Για μια ερωτική πολιτική 

Α. Η εκκλησία ως ολοκληρωμένη μορφή κοινωνικής οργάνωσης 

Το βιβλίο που παρουσιάζεται στο παρόν άρθρο μού το δώρισε ο συγγραφέας του, ο Γιάννης Κων. Κρούσος, μέσω τρίτου προσώπου.  Ο ίδιος ο συγγραφέας μου ήταν άγνωστος. Το βιβλίο φέρει τον απρόσμενο εκ πρώτης όψεως τίτλο: Για μια ερωτική πολιτική. Ή με τον Θεό και τους ανθρώπους ή με την εξουσία. (Εκδόσεις Οσελότος). Ο τίτλος αυτός μοιάζει απρόσμενος γιατί στους καιρούς που ζούμε η πολιτική θεωρείται, στην καλύτερη περίπτωση, η τέχνη του εφικτού. 

Το βιβλίο είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον διότι, μεταξύ των άλλων, δεν θεωρητικολογεί. Αντλεί από την εμπειρία μετοχής σε μια ολοκληρωμένη μορφή κοινοτισμού, στα πλαίσια της οποίας η οργάνωση της κοινότητας ήταν εκκλησιαστική και κέντρο της κοινωνικής ζωής ήταν ο ναός. Ο συγγραφέας θεωρεί τον εαυτό του τυχερό που ζει στο χωριό Φαρακλάτα της Κεφαλονιάς, όπου πρόλαβε σε λειτουργία (μέχρι το 2019) την τελευταία αυτοδιοικούμενη  πρωτοχριστιανική εκκλησία στην Ελλάδα. Χωρίς αυτήν την γνωριμία, το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα δεν θα υπήρχε, κατά τον συγγραφέα. 

Αυτό το πρωτοχριστιανικό απομεινάρι, στα  Φαρακλάτα της Κεφαλονιάς, ήταν η τελευταία από τις λεγόμενες Συναδελφικές εκκλησίες που υπήρχαν στο νησί και στην υπόλοιπη λατινοκρατούμενη Ελλάδα. Οι Συναδελφικές εκκλησίες ήταν ολοκληρωμένες κοινωνικές οργανώσεις, ασχολούμενες με όλα όσα αφορούσαν την ζωή των μελών τους. Δεν ήταν μόνο χώροι λατρείας. 

Ο συγγραφέας τονίζει ότι η λέξη εκκλησία στην διαχρονική ελληνική γλώσσα σήμαινε και σημαίνει συνάθροιση ανθρώπων, κατόπιν κλήσεως, με σκοπό την λήψη αποφάσεων. Ο Χριστός στο δικό Του κάλεσμα πρόσθεσε και το εξαίσιο «αγαπάτε αλλήλους». Να αγαπά ο ένας τον άλλον κατά την λήψη αποφάσεων, γιατί αλλοιώς η εκκλησία θα γίνει πεδίο ανταγωνισμών και θα εκτραπεί και θα παρακμάσει. 

Ο Γιάννης Κρούσος αναρωτιέται γιατί ο Ιουδαίος στο γένος Ιησούς δημιούργησε εκκλησία και όχι μια συναγωγή ή οτιδήποτε άλλο. Απαντά μετά φόβου Θεού, όπως λέει, και χωρίς φόβο και πάθος για τους ανθρώπους ότι η μετατόπιση αυτή από την συναγωγή στην εκκλησία θα επέτρεπε την επιστροφή της πολιτικής στην καθημερινότητα των ανθρώπων, μετά την παρακμή της αρχαιοελληνικής εκκλησίας του δήμου, η οποία συνδέθηκε με την υποδούλωση των πόλεων στις αυτοκρατορίες. Η  εκκλησία του Χριστού, προσθέτει, ήρθε για να εισάγει το ήθος, το θεμελιωμένο στην  Αγάπη, στην αυτοδιαχείριση της ζωής μας. Η διάβρωση του ήθους, από ένα σημείο και πέρα, οδήγησε στην φθορά και στην ήττα την πρώτη εμφάνιση της Δημοκρατίας στην ελληνική αρχαιότητα. 

Σήμερα στην θέση της εξουσίας του Θεού έχουμε εγκαταστήσει και λατρεύουμε ποικιλώνυμες εξουσίες που  κοινό τους χαρακτηριστικό είναι η κλεπτοκρατική τους φύση. Η Βασιλεία του Θεού θα υπάρξει όταν εξουδετερωθεί κάθε άλλη βασιλεία. Όταν καταργηθεί κάθε ίχνος του κακού και κάθε πιθανότητα επιστροφής του. 

Ο συγγραφέας, βέβαια, δεν τρέφει αναρχικού ή χιλιαστικού χαρακτήρα αυταπάτες. Τονίζει ότι καμιά μεγάλη αλλαγή δεν ξεκίνησε από τα κάτω και χωρίς μορφωμένους ηγέτες. Ακόμα και οι ψαράδες το Χριστού έλαβαν την Χάρη του Αγίου Πνεύματος  για να γίνουν φορείς της Μεγάλης αποστολής. Η ίδια η Βασιλεία του Θεού προϋποθέτει την Δευτέρα Παρουσία του Χριστού και την Κρίση. 

