Εκτέλεση 35 Ελλήνων, μεταξύ των οποίων ο βουλευτής Matyo και ο δημοσιογράφος Νίκος

Nevzat Onaran

[email protected]

Το Δικαστήριο Ανεξαρτησίας της Σαμψούντας ορίστηκε ως Δικαστήριο Ανεξαρτησίας της Αμάσειας επειδή λειτούργησε στην Αμάσεια και ο Γενικός Διοικητής Μουσταφά Κεμάλ παρακολουθούσε στενά τη διαδικασία σχετικά με το ζήτημα του Πόντου. Από τις 17 Αυγούστου έως τις 10 Οκτωβρίου 1921 εκτελέστηκαν 174 Έλληνες.

Δευτέρα, 07 Οκτωβρίου 2024 Ώρα: 00:00

gazeteduvar.com.tr

Πριν από 103 χρόνια, στην Αμάσεια, εκτελέστηκαν ο Ματθαίος Κωφίδης, βουλευτής Τραπεζούντας για τρεις θητείες (1908-1918) και ο δημοσιογράφος Νίκος Καπετανίδης. Στην απόφαση του Δικαστηρίου Ανεξαρτησίας της Αμάσειας της 28ης Σεπτεμβρίου 1921 σχετικά με 57 άτομα, καταδικάστηκαν σε θάνατο 35 Έλληνες, μεταξύ των οποίων ο βουλευτής Ματθαίος και ο δημοσιογράφος Νίκος. Δύο από τα 25 άτομα που καταδικάστηκαν ερήμην σε θάνατο ήταν ο Μητροπολίτης Τραπεζούντας Χρύσανθος και ο Μητροπολίτης Κερασούντας Λαυρέντιος.

Εξακολουθούμε να συζητάμε τι συνέβη στη Μαύρη Θάλασσα εκείνα τα χρόνια, αλλά ο Υπουργός Εσωτερικών, Αλί Φετχί (Οκγιάρ), εξήγησε χωρίς δισταγμό τι έγινε στις 10 Ιουνίου 1922, λέγοντας:  «Πιστεύω ότι είμαι υπεύθυνος για την κάθαρση και την εκκαθάριση αυτών των Ελλήνων, που πραγματικά έχουν γίνει μάστιγα για τη χώρα, το συντομότερο δυνατό, και έχω λάβει τα πιο αποτελεσματικά μέτρα που έχουν ληφθεί ποτέ», είπε. (1) Σύμφωνα με τον υπουργό, τα δικαστήρια ήταν και ένα μέσο «κάθαρσης».

Όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Ali Fethi, ο στόχος επετεύχθη τον Ιούνιο του 1922, η Μαύρη Θάλασσα καθαρίστηκε από Έλληνες/Έλληνες πολίτες και οι υπόλοιποι σουνίτες εξισλαμίστηκαν!

Έμαθα ότι ο δημοσιογράφος Νίκος Καπετανίδης εκτελέστηκε, πριν από περίπου δέκα μήνες. Δυστυχώς, σύντομα έμαθα για τον Έλληνα επαναστάτη Ρήγα Βελεστινλή από το 1797 και τον Αρμένιο επαναστάτη Paramaz από το 1915.

Βρήκα τη δικαστική απόφαση της 28ης Σεπτεμβρίου 1921 στον πρώτο τόμο του Δικαστηρίου Ανεξαρτησίας της Αμάσειας (2) Το βιβλίο ήταν έκδοση της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας. Διότι τα δικαστήρια ιδρύθηκαν από βουλευτές και όλα τα έγγραφά τους παραδόθηκαν στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας σε 40 σάκους πριν από 102 χρόνια (3).

Προσπάθησα να αποκτήσω πρόσβαση στο αρχείο της απόφασης.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον βουλευτή του Εργατικού Κόμματος της Κωνσταντινούπολης İskender Bayhan, εξήγησα το θέμα. Ο βουλευτής Bayhan έδωσε τις ακόλουθες πληροφορίες: «Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους υπαλλήλους που έκαναν τις απαραίτητες εργασίες και πληροφορίες στο Αρχείο της Βουλής. Έμαθα ότι «οι διαδικασίες ταξινόμησης και ψηφιοποίησης των εγγράφων στα 77 κουτιά αρχείων που σχετίζονται με τον πρώτο τόμο του Δικαστηρίου Ανεξαρτησίας της Αμάσειας στα Αρχεία της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας δεν έχουν ολοκληρωθεί». Ελπίζω να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατό η ταξινόμηση του φακέλου σχετικά με την απόφαση αυτή. Δυστυχώς η δουλειάκαθυστερεί. Πέρασε ένας αιώνας, τι άλλο να περιμένουμε; Οι ερευνητές θα πρέπει να έχουν εύκολη πρόσβαση στα αρχεία του Δικαστηρίου Ανεξαρτησίας και σε παρόμοια έγγραφα. «Αυτή είναι μια ιστορική ευθύνη».

Αυτό γράφει το Ιστορικό του τουρκικού κοινοβουλίου για τον βουλευτή Ματθαίο Κωφίδη, ο οποίος εκτελέστηκε πριν από 103 χρόνια:

«Ο Εφέντης Ματθαίος Κωφίδης γεννήθηκε στην Τραπεζούντα το 1855. Τελείωσε το ελληνικό λύκειο. Ενώ ήταν επιθεωρητής του καθεστώτος, εξελέγη βουλευτής από την Τραπεζούντα στις 22 Νοεμβρίου 1908 με 105 ψήφους. Ο Εφέντης Ματθαίος Κωφίδης, ο οποίος ήταν μέλος της Κοινοβουλευτικής Διοίκησης, εξελέγη βουλευτής από την Τραπεζούντα στη δεύτερη [1912] και τρίτη [1914-1918] θητεία.»(4).

