του Ελευθερίου Τζιόλα
(* Στο τέλος του κειμένου, η παρουσίαση της παράστασης στο θέατρο της Ε.Μ.Σ., όπως αποδίδεται στα Μέσα Ενημέρωσης)
Εισαγωγή
Είναι πολύ σημαντικό και ενδιαφέρον να παίζεται Σίλλερ στη Χώρας μας, και ιδιαίτερα στην πόλη μας, τη Θεσσαλονίκη, από το ΚΘΒΕ.
Αυτό από μόνο του αποτελεί γεγονός υψηλής σημασίας. Αν μάλιστα, το σύνολο της θεατρικής παράστασης, στα στοιχεία που την συγκροτούν και της δίνουν ταυτότητα και ύφος, έχουν το επίπεδο και την ποιότητα που απαιτείται, τότε η παρακολούθηση της αποτελεί μοναδική στιγμή, ευτύχημα!
Σπεύδω, να διευκρινίσω, ότι δεν είμαι σκηνοθέτης, ούτε ηθοποιός, ούτε θεατρικός κριτικός (μολονότι, σταθερός αναγνώστης -να πω, χωρίς να κατηγορηθώ, για …προσωπολατρία- του αείμνηστου Κώστα Γεωργουσόπουλου από τα νιάτα μου). Είμαι αυτός, που οι περισσότεροι γνωρίζουν. Αγαπώ πολύ το Θέατρο -και διαβάζοντας θεατρικά έργα, και παρακολουθώντας παραστάσεις θεατρικές, όπως ίσως και δεκάδες άλλοι συμπολίτες μας.
Επιπλέον, ίσως και σημαντικότερο, η αγάπη μου για τον Σίλλερ (και όχι μόνο), για το κίνημα του ρομαντισμού και τις μεγάλες προσωπικότητές του, για το έργο του Σίλλερ και τα έργα αντίστοιχων μεγάλων δημιουργών είναι βαθιά, ο σεβασμός διαρκής και επετεινόμενος και η εξ αυτών αγωγή ψυχής και πνεύματος…
Αρκετά, με τα εισαγωγικά -νομίζω, παρότι αναγκαία.
- ΔΟΝ ΚΑΡΛΟΣ του Φρήντριχ Σίλλερ στο Θέατρο Ε.Μ.Σ., στη Θεσσαλονίκη, από το ΚΘΒΕ σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά.
Τα πρώτα στοιχεία καταλυτικά!
Και σπεύδω, εν πρώτοις, να πω ότι ο Γιάννης Χουβαρδάς διορθώνει την περυσινή ανορθογραφία, όταν στο επίσης εμβληματικό έργο Οι Ληστές του Σίλλερ ταλαιπωρήθηκαν μετατρεπόμενοι σε …παρωδία. Εννοούμε ότι δείχνει πως έχει συναίσθηση με το μέγεθος του δημιουργού με τον οποίο αναμετριέται και με τη δύναμη και τα χαρακτηριστικά του έργο με το οποίο καταπιάνεται. Διότι, πέρυσι (στους Ληστές), δεν υπήρξε αυτή η προσέγγιση, αυτή η συναίσθηση, σ΄ένα έργο-θρύλο για την προεπαναστατική -κι όχι μόνο- Ευρώπη, ένα έργο για το οποίο ο Σίλλερ αναγνωρίσθηκε ως επίτιμος πολίτης της Πρώτης Γαλλικής Δημοκρατίας μετά την Επανάσταση.
