του Παντελή Σαββίδη
Είναι ο τραμπισμός επικίνδυνη ιδεολογία;
Το ότι τον Τράμπ τον έφερε στην εξουσία ένα ρευστό, αδιαμόρφωτο, ακόμη, ιδεολογικο-πολιτικό ρεύμα το αναλύσαμε την επομένη των αμερικανικών εκλογών. ΕΔΩ
Το ρεύμα προϋπήρχε του Τράμπ. Δεν το διαμόρφωσε ο Τράμπ. Ο Τράμπ δεν είναι δεξιός Μάρξ.
Το γιατί θέλησε να το εκφράσει αποτελεί ερώτημα. Η εκδοχή ότι έτσι πήρε την προεδρία ελάχιστα στέκει. Με έναν πιο παραδοσιακό ρεπουμπλικανικό λόγο, που θα γινόταν και ευκολότερα αποδεκτός από το αμερικανικό κατεστημένο, θα μπορούσε να πετύχει τoν στόχο του ευκολότερα.
Αν υπήρχε σύγχρονη αμερικανική διανόηση, θα λέγαμε ότι το MAGA περιέχει επεξεργασμένα ιδεολογικά στοιχεία για να διατηρήσει την Αμερική στην ηγεμονική της θέση.
Το πιθανότερο είναι ότι ο Τράμπ παράλληλα με το επιτυχημένος επιχειρηματίας είναι ένας ιδεοληπτικός λευκός Αμερικανός και η εσωτερική του δυναμική τον ωθεί να προβάλει τις ιδέες του. Έτσι, βρέθηκε στην πορεία και ταυτίστηκε με το ρεύμα.
Ένα ρεύμα μεικτό και σύνθετο απο κάθε είδους στοιχεία. Κοινωνικά, φυλετικά, πολιτικά, ιδεολογικά. Ένα ρεύμα με εσωτερικές αντιθέσεις που έχει κοινό τόπο την αίσθηση περιθωριοποίησης. Όσοι ανήκουν σ αυτό πιστεύουν πως είναι οι χαμένοι της παγκοσμιοποίησης
Κατά τις διεθνείς αναλύσεις, ο Τράμπ εμφανίσθηκε ως ισχυρός αντίπαλος του WOKE-ισμού. Είναι. Αλλά ο woke-ισμός δεν περιορίζεται στα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων. Τα περιλαμβάνει αλλά δεν περιορίζεται σε αυτά.
Το stay woke έχει να κάνει με κινήματα ισότητας (φυλετικής, γυναικείας κλπ) που εμφανίσθηκαν στην Αμερική από τη δεκαετία του 60. Στις μέρες μας έλαβε την μορφή κινήματος μετά την δολοφονία από αστυνομικό του Τζόρτζ Φλόϊντ στις 15 Μαίου 2020.
Έχει σημασία και το πως δολοφονήθηκε και ο λόγος της δολοφονίας του.
«Ο Φλόϊντ, έχασε τη ζωή του όταν ο λευκός αστυνομικός Ντέρεκ Σόβιν διατήρησε το γόνατό του στη δεξιά πλευρά του λαιμού του Φλόιντ επί 8 λεπτά και 45 δευτερόλεπτα κατά τη διάρκεια σύλληψής του και ενώ εκείνος ήταν δεμένος με χειροπέδες και με το κεφάλι στο έδαφος. Δύο ακόμα αστυνομικοί συμμετείχαν στην ακινητοποίηση του Φλόιντ, ο οποίος συνελήφθη με την υποψία ότι χρησιμοποίησε ένα πλαστό χαρτονόμισμα, και ένας τέταρτος εμπόδιζε τους περαστικούς απ’ το να παρέμβουν καθώς ο Φλόιντ ικέτευε για τη ζωή του και επαναλάμβανε ότι αδυνατούσε να αναπνεύσει. Τα τρία τελευταία λεπτά ο Φλόιντ παρέμενε ακίνητος και δεν είχε παλμό, αλλά οι αστυνομικοί αγνόησαν τις εκκλήσεις των περαστικών να αφαιρέσει ο Σόβιν το γόνατό του από τον λαιμό του Φλόιντ, κάτι που δεν έκανε ακόμη και όταν οι αφιχθέντες διασώστες ξεκίνησαν να παρέχουν τις πρώτες βοήθειες στον Φλόιντ».