Και ο δημοσιογράφος Νίκος Καπετανίδης, που εκτελέστηκε μαζί με τον Matyo Kofidi, ετοίμαζε, τύπωνε και πουλούσε την εφημερίδα του μέχρι τις 5 Μαρτίου 1921, οπότε και συνελήφθη στην Τραπεζούντα. Ο Νίκος Καπετανίδης, που ήρθε για τελευταία φορά στην εφημερίδα του στις 5 Μαρτίου, συνελήφθη και στη συνέχεια οδηγήθηκε στην Αμάσεια και εκτελέστηκε σε ηλικία 32 ετών με απόφαση του Δικαστηρίου Ανεξαρτησίας Αμάσειας. Η εφημερίδα του Νίκου, Εποχή, εκδιδόταν τέσσερις φορές την εβδομάδα από τις 27 Οκτωβρίου 1918 έως τις 5 Μαρτίου 1921.

Η καταστροφή του Μουσταφά Σούφι και των συντρόφων του στη Μαύρη Θάλασσα στις 28 Ιανουαρίου 1921 ήταν μια απόδειξη του πόσο κυρίαρχη ήταν η Άγκυρα στην Τραπεζούντα. Ο Νίκος ήταν επικεφαλής της εφημερίδας του στην Τραπεζούντα στις 28 Ιανουαρίου και για ακόμη ενάμιση μήνα (μέχρι τις 5 Μαρτίου 1921). Αν η Άγκυρα δεν απαγόρευε τη σύνταξη των ειδήσεων, πιθανότατα υπήρχαν νέα για τη δολοφονία των Σούφι στην εφημερίδα Εποχή.

Ο Matyo Kofidi, ο οποίος εκτελέστηκε στην Αμάσεια στις 28 Σεπτεμβρίου 1921 και εξελέγη βουλευτής Τραπεζούντας για τρεις θητείες (1908 έως 1918) και ο δημοσιογράφος Νίκος Καπετανίδης, ο οποίος εξέδιδε την εφημερίδα Εποχή στην Τραπεζούντα από τις 27 Οκτωβρίου 1918 μέχρι τη σύλληψή του στις 5 Μαρτίου 1921.

4 ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΠΟΝΤΟΥ
Τα δικαστήρια ανεξαρτησίας έχουν εξαιρετική εξουσία με την κυριότερη έννοια της λέξης. Η αποφασιστικότητα του ιστορικού Ergün Aybars, ο οποίος ερεύνησε το θέμα, είναι σημαντική. Στα Δικαστήρια Ανεξαρτησίας, των οποίων η αντιπροσωπεία και ο εισαγγελέας επιλέχθηκαν από τη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας, εργάστηκαν για λογαριασμό της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας και δεν ήταν υπεύθυνα για την απόφαση που έλαβαν, την απόφαση που δόθηκε χωρίς την ανάγκη αποδείξεων και με βάση σχετικά με τη συνείδηση ​​ήταν οριστική και δεν υπήρχε έφεση (5) «Δεν χρειάζονται αποδεικτικά στοιχεία» ή «απόφαση χωρίς αποδεικτικά στοιχεία»» καθιστά τη φύση του δικαστηρίου αρκετά κατανοητή.

Σύμφωνα με τον Ergün Aybars, το Δικαστήριο Ανεξαρτησίας της Σαμψούντας, το οποίο λειτούργησε μεταξύ 17 Αυγούστου 1921 και 27 Δεκεμβρίου 1921, ορίστηκε ως Δικαστήριο Ανεξαρτησίας της Αμάσειας επειδή εργαζόταν στην Αμάσεια, και ο Ανώτατος Διοικητής Μουσταφά Κεμάλ παρακολουθούσε στενά τη διαδικασία σχετικά με το ζήτημα του Πόντου. . 174 Έλληνες εκτελέστηκαν μεταξύ 17 Αυγούστου και 10 Οκτωβρίου 1921. (6)

Η Τουρκική Μεγάλη Εθνοσυνέλευση το δημοσίευσε το 2023.
Το πρώτο από τα βιβλία του Amasya Independence Court είναι η μετάφραση και η φαξ έκδοση του βιβλίου απόφασης με κύριο αριθμό (12/1) 520 και το δεύτερο (12/2) 521. Στο βιβλίο με αριθμό 520 (30 Οκτωβρίου 1920-5 Οκτωβρίου 1921) υπογράφηκαν 421 αποφάσεις και στον αριθμό βιβλίου 521 (6 Οκτωβρίου 1921-27 Δεκεμβρίου 1921) 162 αποφάσεις. Αν και στον τίτλο του βιβλίου αναφέρονται συνολικά 421 αποφάσεις, ο τελευταίος αριθμός απόφασης είναι στην πραγματικότητα 425. Η απόφαση 425 αφορά τη μεταφορά σε ορισμένα μέρη και λιποτάκτες (7)

Θα περιοριστώ στο να θίξω τις αποφάσεις σχετικά με τον δεύτερο τόμο. Στις αποφάσεις του Δικαστηρίου Ανεξαρτησίας Αμάσειας στον δεύτερο τόμο σχετικά με την περίοδο 6 Οκτωβρίου – 27 Δεκεμβρίου 1921, το κυβερνητικό ζήτημα του Πόντου δεν εκδικάστηκε και οι διατάξεις για τους συλληφθέντες/αιχμάλωτους Έλληνες έχουν ως εξής: 1- Ήταν στάλθηκε στην Αμάσεια για δίκη, 2- Αφού του δόθηκαν 40 ή 80 μαστιγώματα, τα σχετικά 3- Πρόκειται για αποστολή σε άλλα μέρη για λόγους εξορίας. Ορισμένες αποφάσεις σχετίζονται και με τη δίωξη όσων προκάλεσαν τα επεισόδια στην απέλαση Ελλήνων (8).

Εξετάζοντας την εκτέλεση των αποφάσεων, γίνεται σαφές ότι η κυβέρνηση κυριάρχησε στη Μαύρη Θάλασσα το φθινόπωρο του 1921.