Ο Γιάννης Χουβαρδάς, μολονότι ένα έργο 5ώρης διάρκειας το συμπυκνώνει σε 130’ (!) κατορθώνει να αποδώσει με τρόπο επαρκές και στα κυριότερα σημεία αξιοπρεπώς στο ύφος, αλλά κατά τη γνώμη μου, κυρίως στην ουσία, του πολύπλοκου, σύνθετου αυτού έργου του Σίλλερ. Καθοδηγεί με λιτότητα και νεύρο τους ηθοποιούς του -και όπου υπάρχει και η αντίστοιχη στόφα και παιδεία ηθοποιού- τα αποτελέσματα είναι θετικής στάθμης. Τέτοιες είναι οι περιπτώσεις του βασιλιά Φιλίππου του Β΄(Γιάννης Χαρίσης), του Μαρκήσιου Πόζα (Γιώργος Κολοβός), του Δούκα Άλμπα (Δημήτρης Τσιλινίκος), της Βασίλισσας Ελισάβετ (Λουκία Βασιλείου). Ενώ ο πρίγκιπας Δον Κάρλος (Χάρης Φραγκούλης), μοιάζει σαν να μην έχει ακόμα μπει στο ρόλο του… Το εύρημα του κινηματογράφου (των εικόνων σε video), μέσον με το οποίο ο σκηνοθέτης διατηρεί καλή σχέση, αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο στην πλοκή του έργου υπενθυμίζοντας ότι υπάρχει η κατασκοπεία, η πανταχού παρούσα παρακολούθηση, ο μετέωρος φόβος (πόσο αληθινό –όχι απλά συμβολικό- και στις μέρες μας!).
Ο Γιάννης Χουβαρδάς, παρά τις σκηνικές και σκηνογραφικές αδυναμίες -στιγμές θεωρείς ότι πρόχειρες λύσεις δρουν υπονομευτικά στη ροή- επιβεβαιώνει το κύρος, τη σοβαρότητα και την εμπειρία του!
Οι διάλογοι του έργου είναι τόσο πυκνοί και σε περιπτώσεις τόσο φορτισμένοι. Τα νοήματα τόσο βαθιά, αντιθετικά, αντιδιασταλτικά, με τέτοια διαλεκτική αλληλουχία, και συχνά τέτοιας έντασης και άλλοτε τέτοιας ευαισθησίας που σχεδόν δεν αφήνουνε να αναπνεύσεις για να είσαι διαρκώς πάνω στη ρότα τους!… Σίλλερ, στο μεγαλείο του!
Και λίγο πριν την αυλαία: οι τελευταίες σκηνές, τόσο καίριες και το κλείσιμο καθηλωτικό για την Ισπανία του 16ου αιώνα.
Βγαίνοντας, από την αίθουσα, αναλογίζεσαι για την εξουθενωτική ισχύ των σύγχρονων υπερεξουσιών, ξανα-ανταμώνοντας, τότε, την επικαιρότητα του Σίλλερ στο απελευθερωτικό του μανιφέστο…
Θεωρώ πάντως ότι δεν θα μπορούσε κανείς να δει, να κατανοήσει, να επικοινωνήσει με το έργο αυτό, αν δεν ενταχθεί στο πραγματικό του πνευματικό-πολιτιστικό πλαίσιο. Αν, δηλαδή, δεν πούμε, δεν αναπτύξουμε ορισμένα ζητήματα για το πνευματικό κίνημα του Ρομαντισμού, για τις σημαντικές του προσωπικότητες, τις επιρροές του και τέλος για τον ίδιο τον Φρήντριχ Σίλλερ.
Για το σκοπό αυτό, κρίθηκε αναγκαίο να γραφούν και παρουσιασθούν τα παρακάτω.
- Ο Ρομαντισμός -το μεγάλο πνευματικό κίνημα και οι βαθιές επιρροές του
Ο Ρομαντισμός πνευματικό και καλλιτεχνικό κίνημα που ξεκίνησε στην Ευρώπη προς τα τέλη του 18ουαιώνα και στα περισσότερα μέρη της Ευρώπης βρέθηκε στο απόγειό του από το 1800 έως το 1850, ενώ σημαντικές επιρροές του εξακολούθησαν και πολύ μετά, ακόμα και μέχρι τον 20ο αιώνα. Ιδιαίτερη σημασία έχει η διασύνδεση και επιρροή που προσέδωσαν και στην εξέλιξη (από)δέχθηκαν σημαντικοί δημιουργοί, προσωπικότητες του από το κοινωνικό και κυρίως το πολιτικό και ιδεολογικό περιβάλλον του τελευταίου τετάρτου του 18ου αιώνα όπου η Γαλλική Επανάστασηαποτελεί την κορυφαία στιγμή.