Όπως διαβάστε ο Φλόϋντ κατηγορήθηκε ότι χρησιμοποίησε πλαστό χαρτονόμισμα. Ακόμη και αν αληθεύει, είναι κατηγορία που επισύρει τέτοια συμπεριφορά από αστυνομικό; Κατηγορήθηκε, επίσης, ότι έφερε αντίσταση στον αστυνομικό. Καμιά κάμερα της περιοχής δεν έδειξε κάτι τέτοιο. Αλλά και να έφερε αντίσταση έπρεπε να τον δολοφονήσουν;
Ο λευκός αυτός αστυνομικός είναι γνώριμη και σε εμάς φιγούρα της αμερικανικής ιστορίας από τα μέσα του 20ου αιώνα και εδώ.
Το woke κίνημα έχει, λοιπόν, τις ρίζες του στα μέσα του 20ου αιώνα και στα κινήματα που ζητούσαν κοινωνική και φυλετική δικαιοσύνη αλλά στις μέρες μας woke up (ξύπνησε) μετά την δολοφονία του Φλόϊντ. Μέσα σ αυτό το ξύπνημα παρενέβησαν και οι ανησυχούντες και για την σεξουαλική τους ταυτότητα και έθεσαν και τα δικά τους αιτήματα. Το σύστημα εστίασε σε αυτό. Αλλά το woke κίνημα δεν είναι το κίνημα των ομοφυλοφίλων. Το περιλαμβάνει αλλά, δεν εξαντλείται, σ αυτό. Το τι σεξουαλική ταυτότητα έχει ο καθένας είναι ατομική του υπόθεση. Και δεν επιδεικνύεται δημοσίως. Το αν, όμως, ωθείται λόγω της φυλής, του χρώματος, των πιστεύω του, γενικά στο κοινωνικό περιθώριο είναι υπόθεση που αφορά όλους μας.
Χονδρικά, ο άλλος πόλος την αμερικανική κοινωνία είναι το Tea Party.
«Το Κίνημα του Τσαγιού (αγγλικά: Tea Party movement, αρχικά του “Taxed Enough Already”, ελληνικά: “Αρκετά Φορολογημένοι Ήδη”) είναι αμερικανικό λαϊκό, πολιτικό κίνημα, που γενικά χαρακτηρίζεται ως συντηρητικό (σε κοινωνικά θέματα) και φιλελεύθερο (σε οικονομικά ζητήματα). Υποστηρίζει τις μειωμένες κυβερνητικές δαπάνες, την αντίθεση στη φορολόγηση σε διάφορους βαθμούς, τη μείωση του εθνικού χρέους και του ομοσπονδιακoύ ελλείμματος του προϋπολογισμού».
Ο τίτλος που έλαβε δεν είναι τυχαίος.
“Στις 16 Δεκεμβρίου του 1773 στην Βοστώνη των ΗΠΑ, Βρετανοί αξιωματούχοι αρνήθηκαν να γυρίσουν στην Βρετανία τρία φορτία με φορολογημένο τσάι, που μεταφέρονταν σε φορτηγά πλοία. Τότε μία ομάδα αποίκων ανέβηκε σε αυτά και πέταξε το τσάι μέσα στο Λιμάνι της πόλης, ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Ήθελαν να φορολογούνται δίκαια από τους δικούς τους εκλεγμένους αντιπροσώπους και όχι με τις βαριές φορολογίες των Βρετανών».
Προσέξτε το ακόλουθο: το γεγονός αυτό αποτέλεσε αφορμή για την Αμερικανική Επανάσταση ενάντια στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Σε ανάλυση του ιστολογίου AXIOS αναφέρεται ότι «οι μελετητές συνέκριναν [το woke Κίνημα] με μια απλουστευμένη έκφραση της κριτικής θεωρίας της φυλής – η οποία υποστηρίζει ότι ο ρατσισμός ψήνεται στη διαμόρφωση του έθνους και είναι ριζωμένος στα νομικά, οικονομικά και εκπαιδευτικά μας συστήματα».