Στο πρώτο βιβλίο του δικαστηρίου υπάρχουν τέσσερις υπογεγραμμένες αποφάσεις με αφορμή την «κυβέρνηση Πόντου». Πέραν αυτού, οι αποφάσεις για τους Έλληνες είναι οι εξής: 1- Κάποιοι Τουρκοϊσλαμιστές τιμωρήθηκαν επειδή δήθεν βοήθησαν τις ελληνικές συμμορίες. Υπήρχαν και αυτοί που εκτελέστηκαν (9) 2- Οι Έλληνες των οποίων γράφτηκαν τα ονόματα κλήθηκαν να σταλούν στο δικαστήριο της Αμάσειας με τα έγγραφά τους. 3- Εγκρίθηκε η μεταφορά των Ελλήνων των οποίων τα ονόματα αναγράφτηκαν στον Σίβα με τα έγγραφά τους.

Στο πρώτο βιβλίο, υπάρχουν τέσσερις αποφάσεις σχετικά με το θέμα της «κυβέρνησης του Πόντου»: Γράφτηκαν στο βιβλίο με αριθμό 520, με αριθμό 353 και 366, και είναι δύο αποφάσεις που δεν γράφτηκαν στο βιβλίο αλλά προστέθηκαν στο βιβλίο.

Περίληψη της απόφασης της 6ης Φεβρουαρίου 1921 και με αριθμό 353: Ο Papasoğlu İstil, ο γιος της Hayta, Yani και ο γιος του Karayani, Haci Yorgi από το χωριό Karaağaç της Amasya καταδικάστηκαν σε 15 χρόνια καταναγκαστικής εργασίας επειδή βοήθησαν σε «πολιτικές συμμορίες που σχηματίστηκαν για την αναβίωση του Pon και θα μεταφερθεί στις φυλακές Ερζιντζάν. .(10)

Περίληψη της απόφασης με ημερομηνία 7 Φεβρουαρίου 1921 και με αριθμό 366: Ο Νικόλα, ένας από τους Bafralıoğulları από το χωριό Ağırcanik της Σαμψούντας, καταδικάστηκε σε 5 χρόνια καταναγκαστικής εργασίας για βοήθεια σε «πολιτικές συμμορίες που σχηματίστηκαν για την αναβίωση της κυβέρνησης του Πόντου (11).

Σταθερή η κατηγορία: Βοηθά τις πολιτικές συμμορίες που σχηματίστηκαν για την αναβίωση της «Κυβέρνησης του Πόντου».

Για τις δύο αποφάσεις που προστέθηκαν στο βιβλίο έγινε η ακόλουθη δήλωση: «Κατά την εξέταση των φακέλων των αποφάσεων αυτών, διαπιστώθηκε ότι δεν είχαν καταχωρηθεί στα σχετικά βιβλία, οπότε αντίγραφα των αποφάσεων αυτών στους φακέλους αφαιρέθηκαν και επικολλήθηκαν. εδώ.” (12)

Οι βουλευτές που απαρτίζουν την αντιπροσωπεία που υπέγραψε τις δύο πρόσθετες αποφάσεις είναι οι: Emin Mehmet [Geveci] (Canik/Samsun, Reis), Mehmed Şevket [Peker] (Sinob, Aza) και Necati [Kurtuluş] (Bursa, Aza).(13)

Στο τέλος του πρώτου βιβλίου προστέθηκαν δύο αποφάσεις της 12ης και της 28ης Σεπτεμβρίου 1921, που δεν γράφτηκαν στα δύο βιβλία. Προφανώς, έγινε μια δίκη στην οποία οι αποφάσεις δεν γράφτηκαν στα βιβλία με αριθμό 520 και 521.

Περίληψη της «πρώτης πρόσθετης» απόφασης (χωρίς αριθμός) με ημερομηνία 12 Σεπτεμβρίου 1921: Στο Αμερικανικό Κολλέγιο στο Μερζιφόν ιδρύθηκε μια «Εταιρεία Πόντου», η οποία «διαχώριζε μια ήπειρο από τα υπέρτατα κράτη με το όνομα Πόντος και τη σχημάτισε για ο σκοπός του σχηματισμού κυβέρνησης». και ο Ζέκι, ο Τούρκος δάσκαλος του σχολείου όπου δραστηριοποιούνταν, σκοτώθηκε [στις 14 Φεβρουαρίου 1921(14)] και σκοτώθηκαν 6 άτομα (ο επικεφαλής του κλάδου Κουγιουμτζούογλου Τεοχαρίδης Χαράλαμπος Γιουβανάκι. , ο Γιώργης Λαμπρυάνος, ο Αναστάς Σιμωνάκη, ο γιος του Προτεστάντη Ιεροκήρυκα Παύλοσι ) και 16 άτομα που βρίσκονταν σε φυγή καταδικάστηκαν σε διαφορετικές ποινές (15).

35 ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΣΤΙΣ 28 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1921
Η δεύτερη απόφαση που προστέθηκε στο βιβλίο αφορά τη δίκη 57 ατόμων και τη θανατική ποινή που δόθηκε σε 35 άτομα απουσία 25 ατόμων.

Ο ορισμός που έγινε ως «Κυβέρνηση του Πόντου» στις τρεις προηγούμενες αποφάσεις της 6ης Φεβρουαρίου, της 7ης Φεβρουαρίου και της 12ης Σεπτεμβρίου 1921 άλλαξε σε «Δημοκρατία του Πόντου» στις 28 Σεπτεμβρίου.