Ο Ρομαντισμός ήταν ίσως το πλέον εκλεπτυσμένο φιλοσοφικά και το πλέον αιχμηρό θεωρητικά από τα κινήματα της σύγχρονης ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Οι συγγραφείς αυτού του μεγάλου σύνθετου ρεύματος ήταν σε θέση να αντλήσουν από το μείζον έργο διανοητών όπως ο Καντ, ο Σέλινγκ, ο Σαίξπηρ, ο Ρουσώ, ο Σλάιερμαχερ, προκειμένου να δώσουν βάθος, ποιότητα και πολυπλοκότητα στο ποιητικό τους όραμα. Οι ρομαντικοί αποδέχονταν ορισμένους εκφραστικούς τρόπους, όπως τα σύμβολα και τους δημιουργικούς μύθους για το ποιητικό ύφος και το εν γένει έργο τους, τη φαντασία και τον οραματισμό για τη θέαση και πραγμάτωση της ποίησης, τη φύση και το περιβάλλον για τη θέαση του κόσμου. Η έγνοια τους για τη συμφιλίωση συνειδητού και υποσυνείδητου, αντικειμένου και υποκειμένου, ανθρώπου και φύσης -αυτή η έγνοια τους- συνιστούσε τον σπουδαιότερο κώδικα του ρομαντικού εγχειρήματος, καταφεύγοντας σε προτάσεις ανατρεπτικές προς τις δεσποτικές δομές και τις σχέσεις καταπίεσης.
Θα διέκρινε κανείς δύο βασικούς τύπους ηρώων στη Ρομαντική δημιουργία.
Από τη μια πλευρά, τον εσωστρεφή, του οποίου η υψηλά ανεπτυγμένη ευαισθησία και η οξυμένη αυτοσυνειδησία τον καθιστούν θύμα μιας αδιάφορης και υποκριτικής κοινωνίας που έχει υποστεί αλλοτριώσεις από δυναστευτικές ιδεολογίες και εξουσίες. Μείζονα παραδείγματα εδώ αποτελούν ο Βέρθερος του Γκαίτε (Johann Wolfgang von Goethe: ‘’Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου’’), ο Γιάκοπο Όρτις του ελληνοϊταλού Ούγκο Φόσκολο (Ugo Foscolo : ‘’Τελευταίες επιστολές του Γιάκοπο Όρτις’’), ο Αδόλφος του Μπενζαμέν Κονστάν (Benjamin Constant: ‘’ Άντολφ’’).
Από την άλλη, έναν καθαρά εξωστρεφή ήρωα, που γεμάτος αυτοπεποίθηση και με κριτική αρχών απορρίπτει τις υφιστάμενες κυρίαρχες κοινωνικές αξίες, αλλά ταυτόχρονα φέρνει μια κούραση από μια ζωή αδυσώπητη κουβαλώντας μέσα του έναν ουσιώδη σκεπτικισμό. Ο Τσάιλντ Χάρολντ, αλλά κυρίως ο Δον Ζουάν του Μπάυρον (George Gordon Byron: ‘’Ντον Ζουάν’’-ημιτελές λόγω του θανάτου του το 1824 στο Μεσολόγγι, και George Gordon Byron:’’Το προσκύνημα του Τσάιλντ Χάρολντ’’ ) και ο Ευγένιος Ονέγκιν του Πούσκιν (Aleksandr Sergeyevich Pushkin: ‘’Ευγένιος Ονέγκιν’’).
- Ρομαντισμός και Ελληνική Επανάσταση – ο Διονύσιος Σολωμός
Οφείλω να υπογραμμίσω εδώ ότι και οι πέντε (5) παραπάνω αναφερόμενες προσωπικότητες των Γραμμάτων και των Τεχνών του 19ου αιώνα στην Ευρώπη είχαν όλοι τους -όχι τυχαία αλλά σε βιωματική συνάρτηση με τις αρχές τους- σχέση υποστήριξης με την Απελευθερωτική Επανάσταση των Ελλήνων, με κορυφαίο τον Μπάυρον σε συνάφεια και με τον κύκλο του, κύκλο της Πίζας (Σέλλεϋ, Κητς, Λη Χαντ).