Β. Η κρατικοποίηση της εκκλησίας 

Η κατάργηση στις αρχές του 2019, με απόφαση της Συνόδου των Ιεραρχών, της τελευταίας  λειτουργούσας Συναδελφικής εκκλησίας στα Φαρακλάτα της Κεφαλονιάς, ήταν η τελευταία πράξη κατάλυσης του αυτοδιοίκητου των εκκλησιών και των κοινοτήτων η οποία είχε ξεκινήσει με τον Όθωνα και τους Βαυαρούς το 1834. Η εκλογή επισκόπων και ιερέων κράτησε στον ελλαδικό χώρο χίλια οκτακόσια χρόνια, από την Σταύρωση και την Ανάσταση έως τον ερχομό των  Βαυαρών. 

Οι Βαυαροί, επιπλέον, με το πρόσχημα της ανεξαρτητοποίησης της ελλαδικής εκκλησίας από το υπόδουλο Οικουμενικό Πατριαρχείο, κρατικοποίησαν την εκκλησία. Απαλλοτρίωσαν την εκκλησιαστική περιουσία και άνοιξαν τον δρόμο για την μετατροπή των ποιμένων σε μισθωτούς του κράτους. 

Τίποτε από τα παραπάνω δεν θα γίνονταν αν δεν βρίσκονταν πρόθυμοι Έλληνες να υπηρετήσουν τον κρατικής έμπνευσης Διαφωτισμό που κατέστρεψε τους δυο πυλώνες του μεγάλου, τότε, ελληνικού πολιτισμού. Την Κοινότητα και την Εκκλησία. 

Γ. Χρέη ή αμαρτίες; 

Επειδή ο συγγραφέας αντιμετωπίζει την εκκλησία ως ολοκληρωμένη μορφή κοινωνικής οργάνωσης, ασχολείται και με μια πλειάδα άλλων ζητημάτων, οργανικά ενταγμένων στην όλη οικονομία του βιβλίου. Επιλέγουμε καταληκτικά να αναφερθούμε σε ένα από αυτά τα ζητήματα, το ζήτημα της διαγραφής χρεών, που ο συγγραφέας δικαιολογημένα θεωρεί κεφαλαιώδες. Μέσα από την παράθεση αποσπασμάτων της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης τεκμηριώνει την αντίθεση των Γραφών στην καταβολή τόκου και την ανάγκη της διαγραφής χρεών όταν ο οφειλέτης δεν μπορεί να τα εξοφλήσει. Προφανώς όταν μπορεί, πρέπει να τα εξοφλεί. 

Ειδικά σε ότι αφορά το σχετικό απόσπασμα της Κυριακής Προσευχής: «και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών», ο Γιάννης Κρούσος δείχνει,   με πλούσιες παραπομπές, ότι οι παλαιότερες μεταφράσεις  απέδιδαν τον όρο «οφειλήματα» ως χρέη και όχι ως αμαρτίες, όπως κάνουν οι νεότερες μεταφράσεις. Με δεδομένο ότι ο μόνος που μπορεί να συγχωρεί αμαρτίες είναι ο Κύριος, από τον Θεό ζητάμε είτε άφεση αμαρτιών είτε άφεση χρεών, ενώ οι άνθρωποι μπορούμε και πρέπει να συγχωρούμε παραπτώματα και να χαρίζουμε χρέη. Δεν μπορούμε να συγχωρούμε αμαρτίες. 

Γενικότερα ο συγγραφέας θεωρεί ως αφετηρία απελευθέρωσης των λαών την απόσπαση της  διαχείρισης του χρήματος από τα νύχια των τραπεζιτών. Καθώς τα χρέη τείνουν να αναπτύσσονται ταχύτερα από την ικανότητα αποπληρωμής τους, η διαγραφή χρεών κατά διαστήματα, ήταν πάγια πρακτική ήδη από τον καιρό των Σουμερίων και των Βαβυλωνίων. Διάμεσου της Βίβλου, μάλιστα, έφτασε ως τον ύστερο μεσαίωνα. Μόνον με την εμφάνιση της κεφαλαιοκρατίας στους νέους χρόνους «ξεχάστηκε» η διαγραφή χρεών. 

Δ. Επίλογος 

Συνολικά έχουμε να κάνουμε με ένα πόνημα από έναν άνθρωπο που, όπως αυτοσυστήνεται, βρίσκεται σε πολιτική δραστηριότητα για περισσότερο από πενήντα χρόνια. Ο κόσμος των κομμάτων στα οποία είχε κατά καιρούς ενταχθεί είναι για τον συγγραφέα ένας κόσμος διαίρεσης και καλλιέργειας διχόνοιας και αντιπαράθεσης. Η εκκλησία, αντίθετα, ως ολοκληρωμένη μορφή κοινωνικής οργάνωσης, πάντα χωρά όλες τις απόψεις, όλες τις ιδέες και όλους τους ανθρώπους, επειδή επιτρέπει το πραγματικό κοινωνείν, τον διάλογο, την από κοινού ζήτηση της αλήθειας, διασφαλίζοντας καλές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, ανοιχτά μυαλά και ουσιαστική συζήτηση. 

antifono.gr