Περίληψη της «δεύτερης πρόσθετης» απόφασης (χωρίς αριθμός) με ημερομηνία 28 Σεπτεμβρίου 1921: Στην εισαγωγή της απόφασης, αφού τονίζεται ότι αποσκοπεί στην «αναζωογόνηση των ελληνικών εθνικών δραστηριοτήτων» σε γενικές γραμμές, ο σκοπός διευκρινίζεται ως εξής: Συμπεριλαμβανομένης της Tokad , Amasya, Çorum, Yozgad και Sivas, πρόκειται να ιδρύσει μια «Δημοκρατία του Πόντου με πολιτική, οικονομική και πρακτική οργάνωση» στην ακτή από το Zonguldak έως το Batumi. Η διεύθυνση στο Παρίσι του «Κεντρικού Γενικού Γραφείου της Εταιρείας Πόντου», της οργάνωσης που θα ιδρύσει τη Δημοκρατία, είναι γραμμένη: αριθμός 38 στην οδό Serpante στο Παρίσι. Η διεύθυνση της οργάνωσης στον Πόντο δεν μπορεί να γραφτεί τόσο καθαρά όσο στο Παρίσι. Η διεύθυνση της οργάνωσης στην Κωνσταντινούπολη είναι Büyükhan στο Γαλατά και διάφορες γειτονιές στην Τραπεζούντα.

Αναφέρεται ότι γίνεται κατανοητό από τη διερεύνηση των φακέλων των παραρτημάτων Τραπεζούντας, Giresun, Ordu, Κωνσταντινούπολης και Παρισιού της οργάνωσης και το μαρτύριο του Υπαρχηγού της Ελληνικής Κοινότητας Giresun, πάστορα Yakobi, και του Αντιπτέραρχου της Συμβούλιο, ο γιος του Panosi, Hacı Todor, και ο σύντροφός του, και οι κατηγορούμενοι που καταδικάστηκαν προχωρούν.

Ο συνολικός αριθμός των κατηγορουμένων είναι 57 άτομα. 10 από αυτούς κρατούνται και στο δικαστήριο και έχουν καταδικαστεί σε θάνατο (τα ονόματα από την απόφαση έχουν ως εξής): 1- Matyos, γιος του Yanis από Kokirioğulları, που ήταν βουλευτής Τραπεζούντας και βουλευτής και βουλευτής Τραπεζούντας Πόντου. Κεντρική Επιτροπή [πλήρες όνομα: Matyo Kofidi] , 2- Aleksi, γιος του Yorgi από το Akriditioğulları, κατασκευαστής muskirat (αλκοολούχων ποτών), 3- Νίκος [Καπετανίδης], γιος του Lambo από το Kapudanidioğulları, ιδιοκτήτης της εφημερίδας Epohi, 4- Yorgi, γιος του Todor, από το Kakulidiogulları, ένας από τους εμπόρους της Giresun, 5- Καπετάνιος από το Sürmelioğulları, γραμματέας της Μητρόπολης, ο γιος του Yani, İspir, 6- Από τον έμπορο Yordan, γιος του καπετάν Yani από το Sürmelioğulları, 7- Από τον έμπορο Kostoğulları, 7- Από τον έμπορο Kostoğullar, – Από τον έμπορο Yorgi γιο του Pavril από το Kılınçoğulları, 9- Avram Tokadlidis από το Ordu, 10- Paminonda γιο του Hacı Korkor.

Πρόκειται για 25 άτομα που καταδικάστηκαν ερήμην σε θάνατο. Δύο από αυτούς είναι ο Μητροπολίτης Τραπεζούντας Χρίσαντος και ο Μητροπολίτης Γηρεσούντας Λαυραντίγιος. Ενώ 9 από τους 22 κατηγορούμενους καταδικάστηκαν σε διαφορετικές ποινές, αποφασίστηκε ότι 13 κατηγορούμενοι θα συλληφθούν και θα οδηγηθούν στην Αμάσεια.

Το δικαστήριο όχι μόνο επέβαλε τη θανατική ποινή, αλλά αποφάσισε και «να δήμευση [κατάσχεση] της περιουσίας των καταδικασθέντων σε θάνατο». Με τη δεύτερη απόφαση σφετερίστηκε και η περιουσία των εκτελεσθέντων.

Επιτροπή Δικαστηρίου Ανεξαρτησίας Αμάσειας (20.10.1920-5.10.1921): Αρχηγός Emin Mehmet (επώνυμο: Geveci- Canik/Samsun), μέλος Necati (Kurtuluş- Bursa) και μέλος Mehmed Şevket (Peker- Sinop) (Φωτογραφία: Ιστορία του Τουρκικού Κοινοβουλίου) .

ΣΧΕΔΙΟ ΠΟΝΤΟΣ ΑΓΚΥΡΑΣ
Στην απόφαση του δικαστηρίου της 28ης Σεπτεμβρίου 1921 επιβλήθηκαν διάφορες ποινές σε 57 Έλληνες και οι κατηγορούμενοι κατηγορήθηκαν ότι ίδρυσαν «Δημοκρατία του Πόντου» μέσω της οργάνωσης «Κεντρική Γενική Οργάνωση Κοινωνίας Πόντου». Εφόσον ο φάκελος δεν είναι διαθέσιμος, ποια είναι τα στοιχεία για τους ισχυρισμούς; Δεν ξέρουμε. Ωστόσο, το γεγονός ότι αυτά τα δικαστήρια δεν απαιτούν στοιχεία κατά τη λήψη αποφάσεων αποτελεί σαφή δήλωση του τρόπου διεξαγωγής της δίκης.

Η Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση το δημοσίευσε το 1922.
Σύμφωνα με το σχέδιό της, η Άγκυρα πρέπει να είχε «λύσει» το ελληνικό ζήτημα στη Μαύρη Θάλασσα στα μέσα του 1922 γιατί ετοίμασε ένα βιβλίο με το όνομα Θέμα Πόντου. Μάλιστα, όπως είπε ο υπουργός Αλί Φετί, όχι μόνο καθαρίστηκε η Μαύρη Θάλασσα από Έλληνες, αλλά η διατριβή «Η Ανατολία είναι Τούρκικη» και «Έλληνες και Αρμένιοι ήρθαν αργότερα», που ήταν το κύριο υλικό της Τουρκικής Ιστορικής Διατριβής τη δεκαετία του 1930. γράφτηκαν επίσης στο βιβλίο (16) ) Οκτώ μήνες αργότερα, μιλώντας στα Άδανα στις 16 Μαρτίου 1923, ο Πρόεδρος της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ, εμβάθυνε την τουρκιστική θέση και δήλωσε ότι οι Αρμένιοι κ.λπ. και είπε: «Τα Άδανα είναι η αληθινή τουρκική γη» (17)

Έτσι, η ιστορία της Ανατολίας εκτουρκίστηκε το 1922.