Ταυτόχρονα, να σημειώσω ότι στον μεγάλο αυτόν κύκλο των ρομαντικών ποιητών ανήκει στην υψηλότερη θέση ο Έλληνας, εθνικός ποιητής Διονύσιος Σολωμός. Τα έργα του: ‘’ Ύμνος στην Ελευθερία’’ (1823), ‘’Ο Κρητικός’’ (1833) και ιδιαίτερα ‘’Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι’’ (στα τρία σχεδιάσματά τους, μεταξύ 1830 και 1844) αποτελούν έργα εφάμιλλα των μεγάλων δημιουργών του κινήματος του ευρωπαϊκού Ρομαντισμού, καθώς και έργα καθοριστικά για τα Ελληνικά Γράμματα και την Ελληνική εθνική αυτοσυνειδησία.
- Φρήντριχ Σίλλερ και Γερμανικός Ρομαντισμός
Ο Γερμανικός Ρομαντισμός (1770 -1840) αποτελεί στα πλαίσια των αρχών και οριζουσών του γενικότερου κινήματος του Ρομαντισμού ιδιαίτερη κατηγορία, όπου η σύνδεση του με εθνικά αιτήματα ενοποίησης των διάσπαρτων γερμανόφωνων κρατιδίων αποκτά σημαίνοντα ρόλο. Ενώ δεν μπορεί να υποτιμηθεί ο Αγγλικός, ο Σκωτσέζικος, ο Γαλλικός, ο Ισπανικός, ο Ιταλικός και ο Ρωσικός Ρομαντισμός.
Ο Φρήντριχ Σίλλερ (1759 – 1805) αποτέλεσε μια από τις πλέον εξέχουσες προσωπικότητες του Γερμανικού Ρομαντισμού.
Γνώριζε λατινικά και ελληνικά και στη Στρατιωτική Ακαδημία, απ΄όπου αποφοίτησε ως στρατιωτικός γιατρός, μελέτησε Πλούταρχο, Σαίξπηρ, Ρουσώ και Γκαίτε. Στην ακαδημία, έγραψε και το πρώτο του έργο, το εμβληματικό: Οι Ληστές (1780). Για να παρακολουθήσει την πρώτη παράσταση του έργου του Οι Ληστές το 1782 στο Μανχάιμ, έφυγε από το σύνταγμά του χωρίς άδεια. Ως αποτέλεσμα, συνελήφθη, καταδικάστηκε σε 14 ημέρες φυλάκιση για μη εξουσιοδοτημένη απομάκρυνση από την υπηρεσία και ο δούκας της Βυρτεμβέργης Κάρολος Ευγένιος του απαγόρευσε να δημοσιεύσει άλλα λογοτεχνικά έργα!
Το 1782 εγκατέλειψε την καριέρα του στρατιωτικού γιατρού και έφυγε κρυφά από τη Στουτγκάρδη με τον φίλο του μουσικό Αντρέας Στράιχερ. Κατευθύνθηκε στο Μάνχαϊμ, όπου το 1783 ανέλαβε τη θέση θεατρικού συγγραφέα στο Μάνχαϊμ.
Το 1785, όταν το συμβόλαιό του στο Εθνικό Θέατρο του Μάνχαϊμ δεν ανανεώθηκε, ο Σίλλερ βρέθηκε σε δεινή οικονομική κατάσταση και κατέφυγε στη Λειψία στον φίλο του δικηγόρο Κρίστιαν Γκότφριντ Κέρνερ, ο οποίος τον βοήθησε να ξεπεράσει τις οικονομικές του δυσκολίες και του παραχώρησε κατοικία κοντά στη Δρέσδη όπου έμεινε δύο χρόνια. Εκεί έγραψε και αφιέρωσε στον Κέρνερ και τη σύζυγό του την Ωδή στη Χαρά (1785). Εκεί ολοκλήρωσε και το Δον Κάρλος (1787) το οποίο είναι το τελευταίο έργο της πρώιμης περιόδου του.
