Ο γερμανικός Τύπος φωτίζει πλευρές του τελευταίου Σοβιετικού ηγέτη, ενός “ρομαντικού πολιτικού” που ήθελε να εκδημοκρατίσει μια δικτατορία και απέτυχε.
Αναρίθμητα άρθρα και σχόλια στις ιστοσελίδες του γερμανικού τύπου για τον θάνατο του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, του τελευταίου ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης, ο οποίος δρομολόγησε το τέλος του Ψυχρού πολέμου και θεωρείται ένας εκ των πρωτεργατών της γερμανικής Επανένωσης. Ένός πολιτικού που λάτρεψαν οι Γερμανοί, αλλά όχι οι συμπατριώτες του. Το Spiegel αποκαλεί τον κάτοχο του βραβείου Νόμπελ Ειρήνης “Ρομαντικό πολιτικό” και επισημαίνει:
Προσπάθησε να εκδημοκρατίσει μια δικτατορία
Το 1990 με τον Χέλμουτ Κολ στη Σεβαστούπολη προετοιμάζοντας την Επανένωση
“Ήθελε να μεταρρυθμίσει τη Σοβιετική Ένωση και έφερε τη διάλυσή της. Αρχικά επαίνεσε την τότε Ανατολική Γερμανία και όμως έμεινε στην ιστορία ως πρωτοπόρος της γερμανικής επανένωσης. Ονειρευόταν νέες φιλικές σχέσεις μεταξύ κρατών και λαών και δεν μπόρεσε να αποτρέψει την εμφάνιση νέων διαχωριστικών γραμμών στην Ευρώπη. Ήθελε να αναθεωρήσει πλήρως το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης και κατέληξε να διαφημίζει πίτσα. Την τραγωδία αυτής της αντίφασης δεν μπόρεσε να ξεπεράσει ποτέ. Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, δημοφιλής στις δυτικές χώρες αλλά περιφρονημένος από πολλούς στη Ρωσία, δεν βρίσκεται πια στη ζωή”. Ο αρθρογράφος της Suddeutsche Zeitung παραθέτει αναλυτικά όλους τους σταθμούς της ζωής του σε άρθρο με τον τίτλο “Από το ανεκπλήρωτο όνειρο του εκδημοκρατισμού μιας δικτατορίας”.
“Με τη ‘γκλάσνοστ’ και την ‘περεστρόικα’ ξεκινήσε κάτι που γρήγορα ανέπτυξε τη δική του δυναμική. Ο σοβιετικός ηγέτης σύντομα συντρίφτηκε ανάμεσα σε εκείνους που φοβόντουσαν ότι θα χάσουν την αξίωση της παγκόσμιας ισχύος και τη δική τους επιρροή και σε αυτούς που απαιτούσαν όλο και πιο γρήγορες και μακρόπνοες μεταρρυθμίσεις. Αυτές οι αντιστάσεις τον έκαναν συχνά να φαίνεται διστακτικός. Επίσης, οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις δεν έφεραν γρήγορες επιτυχίες, αλλά αποκάλυψαν τη φτώχεια που μέχρι τότε κρυβόταν. Παρόλα αυτά, ο Γκορμπατσόφ δεν παρέκκλινε από την πορεία του, αλλά μάλλον στόχευε σε ακόμη βαθύτερες αλλαγές προσπαθώντας να εκδημοκρατίσει μια δικτατορία”. Ο αρθρογράφος υπενθυμίζει ότι αρχικά η Δύση και ο καγκελάριος Χέλμουτ Κολ, εξακολουθούσε να μην εμπιστεύεται τον Γκορμπατσόφ. “Τον συνέκρινε μάλιστα με τον Γκέμπελς, τον επικεφαλής της ναζιστικής προπαγάνδας. Σε συνέντευξή του στο Newsweek, ο Κολ είχε πει: Είναι ένας σύγχρονος κομμουνιστής ηγέτης που γνωρίζει τις δημόσιες σχέσεις, ο Γκέμπελς, ένας από τους υπεύθυνους για τα εγκλήματα του Χίτλερ, ήταν επίσης ειδικός στις δημόσιες σχέσεις”
