στην ακόλουθη μελέτη αξιωματικού της USAF.
https://www.scribd.com/document/228584161/Promise-and-Reality-Beyond-Visual-Range-BVR-Air-To-Air-Combat
Συνήθως δεχόμαστε ως γενικώς αποδεκτή τιμή Pk ενός βλήματος το 0,5, γι’ αυτό και τις περισσότερες φορές επιλέγεται η εκτόξευση ζεύγους βλημάτων κατά στόχου.
6. Το Rafale έχει αποδεδειγμένη δυνατότητα βολής βλήματος MICA, χωρίς χρήση του δικού του ραντάρ, αλλά με υπόδειξη από φίλιο φορέα.
https://www.mbda-systems.com/press-releases/mica-firing-success-from-french-air-force-rafale/
[Συνεχίζεται]
[Συνέχεια]
7. Η τεχνολογία stealth δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πανάκεια. Πέραν του ότι ισχυρά αντίμετρα είναι θέμα χρόνου να τεθούν εν υπηρεσία, απαιτεί ακριβή συντήρηση και εισάγει περιορισμούς (π.χ. μεταφερόμενο οπλικό φορτίο στο F35). Ήδη η USAF επανέρχεται σε αναβαθμισμένες εκδόσεις του παλιού (σχεδίαση δεκαετίας ’70) αλλά δοκιμασμένου F15, για την ενίσχυση του στόλου της.
https://www.defensenews.com/air/2020/07/13/heres-how-much-money-boeing-is-getting-to-build-the-new-f-15ex/
8. Τα περιβόητα αεροσκάφη “5ης γενεάς” (F35, Su57) είναι ακόμη εν εξελίξει και ανώριμα. Ενδεικτικές παραπομπές για τα προβλήματα που ταλανίζουν το F35.
https://www.reuters.com/article/us-usa-pentagon-f35/f-35-logistics-system-to-be-reinvented-and-renamed-official-says-idUSKBN1ZE00D
https://www.bloomberg.com/amp/news/articles/2020-01-30/f-35-s-gun-that-can-t-shoot-straight-adds-to-its-roster-of-flaws
Συμπερασματικώς:
α) Εφ’ όσον η Ελλάδα επεδίωκε άμεση και όχι μακροπρόθεσμη ενίσχυση του αεροπορικού της στόλου, το Rafale ήταν από τις ελάχιστες προσφερόμενες επιλογές.
β) Δημοσιογραφικές υπερβολές και συγκρίσεις οπλικών συστημάτων με την λογική του “σούπερ-ατού” είναι ανάξιες λόγου.
γ) Εξοπλιστικά προγράμματα σαν αυτό που ανακοινώθηκε χθες, θα έπρεπε να είναι η κανονικότητα και όχι η εξαίρεση, δεδομένης της γεωπολιτικής μας θέσεως.
δ) Η επένδυση στο Rafale, για να θεωρηθεί αποδοτική, θα πρέπει να μην είναι ευκαιριακή, να ακολουθήσει αριθμητική ενίσχυση στο μέλλον, με παράλληλη ομογενοποίηση του στόλου και να συνδυαστεί με ταυτόχρονη εισαγωγή όπλων.
ε) Ο εκσυγχρονισμός των ΑΣΕΠΕ (όπως ήδη επισημάνθηκε), αλλά και του επιγείου ΣΑΕ είναι άλλη μία αδήριτη ανάγκη, που θα συνδράμει το έργο των μαχητικών αεροσκαφών.
στ) Κακώς εμπλέκουμε στην προκειμένη συγκυρία τα αντίστοιχα εξοπλιστικά προγράμματα της Τουρκίας, για σύγκριση. Τα επιτελεία μας έχουν θέσει κάποιες οροφές υλικού (π.χ. 200-220 αεροσκάφη, 12-14 φρεγάτες) για την επαρκή αντιμετώπιση των απειλών κατά της χώρας. Όταν το διαθέσιμο υλικό υπερβεί το προσδόκιμο επιχειρησιακής ζωής, πρέπει να ανανεώνεται, ανεξαρτήτως του τί πράττουν οι “γείτονες”.