Η δημοσίευση του πρώτου τόμου της Ιστορίας της απόσπασης των Ηνωμένων Κάτω Χωρών από την Ισπανική κυριαρχία, το καλοκαίρι το 1788 έφερε στον Σίλλερ τη φήμη εξαίρετου ιστορικού ερευνητή και το 1789, ο Γκαίτε τον συνέστησε για την έδρα της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Ιένας. Η είδηση ότι ο διάσημος συγγραφέας επρόκειτο να αρχίσει να διδάσκει στην Ιένα προκάλεσε πραγματική θύελλα ενθουσιασμού.
Το 1792, ο Σίλλερ ονομάσθηκε επίτιμος πολίτης της Πρώτης Γαλλικλης Δημοκρατίας για το έργο του Ληστές μαζί με τους Γιόχαν Χάινριχ Κάμπε, Τζώρτζ Ουάσιγκτον, Γιόχαν Πεσταλότσι, Ταντέους Κοστσιούσκο. Ο λόγος ήταν επίσης και η φήμη του ως Επαναστάτη που είχε προσκυρωθεί στον Σίλλερ. Ωστόσο, αν και ο Σίλλερ αρχικά ήταν ένθερμος υπερασπιστής των ιδεών της Γαλλικής Επανάστασης, οι μαζικές εκτελέσεις της εποχής της Τρομοκρατίας σταδιακά τον απομάκρυναν.
Τη δεκαετία του 1790 ο συγγραφέας μελέτησε διεξοδικά ιστορία, φιλοσοφία και αισθητική και εξέδιδε έργα με αντίστοιχο περιεχόμενο. Μελέτησε τη φιλοσοφία του Κάντ και επηρεάστηκε από τον μεγάλο Γερμανό φιλόσοφο. Από το 1796 έως το 1800 εξέδιδε τα πολιτιστικά, λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά περιοδικά ‘’Οι Ώρες’’ και το ‘’Αλμανάκ των Μουσών’’, στα οποία δημοσίευαν μεταξύ άλλων, οι Χέρντερ Φίχτε, Άουγκουστ Βίλχελμ Σλέγκελ, Φρήντριχ Χαίλντερλιν, Βίλχελμ φον Χούμπολτ και ο αδελφός του, ο φυσικός επιστήμονας Αλεξάντερ φον Χούμπολτ.
- Σίλλερ και Γκαίτε
-
Σίλλερ και Γκαίτε
Ο Σίλλερ, ο οποίος από το 1789 ζούσε στην Ιένα, ζήτησε από τον Γκαίτε τον Ιούνιο του 1794 να συμμετάσχει στη Συντακτική Επιτροπή του περιοδικού ‘’Οι Ώρες’’, ο Γκαίτε συμφώνησε και άρχισαν να αλληλογραφούν. Ήταν η αρχή μιας από τις πιο δημιουργικές ποιητικές γνωριμίες όλων των εποχών!
Ο Σίλλερ τελικά έφυγε από την Ιένα και εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στη Βαϊμάρη, το 1799. Ο Γκαίτε τον έπεισε να επιστρέψει στη συγγραφή θεατρικών έργων. Το 1799 ολοκλήρωσε το πρώτο του κλασικό ιστορικό δράμα, την τριλογία Βαλενστάιν. Ακολούθησα τα επόμενα έργα του: Μαρία Στιούαρτ και Η Παρθένος της Ορλεάνης (1801), Η Νύφη της Μεσσήνης (1803) και Γουλιέλμος Τέλλος (1804), αλλά και εκτενές λυρικό έργο. Έργα με τα οποία επιτίθεται στους αυλικούς, που με τις ραδιουργίες τους δημιουργούν ένα περιβάλλον εγκληματικής ζωής του κόσμου
Η φιλία του Σίλλερ με τον Γκαίτε είχε μεγάλη σημασία. Ο Γκαίτε στάθηκε γι’ αυτόν όχι μόνο ένας άριστος φίλος, μα και ανεκτίμητος σύμβουλος, ένας ένθερμος σύντροφος, που τον ενθάρρυνε στις κρίσιμες στιγμές.
