ΤΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΧΑΣΜΑ ΜΕΤΑΞΥ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ.

του Παντελή Σαββίδη
Στη συγκρότηση ενός συστήματος δυτικού τύπου, τα μέσα ενημέρωσης έχουν ρόλο θεσμικού αντιβάρου. Υπάρχουν, δηλαδή, για να ελέγχουν τις άλλες τρείς εξουσίες. Εκτελεστική, νομοθετική, δικαστική.
Στην ουσία, ο έλεγχος αυτός γίνεται εν ονόματι της κοινής γνώμης, του λαού, της κοινωνίας, όποιον χαρακτηρισμό προτιμάει κανείς.
Τα ΜΜΕ δεν είναι αυθύπαρκτα. Έχουν στενή σχέση με τον λαό. Όχι, μόνο διότι συντηρούνται απο το βαλάντιό του αλλά και διότι στον λαό βρίσκεται η δύναμή τους. Και η δύναμη αυτή εκφράζεται με την υποστήριξή τους.
Αν εκλείψει η λαϊκή υποστήριξη ο ρόλος των Μέσων εκμηδενίζεται.
Γιατί τα γράφω όλα αυτά;
Διότι εδώ και καιρό αυτή η σχέση εμπιστοσύνης κοινής γνώμης και δημοσιογράφων έχει διαρραγεί. Και αυτό είναι άκρως επικίνδυνο.
Όι ευθύνες βρίσκονται εκατέρωθεν αλλά σημασία έχει η διάρρηξη της σχέσης.
Η κοινή γνώμη πιστεύει πως οι δημοσιογράφοι έχουν γίνει υπάλληλοι των ιδιοκτητών των ΜΜΕ, οι οποίοι, προκειμένου να έχουν άλλα οφελήματα απο τις εκάστοτε κυβερνήσεις τις πουλούν εκδούλευση με τα μέσα που διαθέτουν.
Είναι μια πραγματικότητα. Αλλά δεν είδα και τον λαϊκό παράγοντα να υποστηρίζει αυτόνομες προσπάθειες δημοσιογράφων που δεν αντέχουν το καθεστώς που δημιούργησαν οι ιδιοκτήτες και προσπαθούν να συγκροτήσουν μια δική τους προσπάθεια ενός μέσου ερευνητικής δημοσιογραφίας.
Τα μέσα αυτού του είδους πρέπει να λειτουργούν επαγγελματικά για να μπορούν να επιτελέσουν αποτελεσματικά τον ρόλο τους. Που σημαίνει αναζήτηση διαφήμισης και κάποια λαϊκή συνδρομή. Ε, αυτή η βοήθεια δεν παρέχεται.
Όπως σας εξήγησα και παλαιότερα η εξέλιξη των ΜΜΕ απο την εφημερίδα ως το διαδίκτυο, σήμερα, ακολούθησε την εξής πορεία:
την πρώτη περίοδο των εφημερίδων, οι ιδιοκτήτες προσδοκούσαν να κερδίσουν απο την κατανάλωσή τους, δηλαδή, την αγορά τους. Ήταν η περιοδος που βρίσκονταν κοντά στον λαό. Στην δεύτερη περίοδο, όταν αναπτύχθηκε η διαφήμιση, τα μεγάλα εσοδα προέρχονταν απο αυτήν. Εστίασαν στην ικανοποίηση των διαφημιστών οι οποίοι απαιτούσαν και αναγνωσιμότητα ή τηλεθέαση. Τα ΜΜΕ αναζήτησαν μια ισορροπία. Στην τρίτη περίοδο οι ιδιοκτήτες παρέδωσαν τα μέσα στην εκτελεστική εξουσία και τα κόμματα οπότε και η ανεξαρτησία τους τελείωσε.
Κάποια ψήγματα, όμως, ανεξάρτητου ρόλου διαφαίνονται που και που. Ε, ακόμη και αυτά δεν υποστηρίζονται απο την κοινωνία.
Και ερχόμαστε στο επίκαιρο ζητούμενο.
Ένας δημοσιογράφος, ο Θανάσης Κουκάκης, επιχειρούσε με ρεπορτάζ του να αναδείξει την οικονομμική διαφθορά στην Ελλάδα. Αυτό φαίνεται πως ενόχλησε κάποιους υψηλά ιστάμενους. Και ενεργοποίησαν την ΕΥΠ η οποία επικαλέστηκε θέμα εθνικής ασφάλειας για να τον παρακολουθήσει.
Επειδή ο όρος εθνική ασφάλεια δεν έχει ορισθεί ακόμη στην Ελλάδα, ως θέμα εθνικής ασφάλειας μπορεί να εκληφθεί οτιδήποτε.
Καθώς αποκαλύφθηκε η παρακολούθηση ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας είναι της άποψης πως καλώς έγινε αφού κατά την γνώμη της αμόλυντης ΕΥΠ και της μηχανικά λειτουργούσας εισαγγελέως, υπήρχε ζήτημα εθνικής ασφάλειας. Παρουσιάζεται το πρωτοφανές φαινόμενο μια κοινωνία, η ελληνική, να δίνει απόλυτη εμπιστοσύνη στην μυστική υπηρεσία.
Με βάση αυτήν την λογική τίποτε δεν μπορεί να αλλάξει στο διεφθαρμένο, εδώ και πολλά χρόνια, ελληνικό κράτος. Τίποτε δεν μπορεί να αποκαλυφθεί.
Ο δημοσιογράφος που αναζητά στοιχεία για ένα τέτοιο θεμα μπορεί, πράγματι, να ακροβατεί στην διαχωριστική γραμμή νομιμότητας και μη. Κάπου κάπου να περνά και απο την άλλη πλευρά. Το σύστημα είναι καλά οργανωμένο. Δεν επιτρέπει να αποκαλυφθούν οι ατασθαλίες του και για να το κάνεις πρέπει να διακινδυνεύσεις.
Η υποστήριξη που αναζητά ο δημοσιογράφος, ηθική, πολιτική και υλική, με την έννοια ότι ο κόπος του θα διαβασθεί, είναι απο την κοινωνία. Αν δεν υπάρχει αυτή η υποστήριξη, η δυνατότητα μιας ανεξάρτητης ερευνητικής δημοσιογραφίας εκλείπει.
Αν , λοιπόν, η κοινωνία τάσσεται με την εξουσία και βρίσκεται απέναντι στον δημοσιογράφο, ο ρόλος των Μέσων Ενημέρωσης ως θεσμικών αντιβάρων της εξουσίας δεν υφίσταται. Και χωρίς τα θεσμικά αντίβαρα δημοκρατία δεν υπάρχει. Οι θεσμοί, όπως το Σύνταγμα, μπορεί να ερμηνευθούν απο την οπτική της εκτελεστικής εξουσίας, όπως έγινε τελευταία με την ερμηνεία που έδωσε ο κ. Γεραπετρίτης. Και ο ρόλος τους να ουδετεροποιηθεί.
Το ζήτημα, λοιπόν, είναι: μήπως αυτό το χάσμα δημοσιογράφων και κοινωνίας πρέπει να καλυφθεί;
Αντιλαμβάνεστε ότι στην δημοκρατία μας τα θεσμικά αντίβαρα στην εξουσία δεν λειτουργούν και ότι κάτι πρέπει να γίνει;
Και ότι αυτό είναι πολύ σημαντικό;