Ο υπουργός Ali Fethi ρώτησε σε μια μυστική σύνοδο στις 10 Ιουνίου 1922, «Τι έγινε στη Μαύρη Θάλασσα;». Στη συζήτησή του ανέφερε το βιβλίο του Θέματος του Πόντου ως εξής: «Υπάρχει ένα βιβλίο γραμμένο για αυτό το θέμα. Για να μεταφραστεί αυτό το βιβλίο στα γαλλικά […] Επειδή ξέρουμε την αλήθεια, κύριοι, οι ξένοι πρέπει να τη γνωρίζουν περισσότερο. Το στείλαμε στην Κωνσταντινούπολη πριν από δυόμισι μήνες, ο κύριος Αντνάν […] είναι απασχολημένος με τις σπουδές του εκεί. Είναι τυπωμένο με πολύ εξαίσιο τρόπο ώστε να διαβάζεται πιο εύκολα και να είναι πιο χρήσιμο για προπαγάνδα»(18)

Για χρόνια, γνωρίζαμε ότι το βιβλίο είχε προετοιμαστεί από τη Γενική Διεύθυνση Τύπου της κυβέρνησης της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας, αλλά σύμφωνα με τον Şükrü Hanioglu, ο συγγραφέας ήταν ο Ahmet Ağaoğlu (19).

Ο υπουργός Αλί Φέτι είπε στη συνεδρίαση την ίδια μέρα ότι στόχος ήταν να «καθαρίσουν οι Έλληνες». Η πολιτική του Πόντου της κυβέρνησης έχει εκφραστεί τόσο ξεκάθαρα.

Η ιστορία της επιχείρησης καθαρισμού χρονολογείται από το τελευταίο τρίμηνο του 1920. Με το διάταγμα της 7ης Οκτωβρίου 1920, η κυβέρνηση της Άγκυρας αποφάσισε ότι «δεν ήταν πλέον αναγκαία η αναβολή των συναλλαγών» Ελλήνων και Αρμενίων (20) και δύο μήνες αργότερα, στις 9 Δεκεμβρίου 1920, ίδρυσε τον Κεντρικό Στρατό και ίδρυσε ο Κεντρικός Στρατός με το όνομα Γενειοφόρος Νουρεντίν (21) Ο Κεντρικός Στρατός καταργήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 1922, μετά την ολοκλήρωση των επιχειρήσεων Koçgiri και στη συνέχεια του Πόντου (22).

Ο Κεντρικός Στρατός χρησιμοποίησε επίσης συμμορίες όπως ο Τοπάλ Οσμάν στις επιχειρήσεις Koçgiri και Pontos. Μάλιστα, η συμμορία των δολοφόνων İlyas, που σκότωσε 45-50 Τούρκους στρατιώτες, δόθηκε χάρη στις αρχές του 1922 με τον όρο να πυροβολήσει τους Έλληνες (23).

Ο διοικητής του Κεντρικού Στρατού Νουρεντίν ανακοίνωσε το σχέδιό του στις 12 Ιανουαρίου 1921, έξι μήνες πριν από την επιχείρηση. Το ίδιο έκανε και για τον Koçgiri. Η εγκύκλιος των 10 άρθρων (24) είναι στην πραγματικότητα δύο άρθρα:

1- Οι χριστιανοί άνδρες της Σαμψούντας και των Ορντού ηλικίας μεταξύ 16-50 ετών θα απελαθούν/εκτοπιστούν στο νότο.

2- Οι Χριστιανοί που γεννήθηκαν το 1884, το 1891 και το 1901 στη Σαμψούντα και στο Ορντού θα κληθούν στο στρατό και θα σταλούν στο Τάγμα Εργασίας.

Εφευρέτης των Ταγμάτων Εργασίας ήταν ο υπουργός Πολέμου Ενβέρ στις 25 Φεβρουαρίου 1915. (25) Στον Οθωμανικό στρατό, οι Αρμένιοι στρατιώτες αφοπλίστηκαν αρχικά και με την πάροδο του χρόνου συμπεριέλαβαν χριστιανούς στρατιώτες.

Το 1921 αποφασίστηκε από διοικητή στρατού, όχι από την κυβέρνηση ή το Γενικό Επιτελείο, να αφοπλιστούν οι Έλληνες στρατιώτες.

Άλλα άρθρα της εγκυκλίου αφορούν το πού θα συγκεντρωθούν και την ασφάλεια όσων θα απελαθούν και εκείνων που θα μείνουν και η αναφορά των ενεργειών στον Κεντρικό Στρατό μέσω πρωινών και βραδινών αναφορών.

Ως αποτέλεσμα, η κυβέρνηση της Άγκυρας κυριαρχεί στη Μαύρη Θάλασσα. Σχεδίαζε να στρατολογήσει Έλληνες πολίτες 20-36 ετών στο στρατό, να τους εξαναγκάσει να εργαστούν σε Τάγματα Εργασίας στη γη χωρίς να τους δώσει όπλα και να κυνηγήσει όσους δεν στρατολόγησαν.