Δείτε ΕΔΩ το κείμενο του AXIOS
Εν πάσει περιπτώσει, για να μην χαθούμε στον θεωρητικό κυκεώνα, στις ΗΠΑ αυτήν την στιγμή διαμορφώνονται και αντιμάχονται οι δύο πόλοι που προαναφέρθηκαν. Το woke και το Tea Party. Στο εσωτερικό τους υπάρχουν πολλές τάσεις.
Σε ιδεολογικό επίπεδο, εκείνος που αμφισβητείται και θα επιχειρήσει να του δώσει υπόσταση ο Τράμπ, είναι η φιγούρα του κλασικού, λευκού, Αμερικανού cow boy που κυριαρχεί στο αμερικανικό σύστημα και θέλει να το κρατήσει «καθαρό».
Το είδος αυτό είναι μειοψηφία στις ΗΠΑ και δεν μπορεί να δώσει εκλογικές νίκες. Την νίκη την έδωσαν στον Τράμπ οι περιθωριοποιημένοι, οι οποίοι παλαιότερα εκφράζονταν από το Δημοκρατικό Κόμμα. Κάτι σοβαρό δεν πάει καλά με την πολιτική των Δημοκρατικών σε εθνικό επίπεδο.
Δεν πάει, όμως, καλά και σε διεθνές. Είναι οι Δημοκρατικοί που έχουν αναστατώσει τη διεθνή κοινότητα με τους συνεχείς πολέμους που υποθάλπουν.
Είναι οι Δημοκρατικοί που εκπροσωπούν το στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα που θέλει αίμα, αναζητά αγορές για τα όπλα του και προκαλεί, μέσω των αμερικανικών κυβερνήσεων, πολέμους.
Είναι οι Ρεπουμπλικανοί του Τράμπ που συσπείρωσαν το σύγχρονο, αμερικανικό, «προοδευτικό» κεφάλαιο των νέων τεχνολογιών.
Το θετικό του Τράμπ είναι ότι θέλει να σταματήσει τους πολέμους. Και, αυτό είναι θετικό. Θέλει, επίσης, στο εσωτερικό, να πατάξει την γραφειοκρατία στη χώρα του. Πολύ καλά θα κάνει. Ενδεχομένως να αποδομήσει το απεχθές σύστημα που διαμορφώθηκε στις ΗΠΑ από την εποχή του Κλίντον και εδώ. Μακάρι. Πνίγει με τις ιδεοληψίες του την ανθρωπότητα.
Η οικονομική εσωστρέφειά του, όμως, δεν κρίνεται ως θετική επιλογή. Ούτε το αντιμεταναστευτικό μένος. Η μετανάστευση είναι ένα φαινόμενο συχνό στην ιστορία της ανθρωπότητας και όταν εκδηλώνεται έντονα, έχει μια δυναμική που δεν ανακόπτεται. Αν δοθεί στους ανθρώπους ένα περιβάλλον ειρήνης και επιβίωσης δεν θα φύγουν από τον τόπο τους.
όταν κρίνουμε κινήματα είναι άστοχο να κρίνουμε μόνο η ιδεολογία.
Πολύ βασικό είναι τί κάμουν αυτά τα κινήματα, ποιοί άνθρωποι και με ποιά πραγματικά κίνητρα πρωτοστατούν.
Τα κινήματα της δεκαετίας του 1960 που τόσο θαυμάζετε (μαζί με τον αγαπημένο σας Μάη του ’68) δεν ήταν τίποτε άλλο παρά οι πρόδρομοι της σύγχρονης woke κουλτούρας. Στο ίδιο καλούπι σκέψης βρίσκονται, αναμενόμενο ήταν να εμφανιστεί το woke που τόσο εκπλήσσει.
Κι αυτή η ιστορία με το συνεχές αναμάσημα του Φλόιντ πολύ βάστηξε, όλες οι καθωσπρέπει αναλύσεις αδυνατούν με τα συστημικά εργαλεία τους να εξηγήσουν τον “τραμπισμό” είτε κακολογούν τον Τραμπ είτε κολυμπούν στη ρηχότητα.
