του Δαμιανού Φιλιππίδη*
Από τον τίτλο ακόμα κάποιοι αναγνώστες θα αναρωτηθούν τί σχέση μπορεί να υπάρχει ανάμεσα στη δράση μια υπηρεσίας πληροφοριών και στο κακούργημα του εμπρησμού. Αυτό ακριβώς θα επιχειρήσω να αναλύσω παρακάτω, με στόχο αφενός να καταστεί κατανοητός ο ποικιλόμορφος τρόπος δράσης των μυστικών υπηρεσιών, αφετέρου να δοθεί μια διαφορετική οπτική στον απλό όρο πυρκαγιά.
Αρχικά, θα πρέπει να επισημανθεί πως η πυρκαγιά αποτελεί απόρροια καιρικών συνθηκών, υψηλής θερμοκρασίας και εν γένει παραγόντων που δεν οφείλονται ή επηρεάζονται από τον άνθρωπο. Αντίθετα, εμπρησμός ονομάζεται κάθε πρόκληση πυρκαγιάς από ανθρώπινα αίτια που πράττεται εκούσια ή ακούσια και έχει το ίδιο αποτέλεσμα, την καταστροφή ιδιωτικής ή δημόσιας περιουσίας.
Επανερχόμενοι στο θέμα μας, η σχέση ανάμεσα στις υπηρεσίες πληροφοριών και στην εργαλειοποίηση του εμπρησμού ως μέσο διεξαγωγής ανορθοδόξου πολέμου, δολιοφθορών και αντιπερισπασμού, θα διακρίνουμε ότι είναι κάτι αρκετά διαδεδομένο και σύνηθες στο χώρο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν ένα από τα αποχαρακτηρισμένα πλέον εγχειρίδια της κεντρικής υπηρεσίας πληροφοριών (CIA) των ΗΠΑ, όπου αναλύονται αυτοσχέδιοι εμπρηστικοί μηχανισμοί (CIA Field Expedient Incendiary Manual 1977) καθώς και το εγχειρίδιο κατασκοπείας και ανταρτοπολέμου των απομνημονευμάτων του Αλεξάντερ Ορλώφ (πρώην υπαρχηγός της Σοβιετικής αντικατασκοπείας). Έτσι, προκύπτει εύλογα το ερώτημα «για ποιο λόγο και τι οφέλη αποκομίζει μια μυστική υπηρεσία από έναν εμπρησμό;»
Η απάντηση είναι κάτι παραπάνω από πολυδιάστατη. Την πιο διαδεδομένη χρήση τους συνιστά η αποσταθεροποίηση του κράτους-αποδέκτη ή κάποιου κρατικού οργανισμού ενώ ταυτόχρονα στοχεύει και στην πτώση του ηθικού του τοπικού πληθυσμού. Ως αποτέλεσμα, τα προαναφερθέντα συνεπάγονται με οικονομική δυσχέρεια και κόστος τόσο για την περιοχή που πλήττεται όσο και για κράτος γενικότερα, με ενίσχυση του γενικού αισθήματος της ηττοπάθειας του πληθυσμού καθώς και την απασχόληση μεγάλου μέρους του κρατικού μηχανισμού στην αντιμετώπιση των πύρινων μετώπων. Και αυτά δεν είναι τα μόνα.. Σε πιο στρατιωτικό-επιχειρησιακό επίπεδο, εξίσου σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η αναγνώριση των υποδομών του αντιπάλου. Πιο συγκεκριμένα, αν η μυστική δράση είναι ο εμπρησμός σε περιοχή στρατιωτικής κεκαλυμμένης υποδομής ή σε έργο αμυντικού ενδιαφέροντος, τότε αντιλαμβανόμαστε όλοι τους λόγους για τους οποίους διενεργείται. Η ενεργοποίηση δυνάμεων, οι μετακινήσεις προσωπικού και μέσων, ποιοι συνδράμουν στην κατάσβεση και με τι μέσα συνιστούν εξαιρετικά χρήσιμες πληροφορίες στον επιτιθέμενο επιτυγχάνοντας τους σκοπούς του χωρίς κάποιο ιδιαίτερο κόστος.
Παράλληλα, ας λάβουμε υπόψιν μας και το προαναφερθέν στοιχείο του αντιπερισπασμού. Αναλογιζόμενοι την συνολική ενεργοποίηση του κρατικού μηχανισμού για την αντιμετώπιση εστιών φωτιάς στην χώρα μας, είναι εμφανές πως συνδράμουν και φορείς οι οποίοι δεν έχουν ως αντικειμενικό σκοπό την κατάσβεση φλεγόμενων μετώπων. Επί παραδείγματι, οι ένοπλες δυνάμεις και η αστυνομία. Ως εκ τούτου, η ανάθεση αποστολών μη συναφών με το αντικείμενο δραστηριοποίησης και ευθύνης των παραπάνω σχηματισμών-σωμάτων, δύναται να δημιουργήσει «κενά» και ελεύθερο πεδίο δράσης στην υπηρεσία που διενεργεί την επίθεση. Άλλωστε, σε συνθήκες ανορθόδοξου πολέμου, δεν είναι σπάνιο φαινόμενο εμπρησμοί να χρησιμοποιούνται ακόμα και για να οδηγήσουν σε ενέδρες συγκεκριμένες δυνάμεις που θα σπεύσουν να συνδράμουν.
Τέλος, δε θα πρέπει να αγνοούμε και την «συνεισφορά» των εμπρησμών στην υποβάθμιση αγροτικών, δασικών, τουριστικών και άλλων περιοχών προκαλώντας σοβαρό πλήγμα στη τοπική οικονομία. Ως τραγική απόρροια, σε ένα πιο ακραίο σενάριο, συνεπάγεται με στρατολογήσεις ατόμων έναντι χρηματικών αντιτίμων, εκμετάλλευση των χώρων αυτών από εξωγενείς παράγοντες εις βάρος των εθνικών συμφερόντων, μετακινήσεις μονίμων πληθυσμών αποδυναμώνοντας την συνεκτικότητα του λαού και το αίσθημα εθνικής συνείδησης κοκ.
Καταλήγοντας, ευελπιστώ αφενός να έγιναν αντιληπτές κάποιες απαντήσεις στο ερώτημα του γιατί να επιλέξει μία υπηρεσία πληροφοριών να προβεί σε μία αποστολή μυστικής δράσης με εμπρησμό και αφετέρου, το παρόν απόσπασμα να υπήρξε τροφή για σκέψη και αφορμή προκειμένου η γνωστή σε όλους «φωτιά» να λάβει μια ξεχωριστή, όχι και τόσο ευχάριστη, διάσταση.
*Ο Δαμιανός Φιλιππίδης είναι φοιτητής του Τμήματος Περιφερειακής και Διασυνοριακής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.