Ως πρώτη εκτέλεση του σχεδίου, κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος στο Ordu, Canik, Tokat, Amasya, Çorum, που ονομάζεται Κεντρική Ζώνη Στρατού, στις 5 Μαρτίου 1921, και στις περιοχές Elaziğ, Erzincan και Divriği και Zara του Sivas τον Μάρτιο. 10. (26)

Ο Κεντρικός Στρατός βρισκόταν στη Μαύρη Θάλασσα στα τέλη Μαΐου 1921, μετά την καταστροφή του Koçgiri. Αφού το ελληνικό καταδρομικό Κιλκίς βομβάρδισε το İnebolu στις 7 Ιουνίου (27) [δεν θα υπάρξουν άλλοι βομβαρδισμοί], αποφασίστηκε να εξοριστούν οι άνδρες ηλικίας 15-50 ετών στην ακτή (28) στις 12 Ιουνίου. Ωστόσο, η καταδίωξη ξεκίνησε πριν από δέκα ημέρες και στις 2 Ιουνίου, η ελληνική συνοδεία 766 ατόμων που μεταφέρθηκε από τη Σαμψούντα στο Καβάκ δέχθηκε επίθεση, αλλά η αποστολή συνεχίστηκε (29) Όλοι οι Έλληνες πολίτες, ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου, απελάθηκαν ] (30)

Ένα μήνα αργότερα αποφασίστηκε η πλήρης εκδίωξη των Ελλήνων από τα παράλια και μια μέρα αργότερα, στις 3 Ιουλίου, η Μαύρη Θάλασσα κηρύχθηκε «Πολεμική Ζώνη» (31).

Η Μαύρη Θάλασσα είναι πλέον τζάκι.

ΠΟΛΙΤΕΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΤΟ 1919-1922
Όσον αφορά το πρόγραμμα Τουρκο-Σουνιτικού Ισλάμ, η Ανατολική Ανατολία είχε εγκατασταθεί πριν από το 1918. Το 1919, υπήρξε κατοχή από τη Γαλλία στο Νότο και την Ελλάδα στη Δύση, αλλά ο Βορράς ήταν ήρεμος.

Κάποια στιγμή το 1919, υπήρχε ένα θέμα Τουρκοελληνικής Ομοσπονδίας(32) στην Τραπεζούντα και αναφέρθηκε επίσης ότι οι επίσημες γλώσσες θα ήταν «Τουρκικά και Ελληνικά»(33), αλλά η πολιτική της «συμβίωσης» δεν μπορούσε να εμβαθύνει.

Ο καθηγητής Δρ. για το σχέδιο της Αγγλίας για την Ανατολία το 1919. Σημαντική ήταν η αποφασιστικότητα του Νεοκλή Σαρρή: «Ο επίσημος λόγος της άφιξης του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ στη Σαμψούντα [19 Μαΐου 1919] είναι ο ίδιος με τον επίσημο λόγο αναχώρησης του Έλληνα στρατιώτη που αποβιβάστηκε στη Σμύρνη πριν από μια εβδομάδα. Και οι δύο επίσημοι λόγοι εγκρίθηκαν και ενθαρρύνθηκαν από τους «συμμάχους». Ο «επίσημος λόγος» είναι η προστασία των Ελλήνων από την πίεση των συμμοριών (34).

Τι γινόταν στο γήπεδο; Αν το συζητήσουμε αυτό κατά μέρος, αξίζει να εξεταστεί η ομοιότητα της αιτιολόγησης. Ενώ η Αγγλία είχε στη διάθεσή της την ανακωχή του Mudros (άρθρο 7), έδωσε τη θέση της στην Ελλάδα. γιατί ανησυχία του εκείνη την ημέρα ήταν η κυβέρνηση των Μπολσεβίκων. Πολέμησε σε ρωσικό έδαφος με 14 χιλιάδες στρατιώτες και ηττήθηκε στα τέλη του 1920. (35)

Όπως έγραψε ο Νεοκλής Σαρρής, ο επίσημος λόγος διορισμού του Μουσταφά Κεμάλ ως επιθεωρητή και μετάβασης στη Σαμψούντα ήταν η αποτροπή της επίθεσης του Τουρκοϊσλαμικού λαού στα ελληνικά χωριά και η διασφάλιση της δημόσιας τάξης (36).

Ήταν κομμουνιστές από την Ελλάδα που αντιτάχθηκαν στην εισβολή στην Ανατολία, η εφημερίδα τους Ριζοσπάστης [Radikal] ήταν η πλατφόρμα της ειρήνης. Σύμφωνα με τον Ριζοσπάστη, ο Βενιζέλος ήταν που έφερε την Ελλάδα στην αγκαλιά της Αγγλίας (18.11.1920), η επέκταση της κατοχής ήταν μια «τρομερή πολεμική περιπέτεια» (21.7.1921) και η αλήθεια του μετώπου δεν ειπώθηκε στη δημοσιότητα. (30.7.1921).(37)

Την περίοδο 1919-22, ήταν ο μετωπικός πόλεμος στη Δύση, ο αντισυμβατικός πόλεμος στο Νότο (38) και ο εσωτερικός πόλεμος του κράτους στο Βορρά (39). Δεδομένου ότι δεν υπήρξε πόλεμος με τον στρατό άλλης χώρας εκτός από την Ελλάδα, υπογράφηκε η ανακωχή μαζί του στη Μουντάνια.

Η περιγραφή της περιόδου 1919-22 ως «εμφύλιος πόλεμος», σαν να υπήρχαν δύο αντιμαχόμενες πλευρές/μέτωπα και μια «απελευθερωμένη περιοχή», στην πραγματικότητα πνίγεται στη λίμνη του τουρκικού εθνικισμού.

Η εκτεταμένη κατοχή της Ελλάδας υπό τις συνθήκες εκείνης της εποχής ήταν ο παράγοντας που αύξησε τη συγκέντρωση του ενωσιακού στελεχών και νοοτροπίας στην Άγκυρα και τη ριζοσπαστικοποίηση του Abdulhamid και της πολιτικής των Ενωτικών για κάθαρση της Ανατολίας από τους χριστιανούς.