Το έτος 1797 είναι γνωστό ως «έτος μπαλάντας» επειδή πολλές από τις μπαλάντες του Γκαίτε και του Σίλλερ γράφτηκαν εκείνη τη χρονιά.
Μαζί με τον Γκαίτε ίδρυσαν το Θέατρο της Βαϊμάρης, το οποίο έγινε το κορυφαίο θέατρο στη Γερμανία και συνέβαλε στη θεατρική Αναγέννηση.
Η 11χρονη συγγραφική περίοδος που προέκυψε από την προσωπική φιλία και συνεργασία των δύο συγγραφέων είναι ο πυρήνας του κλασικισμού της Βαϊμάρης.
Ο Σίλλερ άφησε, συνολικά, ένα τεράστιο πνευματικό έργο.
Δώδεκα θεατρικά έργα, ανάμεσά τους και το ημιτελές Δημήτριος ή Ο Ματωμένος Γάμος στη Μόσχα. Δώδεκα ποιητικές συλλογές, οι οποίες μεταφράσθηκαν στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου. Βιβλία ιστορίας, φιλοσοφίας και δοκίμια, και εκτός από τον «’Υμνο στη Χαρά», που μελοποίησε ο Μπετόβεν, ποιήματα και μπαλάντες του έχουν μελοποιήσει επίσης ο Μπραμς, ο Σούμπετερ, ο Βέρντι, ο Ντονιτσέτι, ο Ροσίνη.
- Το κίνημα Θύελλα και Οργή (Sturm und Drang)
Είναι σημαντικό να υπογραμμισθούν και τα παρακάτω. Ο Σίλλερ κατόρθωσε να δώσει στον κόσμο της εποχής του τα κύρια μηνύματα του κινήματος Θύελλα και Ορμή (Sturm und Drang), πρόδρομο του Ρομαντισμού, που κήρυττε το πάθος για τη δικαιοσύνη και την ελευθερία, για την τιμωρία των ενόχων, για τη ζωή και την αποτίναξη της δυνάστευσης, την ελπίδα για το αύριο του ανθρώπου.
Το κίνημα Sturm und Drang αποτέλεσε το όχημα για να εκφραστεί το διάχυτο αίσθημα αντίδρασης απέναντι στην κοινωνική διαστρωμάτωση της αριστοκρατικής Ευρώπης. Οι δραματουργοί που συσπειρώθηκαν γύρω απ΄αυτό το κίνημα (Goethe -στην αρχική περίοδο διαμόρφωσης, Jakob Lenz, Friedrich Maximilian Klinger -με το ομώνυμο έργο του ‘’Θύελλα και Ορμή’’, Jakob Lenz, Heinrich Wagner, Friedrich Schiller, Heinrich von Kleist) αποσκοπούν σ΄ένα θέατρο δημοκρατικό και συνάμα προκλητικό, προσπαθούν να πραγματοποιήσουν τους στόχους τους για ένα θέατρο καινοτομικό με, ταυτόχρονα, έντονα (υπαινικτικό) πολιτικό χαρακτήρα. Το νευρώδες και πικρόχολο ύφος της σχολής Sturm und Drang είναι συμπαγές από άποψη μορφής, χωρίς της υπερβολικές συμβάσεις του κλασικιστικού δράματος, πιο σύνθετο από άποψη περιεχομένου. Ο Σίλλερ στους Ληστές, αλλά και στη Μαρία Στιούαρτ δίνει κλασσικό, πρωτοποριακό παράδειγμα μιας τέτοιου ύφους και περιεχομένου δραματουργίας. Όταν ο ήρωας στους Ληστές του διακηρύττει ότι «Μπορώ να κάνω τη σάλπιγγα της εξέγερσης να ηχήσει στα πέρατα του κόσμου» μπορούμε να αντιληφθούμε γιατί στο τέλος της πρώτης παράστασης στο Μανχάιμ, φοιτητές και εργάτες του θεατρικού κοινού ζητωκραύγαζαν με υψωμένες γροθιές… Ενώ η ηθική ανωτερότητα της Μαρίας, στο Μαρία Στιούαρτ, έναντι της ‘’νικήτριας’’ αδελφής της Ελισάβετ είναι η αξία που καταδικάζει την Ελισάβετ να είναι «μισητή στους αιώνες»!
