Του Δημήτρη Πεπελάση 12 ΜΑΡΤΙΟΥ 2017
Για την κατάρρευση αρκεί η μη έγκαιρη αξιολόγηση. Για προκοπή, οι προϋποθέσεις είναι πολλές. Αυτό που αντιλαμβανόμαστε δεν εκφράζεται στο δημόσιο διάλογο, στην αντιπαράθεση αρμοδίων και αδαών ειδημόνων που συρρικνώνουν την έννοια της ανάπτυξης σε απλό δημοσιονομικό στόχο. Παράγουν θόρυβο, άγχος και ένταση χωρίς σχέδιο ευημερίας. Φέρουν οσμή καταστροφής χωρίς δημιουργικό σκέλος.
Η σωρευτική υποχώρηση του ΑΕΠ δεν αποτυπώνει την απόσταση που μας χωρίζει από την προηγούμενη κατάσταση. Ακόμη και η επίτευξη σκληρών δημοσιονομικών επιδόσεων, ο περιορισμός της φοροδιαφυγής, η ευχερέστερη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων και κάποιοι θετικοί ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ θα αποδειχθούν συγκυριακοί και δεν θα μας επαναφέρουν στο παρελθόν. Δεν θα είναι αποτέλεσμα ανάπτυξης, διαρθρωτικών βελτιώσεων ή αποζημίωση για τις μεταρρυθμιστικές οδύνες. Θα οφείλονται κυρίως στην εκποίηση πλούτου, την ανάλωση αποθεμάτων, την απαξίωση παραγωγικών υποδομών και τη μειωμένη αμοιβή της εργασίας.
Το τεχνολογικό χάσμα έχει διευρυνθεί, τα προϊόντα εκτοπίζονται από τις αγορές, οι νέες ειδικότητες και το καινοτομικό δυναμικό μας εγκαταλείπουν, το ίδιο και η διάθεση για ανάληψη επιχειρηματικού κινδύνου. Ανάπτυξη και μάλιστα χωρίς σχέδια και εμπιστοσύνη στους θεσμούς δεν υπάρχει. Ο τουρισμός, η ναυτιλία και ορισμένες υγιείς νησίδες βελτιωμένης απόδοσης θα φανούν πεπερασμένες και ευάλωτες στις διεθνείς διακυμάνσεις.
Η επόμενη μέρα της Ελλάδας, ούτως ή άλλως, ελάχιστα θα μοιάζει με ότι γνωρίσαμε. Αυτό σημαίνει ότι, όταν κάποτε στο μέλλον κατακτήσουμε διατηρήσιμους ρυθμούς πραγματικής ανάπτυξης, θα αναδυθούν νέες ομάδες οικονομικών θυμάτων. Άλλη η ασυμμετρία της κατάρρευσης κι άλλη η ασυμμετρία της ανάπτυξης. Θα χαθούν εκ νέου επαγγέλματα, θα χαθούν δραστηριότητες και θα αναθεωρηθούν οικονομικές και κοινωνικές αξίες. Κι εδώ αποκτά ιδιαίτερη σημασία, πέρα από τη στεγνή τεχνοκρατική προσέγγιση, η έμπνευση των φιλοσόφων, κοινωνιολόγων, ψυχολόγων, καλλιτεχνών, ποιητών και όλων αυτών που οι πολιτικοί οφείλουν να αφουγκράζονται προτού διαμορφώσουν πρόταση για την Ελλάδα.
Ας διακινδυνεύσω ορισμένες προβλέψεις:
Η βίαιη έκφραση της ανθρωπιστικής κρίσης επίκειται καθώς η δυναμική της ανισότητας ενισχύεται από τη φορολογική πολιτική και τα αναπτυξιακά προσχήματα, αποσυντίθεται το κοινωνικό κράτος και απαξιώνονται οι θεσμοί,
Η επιτακτική ανάγκη προσέλκυσης επενδύσεων σε συνδυασμό με την υψηλή ανεργία θα συμβάλλουν στην κατάργηση περισσότερων κοινωνικών κεκτημένων στο άμεσο μέλλον ενώ, μακροπρόθεσμα θα δημιουργηθούν ευνοϊκές συνθήκες για τη σύνδεση της αμοιβής με την παραγωγικότητα και για την απασχόληση μεταναστών,
Θα παραμεριστούν δογματικές αντιλήψεις που αφορούν σε κρίσιμους τομείς όπως η παιδεία και η σχέση των πανεπιστημίων με τις παραγωγικές τάξεις, η χρηματοδότηση της έρευνας, και η λειτουργία ξένων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων,
Η τραπεζική πίστη θα συνδεθεί περισσότερο με τις επιχειρηματικές προοπτικές και λιγότερο με τις ακίνητες εγγυήσεις,
Η αναμόρφωση του κοινωνικού κράτους θα συνδυαστεί με μεταφορά πόρων περίθαλψης προς όφελος της πρόληψης ενώ ορισμένες από τις κρίσιμες προνοιακές δραστηριότητες θ ανατεθούν στην ιδιωτική πρωτοβουλία,
Η αναπόφευκτη εξωστρέφεια και η ανάπτυξη νέων υπηρεσιών θα συμβάλλουν στην επιταχυνόμενη απώλεια χαρακτηριστικών της ταυτότητάς μας ενώ παραλλήλως θα αναδεικνύεται μια τουριστική-γραφική άποψη της ελληνικότητας,
Η δημογραφική εξέλιξη θα συγκρατήσει περαιτέρω τη ροπή προς τη νεωτερικότητα και θα ενισχύσει τον συντηρητισμό,
Καθώς θα συνειδητοποιούμε ότι ελάχιστα πλέον εξουσιάζουμε την Ελλάδα αλλά και τις ζωές μας, θα θέτουμε υπό κλιμακούμενη αμφισβήτηση όχι μόνον τις επιπόλαιες επιλογές που μας βαρύνουν αλλά και διαχρονικές αξίες που παραβιάσαμε θαμπωμένοι από τον δανεικό υπερκαταναλωτισμό και τη συνεπακόλουθη αλαζονεία.
Μια άλλη γενιά θα διεκδικήσει για τις ζωές όσων από εμάς προλάβουμε καθώς θα συνεχίζουμε να δυστροπούμε και να δυσπιστούμε στο άκουσμα της αλήθειας.
Πρόταση: όσοι πραγματικά θέλουν να ενημερωθούν για την πορεία της οικονομίας, ας μελετήσουν τις Εκθέσεις του Γραφείου του Προυπολογισμού στο Κοινοβούλιο. Μακάρι και οι βουλευτές.