Αν δεν είχε γίνει εισβολή στην Ελλάδα, δεν θα υπήρχε πόλεμος στην πρώτη γραμμή. Τότε, δεν θα κυνηγούνταν οι Έλληνες και οι Αρμένιοι από το Düzce στο Denizli στο Konya, όπως το 1920-21(40); Και δεν θα συνεχιζόταν η πολιτική του 1915; Δεν είναι δυνατόν να πούμε και «οι χριστιανοί δεν θα είχαν διωχθεί» και «δεν θα είχε συνεχιστεί η πολιτική του 1915».

Οι χριστιανοί Οθωμανοί-Τούρκοι πολίτες στοχοποιήθηκαν σε τρία μέτωπα. Ο λόγος ήταν τόσο οι εισβολείς όσο και οι αποσχίσεις. Για το λόγο αυτό, το Γενικό Επιτελείο συνέχισε να «αποστέλλει χριστιανούς πολίτες στην ακτή της απελευθερωμένης Δύσης» ακόμη και στις 19 Σεπτεμβρίου, δέκα ημέρες μετά την είσοδο του στρατού στη Σμύρνη. Ως αποτέλεσμα, μόνο 112 χιλιάδες από τα 1,2 εκατομμύρια ελληνικά ανταλλακτήρια στάλθηκαν μετά τη νίκη της Άγκυρας το 1922. (41)

Δεν υπήρχαν «δύο αντιμαχόμενες πλευρές» στο Βορρά, όπου ολοκληρώθηκε η επιχείρηση πριν από τη Μεγάλη Επίθεση, και δεν υπήρχε ένοπλη μέτωπο δύναμη Ελλήνων πολιτών της Μαύρης Θάλασσας κατά του Κεντρικού Στρατού.

Αναπληρωτής Εσωτερικών/Υπουργός Εσωτερικών Ali Fethi (Okyar) το 1922
Πράγματι, καταλαβαίνουμε από το βιβλίο Pontus Issue, για το οποίο έδωσε πληροφορίες ο υπουργός Ali Fethi, ότι οι Έλληνες δεν είχαν κυρίαρχη-κεντρική οργάνωση στη Μαύρη Θάλασσα, παράλληλη με τη «δυνατή φωνή» της Διάσκεψης του Παρισιού, και δεν είχε μια απελευθερωμένη περιοχή στην οποία δεν μπορούσαν να μπουν Τούρκοι στρατιώτες ή εφεδρικές συμμορίες όπως ο Τοπάλ Οσμάν. Οι συγκρούσεις ήταν τοπικές.

Η έκθεση 11 σελίδων «Pontus Question» (42), που γράφτηκε πέντε χρόνια μετά το βιβλίο το 1927, συνόψιζε επίσης την αφήγηση στο βιβλίο.

Ήταν ο Υπουργός Εσωτερικών, Αλί Φετί, που ανακοίνωσε τα αποτελέσματα της επιχείρησης στο βήμα της ΓΝΑΤ στα μέσα του 1922. Η Μαύρη Θάλασσα καθαρίστηκε από Έλληνες πολίτες!

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

(1) GNAT GCZ, τόμος: 3, 10.6.1922, σελ. 369 (abc).

(2) Δικαστήριο Ανεξαρτησίας Αμάσειας, τόμος: 12/1 (Αριθ. Δικαστηρίου: Τ-1, Ημερομηνία: 30/10/1336: 05/10/1337, Ψευδώνυμο: IV-1-B-1, Απόφαση: 1-421, Αρ. άρθρου: 520), Τυπογραφείο Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας, Άγκυρα-2023, σελ. 667-671.

(3) Ο Πρόεδρος της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας, Δρ. Υπόμνημα Adnan, TBMM ZC, κύκλωμα: 1, τόμος: 22, 17.8.1922, πίν. 208.

(4) Ιστορία του Τουρκικού Κοινοβουλίου, I. και II. Συνταγματική Μοναρχία, τόμος: 2, Ίδρυμα TBMM, Άγκυρα-1998, σελ. 575.

(5) Ergün Aybars’s Independence Courts, AD Yayıncılık, İstanbul-1997, σελ. 10.

(6) Ergün Aybars, ό.π., σελ. 93-94, 126-131.

(7) Δικαστήριο Ανεξαρτησίας Αμάσειας, τόμος: 12/1, σελ. 11, 473.

(8) Δικαστήριο Ανεξαρτησίας Αμάσειας, τόμος: 12/2 (Αριθμός Δικαστηρίου: Τ-1, Ημερομηνία: 06/10/1337: 27/12/1337, Ψευδώνυμο: IV-1-B-2, Απόφαση: 1-162, Αρ. άρθρου: 521), Τυπογραφείο Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας, Άγκυρα-2023, σελ. 1-527.

(9) Δικαστήριο Ανεξαρτησίας Αμάσειας, τόμος: 12/1, σελ. 111, 145, 247, 257, 259, 397, 409.

(10) Δικαστήριο Ανεξαρτησίας Αμάσειας, τόμος: 12/1, σελ. 399. Γράφει σε τουρκική χρήση και αποφάσεις: Πόντος.

(11) Δικαστήριο Ανεξαρτησίας Αμάσειας, τόμος: 12/1, σελ. 409.

(12) Δικαστήριο Ανεξαρτησίας Αμάσειας, τόμος: 12/1, σελ. 663.

(13) Δικαστήριο Ανεξαρτησίας Αμάσειας, τόμος: 12/1, σελ. 3-4, 579, 665, 671.

(14) Ο Τούρκος δάσκαλος Zeki σκοτώθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 1921 (Τεύχος Πόντου, Διεύθυνση Matbuat της Κυβέρνησης της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης-i Umumisi, Dr. Yılmaz Kurt (προετοιμάστηκε από), Matbuat and Intelligence Printing House, Ankara-1338 (1922), Τυπογραφείο TBMM, Άγκυρα-1995, σελ. 371).

(15) Δικαστήριο Ανεξαρτησίας Αμάσειας, τόμος: 12/1, σελ. 663-665.