Και στον Δον Κάρλος, ο Σίλλερ έχει ένα πυκνό και εκρηκτικό μανιφέστο που με σαφήνεια και τόλμη εκφέρει ο Μαρκήσιος Πόζα απέναντι στον βυθιζόμενο στην αβεβαιότητα, παρά την βασιλική του ισχύ, Φίλιππο Β΄της Ισπανίας. Ο Μαρκήσιος Πόζα με σεμνότητα αλλά και αυτοπεποίθηση, δείχνει να εκπροσωπεί τον ίδιο τον Σίλλερ. Σε σχέση με τον φίλο του διάδοχο Δον Κάρλος, που ταλαντεύεται, όντας ερωτικά παγιδευμένος και κυκλοθυμικά εξαρτημένος, ο Πόζα, μέσα σ΄ένα περιβάλλον υπονομευτών, διαρκούς κατασκοπείας και ίντριγκας, σχεδιάζει και επιμένει σε μια διέξοδο ανατροπής απέναντι σε ένα υπέρτερης ισχύος σύστημα δυνάμεων (πολιτικών, συγγενικών, αυτοκρατορικών, θρησκευτικών).
……………………………..
** Λίγα λόγια για το έργο –όπως αποδίδεται στα Μέσα Ενημέρωσης
Τι βαραίνει την καρδιά του Δον Κάρλος και αποφεύγει τον πατέρα του Βασιλιά Φίλιππο Β’ της Ισπανίας; Ποιο είναι αυτό το μυστικό που τα άγρυπνα μάτια της Αυλής δυσκολεύονται να αποκαλύψουν; Κάτω από τη φοβερή εξουσία του βασιλιά και τη δύναμη της Ιεράς Εξέτασης, στην Ισπανία του 16ου αιώνα, ο νεανικός ιδεαλισμός, ο έρωτας, η ευαισθησία, η ανάγκη για αλλαγή, για δράση και για ζωή ασφυκτιούν μέσα στην καρδιά του Δον Κάρλος, που ανήμπορος να διαχειριστεί τα πάθη του, εναποθέτει τις ελπίδες του στον αδελφικό του φίλο Μαρκήσιο Πόζα. Η ισχυρή θέληση του Πόζα, οι ανανεωτικές του ιδέες, η πίστη και η αφοσίωσή του στον Δον Κάρλος, τον οδηγούν στην εφαρμογή ενός σχεδίου, που θα επιχειρήσει να ανατρέψει την κρατική τρομοκρατία του μονάρχη.
Ο Δον Κάρλος παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Αύγουστο του 1787 και έχει ως αφετηρία ένα γαλλικό ρομαντικό μυθιστόρημα του 17ου αιώνα. Ο Σίλλερ χρησιμοποιώντας ως φόντο την Ισπανία του 16ου αιώνα, αμφισβητεί την απολυταρχία της δικής του εποχής, υπερασπιζόμενος την ελευθερία της σκέψης και τις ιδέες του Διαφωτισμού. Μέσα από μια ιδιαιτέρως σύνθετη πλοκή αλλά και από τους πολυδιάστατους χαρακτήρες του έργου, ο συγγραφέας επαναφέρει κρίσιμους διαχρονικούς προβληματισμούς, αναπτύσσοντας διαλεκτικά τη σύγκρουση μεταξύ απολυταρχικής εξουσίας και ελεύθερης δράσης, αυταρχισμού και ανυπακοής, ηθικής επιταγής και νέων ιδανικών, ιδεαλισμού και πραγματικότητας.
