Του Πρέσβυ ε.τ. Δρος Ανδερστίνου Ν. Παπαδόπουλου
Η πρόσφατη έκθεση του Γ.Γ. του ΟΗΕ, Αντώνιο Γκουτέρες, που υπέβαλε στο Συμβούλιο Ασφαλείας για την αποστολή των καλών του υπηρεσιών στην Κύπρο περιέχουν αναφορές και παραλήψεις που εξυπηρετούν πολιτικές σκοπιμότητες. Πως αλλοιώς θα μπορούσε κανείς να ερμηνεύσει τις αναφορές «σε βορρά και νότο», «σε αρχές αμφοτέρων των κοινοτήτων» και στην παράληψη αναφοράς στην Διζωνική, Δικοινοτική Ομοσπονδία (ΔΔΟ), πράγμα που έκανε μέχρι και την τελευταία έκθεση του, του Ιουνίου 2019; Και το σπουδαιότερο, σε συνέντευξη τύπου στις 28 Ιανουαρίου 2021, πριν την υιοθέτηση της τελευταίας Απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, σε ερώτηση δημοσιογράφου του Πρακτορείου “Anadolou” εάν τα Ηνωμένα ‘Εθνη είναι ανοικτά σε νέες ιδέες, η εάν ο ίδιος υποστηρίζει μια ομοσπονδιακά ενωμένη Κύπρο, ο Γενικός Γραμματέας απάντησε ότι έχει εντολή από το Συμβούλιο Ασφαλείας που ρητά αναφέρεται σε λύση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, αλλά αυτό δεν αποτελεί εμπόδιο στο να παρουσιάσουν οι συνομιλητές τις θέσεις τους, τώρα που υπήρξε αλλαγή στην «διοίκηση της βόρειας Κύπρου». Άν, μάλιστα, πρόσθεσε, υπάρξει κοινή συμφωνία των μερών για διεύρυνση του πεδίου των συνομιλιών είναι έτοιμος να την πάρει στο Συμβούλιο Ασφαλείας.
Από τα πιο πάνω παρατηρούμε ότι δεν υπάρχει καμία αναφορά στην Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ υπάρχει επιδίωξη εξίσωσης των δύο πλευρών και αναβάθμισης του ψευδοκράτους με τις αναφορές σε αρχές και διοίκηση της βόρειας Κύπρου, πράγμα που αντιβαίνει στις διατάξεις του Ψηφίσματος 541 (1983) του Συμβουλίου Ασφαλείας, που μεταξύ άλλων θεωρεί την ανακήρυξη του ψευδοκράτους «νομικά άκυρη». Η δήλωση του, κατά την δημοσιογραφική του διάσκεψη ότι είναι έτοιμος να ακούσει τις θέσεις των συνομιλητών που θέλουν να παρουσιάσουν, αποτελεί ενθάρρυνση στην Τουρκοκυπριακή πλευρά να παρουσιάσει την θέση των δύο κρατών, που καλά γνώριζε ότι ούτε η πλευρά μας αποδέχεται ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς και άλλα κράτη, όπως τα Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ. Όσον αφορά στην πρόσθεση του να διευρύνει τους όρους εντολής του, εφόσον τα μέρη συμφωνούν, παρατηρούμε ότι είναι το Συμβούλιο Ασφαλείας, εκτελεστικό όργανο του ΟΗΕ, που αναθέτει καθήκοντα στον Γενικό Γραμματέα, σύμφωνα με το Άρθρο 98 του Χάρτη. Επί της ουσίας, το Συμβούλιο Ασφαλείας διόρθωσε τον Γενικό Γραμματέα και στο σχετικό ψήφισμα του ξεκάθαρα τόνισε τόσο στο προοίμιο, όσο και στο διατακτικό, ότι η βάση της λύσης είναι η Διζωνική, Δικοινοτική Ομοσπονδία.
Ανεξαρτήτως των πολιτικών αυτών σκοπιμοτήτων, οι καλές υπηρεσίες του Γ.Γ. Αντώνιο Γκουτέρες, όπως και των πέντε προκατόχων του έχουν νομικό χαρακτήρα. Κατά την εκτέλεση αυτού του καθήκοντος ο Γενικός Γραμματέας οφείλει να ενεργεί σύμφωνα με τους σκοπούς και τις αρχές του Χάρτη, τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών. Αυτή την θέση υποστήριξαν οι πρώην Γενικοί Γραμματείς Ντάγκ Χάμμαρσκελντ και Ού Θάντ, που θεωρούσε ότι «η αυστηρή συμμόρφωση με τους σκοπούς και τις αρχές του Χάρτη είναι sine qua non προϋπόθεση κάθε εκτέλεσης καλών υπηρεσιών από τον Γενικό Γραμματέα». Έτι σπουδαιότερο, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης στην περίφημη υπόθεση του 1962 «Ωρισμένες Δαπάνες» πήρε την θέση ότι η εγκυρότητα των ενεργειών των Ηνωμένων Εθνών θα πρέπει να δοκιμάζεται υπό το φως των αρχών του Χάρτη». Επί πλέον, διάσημοι διεθνολόγοι όπως ο Καθηγητής Derek Bowett ήταν της άποψης ότι όταν ο Γενικός Γραμματέας ενεργεί βάσει μιας ειδικής απόφασης πρακτική του θα πρέπει να είναι να την θεωρεί ως δεσμευτικό όρο εντολής. Είναι, λοιπόν, αδιανόητο για τον Γενικό Γραμματέα να δέχεται προτάσεις που αντίκεινται στις αποφάσεις του Διεθνές Δικαστηρίου, του Χάρτη και των αποφάσεων των Ηνωμένων Εθνών.
Εν όψει των ανωτέρων είναι πλήρως δικαιολογημένη η απογοήτευση μας για τις απόψεις που εξέφρασε ο κ. Γκουτέρες, γιατί η Κύπρος πιστεύει στα Ηνωμένα Έθνη και πάντοτε ενεργεί με αφοσίωση στις αρχές και τις αξίες του Χάρτη.