Επειδή, ακριβώς, “τα πάντα ρει”, είναι έγκλημα η εξοπλιστική στασιμότητά μας επί δεκαπενταετία και ευτυχώς κάτι αρχίζει να κινείται. Έχουμε, όμως πολύ δρόμο ακόμη, όπως, ίσως, θα έλεγε και ο Τσώρτσιλ: “είμαστε στο τέλος της αρχής”!
ΥΓ: Η πρώτη ελληνική φρεγάτα ΜΕΚΟ παραδόθηκε το 1992 και η 4η το 1998. Ο χρόνος περατώσεως ενός ναυπηγκού προγράμματος δεν είναι απαραιτήτως το άθροισμα χρόνου εργασιών κάθε σκάφους.
Κύριε Καραγιαννίδη σας ευχαριστώ για το χρόνο που διαθέσατε και τα ενδιαφέροντα επιχειρήματα σας.
Να είστε καλά, με χαρά μου να διαβάσω και πιθανά αντεπιχειρήματά σας, πάντοτε είναι ενδιαφέρων ένας κόσμιος διάλογος.
Να ευχαριστήσω τον “τρυποκαρυδος” για τους δόκιμους προβληματισμούς του, αλλά και τις χρήσιμες πληροφορίες οι οποίες συμβάλουν στην συζήτηση και τον προβληματισμό.
Σκοπός του άρθρου ήταν κάποιες γενικές κατά το δυνατό επισημάνσεις, χωρίς να βαρύνει το κείμενο από εξειδικευμένους όρους και τεχνικά χαρ/κα, με τα οποία το ευρύ κοινό δεν είναι εξοικειωμένο.
Σε αυτά τα πλαίσια θα ήθελα επισης να ευχαριστήσω θερμά τον κύριο Καραγιαννιδη με τον οποίο συντάσσομαι. Με την επιχειρηματολογια του αλλά και τα εύστοχα σχόλια του συμπληρωνει ή και ολοκληρώνει με τις απαραίτητες λεπτομέρειες και πληροφορίες το κείμενο, για όσους διαβάσουν τα σχόλια.
Χαίρετε κ. Καραβίδα.
Κατ’ αρχάς ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Θεωρώ περιττό να ανταποδώσω, νομίζω η ποιότητα του άρθρου σας είναι αυταπόδεικτη.
Επειδή, έως τώρα, μονοπώλησε την εδώ συζήτηση το τεχνικό μέρος, θα ήθελα να εστιάσω σε έναν γεωπολιτικό συλλογισμό σας, ο οποίος – ενδεχομένως – δεν έτυχε της δέουσας προσοχής.
Αναφέρομαι στο σενάριο περαιτέρω συσφίγξεως των σχέσεων Τουρκίας-Ρωσίας, στον τομέα της αμυντικής συνεργασίας, μέσω της προμήθειας από την πρώτη ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών, ως αντίμετρο στα ελληνικά Rafale, γεγονός που θα προκαλούσε τεκτονικές αλλαγές στην περιοχή.
Θα εκτιμούσα την άποψή σας, στο εναλλακτικό ενδεχόμενο να στραφεί η Τουρκία στην απόκτηση μεταχειρισμένων Eurofighter, ώστε να ενισχύσει την αεροπορική της ισχύ, χωρίς να διαταράξει τις σχέσεις της με την “Δύση”. Εξ άλλου οι χώρες που τα διαθέτουν (πλην Αυστρίας) διατηρούν – κατά παράδοση – φιλικές σχέσεις με την Τουρκία, ενώ η Γερμανία μάλλον αναζητά πελάτη για τα 38 EF της εκδόσεως Tranche-1, που πρόκειται να αποσύρει στο εγγύς μέλλον.
Πόσο πιθανό/ρεαλιστικό κρίνετε ένα τέτοιο ενδεχόμενο;
Ευχαριστώ εκ των προτέρων για τον ιδιαιτέρως παραγωγικό διάλογο.