“Αντιφατική, τραγική φιγούρα”
Ασπασμός με τον Έριχ Χόνεκερ λίγες εβδομάδες πριν πέσει το Τείχος
Η Welt στην ιστοσελίδα της κάνει λόγο για έναν πολιτικό που λατρεύτηκε από τους Γερμανούς αλλά στη χώρα του θεωρήθηκε νεκροθάφτης της Σοβιετικής Ένωσης. “Ο Γκορμπατσόφ ήταν μια αντιφατική, τραγική φιγούρα”, υποστηρίζει ο Γερμανός αρθρογράφος. “Οι απόψεις σχετικά με το τι ήταν σωστό και τι λάθος σχετικά με τις πολιτικές του, πιθανότατα θα συνεχίσουν να αποκλίνουν στο μέλλον. Στην πατρίδα του και στο μετασοβιετικό χώρο ο Γκορμπατσόφ δεν μπορεί να γίνει πρόσωπο της συναίνεσης, όπως στη Γερμανία, που αντιμετωπίζεται μόνο θετικά”. Η εφημερίδα υπενθυμίζει με απογοήτευση τις θέσεις του για τις τελευταίες εξελίξεις στην Κριμαία και την Ουκρανία. “Τελικά, ο Γκορμπατσόφ ήταν ένας πολιτικός που υπερασπίστηκε σθεναρά το όραμά του για την υπεροχή της Μόσχας. Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία πριν από οκτώ χρόνια, ο Γκορμπατσόφ μίλησε για την «επιστροφή» της χερσονήσου στη Ρωσία ως «επιτυχημένη» περίπτωση. Θεώρησε θεμιτό το δημοψήφισμα που επέβαλε η Μόσχα για την προσάρτηση στη Ρωσία και χαρακτήρισε «ανοησία» τη μυστική παρουσία του ρωσικού στρατού, την οποία παραδέχτηκε αργότερα ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Σε συνέντευξή του λίγες μέρες μετά την προσάρτηση μίλησε για την «ελεύθερη απόφαση» του λαού, που βρίσκεται πάνω από όλα. Παρά την κατά καιρούς κριτική στον Πούτιν για τις αντιδημοκρατικές του τάσεις, ο Γκορμπατσόφ πίστευε ότι εκπροσωπούσε με συνέπεια τα συμφέροντα της Ρωσίας στον κόσμο. Ο πρώην αρχηγός του σοβιετικού κράτους δεν σχολίασε δημόσια τη νέα ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο”.
Για τον σχολιαστή της Tagesspiegel ήταν ο σημαντικότερος αποτυχημένος πολιτικός του 20ου αιώνα, γιατί, όπως επισημαίνει, έθεσε σε κίνηση δυνάμεις που κατέστρεψαν την επικρατούσα παγκόσμια τάξη – και τελικά το έργο της ζωής του. “Στο θέατρο, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ θα ήταν μια μεγάλη τραγική φιγούρα. Αυτό που ήθελε, δεν το κατάφερε. Αυτό που πέτυχε, δεν το ήθελε. Όσο περισσότερο μεταρρύθμιζε το παγωμένο σοβιετικό σύστημα, τόσο χειρότερο γίνονταν. Αυτό βέβαια το αναγνωρίζει και ο Γκορμπατσόφ”. Ο αρθρογράφος υπενθυμίζει και 8 φημισμένες λέξεις που έμειναν στην ιστορία, αλλά δεν τις είπε ποτέ, όπως ισχυρίζεται. “Οκτώ λέξεις που δεν είπε ποτέ ο Γκορμπατσόφ, αλλά ένας αφορισμός που επινόησε ο μεταφραστής του: «Όποιος έρχεται πολύ αργά, τον τιμωρεί η ζωή». Με αυτόν τον τρόπο, ο Γκορμπατσόφ τράβηξε τελικά το χαλί κάτω από τα πόδια της ηγεσίας του Έριχ Χόνεκερ, Ένα μήνα αργότερα το τείχος πέφτει, ένα χρόνο αργότερα η Ανατολική Γερμανία περνά στην ιστορία”.
Ειρήνη Αναστασοπούλου
DW