Πράγματι, από την εξέγερση τής δεκαετίας τού ’60 (ο Μάης ήταν ίσως το αποκορύφωμα στην Γαλλία, όχι παντού) κατά των ταμπού ξεκίνησαν όλα, μέχρι που φθάσαμε στο αντίθετο άκρο. Τώρα τέχομε να το μαζέψομε (όσοι τρέχομε, βέβαια, και όσοι θέλομε να το μαζέψομε).
Για να συμπλρώσω και εξειδικεύσω: Ένα από τα ταμπού πού έσπασαν, ήταν και η σεξουαλική απελευθέρωση. Σεξουαλική απελευθέρωση από τις μέχρι τότε καρατούσες υπερσυντηριτικές αντιλήψεις των σχέσεων μεταξύ των δύο φύλων. Και πέσαμε στο άλλο άκρο, στην ανάδειξη τής γενετήσιας ανωμαλίας ως προτέρημα, για το οποίο κάνομε και παρελάσεις υπερηφανίας. Νομίζω ότι είναι πολύ χαρακτηριστικό αυτό.
Νά ἐπισημάνω τίς προσπάθειες ἀπαξίωσης τῶν ταυτοτήτων καί τίς τάσεις ἀποδόμησης τῆς ἱστορίας, πού ἔχουν περάσει ὡς τάσεις τά προηγούμενα χρόνια. Ἕνα σχετικό, σχετικά πρόσφατο, ἄρθρο :
Γ. Καραμπελιάς: Από το “Woke” στην ταυτότητα….. Οι δυτικές κοινωνίες σε διαδικασία μετάβασης –
Τήν σημασία τῆς ταυτότητας μπορεῖ κάποιος νά τήν βλέπει ὡς αἴτιο ρατσισμοῦ συσχετίζοντάς τη μέ φυλετικές διακρίσεις, εἶναι ὅμως οὐσιαστικό καί ἀναπόσπαστο στοιχεῖο τοῦ κάθε ἀνθρώπου, καί ἀναπόδραστο. Οἱ προσπάθειες ἀπαξίωσης τῶν ταυτοτικών δεδομένων ὥστε νά αἰσθανόμαστε ὄλοι ἴδιοι, ἀπαξιώνει καί τήν ἴδια τήν οὐσία τῆς ὕπαρξης, μέ ὅλο τό πραγματικό της ὑπόβαθρο. ῾Ο Χριστιανισμός στηρίζει οὐσιαστικά καί ὄχι ρατσιστικά τήν ταυτότητα τοῦ κάθε ἀνθρώπου, γιατί ὁ κάθε ἄνθρωπος ἔχει μία συγκεκριμένη ἱστορία καί πορεία.
῾Η ἀποδόμηση τῆς ἱστορίας ξεκινοῦσε ἴσως νά ξεδιαλύνει τά συστατικά στοιχεῖα καί νά καθαρίσει ἀπό προκαταλήψεις.
Τό γνωστό «Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις» ἐπισημαίνει πώς δέν ἐπιδιώκεται ἡ ἀλλοίωση.
῾Η ἄρνηση τῶν ταυτοτήτων καί ἡ ἄρνηση τῆς ἱστορίας ποῦ ὁδηγεῖ;
Νά δοῦμε καί τί συμβαίνει αὐτή τήν ἐποχή, ἀρκετά μακριά ἀπό τήν Δύση, στήν Κίνα, πού προσπαθεῖ νά ἐκσυγχρονισθεῖ, κρατώντας καί τήν ταυτότητα καί τήν ἱστορία της. Παίζεται στήν Ertflix μία σειρά ´ο δρόμος του μεταξιού από ψηλά ´, ἕνα ντοκιμαντέρ πού δείχνει τήν σύγχρονη ἀνάπτυξη τῆς Κίνας στήν ἴδια διαδρομή καί ἀποτυπώνει πῶς συνεχίζεται στόν δρόμο τοῦ μεταξιοῦ καί σήμερα, ὄχι μόνο ἀνταλλαγή προϊόντων ἀλλά καί ἀνταλλαγή πολιτισμοῦ, τεχνογνωσίας, τέχνης, γνώσεων. Δείχνει πῶς ἔχουν προσλάβει τόν Δυτικό πολιτισμό μέ τά νέα μέσα, δείχνει ἀκόμα καί τά σχετικά ἔργα στόν Πειραιά.