(16) Τεύχος Πόντου, 3, 12.

(17) Ομιλίες και δηλώσεις του Ατατούρκ, τόμος: 2, Κέντρο Ερευνών Ατατούρκ, Άγκυρα-1989, σελ. 129-130.

(18) TBMM GZC, τόμος: 2, 10.6.1922, πίν. 409 (abc).

(19) Transferred by M. Şükrü Hanioğlu, ATATÜRK Intellectual Biography, 2nd edition, Bağlık Yayınları, İstanbul-2023, σελ. 527.

(20) Διάταγμα με ημερομηνία 7.10.1920 και με αριθμό 264, BCA-F: 30.18.1.1/K: 1, D: 14, S: 7.

(21) Παράθεση από την ATASE, Prof. Ο Δρ. Mustafa Balcıoğlu, Two Rebellions and One Pasha, 2nd edition, Babil Publishing, Ankara-2003, p. 9-17, 86; Hamdi Ertuna, Τουρκικός Πόλεμος της Ανεξαρτησίας, Τόμος VI, Εξεγέρσεις στον πόλεμο της ανεξαρτησίας (1919-1921), Τυπογραφείο Γενικού Επιτελείου, Άγκυρα-1974, σελ. 290.

(22) Παράθεση από την ATASE από τον Prof. Ο Δρ. Mustafa Balcıoğlu, ό.π., σελ. 287-289.

(23) Νόμος περί αναβαλλόμενης διαδικασίας της 19ης Ιανουαρίου 1922 και με αριθμό 183, TBMM ZC, κύκλωμα: 1, τόμος: 16, 12 και 19 και 21.1.1922, σελ. 31-34, 92, 111-112 και Fihrist-p. 3; GNAT GCZ, τόμος: 2, 11.8.1921 και 4.10.1921 και 19.1.1922, πίν. 215-217, 263-264, 635-643; Hamdi Ertuna, ό.π., σελ. 170-176.

(24) Εγκύκλιος του Διοικητή του Κεντρικού Στρατού Nureddin με ημερομηνία 12.1.1921 και με αριθμό 2082, που παρατίθεται στο Pontus Meselesi, σελ. 398-399.

(25) Παράθεση από τον Kâmuran Gürün, Αρμενικό Αρχείο, Εκδόσεις Τουρκικής Ιστορικής Εταιρείας, 3η έκδοση, Άγκυρα-1985, σελ. 212; παρατίθεται στο Tehcire Giden Yol, Γενική Διεύθυνση Κρατικών Αρχείων, Αρ. δημοσίευσης: 142, Κωνσταντινούπολη-2016. σελ. 162.

(26) Διάταγμα αρ. 716 5.3.1921, BCA-F: 030.18. 1,1/K: 2, D: 38, S: 2; Διάταγμα της 10.3.1921 και με αριθμό 727, DÜSTUR, 3η Σειρά, τόμος: 2, Milliyet Matbaası, İstanbul-1929, σ. 5.

(27) Παράθεση από την ATASE από τον Prof. Ο Δρ. Mustafa Balcıoğlu, ό.π., σελ. 114-115.

(28) Διάταγμα με ημερομηνία 12.6.1921 και με αριθμό 941, BCA-F: 030.18.01.01/K: 3, D: 24, S:12.

(29) Τεύχος Πόντου, σελ. 405; Στέφανος Γεράσιμος, άρθρο ‘The Pontus Question (1912-1923)’, στο Society and Science, Φθινόπωρο 1988-Χειμώνας 1989, τεύχος: 43-44, σελ. 66-7.

(30) Η δήλωση του διοικητή Nureddin, που παρατίθεται από τον Prof. Ο Δρ. Mustafa Balcıoğlu, ό.π., σελ. 275.

(31) Θέμα Πόντου, σελ. 389; Διάταγμα 3.7.1921 και με αριθμό 1014, BCA-F: 030.18.01.01/K: 3, D: 28, S: 5.

(32) Παρατίθεται στο Στέφανος Γεράσιμος, αγμ, σελ. 53-56; παρατίθεται από τον Sabahattin Özel, Trabzon in the War of Independence, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul-2012, σελ. 194, 196 και 197-8.

(33) Τεύχος Πόντου, σελ. 122-124.

(34) Ömer Asan, Pontos Culture, Εκδόσεις Belge, 2η έκδοση, Κωνσταντινούπολη-2000, σελ. xix.

(35) Martin Gilbert, A Life in Churchill, μετάφραση Süha Sertabiboğlu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul-2011, σελ. 480-508.

(36) Erik Jan Zürcher, Unionism in the National Struggle, İletişim Yayınları, İstanbul-2003, σελ. 173; Falih Rıfkı Atay, Çankaya, Bateş Atatürk Series, İstanbul-1998, σ.171; Rauf Orbay, Hell’s Mill, My Political Memories, τόμος: 1, Εκδόσεις Εμρέ, 2η έκδοση, Κωνσταντινούπολη-2000, σελ. 230; Ali Fuat Cebesoy, Εθνικές Μνήμες Αγώνα, Εκδόσεις Temel, Κωνσταντινούπολη-2000, σελ. 80.

(37) Το άρθρο του Çiğdem Kılıçoğlu Cihangir, Occupied Eskişehir in Greek Archival Sources, Mehmet Ö. Alkan-Ayşe Ozil (επιμέλεια), History Foundation, Istanbul-2022, σελ. 65-89.

(38) Μουσταφά Κεμάλ στη Σίβας στις 12.10.1919, Instruction of the Defense Law Society Organization, Diary of Kuvayı Milliye Commander Tekelioğlu Sinan Bey, General Staff-ATASE, Ankara-2012, σελ. 1-4; ATASE, που αναφέρεται στον Τουρκικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας Τόμος IV Νότιο Μέτωπο, Γενικό Επιτελείο-ATASE, Άγκυρα-2009, σελ. 76-77, 318.